พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ
ประสูติ	3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2343
สิ้นพระชนม์	พ.ศ. 2417 (75 ปี)
หม่อม	5 ท่าน
พระบุตร	12 องค์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาสำลี

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพงศ์อิศเรศ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช ทรงเป็นต้นราชสกุลอิศรเสนา ณ อยุธยา ประสูติเมื่อวันจันทร์ แรม 2 ค่ำ เดือน 12 ปีวอก ตรงกับวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2343 เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 8 ในสมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์ วังหน้าในรัชกาลที่ 2 กับเจ้าจอมมารดาสำลี พระธิดาในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงเป็นเจ้านายฝ่ายหน้าพระองค์เดียวที่เป็นพระราชนัดดาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทั้งสองพระองค์ข้างต้น

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดพระกรุณาให้สถาปนาพระองค์เจ้าพงศ์อิศเรศเป็นพระเจ้าราชวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดช ทรงศักดินา 11000 เมื่อ วันจันทร์ เดือนหก แรม 13 ค่ำ ปีจอ พ.ศ. 2405 พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดชสิ้นพระชนม์เมื่อวันพฤหัสบดี ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 8 อุตราสาฒ ปีจอ ตรงกับ พ.ศ. 2417 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะพระชันษาได้ 75 ปี

ครอบครัว

มีพระโอรส8 พระองค์และพระธิดา4 องค์รวม12 พระองค์

ประสูติแต่คุณหญิงพลับศิลานนท์เจ้าน้องนางเธอของคุณหญิงแสงพระชายาในกรมพระรามอิศเรศพระธิดาองค์ที่สองในสมเด็จเจ้าฟ้าศิลาพระราชโอรสพระองค์ที่8 ของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีมีพระโอรสและพระธิดารวม5 พระองค์

หม่อมเจ้าสัตบุศ อิศรเสนา

- หม่อมราชวงศ์หนูใหญ่อิศรเสนา(บุตรในหม่อมบุนนาค)

- หม่อมราชวงศ์หญิงใหญ่อิศรเสนา(บุตรในหม่อมบุนนาค)

- หม่อมราชวงศ์หญิงสารภีอิศรเสนา(บุตรในหม่อมบุนนาค)

- หม่อมราชวงศ์กลางอิศรเสนา(บุตรในหม่อมบุนนาค)

- หม่อมราชวงศ์โตอิศรเสนา(บุตรในหม่อมบุนนาค)

- หม่อมราชวงศ์หญิงแฉล้มอิศรเสนา(บุตรในหม่อมบุนนาค)

- หม่อมราชวงศ์หญิงสิงห์โตอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

- หม่อมราชวงศ์หญิงยี่สุ่นอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

- หม่อมราชวงศ์หญิงลำดวนอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

- หม่อมราชวงศ์หญิงพยอมอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

- หม่อมราชวงศ์ชายชมอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

- แม่เจ้าหม่อมราชวงศ์รถแก้วณลำพูน(บุตรในเจ้าหญิงไม่ปรากฏนาม) ชายาในเจ้าอินทยงยศโชติเจ้าผู้ครองนครลำพูนองค์ที่9 มีโอรส-ธิดาคือ

- เจ้าหญิงมุกดาณลำพูนสมรสกับเจ้าราชภาคินัย(น้อยเมืองไทยณลำพูน) เจ้าราชภาคินัยนครลำพูน

- เจ้าตุ้ยณลำพูน

- เจ้าจักรคำขจรศักดิ์เจ้าผู้ครองนครลำพูนองค์ที่10 มีโอรส-ธิดาคือ

- เจ้าหญิงลำเจียกณลำพูนสมรสกับหม่อมเจ้าเกียรติประวัติเกษมสันต์พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงพรหมวรานุรักษ์มีธิดาคือ

- หม่อมราชวงศ์ภาณีพิจิตร ชุณหะมาน

- เจ้าหญิงวรรณราณลำพูนสมรสกับพระเพ็ชรคีรีศรีสงคราม(เจ้าแก้วเมืองไทณลำปาง)

- เจ้าพงศ์ธาดา ณ ลำพูนสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงจิตรจง จักรพันธ์พระธิดาในพระเจ้าวรวงศ์เธอกรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์มีโอรส-ธิดาคือ

-พลอากาศตรีเจ้าวัฒนัน ณลำพูน

-เจ้าวันทนีย์ ณ ลำพูน

- เจ้ากีรณา ณ ลำพูน

- เจ้าสารินี ณ ลำพูน

- พันเอกพิเศษเจ้าวีรพงศ์ ณ ลำพูน

-เจ้ารัฐธาทร ณ ลำพูน สมรสกับหม่อมสายใจ ณลำพูน(สกุลเดิม ณ บางช้าง) มีโอรส-ธิดาคือ

- เจ้ารัตนา ณ ลำพูน

- เจ้าสุธาทร ณ ลำพูน

- เจ้าสุภัทรา ณ ลำพูน สมรสกับศาสตราจารย์ดร.พงษ์ศักดิ์ อังกสิทธิ์ อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยเชียงใหม่

เจ้าวรทัศน์ณลำพูนอดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยสมรสกับหม่อมเทวีณลำพูน(สกุลเดิมวัฒนะทัสสี) มีโอรส-ธิดาคือ

เจ้าวรเทวีณลำพูน

เจ้าวีรทัศน์ณลำพูน

เจ้ารัชเดชณลำพูน

เจ้าพัฒนาณลำพูนสมรสกับเจ้าพงษ์แก้วณเชียงใหม่ธิดาพลตรีเจ้าราชบุตร(วงษ์ตวันณเชียงใหม่) เจ้าราชบุตรนครเชียงใหม่มีโอรส-ธิดาคือ

เจ้าดารารัตน์ณลำพูน

เจ้าพัฒน์พงศ์ณลำพูน

เจ้าวงศ์จักรณลำพูน

เจ้าศักดิ์ขจรณลำพูน

เจ้าสุริยาณลำพูนมีโอรส-ธิดาคือ

เจ้าวัชรีณลำพูน

เจ้าพิสมัยมาลีณลำพูน

เจ้านพมณีศรีณลำพูน

เจ้าสุธีณลำพูน

เจ้าสุมาลีณลำพูน

เจ้าหญิงประกายคำณลำพูนสมรสกับหม่อมเจ้าทองแกมแก้วทองใหญ่พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงประจักษ์ศิลปาคมมีโอรส-ธิดาคือ

หม่อมราชวงศ์ประกายทองสิริสุข

หม่อมราชวงศ์แก้วแกมทองทองใหญ่

หม่อมราชวงศ์ผ่องสุวรรณบิลเมส

เจ้าหญิงแก้วมาเมืองณลำพูน

เจ้าหญิงหล้าณลำพูนสมรสกับเจ้าน้อยจิตตะณลำพูนภายหลังสมรสกับเจ้าราชสัมพันธ์วงศ์(น้อยพุทธวงศ์ณเชียงใหม่) เจ้าราชสัมพันธ์วงศ์นครลำพูน

หม่อมเจ้ากระจ่างอิศรเสนามีบุตรคือ

หม่อมราชวงศ์อรุณอิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงเหลืองอิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงแหวอิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงหวาอิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงนาฏอิศรเสนา(บุตรในหม่อมปริก)

หม่อมราชวงศ์ไหวอิศรเสนา(บุตรในหม่อมปริก)

หม่อมราชวงศ์หญิงแรมอิศรเสนา(บุตรในหม่อมปริก)

หม่อมราชวงศ์หญิงเยื้อนอิศรเสนา(บุตรในหม่อมปริก)

หม่อมราชวงศ์หญิงเภาอิศรเสนา(บุตรในหม่อมปริก)

พระยาราชภพน์บริหาร(หม่อมราชวงศ์สังกวาศอิศรเสนา)(บุตรในหม่อมปริก)

หม่อมราชวงศ์เทโพอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงพร้อม)

หม่อมราชวงศ์หญิงประยูรอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงพร้อม)

หม่อมราชวงศ์กะโห้อิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์หญิงนวลจันทร์เกษมสันต์(อิศรเสนา)(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์ตะโกกอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์หญิงแจ๋วอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์สวายอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์หญิงจ่ายอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์ภาคย์อิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมราชวงศ์หญิงหญิงอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงเลื่อนเกสรา)

หม่อมเจ้าจันตรีอิศรเสนามีบุตรคือ

หม่อมราชวงศ์แวนอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสวน)

ร้อยเอกหม่อมเทวาธิราช(หม่อมราชวงศ์แดงอิศรเสนา) (บุตรในหม่อมสวน) มีบุตร-ธิดาคือ

หม่อมหลวงพร้อมอิศรเสนา

หม่อมหลวงหญิงเยื้ออิศรเสนา

พระยาพิพิธไอสูรย์(หม่อมหลวงยินดีอิศรเสนา)

หม่อมหลวงดัดอิศรเสนา

หม่อมหลวงหญิงลำดวนอิศรเสนาหม่อมห้ามในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพมีโอรส-ธิดาคือ

หม่อมเจ้าวีรดิศดิศกุล

หม่อมเจ้าพิริยดิศดิศกุลสมรสกับหม่อมเจ้าภัทรลดาดิศกุลพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระกำแพงเพ็ชรอัครโยธินมีโอรส-ธิดาคือ

หม่อมราชวงศ์รมณียฉัตรดิศกุลสมรสกับนายนริศร์แก้วกิริยา

หม่อมราชวงศ์ศุภดิศดิศกุลสมรสกับพันโทหญิงนิภาพรรณดิศกุลณอยุธยา(สกุลเดิมศิริถาพร) มีบุตร-ธิดาคือ

หม่อมหลวงอรดิศดิศกุลสมรสกับนายวัฒนวงษ์สนิทวงศ์ณอยุธยา

หม่อมหลวงพลอยนภัสดิศกุลสมรสกับนายอภิชาตลีนุตพงษ์

หม่อมหลวงณัฐสิทธิ์ดิศกุลสมรสกับนางจิรวรรณดิศกุลณอยุธยา(สกุลเดิมเหลืองอมรเลิศ)

หม่อมหลวงหญิงประดับอิศรเสนา

หม่อมหลวงหญิงหยุยโรจนเวทย์

หม่อมหลวงเจียมทัพสวัสดิ์

หม่อมราชวงศ์หญิงเจ๊กอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสวน)

ร้อยเอกหม่อมราชวงศ์มุ้ยอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสวน)

หม่อมราชวงศ์มอญอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสวน)

หม่อมราชวงศ์สำปรอดอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสวน)

หม่อมราชวงศ์หญิงใช้อิศรเสนา(บุตรในหม่อมสังวาลย์)

หลวงราชดรุณรักษ์(หม่อมราชวงศ์สอาดอิศรเสนา) (บุตรในหม่อมสังวาลย์) สมรสกับนางเอี่ยมราชดรุณรักษ์(นามสกุลเดิมตุลยานนท์) มีบุตรคือ

พระยาภะรตราชา(หม่อมหลวงทศทิศอิศรเสนา) สมรสกับท่านผู้หญิงขจรภะรตราชามีบุตร-ธิดาคือ

ศาสตราจารย์กัลย์อิศรเสนาณอยุธยาสมรสกับหม่อมราชวงศ์ทินะประภาศุขสวัสดิ์ธิดาหม่อมเจ้าทินทัตกับหม่อมผิวศุขสวัสดิ์

นายอายุสอิศรเสนาณอยุธยา

นางสุคนธาโบเยอร์

ท่านผู้หญิงทัศนีย์บุณยคุปต์

หม่อมราชวงศ์หญิงไหมอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสังวาลย์)

หม่อมราชวงศ์จำปาอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสังวาลย์)

หม่อมราชวงศ์ผันอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสารภี)

พระวรภัณฑ์ภักดี(หม่อมราชวงศ์เหมือนอิศรเสนา)(บุตรในหม่อมสารภี)

หม่อมราชวงศ์แม้นอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสารภี)

หม่อมราชวงศ์หญิงสอิ้งอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสารภี)

หม่อมราชวงศ์หญิงม้อยอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสารภี)

หม่อมราชวงศ์หญิงเชื้ออิศรเสนา(บุตรในหม่อมสารภี)

หม่อมราชวงศ์เพ็ชรอิศรเสนา(บุตรในหม่อมสารภี)

หม่อมราชวงศ์รัดอิศรเสรา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงถนอม)

หม่อมเจ้าไม่ปรากฏพระนาม

หม่อมเจ้าชายเสาวรศอิศรเสนามีบุตรคือ

หม่อมราชวงศ์หญิงหนุ่ยอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

เจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์(หม่อมราชวงศ์เย็นอิศรเสนา/หม่อมราชวงศ์สุริเยอิศรเสนา) (บุตรในหม่อมมุหน่าย) สมรสกับหม่อมราชวงศ์อรุณนพวงศ์

หม่อมราชวงศ์สุริโยอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์สุริยิ้มอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์หญิงลิ้นจี่อิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์เจ๊กอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์หญิงผันอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์สวายอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์จันเติ๊ดอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์หญิงสนิทอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

หม่อมราชวงศ์จืดอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมุหน่าย)

ประสูติแต่หม่อมแจ้งอิศรเสนาณอยุธยา

หม่อมเจ้าชายทองคำอิศรเสนามีบุตรคือ

หม่อมราชวงศ์สวัสดิ์อิศรเสนา(บุตรในหม่อมงิ้ว)

หม่อมราชวงศ์จวงอิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

หม่อมราชวงศ์จันทร์อิศรเสนา(บุตรในหม่อมมิ)

หม่อมเจ้าหญิงอรชรอิศรเสนา(พ.ศ. 2372-2428)

หม่อมเจ้าชายสายอิศรเสนามีบุตรคือ

หม่อมราชวงศ์สนธิ์อิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงศรีอิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงสุขอิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์หญิงใหม่อิศรเสนา(บุตรในหม่อมแสง)

หม่อมราชวงศ์ศรีอิศรเสนา(บุตรในหม่อมเจ้าหญิงแสง)

ประสูติแต่หม่อมพุ่มอิศรเสนาณอยุธยา

หม่อมเจ้าหญิงอินอิศรเสนา

ประสูติแต่หม่อมสงวนอิศรเสนาณอยุธยา

หม่อมเจ้าชายปุ้ยอิศรเสนา

ประสูติแต่หม่อมถมยาอิศรเสนาณอยุธยา

หม่อมเจ้าชายพุธยี่แสงอิศรเสนา

อ้างอิง

• ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. ISBN 974-222-648-2
• เล็ก พงษ์สมัครไทย, สายสัมพันธ์ ราชสกุลพระเจ้าตาก กับราชวงศ์จักรี ศิลปวัฒนธรรม ฉบับที่ 270 วันที่ 1 เมษายน 2545