ผลต่างระหว่างรุ่นของ "โชกุน"

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ

← การแก้ไขก่อนหน้า การแก้ไขถัดไป →

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

เห็นภาพข้อความวิกิ

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:15, 24 พฤศจิกายน 2565

โชกุน (ญี่ปุ่น: 将軍; โรมาจิ: shōgun) เป็นผู้ใช้อำนาจเผด็จการทหารแห่งญี่ปุ่น

@@ บรรทัด 1: / บรรทัด 1: @@
 [[ไฟล์:Minamoto no Yoritomo.jpg|thumb|[[มินาโมโตะ โนะ โยริโตโมะ]] โชกุนคนแรก จาก[[ตระกูลมินาโมโตะ]] อยู่ในอำนาจระหว่าง ค.ศ. 1192–99]]
-'''โชกุน''' ({{ญี่ปุ่น|将軍|shōgun}}) เป็น[[เผด็จการทหาร|ผู้ใช้อำนาจเผด็จการทหาร]]แห่ง[[ญี่ปุ่น]]ระหว่าง ค.ศ. 1185–1868 ส่วนใหญ่ในช่วงดังกล่าว โชกุนเป็นประมุขของประเทศในทางพฤตินัย แต่โดยนิตินัยแล้วเขาได้รับการแต่งตั้งจาก[[จักรพรรดิญี่ปุ่น]]อีกที<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/541431/shogunate|title=Shogun|work=Encyclopædia Britannica|accessdate=November 19, 2014}}</ref>
+'''โชกุน''' ({{ญี่ปุ่น|将軍|shōgun}}) เป็น[[เผด็จการทหาร|ผู้ใช้อำนาจเผด็จการทหาร]]แห่ง[[ญี่ปุ่น]]{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|Shoguns|โชกุน}}
-คำว่า "โชกุน" นั้นแปลว่า "จอมทัพ" ตัดมาจาก "เซอิไทโชกุน" (征夷大将軍) ที่แปลว่า "จอมทัพใหญ่ปราบเถื่อน"<ref>''The Modern Reader's Japanese-English Character Dictionary'', {{ISBN|0-8048-0408-7}}</ref> เดิมเป็นตำแหน่งผู้นำทัพปราบกลุ่ม[[เอมิชิ]]ที่ขัดขืนอำนาจส่วนกลางเมื่อต้น[[ยุคเฮอัง]] (คริสต์ศตวรรษที่ 7–10)<ref name = "bookweb"/> ส่วนคณะเจ้าหน้าที่ของโชกุนนั้นเรียกรวมกันว่า "รัฐบาลโชกุน" (shogunate) หรือ "บากูฟุ" (幕府) ที่แปลว่า "สำนักพลับพลา" เดิมเป็นคำเรียกที่บัญชาการของขุนศึก<ref name="b321">Beasley, William G. (1955). ''Select Documents on Japanese Foreign Policy, 1853–1868'', p. 321.</ref>
-โชกุนครองอำนาจที่แทบเบ็ดเสร็จเหนือดินแดนญี่ปุ่นโดยใช้วิธีทางทหาร ยกเว้นใน[[ยุคคามากูระ]] (ค.ศ. 1199–1333) เมื่อสิ้นโชกุน[[มินาโมโตะ โนะ โยริโตโมะ]] แล้ว [[ตระกูลโฮโจ]]ก็ควบคุมรัฐบาลโชกุนไว้ได้ทั้งหมด โดยสำเร็จราชการแทนโชกุนในฐานะ[[ชิกเก็ง]] (ค.ศ. 1199–1256) และ[[โทกูโซ]] (ค.ศ. 1256–1333) ทำให้โชกุนตกอยู่ในสภาพเดียวกับจักรพรรดิ คือ เป็นผู้นำแบบหุ่นเชิด ช่วงเวลานี้เรียกว่า "สมัยชิกเก็ง" (執権政治)<ref name="kokushi6">「執権 (一)」（『国史大辞典 6』 (吉川弘文館, 1985) {{ISBN|978-4-642-00506-7}}）</ref> จนเกิดรัฐประหารล้มล้างตระกูลโฮโจในช่วงคริสต์ทศวรรษที่ 1300 ทำให้โชกุนกลับมาบริหารอำนาจในพระนามาภิไธยอีกครั้ง<ref name="kokushi6"/>
-โชกุนคนสุดท้าย คือ [[โทกูงาวะ โยชิโนบุ]] ผู้สละตำแหน่งให้แก่[[จักรพรรดิเมจิ]]ใน ค.ศ. 1867<ref>{{cite journal |title=Political Succession in The Tokugawa Bakufu: Abe Masahiro's Rise to Power, 1843–1845 |first=Conrad |last=Totman |journal=Harvard Journal of Asiatic Studies |volume=26 |year=1966 |pages=102–124 |doi=10.2307/2718461 |jstor=2718461}}</ref>
-==ยุคเฮอัง (ค.ศ. 794–1185)==
-{{main|ยุคเฮอัง}}
-เดิมที มีการมอบตำแหน่งเซอิไทโชกุนให้แก่ผู้นำทหารในต้นยุคเฮอังช่วงที่มีการสงครามต่อต้านกลุ่มเอมิชิซึ่งไม่ยอมรับอำนาจของราชสำนัก[[เคียวโตะ]] ผู้ดำรงตำแหน่งคนแรก คือ [[โอโตโมะ โนะ โอโตมาโระ]]<ref name = "bookweb">{{cite web|url=http://bookweb.kinokuniya.co.jp/htm/4121008332.html|title=征夷大将軍―もう一つの国家主権|publisher=[[Books Kinokuniya]]|accessdate=March 7, 2011|language=ja}}</ref> ผู้ดำรงตำแหน่งคนที่เลื่องชื่อที่สุด คือ [[ซากาโนอูเอะ โนะ ทามูรามาโระ]]
-ปลายยุคเฮอัง มีการตั้งผู้ดำรงตำแหน่งดังกล่าวอีกเพียงคนเดียว คือ [[มินาโมโตะ โนะ โยชินากะ]] ในช่วง[[สงครามเก็มเป]] แต่อยู่ในตำแหน่งไม่นานเขาก็ถูก[[มินาโมโตะ โนะ โยชิตสึเนะ]] คู่แข่ง สังหาร
-==รัฐบาลคามากูระ (ค.ศ. 1192–1333)==
-{{main|ยุคคามากูระ|รัฐบาลโชกุนคามากูระ}}
-ครั้นต้นคริสต์ศตวรรษที่ 11 [[ไดเมียว]]ที่มี[[ซามูไร]]เป็นองครักษ์เถลิงอำนาจทางการเมืองภายในประเทศ<ref name="worldbook-shogun">{{cite encyclopedia |year=1992 |title=Shogun |encyclopedia=The World Book Encyclopedia |publisher=World Book |location= |isbn=0-7166-0092-7 |volume=17 |pages=432–433}}</ref> [[ตระกูลไทระ]]กับ[[ตระกูลมินาโมโตะ]]ช่วงชิงอำนาจเหนือราชสำนักที่กำลังเสื่อมถอย ตระกูลไทระควบคุมราชสำนักได้ในช่วง ค.ศ. 1160–85 แต่พ่ายแพ้แก่ตระกูลมินาโมโตะใน[[ยุทธการที่ดันโนอูระ]] ทำให้[[มินาโมโตะ โนะ โยริโตโมะ]] ยึดอำนาจรัฐบาลกลางเป็นผลสำเร็จ และก่อตั้งระบบเจ้าขุนมูลนายขึ้นที่เมือง[[คามากูระ (คานางาวะ)|คามากูระ]] โดยให้ซามูไรที่เป็นองครักษ์มีอำนาจบางประการในทางการเมือง ส่วนจักรพรรดิและชนชั้นนำอื่น ๆ อยู่ในอำนาจทางนิตินัยเท่านั้น ต่อมาใน ค.ศ. 1119 จักรพรรดิประทานตำแหน่งเซอิไทโชกุนให้แก่โยริโตโมะ ทำให้ระบอบการปกครองของเขาเป็นที่รู้จักในนาม "รัฐบาลโชกุน" แต่เมื่อสิ้นโยริโตโมะแล้ว [[ตระกูลโฮโจ]]จากฝั่งภริยาของโยริโตโมะเข้าควบคุมตระกูลมินาโมโตะไว้ได้<ref>{{Cite news|url=https://www.britannica.com/topic/shogun|title=shogun {{!}} Japanese title|work=Encyclopedia Britannica|access-date=2017-08-21|language=en}}</ref> โชกุนตระกูลโยริโตโมะที่สืบตำแหน่งต่อ ๆ มากลายเป็นเพียงหุ่นเชิดที่มีบุคคลจากตระกูลโฮโจคอยสำเร็จราชการแทน เป็นเช่นนี้เกือบ 150 ปีตั้งแต่ ค.ศ. 1192 ถึง 1333
-ในช่วงเวลาดังกล่าว สองราชตระกูล คือ [[ราชสำนักเหนือ]] กับ[[ราชสำนักใต้]] อ้างสิทธิในบัลลังก์กัน รัฐบาลโชกุนเข้าแทรกแซงโดยให้ราชตระกูลทั้งสองผลัดกันครองบัลลังก์ แต่[[จักรพรรดิโกะ-ไดโงะ]]พยายามจะยุติการผลัดบัลลังก์ดังกล่าวโดยวางแผนล้มล้างระบอบโชกุน พระองค์อาศัยจังหวะที่[[จักรวรรดิมองโกล]]เข้า[[การรุกรานญี่ปุ่นของมองโกล|รุกรานญี่ปุ่น]]ใน ค.ศ. 1274 และ 1281 ดำเนิน[[การฟื้นฟูเค็มมุ]]ใน ค.ศ. 1331 แต่ล้มเหลว พระองค์ถูกเนรเทศ จนราว ค.ศ. 1334–36 ขุนพล[[อาชิกางะ ทากาอูจิ]] ช่วยให้พระองค์หวนคืนสู่ราชบัลลังก์ ทำให้รัฐบาลโชกุนที่มีตระกูลโฮโจเป็นผู้นำสิ้นสุดลง<ref name="sansom">{{cite book |title=A History of Japan, 1134–1615 |first=George |last=Sansom |url=http://www.gotterdammerung.org/books/reviews/h/history-of-japan-1334-1615.html |year=1961 |location=United States |publisher=Stanford University Press}}</ref>
-ในช่วงฟื้นฟูเค็มมุนั้น แม้เป็นผลให้รัฐบาลโชกุนแห่งเมืองคามากูระสิ้นสุดลง แต่ก็เกิดรัฐบาลโชกุนใหม่ขึ้นแทน โดย[[เจ้าชายโมริโยชิ]] โอรสของจักรพรรดิโกะ-ไดโงะ ได้ตำแหน่งเซอิไทโชกุน ทว่า ก็เป็นช่วงสั้น ๆ เพราะไม่นานเจ้าชายก็ถูกจับกุมคุมขังไว้ในพระราชฐาน และถูก[[อาชิกางะ ทาดาโชยิ]] น้องชายของทากาอูจิ สังหารใน ค.ศ. 1335 นอกจากนี้ ในปีถัดมา คือ ค.ศ. 1336 ทากาอูจิยังผิดใจกับจักรพรรดิโกะ-ไดโงะ และถอดพระองค์ลงจากบัลลังก์ แต่งตั้งจักรพรรดิพระองค์ใหม่ขึ้นแทนใน ค.ศ. 1339 คือ [[จักรพรรดิโกะ-มูรากามิ]]<ref name="sansom" />
-==รัฐบาลอาชิกางะ (ค.ศ. 1336–1573)==
-{{main|ยุคมูโรมาจิ|รัฐบาลโชกุนอาชิกางะ}}
-ใน ค.ศ. 1338 อาชิกางะ ทากาอูจิ ได้ตำแหน่งเซอิไทโชกุน ก่อตั้ง[[รัฐบาลโชกุนอาชิกางะ]]ใน[[เคียวโตะ]]จนถึง ค.ศ. 1573 ช่วงเวลาที่[[ตระกูลอาชิกางะ]]ปกครองนั้นเรียกว่า [[ยุคมูโรมาจิ]]
-==ยุคอาซูจิ–โมโมยามะ (ค.ศ. 1573–1600)==
-{{see|ยุคอาซูจิ–โมโมยามะ}}
-สมัยต่อมา ตำแหน่งเซอิไทโชกุนตกเป็นของ[[โอดะ โนบูนางะ]] และผู้สืบทอด คือ [[โทโยโตมิ ฮิเดโยชิ]] ซึ่งเป็นยุคที่โชกุนมีอำนาจมากยิ่งกว่าก่อน ฮิเดโยชิยังถือกันว่า เป็นหนึ่งในผู้ปกครองที่ยิ่งใหญ่ของญี่ปุ่น
-==รัฐบาลโทกูงาวะ (ค.ศ. 1600–1868)==
-{{main|บากูมัตสึ|รัฐบาลโชกุนโทกูงาวะ}}
-ใน ค.ศ. 1600 ขุนพล[[โทกูงาวะ อิเอยาซุ]] ยึดอำนาจเป็นผลสำเร็จ และก่อตั้งการปกครองขึ้นที่เมือง[[เอโดะ]] (ปัจจุบันคือ [[โตเกียว]]) ต่อมาใน ค.ศ. 1603 เขาได้รับตำแหน่งเซอิไทโชกุน หลังจากสร้างหลักฐานเท็จเพื่อแสดงว่า ตนเองสืบเชื้อสายตระกูลมินาโมโตะจากยุคเฮอัง<ref>Titsingh, I. (1834). ''Annales des empereurs du Japon,'' p. 409.</ref>
-ในยุคข้างต้นนี้ อำนาจเบ็ดเสร็จอยู่ในมือของโชกุนซึ่งปกครองอยู่ที่เอโดะ ส่วนจักรพรรดิประทับอยู่ในเคียวโตะ โชกุนยังควบคุมนโยบายต่างประเทศ ดูแลทหาร และกำกับระบอบอุปถัมภ์แบบเจ้าขุนมูลนาย ส่วนจักรพรรดิมีพระราชอำนาจในทางพิธีการเท่านั้น เหมือนบทบาทของจักรพรรดิญี่ปุ่นหลัง[[สงครามโลกครั้งที่ 2]]<ref name="wakabayashi">{{cite journal |title=In Name Only: Imperial Sovereignty in Early Modern Japan |first=Bob Tadashi |last=Wakabayashi |journal=Journal of Japanese Studies |volume=17 |issue=1 |date=Winter 1991 |pages=25–57 |doi=10.2307/132906 |jstor=132906}}</ref>
-[[รัฐบาลโชกุนโทกูงาวะ]]ดำรงอยู่จน ค.ศ. 1867 เมื่อโชกุน[[โทกูงาวะ โยชิโนบุ]] ลาออกจากตำแหน่ง และถวายอำนาจคืนให้แก่[[จักรพรรดิเมจิ]]<ref name="worldbook-Japan">{{cite encyclopedia |year=1992 |title=Japan |encyclopedia=The World Book Encyclopedia |publisher=World Book |location= |isbn=0-7166-0092-7 |pages=34–59}}</ref>
-==สิ่งตกทอด==
-หลังญี่ปุ่นยอมจำนนในสงครามโลกครั้งที่ 2 แล้ว [[ดักลาส แมกอาเธอร์]] นายพลชาวอเมริกัน เป็นผู้ปกครองญี่ปุ่นในทางพฤตินัยระหว่างที่ญี่ปุ่นถูกฝ่ายชนะสงครามยึดครอง แมกอาเธอร์มีอิทธิพลมากในญี่ปุ่นจนเขาได้สมญาว่า "ไกจินโชกุน" (外人将軍; "โชกุนต่างชาติ")<ref>{{cite book|last1=Valley|first1=David J.|title=Gaijin Shogun : Gen. Douglas MacArthur Stepfather of Postwar Japan|date=April 15, 2000|publisher=Sektor Company|location=Title|isbn=978-0967817521|url=https://www.amazon.com/Gaijin-Shogun-Douglas-MacArthur-Stepfather/dp/0967817528|accessdate=2 June 2017}}</ref>
-ปัจจุบัน หัวหน้า[[รัฐบาลญี่ปุ่น]] คือ [[นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น]] ส่วนคำว่า "โชกุน" ยังใช้ใน[[ภาษาปาก]]อยู่ เช่น นายกรัฐมนตรีที่พ้นจากตำแหน่งแล้วแต่ยังมีอิทธิหลังฉากอยู่เรียกว่า "ยามิโชกุน" (闇将軍; "โชกุนเงา") คล้ายกับจักรพรรดิสมัยก่อนที่สละราชบัลลังก์แล้วแต่ยังคงพระราชอำนาจต่อไป เรียกว่า "[[การว่าราชการในวัด]]" นักการเมืองที่ได้ฉายายามิโชกุน เช่น [[ทากูเอ ทานากะ]] และ[[อิจิโร โอซาวะ]]<ref>Ichiro Ozawa: the shadow shogun. In: ''The Economist'', September 10, 2009.</ref>
-==รัฐบาลโชกุน==
-คำว่า "บากูฟุ" ที่แปลกันว่า "รัฐบาลโชกุน" นั้นมีความหมายตรงตัวว่า "สำนักพลับพลา" เป็นคำเรียกที่บัญชาการของแม่ทัพนายกอง เดิมใช้เรียกจวนของโชกุนซึ่งเป็นทั้งที่อยู่อาศัยและสำนักงานของโชกุน แต่ภายหลังคำนี้กลายมาหมายถึงระบอบการปกครองของโชกุนที่มีเผด็จการทหารแบบเจ้าขุนมูลนาย
-ระบอบโชกุนนั้นเริ่มขึ้นด้วยรัฐบาลโชกุนคามากูระที่มีมินาโมโตะ โนะ โยริโตโมะ เป็นโชกุน โดยมีจักรพรรดิเป็นเจ้าแผ่นดิน ระบอบนี้เป็นแบบ[[ระบบเจ้าขุนมูลนาย|เจ้าขุนมูลนาย]]ในบางลักษณะ เช่น ขุนนางผู้น้อยขึ้นต่อขุนนางผู้ใหญ่ ซามูไรได้รับการตอบแทนที่ซื่อสัตย์ภักดีต่อขุนนาง การตอบแทนมีทั้งผลิตผลพืชไร่และแรงงานจากชนชั้นกสิกร แต่ต่างจากอัศวินในระบบเจ้าขุนมูลนายในยุโรปตรงที่ซามูไรไม่ได้ถือครองที่ดินด้วยตนเอง<ref>{{cite book|last=Bentley|first=Jerry|title=Traditions and Encounters|isbn=978-0-07-325230-8|pages=301–302}}</ref> ระบบเช่นนี้ดำรงอยู่ได้ด้วยสายสัมพันธ์แห่งความภักดีระหว่างไดเมียว ซามูไร และผู้ใต้บัญชา
-รัฐบาลโชกุนแต่ละชุดนั้นมีความเคลื่อนไหวไม่หยุดนิ่ง อำนาจในสมัยหนึ่งอาจแตกต่างจากในอีกสมัยได้ และมักคลุมเครือ ความเป็นไปของระบอบโชกุนนั้นเชิญชวนให้นักวิชาการเข้าศึกษาอยู่เสมอ นอกจากนี้ รัฐบาลโชกุนแต่ละชุดยังเผชิญการขัดขืนและโต้แย้งอำนาจ ทั้งจากจักรพรรดิเองและจากชนชั้นนำกลุ่มอื่น ๆ ในระบอบราชาธิปไตย รัฐบาลโชกุนจึงเป็นเครื่องสะท้อนของความจำเป็นที่ต้องคิดหาวิธีใหม่ ๆ มาคานอำนาจส่วนกลางและท้องถิ่นอยู่เสมอ<ref>Mass, J. et al., eds. (1985). ''The Bakufu in Japanese History'', p. 189.</ref>
-==ดูเพิ่ม==
-* [[รายนามโชกุน]]
-==อ้างอิง==
-{{reflist|2}}
-==แหล่งข้อมูลอื่น==
-{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|Shoguns|โชกุน}}
 [[หมวดหมู่:โชกุน| ]]