ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ลิลิตยวนพ่าย"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
เพิ่มเนื้อ ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ |
||
บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
{{ตารางวรรณคดี |
{{ตารางวรรณคดี |
||
|กวี = |
|กวี = พระบรมไตรโลกนาถ |
||
|ประเภท = เฉลิมพระเกียรติ |
|ประเภท = เฉลิมพระเกียรติ |
||
|คำประพันธ์ = [[ลิลิต]] |
|คำประพันธ์ = [[ลิลิต]] |
||
บรรทัด 10: | บรรทัด 10: | ||
'''ลิลิตยวนพ่าย''' เป็นวรรณคดีประเภทสดุดีวีรกรรมของ[[พระมหากษัตริย์]] จัดเป็นวรรณคดีประวัติศาสตร์ ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง แต่สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นในรัชสมัย[[สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2]] เพื่อเฉลิมพระเกียรติ[[สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ]] คำว่า "ลิลิต" หมายถึง คำประพันธ์ประเภทร้อยกรองแบบหนึ่งซึ่งใช้[[โคลง]]และ[[ร่าย]]ต่อสัมผัสกันเป็นเรื่องยาว ส่วน "ยวน" หมายถึง [[ชาวยวน]] ชาติพันธุ์หลักใน[[อาณาจักรล้านนา]] ดังนั้นลิลิตยวนพ่ายจึงมีเนื้อหากล่าวถึงสงครามที่[[อาณาจักรอยุธยา]]มีชัยเหนือ[[อาณาจักรล้านนา]]นั่นเอง<ref>พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542</ref> |
'''ลิลิตยวนพ่าย''' เป็นวรรณคดีประเภทสดุดีวีรกรรมของ[[พระมหากษัตริย์]] จัดเป็นวรรณคดีประวัติศาสตร์ ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง แต่สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นในรัชสมัย[[สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2]] เพื่อเฉลิมพระเกียรติ[[สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ]] คำว่า "ลิลิต" หมายถึง คำประพันธ์ประเภทร้อยกรองแบบหนึ่งซึ่งใช้[[โคลง]]และ[[ร่าย]]ต่อสัมผัสกันเป็นเรื่องยาว ส่วน "ยวน" หมายถึง [[ชาวยวน]] ชาติพันธุ์หลักใน[[อาณาจักรล้านนา]] ดังนั้นลิลิตยวนพ่ายจึงมีเนื้อหากล่าวถึงสงครามที่[[อาณาจักรอยุธยา]]มีชัยเหนือ[[อาณาจักรล้านนา]]นั่นเอง<ref>พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542</ref> |
||
ลิลิตยวนพ่ายแต่งเป็นลิลิตดั้น กล่าวคือ เป็นร่ายดั้น 2 ตอนและโคลงดั้นบาทกุญชร 365 บท<ref> [http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK24/chapter1/t24-1-l2.htm#sect1 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เล่ม ๒๔ เรื่องที่ ๑ วรรณคดีมรดก สมัยอยุธยา (ประมาณ พ.ศ. ๑๘๙๓ - ๒๓๑๐) ลิลิตยวนพ่าย]</ref> ภาษาที่ใช้เป็นภาษาไทยโบราณ เขมร สันสกฤต และบาลี จึงอ่านเข้าใจได้ยาก ใช้ภาษาที่ประณีตงดงาม ศัพท์สูงส่งวิจิตร เต็มไปด้วยชั้นเชิงสูงด้านการใช้ภาษา และเป็นแบบอย่างในการแต่ง[[ลิลิตตะเลงพ่าย]]ของ[[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส]] |
ลิลิตยวนพ่ายแต่งเป็นลิลิตดั้น กล่าวคือ เป็นร่ายดั้น 2 ตอนและโคลงดั้นบาทกุญชร 365 บท<ref> [http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK24/chapter1/t24-1-l2.htm#sect1 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เล่ม ๒๔ เรื่องที่ ๑ วรรณคดีมรดก สมัยอยุธยา (ประมาณ พ.ศ. ๑๘๙๓ - ๒๓๑๐) ลิลิตยวนพ่าย]</ref> ภาษาที่ใช้เป็นภาษาไทยโบราณ เขมร สันสกฤต และบาลี จึงอ่านเข้าใจได้ยาก ใช้ภาษาที่ประณีตงดงาม ศัพท์สูงส่งวิจิตร เต็มไปด้วยชั้นเชิงสูงด้านการใช้ภาษา และเป็นแบบอย่างในการแต่ง[[ลิลิตตะเลงพ่าย]]ของ[[สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส]] |
||
== เนื้อหา == |
== เนื้อหา == |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:16, 10 ตุลาคม 2562
ลิลิตยวนพ่าย | |
---|---|
กวี | พระบรมไตรโลกนาถ |
ประเภท | เฉลิมพระเกียรติ |
คำประพันธ์ | ลิลิต |
ยุค | กรุงศรีอยุธยา |
ปีที่แต่ง | ประมาณ พ.ศ. 2034 - 2072 |
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมวรรณศิลป์ |
ลิลิตยวนพ่าย เป็นวรรณคดีประเภทสดุดีวีรกรรมของพระมหากษัตริย์ จัดเป็นวรรณคดีประวัติศาสตร์ ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง แต่สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ คำว่า "ลิลิต" หมายถึง คำประพันธ์ประเภทร้อยกรองแบบหนึ่งซึ่งใช้โคลงและร่ายต่อสัมผัสกันเป็นเรื่องยาว ส่วน "ยวน" หมายถึง ชาวยวน ชาติพันธุ์หลักในอาณาจักรล้านนา ดังนั้นลิลิตยวนพ่ายจึงมีเนื้อหากล่าวถึงสงครามที่อาณาจักรอยุธยามีชัยเหนืออาณาจักรล้านนานั่นเอง[1]
ลิลิตยวนพ่ายแต่งเป็นลิลิตดั้น กล่าวคือ เป็นร่ายดั้น 2 ตอนและโคลงดั้นบาทกุญชร 365 บท[2] ภาษาที่ใช้เป็นภาษาไทยโบราณ เขมร สันสกฤต และบาลี จึงอ่านเข้าใจได้ยาก ใช้ภาษาที่ประณีตงดงาม ศัพท์สูงส่งวิจิตร เต็มไปด้วยชั้นเชิงสูงด้านการใช้ภาษา และเป็นแบบอย่างในการแต่งลิลิตตะเลงพ่ายของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
เนื้อหา
เนื้อเรื่องของลิลิตยวนพ่ายจะกล่าวถึงพระราชประวัติของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ โดยเริ่มจากการกล่าวนมัสการพระพุทธเจ้าและยกหัวข้อธรรมะเพื่อสรรเสริญสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แล้วจึงเริ่มกล่าวถึงพระราชประวัติของพระองค์ตั้งแต่ประสูติจนกระทั่งเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ต่อมา เจ้าเมืองพิษณุโลกเอาใจออกห่างกรุงศรีอยุธยาโดยหันไปติดต่อกับพระเจ้าติโลกราช พระองค์จึงทรงยกทัพไปขึ้นไปตีและปราบปรามมาจนสงบและเสด็จประทับที่เมืองพิษณุโลก
ต่อมา จึงกล่าวถึงเหตุการณ์ที่พระเจ้าติโลกราชเสียพระจริตประหารหนานบุญเรือง ราชบุตรและหมื่นดังนคร เจ้าเมืองเชียงชื่น เป็นเหตุให้ภรรยาของหมื่นดังนครไม่พอใจและส่งสารมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของสมเด็จสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระองค์จึงยกทัพไปช่วยจนเกิดสงครามระหว่างกรุงศรีอยุธยากับเมืองเชียงใหม่ พระเจ้าติโลกราชทรงยกทัพมาป้องกันเมืองเชียงชื่น เสร็จแล้วเสด็จกลับไปรักษาเมืองเชียงใหม่ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงกรีธาทัพหลวงขึ้นไปรบตีเชียงใหม่พ่ายไปได้เมืองเชียงชื่น ตอนสุดท้ายป็นการยอพระเกียรติสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถอีกครั้งหนึ่ง
แหล่งข้อมูลอื่น
- สมเกียรติ วันทะนะ. (2561, มกราคม-มิถุนายน). โลกการเมืองในยวนพ่ายโคลงดั้น. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ปีที่ 40 ฉบับที่ 1: 180-210.
- ปัทมา ฑีฆประเสิรฐกุล, ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต. (2557, มกราคม - มีนาคม). เชียงชื่น: ความสำคัญที่มีต่อการสร้างวีรกรรมของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถในยวนพ่ายโคลงดั้น. วารสารสุทธิปริทัศน์ ปีที่ 28 ฉบับที่ 85: 270-286.
อ้างอิง
- ↑ พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542
- ↑ สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เล่ม ๒๔ เรื่องที่ ๑ วรรณคดีมรดก สมัยอยุธยา (ประมาณ พ.ศ. ๑๘๙๓ - ๒๓๑๐) ลิลิตยวนพ่าย