เมืองหลวง

เมืองหลวง หรือ ราชธานี คือ เมืองหลักที่เกี่ยวข้องกับรัฐบาล ส่วนใหญ่เป็นที่ตั้งของทำเนียบรัฐบาล คำในภาษาอังกฤษ capital มาจากภาษาละติน caput หมายถึง "หัว" และอาจเกี่ยวข้อง เนินเขาแคปิทอไลน์ เนินเขาที่สูงที่สุดในโรมโบราณ ศูนย์กลางทางประวัติศาสตร์และศาสนา

ในภาษาไทย มีหลายคำที่ใช้ในความหมายนี้ เช่น กรุง หรือ พระนคร สำหรับคำว่าเมืองหลวงนั้นยังก็มีความหมายเป็นสองนัย กล่าวคือ หมายถึงเมืองใหญ่ (หลวง หมายถึง ใหญ่) หรือเมืองของหลวง (คือเมืองของพระเจ้าแผ่นดิน, เพราะเป็นที่ประทับของกษัตริย์) เมืองหลวงในบางประเทศ มีขนาดเล็กกว่าเมืองอื่น เช่นใน สหรัฐอเมริกา อินเดีย บราซิล สำหรับคำว่าเมืองหลวงนี้ อาจเป็นเมืองหลวงของรัฐ (ในประเทศที่ปกครองแบบสาธารณรัฐ เป็นต้น) หรือเมืองหลวงของเขตการปกครองระดับใด ๆ ก็ได้ เช่น อำเภอเมือง เปรียบเสมือนเป็นเมืองหลวงของจังหวัด

เมืองหลวงที่ไม่ใช่เมืองใหญ่ที่สุด

แผนที่ประเทศที่เมืองหลวงไม่ใช่เมืองใหญ่ที่สุด

บทความหลัก: รายชื่อประเทศที่มีเมืองหลวงไม่ใช่เมืองใหญ่ที่สุด

• กรุงออตตาวา, ประเทศแคนาดา
• กรุงวอชิงตัน ดี.ซี., สหรัฐ
• กรุงเบลโมแพน, ประเทศเบลีซ
• กรุงกีโต, ประเทศเอกวาดอร์
• กรุงบราซีเลีย, ประเทศบราซิล
• กรุงซูเกร, ประเทศโบลิเวีย
• กรุงพริทอเรีย, ประเทศแอฟริกาใต้
• กรุงโดโดมา, ประเทศแทนซาเนีย
• กรุงคาร์ทูม, ประเทศซูดาน
• กรุงยาอุนเด, ประเทศแคเมอรูน
• กรุงอาบูจา, ประเทศไนจีเรีย
• กรุงยามูซูโกร, ประเทศโกตดิวัวร์
• กรุงราบัต, ประเทศโมร็อกโก
• กรุงวัลเลตตา, ประเทศมอลตา
• กรุงซานมารีโน, ประเทศซานมารีโน
• กรุงวาดุซ, ประเทศลิกเตนสไตน์
• กรุงแบร์น, ประเทศสวิตเซอร์แลนด์
• กรุงอังการา, ประเทศตุรกี
• กรุงอาบูดาบี, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์
• กรุงศรีชยวรรธนปุระโกฏเฏ, ประเทศศรีลังกา
• กรุงพอร์ต-ออฟ-สเปน, ประเทศตรินิแดดและโตเบโก
• กรุงบันจูล, ประเทศแกมเบีย
• กรุงนิวเดลี, ประเทศอินเดีย
• กรุงอิสลามาบาด, ประเทศปากีสถาน
• กรุงอัสตานา, ประเทศคาซัคสถาน
• กรุงปักกิ่ง, ประเทศจีน
• กรุงเนปยีดอ, ประเทศพม่า
• กรุงฮานอย, ประเทศเวียดนาม
• กรุงมะนิลา, ประเทศฟิลิปปินส์
• กรุงแคนเบอร์รา, ประเทศออสเตรเลีย
• กรุงเวลลิงตัน, ประเทศนิวซีแลนด์
• กรุงปาลีกีร์, ประเทศไมโครนีเซีย
• กรุงปอร์โต-โนโว, ประเทศเบนิน
• กรุงมาลาโบ, ประเทศอิเควทอเรียลกินี
• กรุงเงรุลมุด, ประเทศปาเลา
• กรุงไทเป, ประเทศไต้หวัน

เมืองหลวงที่วางแผนไว้

• กรุงจาการ์ตา จะย้ายไปสร้างเมืองหลวงใหม่ชื่อ นูซันตารา (เมือง) ซึ่งตั้งอยู่ที่จังหวัดกาลีมันตันตะวันออกบนเกาะบอร์เนียว
• กรุงไคโร จะย้ายไปสร้างเมืองหลวงใหม่ซึ่งตั้งอยู่ที่ชานกรุงไคโร

เมืองหลวงที่ใหญ่ที่สุดในแต่ละทวีป

ชื่อทวีป ชื่อเมืองหลวง และจำนวนประชากรในวงเล็บ

• ยุโรป: กรุงลอนดอน (14,400,000)
• เอเชีย: กรุงโตเกียว (21,237,000)
• แอฟริกา: กรุงไคโร (16,100,000)
• อเมริกาเหนือ: กรุงเม็กซิโกซิตี (19,809,471)
• อเมริกาใต้: กรุงบัวโนสไอเรส (12,430,000)
• โอเชียเนีย: กรุงเวลลิงตัน (445,400)

เปรียบเทียบกับ กรุงเทพมหานคร ที่มีประชากร 5,716,248 คน เมื่อ พ.ศ. 2550 จากข้อมูลของสำนักทะเบียนกลาง

ดูเพิ่ม

• รายชื่อเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก
• รายชื่อประเทศพร้อมทั้งชื่อเมืองหลวงทั่วโลก
• กรุงเทพมหานคร