หลวงสิริราชไมตรี (จรูญ สิงหเสนี)

อำมาตย์ตรี หลวงสิริราชไมตรี นามเดิม จรูญ สิงหเสนี เป็นอดีตอัครราชทูตไทยประจำกรุงโรม ประเทศอิตาลี และ สมาชิกคณะราษฎร

ประวัติ

หลวงสิริราชไมตรี มีนามเดิมว่า จรูญ สิงหเสนี เกิดที่จังหวัดนครราชสีมา เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2441 เป็นบุตรคนที่ 3 ของพระยาประเสริฐสุนทราศรัย (กระจ่าง สิงหเสนี) กับคุณหญิงตุ่ม (บุตรสาวของนายเดช-นางใย สิงหเสนี)

เมื่อายุได้ 7 ปี ได้ย้ายมาอยู่กรุงเทพมหานคร และเข้าศึกษาที่โรงเรียนบพิตรพิมุข โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โรงเรียนราชวิทยาลัย โรงเรียนอัสสัมชัญ (อสช 2654) และโรงเรียนกฎหมาย ตามลำดับ ได้เข้าร่วมรบในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง (พ.ศ. 2457-2461) เมื่อสงครามสิ้นสุดจึงได้ยศสิบตรี (ส.ต.) เคยเป็นนักเรียนวิชากฎหมายในประเทศฝรั่งเศส ด้วยทุนกระทรวงยุติธรรม ต่อมาได้เป็นผู้ช่วยราชการสถานทูตสยามประจำกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ในตำแหน่งเลขานุการเอกอัครราชทูต

นายจรูญได้เข้าร่วมกับคณะราษฎร เพื่อร่วมในการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครอง จากการชักชวนของนายปรีดี พนมยงค์ นักเรียนวิชากฎหมาย ทุนกระทรวงยุติธรรมเช่นเดียวกัน จัดเป็นคณะราษฎรชุดแรกที่มีการก่อตัวขึ้น 7 คน และถือเป็นเพียงคนเดียวที่มิได้มีสถานภาพเป็นนักเรียนหรือนักศึกษา อีกทั้งเมื่อสมาชิกคนอื่น ๆ ได้ศึกษาจบแล้ว ก็ได้เดินทางกลับสู่ประเทศสยาม แต่นายจรูญไม่ได้กลับมาด้วย

เมื่อเดินทางกลับมายังประเทศสยาม ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้มีบรรดาศักดิ์และราชทินนามเป็น หลวงสิริราชไมตรี ถือศักดินา ๖๐๐ เมื่อวันศุกร์ที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2468

ต่อมาหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองสำเร็จแล้ว หลวงสิริราชไมตรีได้รับการแต่งตั้งให้เป็นรัฐมนตรีแทนที่ไม่ได้สังกัดกระทรวง (รัฐมนตรีลอย) และต่อมาได้เป็นราชเลขานุการในพระองค์พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ณ เมืองโลซานน์ ประเทศสวิสเซอร์แลนด์

ปี พ.ศ. 2481 ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งอัครราชทูตประจำกรุงโรม ประเทศอิตาลี จนเกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 ครอบครัวได้อพยพไปอยู่ ณ เมืองเจนีวา ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ จนสงครามสงบในปี พ.ศ. 2488 จึงได้เดินทางกลับประเทศไทย ดำรงตำแหน่งอัครราชทูตประจำกระทรวง และในปี พ.ศ.2490 ได้โอนไปรับราชการที่กระทรวงการคลังและออกจากราชการเพื่อรับบำเหน็จบำนาญเมื่อต้นปี พ.ศ. 2492

เมื่อออกจากราชการได้เป็นกรรมการในสมาคมสหายสงครามในพระบรมราชูปถัมภ์และได้ร่วมบุกเบิกการทำป่าไม้ และเหมืองแร่ ซึ่งเป็นสัมปทาน ที่รัฐบาลให้แก่ทหารผ่านศึกสงครามโลกครั้งที่ 1

ครอบครัว

หลวงสิริราชไมตรี สมรสกับคุณหญิงอนงค์ (บุตรีพระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) กับนางน้อม) มีบุตรด้วยกัน 5 คน ดังนี้

1. นายอุดมพร สิงหเสนี (Pietro)
2. นายพสุพร สิงหเสนี (Nickie)
3. นายสิงพร สิงหเสนี (Georgie)
4. นางสาวพรพงา สิงหเสนี (Suzanne)
5. นางสาวพรระพี สิงหเสนี (Angela)

ประวัติการศึกษา

• พ.ศ. 2450 โรงเรียนบพิตรพิมุข
• พ.ศ. 2453 โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
• พ.ศ. 2454 โรงเรียนราชวิทยาลัย
• พ.ศ. 2460 โรงเรียนกฏหมาย
• พ.ศ. 2468 Ecole Libre des Sciences Politiques, Paris

ยศ

• พ.ศ. 2459 มหาดเล็กวิเศษ
• พ.ศ. 2465 รองอำมาตย์ตรี
• พ.ศ. 2468 อำมาตย์ตรี
• 28 สิงหาคม พ.ศ.2468 หลวงสิริราชไมตรี

ตำแหน่งหน้าที่

• พ.ศ. 2459 นักเรียนล่ามกระทรวงยุติธรรม
• พ.ศ. 2460 พลทหารรถยนต์กระทรวงกลาโหม
• พ.ศ. 2461 นายสิบตรี
• พ.ศ. 2462 เสมียนฝึกหัดกระทรวงการต่างประเทศ
• พ.ศ. 2463 นักเรียนผู้ช่วยสถานทูต
• พ.ศ. 2466 ผู้ช่วยชั้นหนึ่ง
• พ.ศ. 2469 เลขานุการตรี
• พ.ศ. 2475 เจ้ากรม
• พ.ศ. 2476 รัฐมนตรีแทนเลขานุการคณะรัฐมนตรี
• พ.ศ. 2476 รัฐมนตรีหัวหน้ากองการโฆษณา
• พ.ศ. 2476 เจ้ากรมกระทรวงการต่างประเทศ
• พ.ศ. 2477 เลขานุการเอก กระทรวงการต่างประเทศ
• พ.ศ. 2477 เลขานุการเอกสถานทูต ณ กรุงลอนดอน
• พ.ศ. 2477 ราชเลขานุการในพระองค์ ณ เมืองโลซานน์
• พ.ศ. 2481 อัครราชทูตประจำประเทศอิตาลี
• พ.ศ. 2489 อัครราชทูตประจำกระทรวง
• พ.ศ. 2490 กระทรวงการคลัง
• พ.ศ. 2492 ออกจากราชการเพื่อรับบำเหน็จบำนาญ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์และเกียรติยศ

• พ.ศ. 2472 เลยอง ดอนเนอร์ ชั้น 5
• พ.ศ. 2472 ม.ช., จ.ม., ท.ม.
• พ.ศ. 2483 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)
• พ.ศ. 2484 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2484 มงกุฏอิตาเลียนชั้นที่ 1

อ้างอิง

• สายสกุลสิงหเสนี, บรรณาการในงานพระราชทานเพลิงศพนางสาวจวงจันทร์ สิงหเสนี ป.ภ., ท.ช., 3 พฤศจิกายน 2541, หน้า 181