จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ทางรถไฟสายสวรรคโลก–ชุมทางบ้านดารา หรือ ทางแยกสวรรคโลก[1] เป็นทางรถไฟสายรองในระบบรถไฟระหว่างเมืองของการรถไฟแห่งประเทศไทย แยกมาจากทางรถไฟสายเหนือที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านดารา ตำบลบ้านดารา อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ ผ่านสถานีรถไฟคลองมะพลับ อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย มาสุดปลายทางที่สถานีรถไฟสวรรคโลก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย มีความยาวทั้งหมด29.007 กิโลเมตร[2] เมื่อแรกสร้างมีแผนจะสร้างเส้นรถไฟนี้ต่อไปจนถึงจังหวัดตาก[3] นอกจากจะเป็นระบบขนส่งมวลชนในท้องถิ่นแล้ว ในอดีตทางรถไฟสายนี้ยังทำหน้าที่ลำเลียงไม้ท่อนและของป่าจากแถบนี้ลงไปยังกรุงเทพมหานคร[4]
ประวัติ[แก้]
ทางรถไฟสายสวรรคโลกนี้สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์โปรดให้สร้างทางรถไฟจากเมืองพิษณุโลก แล้วแยกเป็นสองสายที่บ้านดารา สายหนึ่งขึ้นเหนือไปสุดที่เมืองอุตรดิตถ์ และอีกสายหนึ่งไปฝั่งตะวันตกสุดที่เมืองสวรรคโลก[5] เพื่อเชื่อมการเดินไปออกไปทางทิศตะวันตกออกทางเมืองตากในอนาคต ซึ่งในขณะนั้น ทางรถไฟสายนี้ยังเป็นที่ราบเต็มไปด้วยป่ารกทึบ ไม่มีสถานีรายทาง มีเพียงสถานีปลายทางคือสวรรคโลก ใช้รางเกจใหญ่ มีระยะทาง 28.9 กิโลเมตร สิ้นงบประมาณในการก่อสร้าง 840,000 บาท[3] สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์เพื่อเปิดทางรถไฟทั้งสองเส้นเมื่อวันที่ 6–7 ธันวาคม พ.ศ. 2452 (นับแบบปัจจุบันคือ พ.ศ. 2453) และประทับรถไฟพระที่นั่งจากปะรำพิธีข้างสถานีรถไฟพิษณุโลกไปยังสถานีรถไฟสวรรคโลกและสถานีรถไฟอุตรดิตถ์ตามลำดับ หลังจากนั้นพระองค์เสด็จประพาสหัวเมืองรายทางรถไฟแถบเขาพลึง และเมืองสวรรคโลก แล้วจึงเสด็จกลับพระนครในวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2453[5]
หลังการระบาดทั่วของโควิด-19 ในประเทศไทย การรถไฟแห่งประเทศไทยจึงให้หยุดเดินรถดีเซลรางปรับอากาศ กรุงเทพ–สวรรคโลก–กรุงเทพ ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2563[6] ต่อมาได้เปิดให้บริการขบวนรถท้องถิ่นที่ 405/406 ศิลาอาสน์-สวรรคโลก-ศิลาอาสน์ ในวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2566
รายชื่อสถานีรถไฟสายสวรรคโลก[แก้]
ช่วงสถานีรถไฟชุมทางบ้านดารา - สวรรคโลก[แก้]
| ชื่อสถานี / ที่หยุดรถ
|
ชื่อภาษาอังกฤษ
|
เลขรหัส
|
ระยะทางจาก กท.
|
ชั้นสถานี
|
ตัวย่อ
|
อาณัติสัญญาณ
|
ระบบบังคับประแจ
|
ที่ตั้ง
|
หมายเหตุ
|
| ตำบล
|
อำเภอ
|
จังหวัด
|
| ชุมทางบ้านดารา - สวรรคโลก
|
| ชุมทางบ้านดารา
|
Ban Dara Junction
|
1137
|
458.31 กม.
|
3
|
ดร.
|
หางปลา มีสัญญาณเตือน ไม่ใช้ห่วงทางสะดวก
|
สายลวด
|
บ้านดารา
|
พิชัย
|
อุตรดิตถ์
|
|
| คลองละมุง
|
Khlong Lamung
|
1138
|
466.32 กม.
|
ยุบเลิกใช้งาน (ยังไม่ตัดบัญชี)
|
ลม.
|
-
|
-
|
ไร่อ้อย
|
เปิดเป็นสถานีในวันที่ 15 สิงหาคม 2453[5] เป็น 1 ใน 4 สถานีรายทางในเส้นทางสายสวรรคโลก[7] ยุบเป็นที่หยุดรถและยุบเลิกในภายหลัง
|
| คลองมะพลับ
|
Khlong Maphlap
|
1139
|
470.27 กม.
|
3
|
มป.
|
ป้ายเขตสถานี ใช้ห่วงทางสะดวก
|
มือโยก
|
ศรีนคร
|
ศรีนคร
|
สุโขทัย
|
เข้าเขตจังหวัดสุโขทัย
|
| วัดคลองปู
|
Wat Khlong Pu
|
1140
|
474.96 กม.
|
ยุบเลิกใช้งาน (ยังไม่ตัดบัญชี)
|
วู.
|
-
|
-
|
คลองยาง
|
สวรรคโลก
|
|
| คลองยาง
|
Khlong Yang
|
1141
|
479.03 กม.
|
ยุบเลิกใช้งาน (ยังไม่ตัดบัญชี)
|
คย.
|
-
|
-
|
เปิดเป็นสถานีในวันที่ 15 สิงหาคม 2453[5] เป็น 1 ใน 4 สถานีรายทางในเส้นทางสายสวรรคโลก[7] ยุบเป็นที่หยุดรถและยุบเลิกในภายหลัง
|
| หนองเรียง
|
Nong Riang
|
1142
|
483.08 กม.
|
ยุบเลิกใช้งาน (ยังไม่ตัดบัญชี)
|
นย.
|
-
|
-
|
ในเมือง
|
|
| สวรรคโลก
|
Sawankhalok
|
1143
|
487.14 กม.
|
3
|
สว.
|
ป้ายเขตสถานี ใช้ห่วงทางสะดวก
|
มือโยก
|
เมืองสวรรคโลก
|
สิ้นสุดทางรถไฟสายสวรรคโลกที่สถานีนี้
|
แผนการพัฒนาเส้นทาง[แก้]
ตามที่ รองปลัดกระทรวงคมนาคม หัวหน้ากลุ่มภารกิจการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านทางหลวงรักษาราชการแทน ปลัดกระทรวงคมนาคม ได้สั่งการท้ายหนังสือสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร(สนข.) ที่ คค 0809.7/1667 ลงวันที่ 25 กรกฎาคม 2565 เรื่อง รายงานผลการประชุมคณะอนุกรรมการจัดระบบการจราจรทางบกจังหวัดพิษณุโลก ครั้งที่ ๑/๒๕๖๕ โดยมอบหมายให้กรมการขนส่งทางราง (ขร.) รับข้อเสนอการพัฒนาทางรถไฟสายใหม่ ช่วงตาก - สวรรคโลก และ ช่วงศิลาอาสน์ -ภูดู่ ไปประกอบการพิจารณาดำเนินการ นั้นของการพัฒนาโครงข่ายรถไฟ โดยแผนการพัฒนาโครงข่ายรถไฟฯ เส้นทางการพัฒนาทางรถไฟสายใหม่ช่วงตาก - สวรรคโลก และช่วงศิลาอาสน์ - ภูดู่ เป็นเส้นทางรถไฟตามแนวระเบียงเศรษฐกิจ East - West Economic Corridor อีกเส้นหนึ่ง ที่เชื่อมโยงสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ประเทศไทย และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ผ่านทางด่านภูดู่ จังหวัดอุตรดิตถ์ จะเกิดการเชื่อมต่อทางรถไฟ 3 ประเทศ ที่มีระยะทางสั้นกว่าเส้นทางรถไฟสายอื่นๆและนำมาซึ่งการประหยัดค่าขนส่งและโลจิสติกส์ในการค้าชายแดนและการส่งออกจากประเทศไทยไปยังกลุ่มประเทศอินโดจีนด้วยระบบราง โดยมีระยะมางโครงการ 108 กิโลเมตร เป็นระบบทางเดี่ยว/ขนาดทาง 1.000 เมตร โดยนับเป็นเส้นทางที่มีศักยภาพ มีแผนดำเนินการภายหลังปี พ.ศ. 2585[8]
แนวเส้นทาง[แก้]
แนวคิดการออกแบบโครงการจะเป็นการก่อสร้างทางรถไฟทางเดี่ยว ขนาดทาง 1.000 เมตร โดยมีจุดเริ่มต้นโครงการที่บริเวณสถานีตาก (ตำบลวังหิน) จากนั้นมุ่งหน้าไปทางทิศตะวันออก เข้าสู่เขตจังหวัดสุโขทัย แนวเส้นทางรถไฟจะขนานไปกับแนวถนน AH12 ที่อยู่ระหว่างอุทยานแห่งชาติรามคำแหง และอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย โดยไม่ล่วงล้ำพื้นที่ของเขตอุทยาน โดยมีสถานีรถไฟอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยตั้งอยู่บริเวณทิศเหนือของอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ประมาณ 3.5กิโลเมตร และสถานีสุโขทัยตั้งอยู่บริเวณทุ่งทะเลหลวง โดยไม่เข้าไปผ่านย่านชุมชนเมืองที่มีประชาชนอาศัยอยู่หนาแน่นเพื่อหลีกเลี่ยงผลกระทบที่มีต่อประชาชน จากนั้นแนวเส้นทางจะมุ่งหน้าขึ้นสู่ทิศเหนือ ผ่านพื้นที่ท่าอากาศยานสุโขทัย เพื่อเชื่อมต่อการเดินทางผ่านทางรางและทางอากาศไว้ ณ จุดนี้ โดยสถานีรถไฟท่าอากาศยานสุโขทัย ห่างจากอาคารผู้โดยสารขาเข้า-ขาออกประมาณ 2 กิโลเมตร และจะสิ้นสุดโครงการที่สถานีรถไฟสวรรคโลกแห่งใหม่ โดยจะใช้พื้นที่ของที่หยุดรถไฟหนองเรียง(เดิม) เป็นสถานีสวรรคโลกแห่งใหม่ เนื่องจากจะได้ไม่ต้องทำการเวนคืนพื้นที่สร้างสถานีเพิ่มเติม และเพื่อหลีกเลี่ยงผลกระทบต่อชุมชน ประชาชนให้ได้รับผลกระทบน้อยที่สุด โดยสถานีสวรรคโลกแห่งใหม่จะห่างจากตัวเมืองสวรรคโลกประมาณ 3-4 กิโลเมตร
| รายชื่อสถานีในโครงการ
|
| สถานี
|
ขนาดสถานี
|
ตำบล
|
อำเภอ
|
จังหวัด
|
หมายเหตุ
|
| ตาก
|
เล็ก
|
วังหิน
|
เมืองตาก
|
ตาก
|
เป็นจุดเริ่มต้นโครงการ
|
| อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
|
เล็ก
|
เมืองเก่า
|
เมืองสุโขทัย
|
สุโขทัย
|
|
| สุโขทัย
|
กลาง
|
บ้านกล้วย
|
|
| ท่าอากาศยานสุโขทัย
|
เล็ก
|
คลองกระจง
|
สวรรคโลก
|
|
| สวรรคโลกใหม่
|
เล็ก
|
ในเมือง
|
อยู่บริเวณอดีตที่หยุดหนองเรียง เป็นจุดสิ้นสุดโครงการ
|
อ้างอิง[แก้]
|
|---|
|
| รถไฟระหว่างเมือง | |
|---|
| รถไฟชานเมือง | |
|---|
| รถไฟความเร็วสูง | |
|---|
| เส้นทางที่ยกเลิก | | สายเหนือ | |
|---|
| สายตะวันออกเฉียงเหนือ | |
|---|
| สายใต้ | |
|---|
| สายตะวันออก | |
|---|
| สายแม่กลอง | |
|---|
|
|---|
| ขบวนรถไฟ | |
|---|
| หน่วยงานอื่น | |
|---|
|
|
|---|
| อำเภอ | | |
|---|
| ประวัติศาสตร์ | |
|---|
| ภูมิศาสตร์ | |
|---|
| เศรษฐกิจ | |
|---|
| สังคม | | การศึกษา | |
|---|
| วัฒนธรรม | |
|---|
| กีฬา | |
|---|
| การเมือง | |
|---|
|
|---|
|
.svg)
