ผู้คุมเสียงในสภา

ผู้คุมเสียงในสภา หรือ วิป (อังกฤษ: whip) เป็นหน้าที่หนึ่งในพรรคการเมือง ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อรับรองวินัยพรรคในสภานิติบัญญัติ ผู้คุมเสียงในสภาเป็น "ผู้ทำงานสกปรก" (enforcer) ของพรรคซึ่งตรงแบบเสนอสิ่งจูงใจและขู่ลงโทษสมาชิกพรรคเพื่อรับรองว่าเขาเหล่านั้นออกเสียงตามนโยบายของพรรคอย่างเป็นทางการ บทบาทของผู้คุมเสียงในสภายังเพื่อรับรองว่าผู้แทนที่ได้รับเลือกของพรรคเข้าประชุมเมื่อมีการออกเสียงที่สำคัญ

ความหมาย

ในหนังสือสารานุกรมศัพท์ทางรัฐศาสตร์ของ อ.อุทัย หิรัญโต ได้ให้คำอธิบายไว้ว่า

"คำว่า whip แปลตามตัวว่า แส้ที่ใช้ปัดยุงหรือสำหรับเฆี่ยนม้า คำนี้เป็นคำที่วงการเมืองอังกฤษยืมมาจากวงการกีฬาส่าสัตว์ กีฬาล่าสัตว์ในอังกฤษสมัยโบราณนั้น พวกขุนนางหรือผู้ดีมักจะเลี้ยงสุนัขไว้เป็นฝูง และฝึกหัดไว้เป็นอย่างอย่างดีเพื่อให้มีหน้าที่ช่วยเหลือในการติดตามหรือล่าสัตว์ ผู้ควบคุมฝูงสุนัขหรือคอยจัดระเบียบให้สุนัขอยู่รวมกันเป็นหมวดหมู่ไม่แตกแยกกัน เพื่อจะติดตามไล่สัตว์ได้สะดวกรวดเร็วขึ้น เรียกว่า whip ซึ่งมีชื่อเต็มว่า whipper in ซึ่งต่อมาวงการเมืองของอังกฤษได้นำคำว่า whip มาใช้โดยให้มีความหมายถึงบุคคลที่มีหน้าที่ควบคุมเสียงในสภา หรือผู้ทำหน้าที่ควบคุมเสียงในสภา หรือผู้ทำหน้าที่ไล่ต้อนให้สมาชิกไปออกเสียงโดยพร้อมเพรียงกันนั้นเอง"

ระบบวิปในประเทศไทย

ระบบวิปในประเทศไทย มีการดำเนินการอย่างเป็นทางการ ในปี 2526 ในนามของ คณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร (ปสส.) ซึ่งเกิดขึ้นใน คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 43 (พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี) โดยมี นายบุญเท่ง ทองสวัสดิ์ เป็นประธาน โดยมีคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรีที่ 76/2526 โดยในทางปฏิบัติการตั้งคณะกรรมการฯ นี้ จะมีองค์ประกอบหลัก ๆ ดังนี้

1. ประธานกรรมการ - จะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภา (หรือเป็นบุคคลที่รัฐบาลให้ความไว้วางใจที่จะประสานงานระหว่าง สภาฯ กับ รัฐบาล)
2. กรรมการ - มาจากพรรคการเมืองร่วมรัฐบาล โดยจัดสรรตามที่นั่งในสภา
3. เลขานุการ - จะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภา
4. ผู้ช่วยเลขานุการ - ซึ่งจะเป็นข้าราชการประจำ สังกัด สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี และ สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี

อำนาจหน้าที่

หน้าที่ของคณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร หลัก ๆ มีดังนี้:

• ประสานงานเรื่องที่เกี่ยวข้องระหว่างสภาฯ กับ คณะรัฐมนตรี หรือ ระหว่างสมาชิกสภาฯ ในฝั่งรัฐบาลกันเอง
• พิจารณาระเบียบวาระการประชุม และแจ้งผลการพิจารณา ให้สมาชิกสภาฯ ทราบ ก่อนการประชุมสภาฯ
• ประสานงานในการลงมติ และ สรุปผลลงมติให้กับรัฐบาล

รายนามประธานวิปรัฐบาล

ลำดับ(สมัย)	รูป	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	พรรคการเมือง		คณะรัฐมนตรี
- (ไม่เป็นทางการ)		พลตรี ประมาณ อดิเรกสาร (รองนายกรัฐมนตรี)	2523	2526	ชาติไทย		ครม.42
1		บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ (รองนายกรัฐมนตรี)	2526	2529	กิจสังคม		ครม.43
2		พลอากาศเอก สิทธิ เศวตศิลา (รองนายกรัฐมนตรี)	2529
3		พิชัย รัตตกุล	2529	2531	ประชาธิปัตย์		ครม.44
4		บุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)	2531	2534	ชาติไทย		ครม.45, ครม.46
5		ณรงค์ วงศ์วรรณ (รองนายกรัฐมนตรี)	2535		สามัคคีธรรม		ครม.48
6		เทอดพงษ์ ไชยนันทน์ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)	2535	2538	ประชาธิปัตย์		ครม.50
7		ปองพล อดิเรกสาร (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)	2538	2539	ชาติไทย		ครม.51
8		ชิงชัย มงคลธรรม (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)	2539	2541	ความหวังใหม่		ครม.52
9		จุรินทร์ ลักษณวิศิษฎ์ (รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)	2541	2544	ประชาธิปัตย์		ครม.53
10		เสนาะ เทียนทอง	2544	2548	ไทยรักไทย
8		นายสมพงษ์ อมรวิวัฒน์			พรรคเพื่อไทย