ปืนใหญ่ลำกล้อง

ปืนใหญ่ที่ถูกใช้ในราวศตวรรษที่ 18 จัดแสดงอยู่ที่ château du Haut-Kœnigsbourg ประเทศฝรั่งเศส.

ปืนใหญ่ (อังกฤษ: Cannon) หมายถึง อาวุธปืนที่มีความกว้างปากลำกล้องตั้งแต่ 20 มิลลิเมตรขึ้นไป โดยมีระยะยิงกลางถึงไกล มีอำนาจทำลายล้างสูง ใช้การยิงหัวกระสุนด้วยแรงดันจากการเผาไหม้ดินส่งกระสุนให้เกิดก๊าซจนเคลื่อนที่ออกไป โดยสามารถทำการยิงได้ทั้งแนววิถีราบหรือวิถีโค้ง โดยภายในหัวกระสุนจะบรรจุวัตถุระเบิดและตัวจุดชนวน เมื่อหัวกระสุนตกกระทบเป้าหมายจะเกิดการระเบิดสร้างความเสียหายอย่างรุนแรง ปัจจุบันคำว่า "ปืนใหญ่" (Cannon) ในภาษาอังกฤษเริ่มถูกใช้น้อยลง โดยถูกทดแทนด้วยคำเรียกปืนขนาดลำกล้องใหญ่ประเภทต่างๆ ที่ถูกพัฒนาขึ้นในสมัยต่อๆมา เช่น ปืน howitzer หรือ ปืน mortar (ปืนครก) แต่ในภาษาไทยมักเรียกรวมว่าเป็น "ปืนใหญ่" ทั้งหมด

ประวัติของปืนใหญ่

ประเทศจีนเป็นชาติแรกที่ประดิษฐ์ดินปืนขึ้นใช้ได้ และแนวคิดปืนใหญ่เริ่มปรากฎขึ้นในแผ่นดินจีน ในช่วงราชวงศ์ซ่ง หรือราวศตวรรษที่ 12 โดยปรากฎหลักฐานเป็นหนึ่งในรูปปั้นของงานแกะสลักหินแห่งต้าจู๋. อย่างไรก็ดี ปืนใหญ่ไม่ได้รับการผลิตขึ้นใช้จริงจนกระทั่งศตวรรษที่ 13. ในปีคริสต์ศักราช 1288 มีการบันทึกว่า กองทัพของราชวงศ์หยวนมีปืนใหญ่มือไว้ใช้ในการรบ. หลังจากนั้นเทคโนโลยีปืนใหญ่ก็เริ่มปรากฎตัวขึ้นในยุโรปในราวต้นศตวรรษที่ 14.

วิวัฒนาการของปืนใหญ่ในยุคสมัยใหม่

การพัฒนาการทางเทคโนโลยีในช่วงปลายของศตวรรษที่ 15 ทำให้ปืนใหญ่มีความคล่องตัวขึ้น และสามารถนำไปใช้ในยุทธวิธีที่มีความหลากหลาย รถลากปืนใหญ่ทำให้ปืนใหญ่ขนาดกลาง และขนาดย่อมสามารถเคลื่อนย้ายได้ง่ายขึ้น. นอกจากนี้สูตรดินปืนที่พัฒนาใหม่ การสร้างลูกปืนใหญ่ที่หล่อจากโลหะทั้งลูก (cast-iron projectile) และการกำหนดขนาดลำกล้องมาตรฐาน ทำให้ปืนใหญ่มีแสนยานุภาพสูง และน่าเกรงขามขึ้นแม้จะมีขนาดลำกล้องไม่ใหญ่โตนัก. ในการศึกระหว่างอังกฤษและสก็อตแลนด์ ในยุทธการที่ฟล็อดเดน ปี 1513 ปืนใหญ่สนามขนาดเบาของกองทัพอังกฤษสามารถยิงข่มปืนใหญ่ปิดล้อม (siege cannon).

ปืนใหญ่ในประเทศไทย

ปืนใหญ่ในประเทศไทยนั้นนำมาใช้เป็นเวลาช้านานแล้ว หนังสือวิวัฒนาการแห่งศัสตราวุธในกองทัพบกไทย ว่า มีการใช้ปืนใหญ่สมัยสุโขทัย ชวาเก็บปืนใหญ่ไทยจำนวน 2 กระบอกจากการรบกับพวกมัชฌปาหิตในสงครามตีเมืองชวาประมาณ พ.ศ. 1857 และมีบันทึกในพระราชพงศาวดารว่า ในสมัยสมเด็จพระราเมศวร กองทัพอยุธยาใช้ปืนใหญ่ยิงกำแพงเมืองเชียงใหม่พังไป 5 วา กฎหมายสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถก็กล่าวถึงหน่วยทหารปืนใหญ่เช่นกัน อนึ่ง หลังจากที่โปรตุเกสเดินทางเข้ามาถึงกรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ก็เริ่มมีการซื้อปืนใหญ่ของโปรตุเกสเข้ามาประจำการในกองทัพกรุงศรีอยุธยา

การหล่อปืนใหญ่ของอยุธยามีคุณภาพดีเป็นที่เลื่องลือมาก โชกุนโทะกุงะวะ อิเอะยะสุเคยส่งสารมาทูลขอพระราชทานปืนใหญ่และไม้หอมจากสมเด็จพระเอกาทศรถ นอกจากนี้ ในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พระองค์ทรงส่งปืนใหญ่ 2 กระบอก ที่ผลิตในอยุธยาไปถวายพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 และได้มีบันทึกต่อมาว่า ปืนสองกระบอกนี้เองที่ใช้ยิงทลายประตูคุกบาสตีย์ ปัจจุบัน ปืนคู่นี้ตั้งแสดงในพิพิธภัณฑ์ทหารบกฝรั่งเศส