เสฐียรพงษ์ วรรณปก

ศาสตราจารย์ เสฐียรพงษ์ วรรณปก ม.ป.ช., ม.ว.ม.
เกิด	1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2482 จังหวัดมหาสารคาม ประเทศสยาม
เสียชีวิต	6 เมษายน พ.ศ. 2565 (83 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
มีชื่อเสียงจาก	ราชบัณฑิต สาขาศาสนศาสตร์

ศาสตราจารย์ เสฐียรพงษ์ วรรณปก (1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2482 – 6 เมษายน พ.ศ. 2565) เป็นอาจารย์และนักวิชาการทางด้านศาสนาพุทธและภาษาบาลี ราชบัณฑิตสาขาศาสนศาสตร์ และยังเป็นนักเขียนบทกวี ตำรา และบทความในนิตยสารหลายฉบับ เริ่มเขียนบทความให้นิตยสารต่วย’ตูน แล้วได้รับการชักนำให้เขียนลงคอลัมน์ประจำให้หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ ก่อนจะย้ายไปเขียนประจำให้หนังสือพิมพ์ในเครือมติชนและข่าวสด มีชื่อเสียงโด่งดังจากการเขียนวิจารณ์พระสงฆ์ที่ปฏิบัตินอกรีต โดยเฉพาะกรณีอดีตพระยันตระ อมโร รวมทั้งยังนับได้ว่าเป็นผู้บุกเบิกการตั้งชื่อเป็นมงคลนามแก่ตัวเจ้าของชื่อด้วย

ประวัติและการศึกษา

เกิดเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2482 ที่บ้านโนนสูง ตำบลเลิงแฝก (ปัจจุบันคือตำบลหนองแวง) อำเภอบรบือ (ปัจจุบันคืออำเภอกุดรัง) จังหวัดมหาสารคาม เมื่อเรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ได้บรรพชาเป็นสามเณรที่วัดอัมพวัน ซึ่งเป็นวัดประจำหมู่บ้าน ศึกษานักธรรมและบาลีไวยากรณ์กับอาจารย์มหาบุดดี ปุญญากโร (บุดดี สุวรรณคำ) เจ้าอาวาส จนกระทั่งสอบได้นักธรรมชั้นโทจึงได้ย้ายไปศึกษาต่อที่วัดมหาธาตุ อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม โดยเป็นลูกศิษย์พระมหาชม ธมฺมธีโร (พระราชปริยัตยาจารย์ อดีตเจ้าคณะจังหวัดนครพนม) สอบได้นักธรรมชั้นเอกและเปรียญธรรม 3 ประโยค

หลังจากนั้นกลับไปอยู่ที่วัดอัมพวันในบ้านเกิด สอบได้เปรียญธรรม 4 ประโยค แล้วจึงเดินทางมาศึกษาพระปริยัติธรรมที่วัดทองนพคุณ เขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร เป็นศิษย์ของพระธรรมเจดีย์ (กี มารชิโน) อดีตเจ้าอาวาสวัดทองนพคุณ พ.ศ. 2508 ได้เดินทางไปศึกษาภาษาสันสกฤต ณ วิทยาลัยทรินิตี มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ (Trinity College, Cambridge University) ประเทศอังกฤษ โดยการติดต่อประสานงานของสุลักษณ์ ศิวรักษ์ และได้รับทุนจากมูลนิธิเอเชียและมูลนิธิการศึกษาวัดทองนพคุณ พ.ศ. 2512 สำเร็จการศึกษาได้รับปริญญาตรีสาขาอักษรศาสตร์ (เกียรตินิยม) เมื่อเดินทางกลับประเทศไทยได้สอนพระปริยัติธรรม ณ วัดทองนพคุณ ดังเดิม พ.ศ. 2514 ได้ลาสิกขาและรับราชการเป็นอาจารย์คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ จังหวัดนครปฐม พ.ศ. 2519 โอนไปเป็นอาจารย์สอนวิชาศาสนาเปรียบเทียบที่คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ใน พ.ศ. 2522 โอนกลับไปคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากรตามเดิม จนได้รับการแต่งตั้งเป็นรองศาสตราจารย์ระดับ 9 ก่อนจะลาออกจากราชการเมื่อ พ.ศ. 2535 ต่อมาได้ดำรงตำแหน่งเป็นศาสตราจารย์ประจำ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา

วิทยฐานะ

• เปรียญธรรม 9 ประโยคขณะเป็นสามเณร (รูปแรกในรัชกาลที่ 9 สมัยเริ่มสอบด้วยข้อเขียน และเป็นรูปที่สามในสมัยรัตนโกสินทร์) อุปสมบทในพระบรมราชูปถัมภ์
• ปริญญาตรี (เกียรตินิยม) สาขาอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ประเทศอังกฤษ
• ปริญญาโท สาขาภาษาตะวันออกโบราณ (บาลี-สันสกฤต) มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ประเทศอังกฤษ
• ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาศาสนาและปรัชญา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม พ.ศ. 2548
• ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พ.ศ. 2550

ผลงานประพันธ์

เสฐียรพงษ์ วรรณปก ได้เขียนบทความลงในวารสารสังคมศาสตร์ปริทัศน์ เมื่อครั้งเป็นพระภิกษุ โดยการชักชวนของสุลักษณ์ ศิวรักษ์ ภายหลังได้เขียนบทความลงในนิตยสารต่าง ๆ เช่น ต่วย'ตูน, แม่และเด็ก, รักลูก, ชีวจิต เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีคอลัมน์ในหนังสือพิมพ์ข่าวสด และหนังสือพิมพ์มติชน

มีผลงานหนังสือทางวิชาการและกึ่งวิชาการที่พิมพ์เผยแพร่มากกว่า 200 เล่ม อาทิ:

• พุทธวจนะในธรรมบท
• พุทธศาสนา ทรรศนะและวิจารณ์
• พุทธจริยาวัตร พากย์ไทย-อังกฤษ
• พุทธจริยาวัตร 60 ปาง
• มีศัพท์มีแสง
• บทเพลงแห่งพระอรหันต์ : Song of the Arahant
• เพลงรักจากพระไตรปิฎก
• พระไตรปิฎกวิเคราะห์
• สองทศวรรษในดงขมิ้น
• สู่แดนพุทธภูมิ
• ไปไหว้พระบาทพระพุทธองค์ เนื้อติดกระดูก
• นิทานปรัชญาเต๋า
• พุทธวิธีแก้ทุกข์
• สัมผัสพระพุทธเจ้าด้วยใจ
• ยุทธจักรดงขมิ้น
• ใต้ร่มใบบุญ
• ฤๅสมัยนี้โลกมันเอียง
• จุดศูนย์ถ่วง
• บัวบานกลางเปลวเพลิง
• ฝ่าความมืดสีขาว
• ฟ้าสางเมื่อใกล้ค่ำ
• สวนทางนิพพาน
• พุทธศาสนสุภาษิต
• พจนานุกรมไทย-อังกฤษ
• ชุดสิบล่อหั่น (สิบอรหันต์) สี่เล่ม (1.สิบล่อหั่นต้นพุทธกาล 2.สิบล่อหั่นชีวิตพิสดาร 3.สิบล่อหั่นหญิง 4.สิบล่อหั่นน้อย) จุดประกายแห่งชีวิต
• ภูฏาน ดินแดนแห่งพุทธศาสนา
• ไปสืบพระพุทธศาสนาที่ศรีลังกา
• พระไตรปิฎกศึกษา ชุด 1 ธรรมะนอกธรรมาสน์
• พระไตรปิฎกศึกษา ชุด 2 วาระสุดท้ายของพระพุทธองค์
• คำบรรยายพระไตรปิฎก
• ช่องที่ไม่ว่าง
• ผีสางคางแดง
• สูตรสำเร็จชีวิต
• ชีวิตตัวอย่าง หมอชีวกโกมารภัจจ์
• คุณธรรมสำหรับนักบริหาร
• จากเสฐียรพงษ์ถึงพระเทพเวที และพุทธทาสภิกขุ
• ความเป็นมาแห่งพระธรรมวินัย : ทางออกกรณียันตระ อมโร
• สองอาจารย์ผู้ยิ่งใหญ่ หลวงพ่อพุทธทาส และหลวงพ่อชา
• คิดเป็นทำเป็นตามนัยพุทธธรรม
• บางแง่มุมเกี่ยวกับพระพุทธองค์
• เพื่อความเข้าใจถูกต้องเกี่ยวกับหลักกรรม
• พระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช พระผู้ทรงเป็นอุบาสกรัตนะ
• พระสูตรดับทุกข์
• ธรรมะสู้ชีวิต
• เมื่อพระพุทธเจ้าทรงเปิดโลก มัชฌิมาปฏิปทา ทางสายกลางสองมิติ และสัปปุริสธรรม 7 นัยที่สอง
• 9 พุทธ 9 เต๋า 9 เซ็น
• สติ-สมาธิ
• พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ เพื่อความผาสุกแห่งสงฆ์
• ธรรมะ HOW TO

นามปากกา

ไต้ ตามทาง ใช้เขียนเรื่องประเภทขำขันทีเล่นทีจริง

“เปรียญเก้าประโยค” ใช้เขียนเรื่องประเภทการใช้ภาษา

เสฐียรพงษ์ วรรณปก ใช้เขียนเรื่องประเภทวิชาการและสารคดี

เกียรติคุณที่ได้รับ

• ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นราชบัณฑิต ประเภทปรัชญา สาขาศาสนศาสตร์ พ.ศ. 2535
• ได้รับพระราชทานเสมาธรรมจักร ในฐานะผู้เขียนหนังสือพระพุทธศาสนา พ.ศ. 2535
• ได้รับรางวัลโทรทัศน์ทองคำ รายการส่งเสริมคุณธรรมดีเด่น รายการ “ดรุณธรรม” ทางช่อง 5 พ.ศ. 2535
• ได้รับประทานเข็มเชิดชูเกียรติจากโรงเรียนนายร้อยอากาศอาวุโส กองทัพอากาศ พ.ศ. 2535
• ได้รับเหรียญเชิดชูเกียรติจากโรงเรียนนายร้อยสามพราน กรมตำรวจ
• ได้รับพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา พ.ศ. 2543 สาขามนุษยศาสตร์ ในฐานะได้รับการยอมรับว่ามีความรู้ความสามารถและแสดงให้เป็นที่ปรากฏว่ามีฝีมือและมีชื่อเสียงยอดเยี่ยมในทางศิลปวิทยา
• ได้รับรางวัลหนังสือวิชาการยอดเยี่ยมแห่งปี พจนานุกรมไทย-อังกฤษ จากบริษัท อมรินทร์พริ้นติ้งแอนพับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน) พ.ศ. 2546 โดยรับรางวัลร่วมกับ ดำเนิน การเด่น
• ได้รับการประกาศเกียรติคุณยกย่องเชิดชูว่าเป็นผู้มีคุณูปการต่อการศึกษาของชาติ จากคุรุสภา พ.ศ. 2553

ตำแหน่งและประสบการณ์

• เป็นศาสตราจารย์พิเศษ สาขาปรัชญาศาสนา มหาวิทยาลัยศิลปากร
• เป็นอาจารย์พิเศษ มหาวิทยาศิลปากร, จุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย และเป็นอาจารย์บรรยายเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาและจริยธรรมตามสถาบันต่าง ๆ
• เป็นที่ปรึกษา บริษัท มติชน จำกัด (มหาชน) และ บริษัท ข่าวสด
• เป็นคอลัมนิสต์ประจำหนังสือพิมพ์รายวัน, รายสัปดาห์, รายปักษ์ และรายเดือน หลายฉบับ
• เป็นราชบัณฑิต สำนักธรรมศาสตร์และการเมือง ประเภทปรัชญา สาขาศาสนศาสตร์
• เป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549-2551
• เคยรับราชการเป็นรองศาสตราจารย์ระดับ 9 คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
• เป็นกรรมการร่างหลักสูตรวิชาพระพุทธศาสนา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย
• เป็นผู้แต่งตำราเรียนวิชาพระพุทธศาสนา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย
• เป็นประธานกรรมการจัดทำคู่มือการสอนพระพุทธศาสนา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
• เป็นประธานกรรมการผลิตตำราเรียน ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ของกรมการศึกษานอกโรงเรียน
• เป็นที่ปรึกษากรรมาธิการศาสนา จริยธรรม และวัฒนธรรม สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549
• เป็นที่ปรึกษาอนุกรรมาธิการฝ่ายกฎหมายพระพุทธศาสนา สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549
• เป็นรองประธานคนที่ 3 กรรมาธิการวิสามัญศึกษาและส่งเสริมการสร้างคุณธรรมและจริยธรรม แก่นักการเมือง ข้าราชการ และประชาชน สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549
• เป็นประธานอนุกรรมาธิการจริยธรรมสำหรับข้าราชการ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549
• เป็นประธานอนุกรรมาธิการพระพุทธศาสนา สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549
• เป็นรองประธานคณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติฯ บรรพชาสามเณร 84,000 รูป เพื่อถวายเป็นพระราชกุศล สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549
• เป็นกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์ จัดงานเฉลิมพระเกียรติฯ ไถ่ชีวิตโค-กระบือ และบรรพชาสามเณร 84,000 รูป เพื่อถวายเป็นพระราชกุศล สภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2549

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2550 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2546 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2543 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) สาขามนุษยศาสตร์ (ด้านศาสนา)

แหล่งข้อมูลอื่น

• ประวัติจากสภานิติบัญญัติแห่งชาติ, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 กันยายน 2007