จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส ประสูติวันที่ 13 สิงหาคม พ.ศ. 2428 เป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ 57 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเจ้าจอมมารดาพร้อม ธิดาในพระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) เป็นพระกนิษฐาแฝดของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาพรรณพิไลย สิ้นพระชนม์วันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2429 พระชันษา 1 ปี 3 เดือน[1]
พระองค์เจ้าประภาพรรณพิไลย และพระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส เป็นพระราชธิดาแฝดคู่เดียวในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คู่ที่สี่และเป็นคู่ล่าสุดในพระบรมราชวงศ์จักรี ก่อนหน้าพระองค์ มีเจ้านายแฝดเพียงสามคู่ที่มีพระประสูติกาลก่อนหน้า คือ [2]
- พระเจ้าราชวรวงศ์เธอแฝดชาย-หญิง ในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาทรัพย์ และสิ้นพระชนม์ในวันประสูติ เมื่อ พ.ศ. 2353
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแฝดหญิง ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาหนูจีน และสิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชนม์ 6-7 วัน เมื่อ พ.ศ. 2354
- พระราชวรวงศ์เธอแฝดชาย ในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาหม่อมหลวงปริก เจษฎางกูร และสิ้นพระชนม์ในปีเดียวกัน เมื่อ พ.ศ. 2400
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดปรานพระราชธิดาแฝด และโปรดเกล้าฯ ให้พี่เลี้ยงเชิญตามเสด็จด้วยอยู่เสมอ จนกระทั่งพระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาสทรงเริ่มประชวรเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2429 และสิ้นพระชนม์ในสองวันถัดมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงทุกข์โทมนัสจนถึงกับมิได้เสด็จออกราชการตามปกติ โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระภาณุพันธุวงศ์วรเดช ทรงเป็นแม่กองสร้างพระเมรุเป็นการเฉพาะ ที่สุสานหลวงวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร เรียกว่า "พระเมรุบรรพต" [2] พระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2429
พระอัฐิของพระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส บรรจุอยู่ ณ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราชวรวิหาร มีแผ่นศิลาจารึกภุชงคประยาตฉันท์ และโคลงสี่สุภาพ พระนิพนธ์โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร [2]
พระเกียรติยศ[แก้]
ธรรมเนียมพระยศของ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส |
|---|
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
|---|
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
|---|
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
|---|
พระอิสริยยศ[แก้]
- พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส (13 สิงหาคม พ.ศ. 2428 - 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
- พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 - 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468)
- พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส (26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 - 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส (10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478 - ปัจจุบัน)
ภุชงคประยาตฉันท์[แก้]
| อนุสสาวรีย์นี้
|
|
บิดามีฤดีถวิล
|
| สฤษฎ์ไว้จะไว้จิน
|
|
ตนานุสร์คนึงถึง
|
| ประไพพรรณพิลาศเลิศ
|
|
ทวีเกิดทวีพึง
|
| กมลพ่อและพรากจึง
|
|
ทวีทุกข์ทวีศัลย์
|
| อุบัติมีจะมาดับ
|
|
ก็รับรู้ฤแผกผัน
|
| วิธีธาตุผสมกัน
|
|
ก็จำแจกกระจายสลาย
|
| กระนั้นรู้ก็ยังหวัง
|
|
จะให้ยั้งบด่วนดาย
|
| อำนาจสาตรและแรงกาย
|
|
ผจญได้ก็ดูเอา
|
| โอะโอ้ผู้จะอาจก่อ
|
|
ชะลอเลื่อนนครเขา
|
| และขุดสร้างสมุทรเอา
|
|
ประเทศถ่อมก็ทำสม
|
| บ่สามารถจะปกปัก
|
|
ธิดารักประคองชม
|
| ฉลาดเล่ห์และคำคม
|
|
ฤคำอ่อนบวอนไหว
|
| ฉนี้แล้ธิดาดวง
|
|
สมรล่วงนิคาไลย
|
| จะเหลือแต่เสน่ห์ใน
|
|
อุราพ่อบแผกผัน
|
| ระฦกรักฉลักโศก
|
|
สถิตไว้คนึงวัน
|
| ธิดาจากบิดาจรัล
|
|
ประจักษ์ไว้ประจำใจ
|
| อุบัติแม่ก็มีมา
|
|
ณ ราตรีกำหนดใน
|
| พฤหัสสุกกะปักษ์ไตร
|
|
ดิถีสาวนามี
|
| สหัศโทศดาเศษ
|
|
จตาฬีสเจ็ดปี
|
| รกาสัปตศกศรี
|
|
สวัสดิ์สู่ประสูติสมัย
|
| ประไพพรรณพิลาศลับ
|
|
ชิวาดับปลาศไป
|
| ณ วันพุธดิถีไทย
|
|
คะรบสัตตะแรมปักษ์
|
| ณ เดือนกรรติกาพรร
|
|
ษจออัฏศกศัก
|
| กะราชหนึ่งกะกึ่งพัก
|
|
ณ โลกนี้และลี้กษัย ฯ
|
|
โคลงสี่สุภาพ[แก้]
| โอ้ โลกย์เอ๋ยโลกย์ล้น
|
|
แต่ทุกข์
|
| ทุกข์บมีมีสุข
|
|
ห่อนได้
|
| ครั้นได้สุขทุกข์รุก
|
|
เร่งกลับ ทุกข์นา
|
| สุขมากหากต้องใช้
|
|
ทุกข์ล้ำกำไร ฯ
|
| ดังใจใคร่ได้ลูก
|
|
แฝดทวี เกิดฤๅ
|
| รู้ว่าห่างเกินดี
|
|
จักได้
|
| ไม่หมายแต่ว่ามี
|
|
ใจมุ่ง
|
| สมที่มาดประหลาดให้
|
|
สุขล้ำคำแถลง ฯ
|
| เต็มแรงรักเจ้าสุด
|
|
หฤทัย พ่อฤๅ
|
| ถนอมแทบนับหายใจ
|
|
ออกเข้า
|
| ไปไหนก็พาไป
|
|
ไป่ห่าง เห็นเลย
|
| เจริญจิตพ่อค่ำเช้า
|
|
ชื่นน้ำใจชม ฯ
|
| งามสมเสมอลักษณทั้ง
|
|
สองสมร
|
| นฤโรครูปอรชร
|
|
แช่มช้อย
|
| กำลังช่างอ้อชออน
|
|
ออดพลอด
|
| เนื้ออวบองค์น้อยน้อย
|
|
น่าเอื้อเอ็นดู ฯ
|
| หลัดหลัดมาพลัดม้วย
|
|
พลันพลัน
|
| ดังเด็ดบัวบทัน
|
|
ผุดน้ำ
|
| ผิดคาดพลาดนึกอัน
|
|
ตรายรวด เร็วแม่
|
| ใช่แต่ตัดสุขซ้ำ
|
|
ทุกร้อยแรงทวี ฯ
|
| มานศรีแม่ม้วยเมื่อ
|
|
มัวมล
|
| อกพ่อมืดมลทน
|
|
เทวษคลุ้ม
|
| แลหานภาดล
|
|
หมายสร่าง ใจแม่
|
| เห็นมืดตราบใดกลุ้ม
|
|
อกแห้งฤๅหาย ฯ
|
| ความหมายภายหน้าด้วย
|
|
เต็มใจ
|
| ความรักท่วมหฤทัย
|
|
พ่อแท้
|
| ความเพียรพ่อถนอมชไม
|
|
แม่มาก พ้นแม่
|
| ความจากจำพ่อแพ้
|
|
พ่อพ้นทนทาน
|
| รู้การว่าร่ำไห้
|
|
ไป่มี คุณเลย
|
| แต่จะลืมมีศรี
|
|
ห่อนได้
|
| นึกหน้าน่าปราณี
|
|
หน้าลูก น้อยพ่อ
|
| ไห้ใช่เห็นคุณไห้
|
|
หากให้เอ็นดู ฯ
|
| รู้อยู่การล่วงแล้ว
|
|
ไป่กลับ คืนแฮ
|
| ใช่เหตุควรนึกนับ
|
|
นั่งเพ้อ
|
| แต่จิตจำคิดระงับ
|
|
ทุกข์เพราะ ทุกข์นา
|
| ถ้าไม่คิดคงเก้อ
|
|
จักอ้างอันใด ฯ
|
| การในเบื้องหน้านั้น
|
|
ยังมี
|
| สิ่งซึ่งคงจะดี
|
|
กว่าแล้ว
|
| ทุกข์มีสุขมีที
|
|
ทางเปลี่ยน กันแฮ
|
| ไม่มากเพียงจิตแผ้ว
|
|
ทุกข์พ้นดลเสบย ฯ
|
|
พงศาวลี[แก้]
| พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประไพพรรณพิลาส
|
|
|
อ้างอิง[แก้]
|
|---|
| รัชกาลที่ 1 | | |
|---|
| รัชกาลที่ 2 | |
|---|
| รัชกาลที่ 3 | |
|---|
| รัชกาลที่ 4 | |
|---|
| รัชกาลที่ 5 | |
|---|
| รัชกาลที่ 6 | |
|---|
| รัชกาลที่ 7 | ไม่มีพระราชโอรส-ธิดา |
|---|
| รัชกาลที่ 8 | ไม่มีพระราชโอรส-ธิดา |
|---|
| รัชกาลที่ 9 | |
|---|
| รัชกาลที่ 10 | |
|---|
* ถูกถอดจากฐานันดรศักดิ์
** ลาออกจากฐานันดรศักดิ์ |
