สเปซนาซ

หน่วยสเปซนาซเตรียมตัวในภารกิจในอัฟกานิสถานปี 1988

สเปซนาซ (รัสเซีย: Спецназ) มาจากการสนธิคำในภาษารัสเซียสองคำ คือ สเปซซีอาลโนโก กับคำว่า นาซนาเชนียา หมายถึง หน่วยปฏิบัติการพิเศษหรือหน่วยรบพิเศษ ของรัฐในอดีตสหภาพโซเวียตและประเทศรัสเซีย สามารถจำแนกจากภารกิจหลักร่วมกับต้นสังกัดได้คร่าว ๆ ดังนี้ คือ

1. หน่วยสเปซนาซทางการทหาร ไม่ว่าจะเป็นการแทรกซึมเข้าไปสอดแนมหาข่าวกรองทางทหาร หรือ ทำการก่อวินาศกรรมภายนอกประเทศ ทั้งในยามสงบ และในยามสงครามซึ่งมียุทธวิธีในการรบที่เน้นในการรบนอกแบบ หรือ สงครามกองโจรเป็นหลัก หน่วยรบพิเศษพวกนี้จะเป็นหน่วยรบพิเศษทางการทหาร ซึ่งสังกัดกระทรวงกลาโหม หรือ กองกำลังพิทักษ์ชายแดน (FPS) ยกตัวอย่างเช่น กองพลน้อยองครักษ์ปฏิบัติการพิเศษ(อิสระ)ที่ 16 , หน่วยเดลฟิน, หน่วยปฏิบัติการป้องกันการโจมตีใต้น้ำ (PDSS) ของกองทัพเรือรัสเซีย, กองพลน้อยองครักษ์ปฏิบัติการพิเศษแยกที่ 45 ของ กองกำลังส่งทางอากาศ ส่วนหน่วยรบพิเศษที่ทำหน้าที่ป้องกันการก่อวินาศกรรมตามฐานขีปนาวุธทางยุทธศาสตร์ (RVSN) ของกองทัพรัสเซียก็ จะได้แก่กองพันป้องกันการก่อวินาศกรรมที่ 1790 (OB PDB) สังกัดกองบัญชาการหน่วยขีปนาวุธทางยุทธศาสตร์
2. หน่วยสเปซนาซที่รับผิดชอบด้านความมั่นคงภายใน หรือภัยก่อการร้าย, ภัยจากการจับเป็นตัวประกัน และภัยจากอาชญากรรมต่าง ๆ รวมทั้งการควบคุมฝูงชน และการปราบปรามจลาจล. หน่วยปฏิบัติการพิเศษเหล่านี้จะสังกัดหน่วยงานความมั่นคงภายใน เช่น สำนักรักษาความมั่นคงภายใน (FSB), กรมตำรวจ , กองกำลังภายใน (Internal Troops) ของกระทรวงมหาดไทยหรือกระทรวงยุติธรรม. ยกตัวอย่างเช่น กลุ่มอัลฟา, กองกำลังอาม่อน, หน่วยปฏิบัติการพิเศษเคลื่อนที่เร็ว (SOBR), กองพลอิสระทหารราบยานยนตร์ปฏิบัติการพิเศษ (ODON), หน่วยเฟเคล, หน่วยวิเทียส,วึมเปล ฯลฯ. ส่วนหน่วยรบพิเศษที่ทำหน้าที่ปราบปรามอาชญากรรมทางเศรษฐกิจ การค้าขายสินค้าเถื่อน และการเลี่ยงภาษี จะเป็นหน้าที่ของหน่วยปฏิบัติการพิเศษของตำรวจสรรพากร (Police Tax)
3. หน่วยสเปซนาซ ที่มีหน้าที่เฉพาะเจาะจงเป็นพิเศษ เช่น การรับผิดชอบต่อความปลอดภัยของประธานาธิบดี และคณะรัฐมนตรี ตลอดจนผู้บริหารหน่วยงานของรัฐระดับสูง หน่วยปฏิบัติการพิเศษเหล่านี้จะสังกัด สำนักรักษาความปลอดภัยกลาง (FSO) ซึ่งได้แก่ หน่วยรักษาความปลอดภัยประจำตัวประธานาธิบดี (PBS)