อัยการสูงสุด (ประเทศไทย)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อัยการสูงสุด
ตราสำนักงานอัยการสูงสุด
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน
อำนาจ เจตน์เจริญรักษ์
ตั้งแต่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2566
สมาชิกขององค์กรอัยการ
ผู้เสนอชื่อวุฒิสภาไทย
ผู้แต่งตั้งพระมหากษัตริย์ไทย
วาระเมื่อพ้นจากตำแหน่งตามกฎหมาย
ผู้ประเดิมตำแหน่งศาสตราจารย์ ดร.โกเมน ภัทรภิรมย์
สถาปนาพ.ศ. 2436 (กรมอัยการ)
พ.ศ. 2534 (สำนักงานอัยการสูงสุด)
เว็บไซต์https://www.ago.go.th/

อัยการสูงสุด (อังกฤษ: Attorney General , ตัวย่อ : อสส.) คือตำแหน่งข้าราชการอัยการ ชั้น 8[1] และเป็นผู้บังคับบัญชาสูงสุดของพนักงานอัยการในสำนักงานอัยการสูงสุด[2] มีอำนาจในการเข้าไปดำเนินคดีได้ทุกศาลในราชอาณาจักร[2] และสามารถมอบอำนาจหน้าที่ให้แก่พนักงานอัยการผู้ใต้บังคับบัญชาได้[2] โดยพนักงานอัยการนั้นมีหน้าที่เป็นทนายแผ่นดินหรือนักกฎหมายให้แก่รัฐ เป็นผู้รับผิดชอบการดำเนินคดีอาญาในนามของรัฐ

ส่วนสำนักงานอัยการสูงสุดเป็นองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญที่ใช้อำนาจกึ่งตุลาการ[3] รับพิจารณาสั่งคดีขึ้นสู่ศาลและว่าความ เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของประชาชนและรัฐตามหลักนิติรัฐ[1]

ในประเทศไทยแต่เดิมเรียกตำแหน่งนี้ว่า “อธิบดีกรมอัยการ”^ก เมื่อครั้งสำนักงานอัยการสูงสุดเป็นหน่วยงานระดับกรม ซึ่งกรมอัยการก่อตั้งขึ้นมาเมื่อปี พ.ศ. 2436 สังกัดกระทรวงมหาดไทย จนวันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 คณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ (รสช.) จึงได้มีประกาศคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ ฉบับที่ 47[4] และฉบับที่ 49[5] แยกกรมอัยการออกจากกระทรวงมหาดไทย ไปเป็นหน่วยงานราชการอิสระไม่สังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี กระทรวง หรือทบวงใด แต่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของนายกรัฐมนตรีโดยตรง เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการปฏิบัติหน้าที่ยิ่งขึ้น และเพื่อมิให้อิทธิพลทางการเมืองก้าวก่ายการดำเนินคดี ซึ่งจะทำให้เกิดความเป็นธรรมแก่ประชาชนโดยส่วนรวมยิ่งขึ้น มี ศ.ดร.โกเมน ภัทรภิรมย์ อธิบดีกรมอัยการขณะนั้นเป็น "อัยการสูงสุด" คนแรก

ปัจจุบัน อำนาจ เจตน์เจริญรักษ์ ดำรงตำแหน่งเป็นอัยการสูงสุด

การได้มาซึ่งอัยการสูงสุดและการพ้นจากตำแหน่ง[แก้]

ประธานคณะกรรมการอัยการ (ก.อ.) จะเป็นผู้เสนอชื่อผู้สมควรดำรงตำแหน่งอัยการสูงสุด โดยคํานึงถึงอาวุโส ความรู้ความสามารถ ความรับผิดชอบ ประวัติ การปฏิบัติราชการ และพฤติกรรมทางจริยธรรมของบุคคลนั้น ต่อ ก.อ.[2] จากนั้น ก.อ. จะมีมติเสนอชื่อผู้สมควรดำรงตำแหน่งอัยการสูงสุดต่อวุฒิสภาเพื่อขอความเห็นชอบ โดยประธานวุฒิสภาเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง[2]

ส่วนการพ้นจากตำแหน่งอัยการสูงสุดนั้น มีเหตุเช่นเดียวกับพนักงานอัยการ คือ[1]

  1. ตาย
  2. พ้นจากราชการเมื่ออายุครบ 65 ปี
  3. ได้รับอนุญาตให้ลาออก
  4. โอนไปรับราชการเป็นข้าราชการธุรการหรือข้าราชการฝ่ายอื่น
  5. ออกจากราชการเพื่อไปรับราชการทหาร
  6. ถูกสั่งให้ออกจากราชการด้วยเหตุที่ไม่เหมาะสมจะดำรงตำแหน่ง ขาดคุณสมบัติ หรือทุพพหภาพ
  7. ถูกสั่งโทษไล่ออก ปลดออก หรือให้ออก

ทั้งนี้ กรณีพ้นจากตำแหน่งด้วยเหตุตามข้อ 4 ข้อ 6 และข้อ 7 ต้องได้รับความเห็นชอบจากวุฒิสภา[1]

อำนาจหหน้าที่ของอัยการสูงสุด[แก้]

อัยการสูงสุดมีอำนาจหน้าที่ ตามที่กฎหมายต่าง ๆ กำหนดไว้ เช่น

  • ฟ้องคดีอาญา ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 28
  • ให้พนักงานอัยการไปช่วยราชการในอีกท้องที่หนึ่งเป็นการชั่วคราว ตามพระราชบัญญัติองค์กรอัยการและพนักงานอัยการ พ.ศ. 2553 มาตรา 15
  • อำนาจหน้าที่ในการบริหารสำนักงานอัยการสูงสุด ตามพระราชบัญญัติองค์กรอัยการและพนักงานอัยการ พ.ศ. 2553 มาตรา 27

อำนาจเฉพาะตัวของอัยการสูงสุด (พระราชบัญญัติองค์กรอัยการและพนักงานอัยการฯ มาตรา 19)[2]

  • สอบสวนและฟ้องคดีอาญาที่เกิดนอกราชอาณาจักร ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 20 วรรคหก
  • สั่งสอบสวนเพิ่มเติมหรือให้ส่งพยานหลักฐานมาเพิ่มเติม ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 143
  • ชี้ขาดความเห็นแย้งสั่งไม่ฟ้อง ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 145
  • สั่งไม่ฟ้องคดีที่ไม่เป็นประโยชน์ของประชาชน ตามพระราชบัญญัติองค์กรอัยการและพนักงานอัยการ พ.ศ. 2553 มาตรา 21

กรณีข้างต้นกำหนดให้เป็นอำนาจของอัยการสูงสุดเท่านั้น จะมอบอำนาจให้ผู้อื่นดำเนินการแทนมิได้

รายนามอธิบดีกรมอัยการและอัยการสูงสุดของไทย[6][แก้]

กรมอัยการ
(พ.ศ. 2436 - พ.ศ. 2534)
ลำดับ รูป รายนามและยศ ระยะเวลาการดำรงตำแหน่ง หมายเหตุ
1 ขุนหลวงพระยาไกรสี (เปล่ง เวภาระ)[7] พ.ศ. 2436 - 2444[7] ถึงแก่อนิจกรรมระหว่างดำรงตำแหน่ง
2 พระยาอรรถการประสิทธิ์ (วิลเลียม แอลเฟรด คุณะดิลก) [8] พ.ศ. 2445 - 2455 ปฏิบัติหน้าที่ว่าที่เจ้ากรมอัยการ
พ.ศ. 2455 - 2460
3 พระยาอรรถการยบดี (ชุ่ม อรรถจินดา) พ.ศ. 2461 - 2466
4 พระยาเทพวิทุรพหุลศรุตบดี (บุญช่วย วณิกกุล) พ.ศ. 2466 - 2471
5 พระยามานวราชเสวี (ปลอด วิเชียร ณ สงขลา) พ.ศ. 2471 - 2477
6 พระยาอรรถการีย์นิพนธ์ (สิทธิ จุณณานนท์) [9] พ.ศ. 2477 - 2488
7 พระยาอรรถกรมมณุตตี (อรรถกรม ศรียาภัย) [10] พ.ศ. 2488 - 2489
8 พระสารการประสิทธิ์ (พิณ คุณะเกษม) [11] พ.ศ. 2489 - 1 กรกฎาคม 2491[12] ลาออกจากราชการ
9 หลวงอรรถปรีชาชนูปการ (ฉอรรถ แสนโกศิก) [13] [14] พ.ศ. 2491 - 2505
10 เล็ก จุณณานนท์ 1 ตุลาคม 2505 – 30 มิถุนายน 2511
11 กมล วรรณประภา 1 กรกฎาคม 2511 – 31 มีนาคม 2512
12 โชติ สุวรรณโพธิ์ศรี 1 เมษายน 2512 – 30 กันยายน 2512
13 สงวน ชูปัญญา 1 ตุลาคม 2512 – 30 กันยายน 2515
14 โปร่ง เปล่งศรีงาม 1 ตุลาคม 2515 – 30 กันยายน 2518
15 อุทัย กัปปิยบุตร 1 ตุลาคม 2518 – 30 กันยายน 2519
16 ศาสตราจารย์พิเศษ ประเทือง กีรติบุตร 1 ตุลาคม 2519 – 31 กรกฎาคม 2524
17 สุจินต์ ทิมสุวรรณ 1 สิงหาคม 2524 – 31 กรกฎาคม 2530[15] ลาออกจากราชการก่อนครบวาระ
18 ศาสตราจารย์ ดร.โกเมน ภัทรภิรมย์ 1 สิงหาคม 2530 – 28 กุมภาพันธ์ 2534
สำนักงานอัยการสูงสุด
(ตั้งแต่ พ.ศ. 2534)
ลำดับ รูป รายนามและยศ ระยะเวลาการดำรงตำแหน่ง หมายเหตุ
1 ศาสตราจารย์ ดร.โกเมน ภัทรภิรมย์ 1 มี.ค. 2534 - 1 ต.ค. 2536
2 โอภาส อรุณินท์ 1 ต.ค. 2536 - 30 ก.ย. 2537
3 ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.คณิต ณ นคร 1 ต.ค. 2537 - 30 ก.ย. 2540
4 ศาสตราจารย์ สุชาติ ไตรประสิทธิ์ 1 ต.ค. 2540 - 30 ก.ย. 2544
5 วิเชียร วิริยะประสิทธิ์ 1 ต.ค. 2544 - 30 ก.ย. 2546
6 ศาสตราจารย์พิเศษ เรวัต ฉ่ำเฉลิม 1 ต.ค. 2546 - 30 ก.ย. 2547
7 ศาสตราจารย์พิเศษ คัมภีร์ แก้วเจริญ 1 ต.ค. 2547 - 30 ก.ย. 2548
8 พชร ยุติธรรมดำรง 1 ต.ค. 2548 - 30 ก.ย. 2550[16]
9 ศาสตราจารย์พิเศษ ชัยเกษม นิติสิริ [17] 1 ต.ค. 2550 - 2552
10 ศาสตราจารย์พิเศษ จุลสิงห์ วสันตสิงห์ [18] 1 ต.ค. 2552 - 30 ก.ย. 2556
11 ศาสตราจารย์พิเศษ อรรถพล ใหญ่สว่าง[19] [20] 1 ต.ค. 2556 - 26 มิ.ย. 2557
12 ตระกูล วินิจนัยภาค 27 มิ.ย.2557 - 30 ก.ย. 2558
13 ร้อยตำรวจตรี พงษ์นิวัฒน์ ยุทธภัณฑ์บริภาร[21] 1 ต.ค. 2558 - 30 ก.ย. 2560
14 ศาสตราจารย์พิเศษ เข็มชัย ชุติวงศ์[22] 1 ต.ค. 2560 - 30 ก.ย. 2562
15 วงศ์สกุล กิตติพรหมวงศ์ [23] 1 ต.ค. 2562 - 30 ก.ย. 2564
16 สิงห์ชัย ทนินซ้อน [24] 1 ต.ค. 2564 - 30 ก.ย. 2565
17 นารี ตัณฑเสถียร [25] 1 ต.ค. 2565 - 30 ก.ย. 2566[26] อัยการสูงสุดหญิงคนแรก
18 อำนาจ เจตน์เจริญรักษ์ [27] 1 ต.ค. 2566 - ปัจจุบัน[28]
19 ไพรัช พรสมบูรณ์ศิริ 1 ต.ค. 2567 - [29]

คณะกรรมการอัยการ (ก.อ.)[แก้]

เดิมพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ พ.ศ. 2521[30] ระบุให้ตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็น ประธานคณะกรรมการอัยการ (ก.อ.) โดยตำแหน่ง ส่วนอัยการสูงสุด (ขณะนั้นเรียกว่าอธิบดีกรมอัยการ) เป็นรองประธานคณะกรรมการอัยการโดยตำแหน่ง จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2534 คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (รสช.) กำหนดให้ประธาน ก.อ. มาจากการเลือกตั้งโดยข้าราชการอัยการโดยตรง [5]

ต่อมาในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ พ.ศ. 2553[1] ได้กำหนดให้อัยการสูงสุดเป็นประธาน ก.อ. โดยตำแหน่ง ต่อมาในปี พ.ศ. 2561 ได้มรการแก้ไขให้ประธาน ก.อ. มาจากการเลือกตั้งโดยข้าราชการอัยการโดยตรง (เว้นแต่ผู้ดำรงตำแหน่งอัยการผู้ช่วย จะไม่มีสิทธิเลือกตั้งนี้)[31] เพื่อให้การบริหารงานบุคคลข้าราชการอัยการเป็นอิสระและปลอดจากการเมืองอย่างแท้จริง[32] โดยต้องมีคุณสมบัติเป็นผู้รับบำเหน็จหรือบำนาญตามกฎหมายว่าด้วยบำเหน็จบำนาญข้าราชการหรือกฎหมายว่าด้วยกองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ และเคยรับราชการเป็นข้าราชการอัยการมาแล้วในตำแหน่งไม่ต่ำกว่าอธิบดีอัยการหรืออธิบดีอัยการภาค หรือเคยรับราชการในตำแหน่งไม่ต่ำกว่าอธิบดีหรือหัวหน้าส่วนราชการที่เทียบเท่า ทั้งนี้ ต้องไม่เคยเป็นสมาชิกหรือเจ้าหน้าที่พรรคการเมืองในระยะสิบปีก่อนได้รับเลือก

สำหรับองค์ประกอบของคณะกรรมการอัยการ (ก.อ.) พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ พ.ศ. 2553 (แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2561)[1][31] ประกอบด้วย

(1) ประธาน ก.อ. ซึ่งข้าราชการอัยการเป็นผู้เลือก (เว้นแต่ผู้ดำรงตำแหน่งอัยการผู้ช่วย) จากผู้ที่มีคุณสมบัติข้างต้น[31] ซึ่งประธาน ก.อ. คนปัจจุบันคือ นายเรวัตร จันทร์ประเสริฐ [33]

(2) อัยการสูงสุด เป็นรองประธาน ก.อ.

(3) รองอัยการสูงสุดตามลำดับอาวุโสจำนวนห้าคน เป็นกรรมการอัยการ

(4) กรรมการอัยการผู้ทรงคุณวุฒิจำนวนหกคน ซึ่งข้าราชการอัยการเป็นผู้เลือก (เว้นแต่ผู้ดำรงตำแหน่งอัยการผู้ช่วย) จาก

(ก) ข้าราชการอัยการชั้น 5 ขึ้นไป ซึ่งมิได้เป็นกรรมการอัยการโดยตำแหน่งอยู่แล้วจำนวนสี่คน

(ข) ผู้รับบำเหน็จหรือบำนาญตามกฎหมายว่าด้วยบำเหน็จบำนาญข้าราชการ หรือกฎหมายว่าด้วยกองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ ซึ่งเคยรับราชการเป็นข้าราชการอัยการมาแล้วจำนวนสองคน

(5) กรรมการอัยการผู้ทรงคุณวุฒิจำนวนสองคน ซึ่งข้าราชการอัยการเป็นผู้เลือก (เว้นแต่ผู้ดำรงตำแหน่งอัยการผู้ช่วย) จากผู้ซึ่งไม่เป็นหรือเคยเป็นข้าราชการอัยการมาก่อน และเป็นผู้ทรงคุณวุฒิด้านการงบประมาณ ด้านการพัฒนาองค์กร หรือด้านการบริหารจัดการ

สำนักงานอัยการสูงสุดของไทย[แก้]

ดูเพิ่ม: สำนักงานอัยการสูงสุด (ประเทศไทย)

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ พ.ศ. 2553
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 พระราชบัญญัติองค์กรอัยการและพนักงานอัยการ พ.ศ. 2553
  3. ↑ อายุธ สมานเดชา. อำนาจหน้าที่ของอัยการสูงสุด : ศึกษาเปรียบเทียบกับสหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่น (นิติศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์) 2534
  4. ↑ ประกาศคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ ฉบับที่ 47
  5. ↑ 5.0 5.1 ประกาศคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ ฉบับที่ 49 ลงวันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2534 (soc.go.th)
  6. ↑ "พิพิธภัณฑ์อัยการไทย". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-22. สืบค้นเมื่อ 2009-05-17.
  7. ↑ 7.0 7.1 ขุนหลวงพระยาไกรสี จัดงานฌาปนกิจศพ หลังตาย ไป 80 กว่าปี (silpa-mag.com)
  8. ↑ แจ้งความกระทรวงยุติธรรม เรื่อง ให้พระยาอรรถการประสิทธิ์เป็นอธิบดีกรมอัยการ
  9. ↑ ประกาศ ตั้งอธิบดีกรมอัยการ
  10. ↑ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งผู้รักษาการในตำแหน่งอธิบดีกรมอัยการ
  11. ↑ ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งอธิบดีกรมอัยการ
  12. ↑ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง อนุญาตให้อธิบดีกรมอัยการลาออกจากราชการ
  13. ↑ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แต่งตั้งผู้รักษาการในตำแหน่งอธิบดีกรมอัยการ
  14. ↑ ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งอธิบดีกรมอัยการ
  15. ↑ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง อนุญาตให้ข้าราชการอัยการลาออกจากราชการ อนุญาตให้นายสุจินต์ ทิมสุวรรณ อธิบดีกรมอัยการลาออกจากราชการ
  16. ↑ ประกาศสำนักงานอัยการสูงสุด เรื่อง ข้าราชการอัยการพ้นจากราชการ (นายพชร ยุติธรรมดำรง)
  17. ↑ ประกาศสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ (นายชัยเกษม นิติสิริ)
  18. ↑ ประกาศวุฒิสภา เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ (นายจุลสิงห์ วสันตสิงห์)
  19. ↑ ประวัติ อรรถพล ใหญ่สว่าง
  20. ↑ ประกาศวุฒิสภา เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ [นายอรรถพล  ใหญ่สว่าง]
  21. ↑ ประกาศสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ [ร้อยตำรวจตรี พงษ์นิวัฒน์ ยุทธภัณฑ์บริภาร]
  22. ↑ ประกาศสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ [นายเข็มชัย ชุติวงศ์]
  23. ↑ ประกาศวุฒิสภา เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ [นายวงศ์สกุล กิตติพรหมวงศ์]
  24. ↑ ประกาศวุฒิสภา เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ [นายสิงห์ชัย ทนินซ้อน]
  25. ↑ ประกาศวุฒิสภา เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ [นางสาวนารี ตัณฑเสถียร]
  26. ↑ "มติ ก.อ.เอกฉันท์เห็นชอบ "นารี ตัณฑเสถียร" นั่ง อสส.หญิง คนแรกของไทย". bangkokbiznews. 2022-06-08.
  27. ↑ ประกาศวุฒิสภา เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการอัยการ
  28. ↑ ก.อ.มติเอกฉันท์ ตั้ง 'อำนาจ เจตน์เจริญรักษ์' เป็น 'อัยการสูงสุด' คนที่ 18
  29. ↑ https://www.pptvhd36.com (2024-04-18). "เปิดประวัติ ว่าที่อัยการสูงสุดคนที่ 19 "ไพรัช พรสมบูรณ์ศิริ" ครบเครื่องบู๊บุ๋น". pptvhd36.com. {{cite web}}: แหล่งข้อมูลอื่นใน |last= (help)
  30. ↑ พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ พ.ศ. 2521 (soc.go.th)
  31. ↑ 31.0 31.1 31.2 พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2561
  32. ↑ เกี่ยวกับองค์กร - สำนักงานอัยการสูงสุด (ago.go.th)
  33. ↑ ไทยโพสต์ (2023-05-23). "อัยการทั่วประเทศ เทคะแนนเลือก 'เรวัตร จันทร์ประเสริฐ' เป็นประธาน ก.อ."{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

วิกิซอร์ซ มีงานต้นฉบับเกี่ยวกับ:
Stub icon

บทความเกี่ยวกับการเมือง การปกครองนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=อัยการสูงสุด_(ประเทศไทย)&oldid=11510083"