โจนแห่งเคนต์

ภาพวาดจากยุคกลางของโจนแห่งเคนต์

โจน เคาน์เตสแห่งเคนต์ (อังกฤษ: Joan, Countess of Kent) หรือ สาวน้อยผู้งดงามแห่งเคนต์ (อังกฤษ: The Fair Maid of Kent) เป็นพระมารดาของพระเจ้าริชาร์ดที่ 2 แห่งอังกฤษ และเป็นพระวรชายาของเอ็ดเวิร์ด เจ้าชายดำ เจ้าชายแห่งเวลส์ พระราชโอรสและทายาทของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3

วัยเยาว์

โจนประสูติที่พระราชวังวูดสต็อกเมื่อวันที่ 28 หรือ 29 กันยายน ค.ศ. 1328 โดยทรงเป็นพระบุตรองค์ที่สามหรือสี่ของเอ็ดมันด์แห่งวูดสต็อก พระราชโอรสของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 1 ที่ประสูติแต่พระมเหสีองค์ที่สอง คือ พระนางมาร์เกอรีตแห่งฝรั่งเศส พระราชธิดาของพระเจ้าฟีลิปที่ 3 แห่งฝรั่งเศส พระมารดาของโจนคือมาร์กาเร็ต เวก บารอนเนสเวกที่ 3 แห่งลิดเดลล์ซึ่งเป็นพระชายาคนที่สองของเอ็ดมันด์

เอ็ดมันด์ทรงเป็นผู้สนับสนุนที่ภักดีต่อพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 แห่งอังกฤษผู้เป็นพระเชษฐาต่างมารดา พระองค์จึงไม่ถูกกับอีซาแบลแห่งฝรั่งเศส พระราชินีของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 (ซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องของเอ็ดมันด์) และโรเจอร์ มอร์ติเมอร์ เอิร์ลที่ 1 แห่งมาร์ช คนรักของพระนางซึ่งต่อมาทั้งคู่ได้ร่วมมือกันถอดพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 ลงจากบัลลังก์และให้พระราชโอรสน้อย (และเป็นพระภาดาลำดับหนึ่งของโจน) ขึ้นเสวยราชสมบัติเป็นพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 โดยมีมอติเมอร์และพระราชินีอีซาแบลเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน หลังพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 สวรรคตอย่างปริศนาในที่คุมขัง สองผู้สำเร็จราชการแผ่นดินได้สั่งบั่นพระเศียรพระบิดาของโจนด้วยข้อหากบฏ เนื่องจากในตอนที่พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 ยังมีชีวิต เอ็ดมันด์ได้ร่วมวางแผนเพื่อช่วยพระเชษฐาออกมาจากที่คุมขัง

หลังเอ็ดมันด์ทรงถูกสำเร็จโทษ พระชายาของพระองค์กับพระบุตร (ซึ่งหนึ่งในนั้นคือโจนที่ขณะนั้นมีพระชนมายุไม่ถึง 2 ชันษา) ถูกคุมตัวในปราสาทอารันเดล จอห์น พระบุตรองค์ที่สี่และพระโสทรานุชาของโจนประสูติหลังพระบิดาถูกสำเร็จโทษได้หนึ่งเดือน เคาน์เตสม่ายแห่งเคนต์กับพระบุตร ต้องเผชิญกับช่วงเวลาที่ยากลำบาก แต่ความเป็นอยู่ของครอบครัวที่ดีขึ้นเมื่อพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 บรรลุนิติภาวะ ทรงหลุดพ้นจากอำนาจควบคุมของมอร์ติเมอร์และขึ้นปกครองบ้านเมืองอย่างเต็มตัว กษัตริย์ได้รับครอบครัวเอ็ดมันด์ผู้เป็นพระปิตุลามาอยู่ในการดูแล อีกทั้งพระราชินีฟีลีปา พระมเหสีของพระองค์ยังเป็นพระภคินีลำดับที่สองของโจน โดยทั้งคู่ต่างเป็นพระราชนัดดาของพระเจ้าฟีลิปที่ 3 แห่งฝรั่งเศส โจนกับพระพี่น้องเติบโตในราชสำนัก ในพระราชินุปถัมภ์ของพระราชินี

การสมรสครั้งแรก

เมื่อทรงเจริญพระชนม์ โจนเป็นที่หมายตาของชายมากมาย ทรงมีพระสิริโฉมงดงามและพรั่งพร้อมด้วยสติปัญญา ทั้งยังเติบโตในครัวเรือนเดียวกันกับพระราชบุตรคนแรกๆ ของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 คือ เอ็ดเวิร์ดผู้เป็นพระราชโอรสและทายาท กับสองพระราชธิดา คือ อิซาเบลลาและโจน

ในปี ค.ศ. 1340 ขณะมีอายุได้ 12 ปี โจนแอบสมรสอย่างลับๆ กับธอมัส ฮอลแลนด์วัย 26 ปี โดยไม่ได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตกษัตริย์ ซึ่งตามหลักแล้วด้วยลำดับฐานะของเธอจะต้องได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตก่อนจึงจะสมรสได้ หลังสมรสได้ไม่นานฮอลแลนด์ต้องเดินทางไปทวีปใหญ่เพื่อร่วมทำศึกกับแฟลนเดอส์และฝรั่งเศส ในช่วงฤดูหนาวถัดมา (ค.ศ. 1340 หรือ ค.ศ. 1341) ระหว่างที่ฮอลแลนด์ยังอยู่ต่างแดน ครอบครัวของโจนได้จับเธอสมรสกับวิลเลียม มอนตาคิวต์ บุตรชายและทายาทของเอิร์ลที่ 1 แห่งซอลส์บรี โจนวัย 13 ปีไม่ได้แย้งอะไรและได้สมรสกับมอนตาคิวต์ที่มีอายุเท่ากันกับเธอ ภายหลังโจนได้บอกว่าเธอไม่สามารถเปิดเผยได้ว่าตนเองสมรสอยู่แล้วกับธอมัส ฮอลแลนด์ เนื่องจากกลัวว่าจะทำให้ฮอลแลนด์ถูกประหารชีวิตด้วยข้อหากบฏ ทั้งนี้เธออาจถูกเกลี้ยกล่อมว่าการสมรสครั้งแรกของเธอไม่ถูกต้องตามกฎหมาย บิดาของมอนตาคิวต์ถึแก่กรรมในปี ค.ศ. 1344 สามีของโจนได้ขึ้นดำรงตำแหน่งเป็นเอิร์ลที่ 2 แห่งซอลส์บรี

ในปี ค.ศ. 1348 ฮอลแลนด์กลับมาจากการทำศึกในฝรั่งเศสและได้เป็นมหาดเล็กรับใช้เอิร์ลแห่งซอลส์บรี ต่อมาเขากระอักกระอ่วนเมื่อรู้ว่าตนเองกำลังรับใช้ชายที่สมรสกับภรรยาของตน การสมรสของฮอลแลนด์กับโจนก็ถูกเปิดเผยเมื่อเขาสารภาพเรื่องการสมรสอย่างลับๆ ของตนต่อกษัตริย์และยื่นคำร้องต่อสมเด็จพระสันตะปาปาเพื่อขอตัวภรรยาคืน โดยอ้างว่าโจนถูกบังคับให้สมรสกับเอิร์ลแห่งซอลส์บรีทั้งที่เธอสมรสกับเขาอยู่ก่อนแล้วและการสมรสของทั้งคู่ถูกทำให้สมบูรณ์แล้ว โจนถูกเอิร์ลแห่งซอลส์บรีคุมตัวราวกับนักโทษ กระทั่งในปี ค.ศ. 1349 สมเด็จพระสันตะปาปาเคลเมนต์ที่ 6 ได้ประกาศให้การสมรสของโจนกับเอิร์ลแห่งซอลส์บรีเป็นโมฆะและให้เขาคืนตัวเธอให้ธอมัส ฮอลแลนด์

ในเดือนธันวาคม ค.ศ. 1352 โจนได้สืบทอดตำแหน่งเป็นเคาน์เตสที่ 4 แห่งเคนต์และบารอนเนสเวกที่ 5 แห่งลิดเดลต่อจากจอห์น พระอนุชาซึ่งสิ้นพระชนม์ ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1353 ฮอลแลนด์ได้รับแต่งตั้งเป็นเอิร์ลแห่งเคนต์โดยสิทธิ์ของภรรยา

ตลอดชีวิตสมรส 11 ปี ธอมัส ฮอลแลนด์กับโจนมีบุตรด้วยกัน 5 คน คือ

• เอ็ดมันด์ ฮอลแลนด์ (เกิด ค.ศ. 1352 หรือ 1354) ถึงแก่กรรมตั้งแต่ยังเด็ก
• ธอมัส ฮอลแลนด์ เอิร์ลที่ 2 แห่งเคนต์ สมรสกับอลิซ ธิดาของริชาร์ด ฟิต์อลัน เอิร์ลที่ 10 แห่งอารันเดล
• จอห์น ฮอลแลนด์ ดยุคที่ 1 แห่งเอ็กซิเตอร์ ได้รับแต่งตั้งเป็นดยุคแห่งเอ็กซิเตอร์โดยพระเจ้าริชาร์ดที่ 2 ซึ่งเป็นน้องชายต่างบิดา จอห์นได้สมรสกับเอลิซาเบธแห่งแลงคัสเตอร์ ธิดาของจอห์นแห่งกอนท์กับบลานช์แห่งแลงคัสเตอร์ แต่ถูกประหารชีวิตในปี ค.ศ. 1400 เนื่องจากมีส่วนร่วมในแผนการลอบสังหารพระเจ้าเฮนรีที่ 4 เพื่อให้น้องชายได้กลับคืนสู่บัลลังก์
• โจน ฮอลแลนด์ (เกิด ค.ศ. 1356) สมรสกับฌ็องที่ 4 ดยุคแห่งเบรอตาญ (หลังเธอถึงแก่กรรม เขาสมรสใหม่กับฆัวนาแห่งนาวาร์ ว่าที่พระราชินีคู่สมรสของพระเจ้าเฮนรีที่ 4)
• ม็อด ฮอลแลนด์ (เกิด ค.ศ. 1359) สมรสครั้งแรกกับอูกแห่งกูร์เตอเนย์ และสมรสครั้งที่สองกับแวเลอร็องที่ 3 แห่งลักแซมเบิร์ก เคานต์แห่งลิงญี

การสมรสกับเจ้าชายดำ

เอ็ดเวิร์ดแห่งวูดสต็อก เจ้าชายแห่งเวลส์ หรือที่นักประวัติศาสตร์เรียกกันว่าเจ้าชายดำ (พระราชโอรสของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 ซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องลำดับที่หนึ่งของโจน) เป็นเจ้าชายแห่งเวลส์คนที่สองของอังกฤษ เดิมทีพระราชโอรสที่ยังมีชีวิตอยู่คนโตของกษัตริย์อังกฤษไม่จำเป็นต้องได้รับเป็นตำแหน่งเจ้าชายแห่งเวลส์ เนื่องจากพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2 (ซึ่งเป็นเจ้าชายแห่งเวลส์คนแรก) ไม่เคยแต่งตั้งพระราชโอรส (ที่ต่อมาคือพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3) เป็นเจ้าชายแห่งเวลส์ พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 เป็นผู้ที่นำธรรมเนียมการตั้งพระราชโอรสคนโตเป็นเจ้าชายแห่งเวลส์กลับมาใช้อีกครั้ง ซึ่งกษัตริย์คนต่อๆ มาต่างยึดถือธรรมเนียมนี้

ฮอลแลนด์ สามีของโจนถึงแก่กรรมในช่วงคริสต์มาสของปี ค.ศ. 1360 หลังเขาตาย เจ้าชายดำอาจเข้ามาปลอบใจเลดีโจนซึ่งเป็นเพื่อนในวัยเด็กของพระองค์ ทั้งคู่มีความสัมพันธ์ดีๆ ต่อกันมาอย่างช้านาน โดยมีหลักฐานคือการที่เจ้าชายดำมอบจอกเงินซึ่งเป็นหนึ่งในสมบัติที่ปล้นมาได้จากการทำศึกครั้งแรกๆ ให้แก่โจนเพื่อเป็นของขวัญ แม้จะเป็นหญิงม่ายที่มีบุตร 5 คน และไม่มีประโยชน์ในการสร้างสัมพันธไมตรีเท่ากับเจ้าหญิงต่างแดน แต่เอ็ดเวิร์ดได้ตกหลุมรักโจน แม้จะสร้างความผิดหวังให้แก่พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 ที่ต้องการให้ทายาทในบัลลังก์สมรสเพื่อสร้างผลประโยชน์ทางการเมือง แต่การเจรจาเรื่องการสมรสเชื่อมสัมพันธไมตรีกับเจ้าหญิงจากกลุ่มประเทศแผ่นดินต่ำล้มเหลวครั้งแล้วครั้งเล่า

พระราชบิดามารดาของเจ้าชายดำไม่โปรดให้พระราชโอรสสมรสกับอดีตเด็กในปกครอง ในตอนแรกโจนเป็นที่โปรดปรานของพระราชินีฟีลีปา แต่ทั้งพระนางและกษัตริย์ต่างกังวลกับชื่อเสียงของโจน การสมรสซ้อนกับวิลเลียม มอนตาคิวต์ของโจนเป็นที่โจษจันและเขายังมีชีวิตอยู่ เธอมีบุตรห้าคนกับธอมัส ฮอลแลนด์ สามีคนแรก และมีอายุ 33 ปีซึ่งแก่กว่าเจ้าชายถึง 2 ปี นอกจากนี้เอ็ดเวิร์ดกับโจนยังเป็นญาติกันในลำดับต้องห้าม

แต่กระนั้นเจ้าชายดำก็ต้องการสมรสกับเธอ พระองค์พยายามขอพระราชานุญาตจากพระราชบิดาที่สุดท้ายก็ยอมอนุญาต ปัญหาจึงเหลือแค่เรื่องที่ทั้งคู่เป็นญาติกันในลำดับต้องห้าม เมื่อกษัตริย์เอ่ยปากขอ สมเด็จพระสันตะปาปาอินโนเซนต์ที่ 6 ได้พระราชทานการผ่อนผันให้ทั้งสองสมรสกันได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ปัญหาต่างๆ คลี่คลายอย่างรวดเร็ว โจนได้สมรสอย่างเป็นทางการกับเจ้าชายดำหลังสามีคนแรกถึงแก่กรรมได้เพียงเก้าเดือน พิธีฉลองมงคสมรสอย่างเป็นทางการถูกจัดขึ้นในวันที่ 10 ตุลาคม ค.ศ. 1361 ที่ปราสาทวินด์เซอร์ โดยมีกษัตริย์กับพระราชินีเข้าร่วมงานด้วย ไซมอน อิสลิป อาร์ชบิชอปแห่งแคนเทอร์บรี เป็นผู้ดูแลงานฉลองในครั้งนี้ หลังพิธีสมรสทั้งคู่ได้ย้ายไปอยู่ที่ปราสาทเบอร์เคมสเต็ด หลังเทศกาลคริสต์มาส กษัตริย์ได้แวะไปเยือนทั้งคู่

ในปี ค.ศ. 1362 เจ้าชายดำได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าชายแห่งอากีแตน แคว้นหนึ่งในฝรั่งเศสที่เป็นของราชบัลลังก์อังกฤษมาตั้งแต่เมื่อครั้งที่อาลีเยนอร์แห่งอากีแตนสมรสกับพระเจ้าเฮนรีที่ 2 พระองค์กับโจนย้ายไปอยู่ที่บอร์โดซ์ เมืองหลวงของราชรัฐดังกล่าว ราชสำนักของเจ้าชายหรูหรายิ่งกว่าราชสำนักของกษัตริย์เอง ทั้งคู่อยู่ที่นั่นเก้าปี ในระหว่างนั้นโจนได้ให้กำเนิดบุตรชายสองคน คือ

• เอ็ดเวิร์ดแห่งอ็องกูแลม (เกิด ค.ศ. 1365) ตั้งชื่อตามชื่อของบิดาและปู่ ถึงแก่กรรมในวัย 5 ปี
• ริชาร์ดแห่งบอร์โดซ์

ในช่วงที่ริชาร์ดแห่งบอร์โดซ์ บุตรชายคนเล็กเกิด เจ้าชายดำกำลังติดพันอยู่กับการทำสงครามในสเปนซึ่งมีเป้าหมายคือเพื่อสนับสนุนการอ้างสิทธิ์ในบัลลังก์ของพระเจ้าเปโดรแห่งกัสติยา โดยผู้ท้าชิงบัลลังก์ในศึกครั้งนี้คือเอนริเกแห่งตรัสตรามารา พระอนุชาต่างมารดาของพระเจ้าเปโดร แม้สงครามดังกล่าวจะเป็นหนึ่งในชัยชนะครั้งสำคัญของเจ้าชายดำ ทว่าในเวลาต่อมาพระเจ้าเปโดรถูกสังหารทำให้ทำให้กองทัพของอังกฤษไม่ได้รับค่าจ้าง ในขณะเดียวกันสถานการณ์ในอากีแตนของพระองค์ก็กำลังระส่ำระส่าย เนื่องจากทรงรีดภาษีจากดัชชีเพื่อมาใช้เป็นเงินทุนในการทำสงคราม

เจ้าหญิงม่ายแห่งเวลส์

ในช่วงปลายปี ค.ศ. 1370 หรือต้นปี ค.ศ. 1371 ครอบครัวของเผชิญกับโศกนาฏกรรมครั้งใหญ่เมื่อเอ็ดเวิร์ดน้อยแห่งอ็องกูแลมถึงแก่กรรมด้วยไข้กาฬโรค การเสียชีวิตของบุตรชายคนโตสร้างความเสียใจอย่างมากแก่เจ้าชายดำ พระองค์ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ในฐานะเจ้าชายแห่งอากีแตนได้เนื่องจากทรงป่วย สุขภาพของพระองค์ย่ำแย่จนแพทย์ประจำพระองค์แนะนำให้กลับอังกฤษซึ่งขณะนั้นกาฬโรคกำลังระบาด

ในวันที่ 7 มิถุนายน ค.ศ. 1376 หนึ่งสัปดาห์ก่อนวันครบรอบวันคล้ายวันประสูติปีที่ 46 เอ็ดเวิร์ดแห่งวูดสต็อก เจ้าชายแห่งเวลส์ เจ้าชายดำ สิ้นพระชนม์บนเตียงในพระราชวังเวสต์มินสเตอร์ ริชาร์ด บุตรชายของเอ็ดเวิร์ดกับโจนได้ขึ้นเป็นรัชทายาทลำดับที่หนึ่งของผู้เป็นปู่ตามสิทธิของบุตรหัวปี หนึ่งปีต่อมาพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 เสด็จสวรรคตในวันที่ 21 มิถุนายน ค.ศ. 1377 ริชาร์ดได้ขึ้นครองบัลลังก์เป็นพระเจ้าริชาร์ดที่ 2 พระองค์ได้รับการสวมมงกุฎในเดือนต่อมาด้วยพระชนมายุ 10 พรรษา

เมื่อกลายเป็นพระราชชนนีของกษัตริย์ โจนมีอิทธิพลอย่างมากอยู่หลังฉาก เป็นที่รู้กันว่าพระนางคืออำนาจที่อยู่หลังบัลลังก์ในช่วงต้นรัชสมัยของกษัตริย์น้อย เธอยังเป็นพระชายาม่ายผู้เป็นที่เคารพและทรงเกียรติในสายตาประชาชน ตัวอย่างเช่น เมื่อครั้งที่เธอเดินทางกลับลอนดอนหลังเดินทางไปแสวงบุญที่แท่นบูชาธอมัส เบ็กเก็ตในอาสนวิหารแคนเทอร์บรีในปี ค.ศ. 1381 ระหว่างทางเธอได้เจอกับวัต ไทเลอร์และฝูงชนที่รวมตัวกันก่อกบฏในแบล็กฮีธ โจนไม่เพียงแต่ไม่ได้รับอันตรายใดๆ แต่เธอยังได้รับจุมพิตถวายความเคารพและได้รับการคุ้มกันตลอดการเดินทางที่เหลือ

ในเดือนมกราคม ค.ศ. 1382 พระเจ้าริชาร์ดที่ 2 อภิเษกสมรสกับแอนน์แห่งโบฮีเมีย พระราชธิดาของจักรพรรดิคาร์ลที่ 4 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์และกษัตริย์แห่งโบฮีเมีย

การถึงแก่กรรม

เซอร์จอห์น ฮอลแลนด์เป็นบุตรชายที่เกิดจากการสมรสครั้งแรกของโจน เอลิซาเบธ ภรรยาของเขาเป็นธิดาของจอห์นแห่งกอนท์ พระปิตุลาของกษัตริย์ ในปี ค.ศ. 1385 เซอร์จอห์น ฮอลแลนด์ออกทำศึกในสกอตแลนด์ร่วมกับกษัตริย์ ระหว่างนั้นได้เกิดการมีปากเสียงขึ้นระหว่างเขากับราล์ฟ สตาฟฟอร์ด บุตรชายของเอิร์ลที่ 2 แห่งสตาฟฟอร์ดซึ่งเป็นคนโปรดของพระราชินีแอน์แห่งโบฮีเมีย จอห์น ฮอลแลนด์ได้สังหารสแตฟฟอร์ดและเข้าไปขอการคุ้มภัยที่สถานศักดิ์สิทธิ์ของนักบุญจอห์นแห่งเบเวอร์ลีย์ เมื่อกษัตริย์เดินทางกลับอังกฤษ ฮอลแลนด์ถูกตัดสินประหารชีวิต โจนอ้อนวอนบุตรชายอยู่สี่วันเพื่อขอให้ไว้ชีวิตพี่ชายต่างบิดา ในวันที่ห้า (ซึ่งอยู่ในเดือนสิงหาคม แต่ไม่รู้วันที่แน่นอน) เธอถึงแก่กรรมที่ปราสาทวอลลิงฟอร์ด วันต่อมาพระเจ้าริชาร์ดได้พระราชทานอภัยโทษให้แก่ฮอลแลนด์

โจนถูกฝังเคียงข้างสามีคนแรกที่เกรย์ไฟอาร์สในเมืองสแตมฟอร์ดในลิงคอล์นเชอร์ตามคำขอร้องของเธอในพินัยกรรม แม้เจ้าชายดำ สามีคนที่สามของเธอจะสร้างโบสถ์น้อยไว้ให้พระชายาในชั้นใต้ดินของอาสนวิหารแคนเทอร์บรี (ซึ่งเป็นที่ฝังร่างเจ้าชายดำ) ในนั้นมีภาพนูนต่ำรูปใบหน้าของเธอบนเพดาน ว่ากันว่าภาพนูนต่ำอีกภาพซึ่งอยู่ตรงทางเดินในวิหารเหนือก็เป็นภาพของเธอเช่นกัน

อ้างอิง

• European Royal History, Joan of Kent, Princess of Wales
• HISTORY THE INTERESTING BITS, The Fascinating Marital Exploits of Joan, the Fair Maid of Kent