ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชวงศ์แสนซ้าย"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
พีรวงค์ (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
หลวงสุมิตร (คุย | ส่วนร่วม)
บรรทัด 67: บรรทัด 67:
*กันจรรยา
*กันจรรยา
*วงศ์วรญาติ
*วงศ์วรญาติ
*ธงสังกา


==อ้างอิง==
==อ้างอิง==

รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:38, 11 ตุลาคม 2561

ราชวงศ์แสนซ้าย
พระราชอิสริยยศเจ้าประเทศราช
ปกครองนครแพร่
สาขา31 ราชสกุล
ประมุขพระองค์แรกพระยาเทพวงศ์
ประมุขพระองค์สุดท้ายเจ้าพิริยเทพวงษ์
สถาปนาพ.ศ. 2348
ล่มสลายพ.ศ. 2445

ราชวงศ์เทพวงศ์ หรือ ราชวงศ์แพร่ เป็นราชวงศ์ที่สืบเชื้อสายมาจากพระยาเทพวงศ์ [1] ที่ปกครองนครแพร่มาตั้งแต่ พ.ศ. 2348 มาจนถึง พ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวได้ทำการก่อจลาจลในเมืองนครแพร่ จากเหตุการณ์ครั้งนี้เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว ท่านจึงหลีภัยไปเมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 หลังจากนั้นทางราชสำนักสยามก็ไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดขึ้นเป็นเจ้าผู้ครองนครแพร่อีกจึงถือเป็นการสิ้นสุดตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครนับแต่นั้นมา

การสถาปนา

ราชวงศ์เทพวงศ์ หรือ ราชวงศ์แพร่ ได้สถาปนาขึ้นโดยพระยาเทพวงศ์ ปฐมราชวงศ์แห่งเจ้าผู้ครองนครแพร่เชื้อสายเจ้าผู้ครองนคร 4 องค์สุดท้าย เป็นตระกูลใหญ่สืบเชื้อสายมาจากเชื้อเจ้าเจ็ดตน[ต้องการอ้างอิง] ที่ปกครองหัวเมืองต่าง ๆ ในภาคเหนือ หรือล้านนา พระยาเทพวงศ์เป็นราชโอรสในเจ้าฟ้าชายสามแห่งนครเชียงตุง (ไทยเขิน) พระยานครลำปางกาวิละ (ภายหลังได้ไปปกครองเมืองเชียงใหม่) ได้โปรดไปรับมาไว้ที่ลำปางเนื่องจากเป็นพระญาติกันภายหลังได้ส่งมาปกครองนครแพร่เมื่อ พ.ศ. 2348 พระยาเทพวงศ์ นี้เป็นเจ้าเมืองที่พูดจาไพเราะน่าฟัง พูดเก่ง พูดจาสิ่งใดใคร ๆ ก็เชื่อฟังหมดจนชาวเมืองให้การเคารพนับถือ จึงตั้งสมญานามว่า "เจ้าหลวงลิ้นตอง (ลิ้นทอง)" จนถึงรัชสมัยเจ้าพิริยเทพวงษ์ ปีพ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่ โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวที่ได้เข้ามาอยู่อาศัยในเมืองนครแพร่ และทำมาหากินในการขุดพลอย ประเภทพลอยไพลินที่ตำบลบ่อแก้ว อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่ในปัจจุบัน ได้ทำการก่อจลาจลในเมืองนครแพร่เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 จากเหตุการณ์ครั้งนี้ เจ้าหลวงนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้ถอดจากยศตำแหน่ง ริบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งหมดคืน พระองค์จึงไปใช้ชีวิตบั้นปลายที่เมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 แม้จนสุดท้ายแล้วถึงจะทรงพิโรธการเรียกร้องความไม่เป็นธรรมของเจ้าหลวงเมืองแพร่อย่างไรพระองค์ก็ทรงออกมาปกป้องว่า เจ้าหลวงพิริยะเทพวงษ์นั้น แม้จะกลับมาชิงบ้านเมืองคืนจริง ก็ไม่ใช่ความคิดของเจ้าหลวงแต่เป็นนโยบายของฝรั่งเศส[ต้องการอ้างอิง] พระองค์ทรงให้เจ้านายทายาทเจ้าหลวงอยู่อย่างสงบสุขด้วยเจ้านายราชวงศ์จักรีที่ทรงวางใจคือสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ มือขวาของพระองค์นั่นเอง ส่วนเจ้านายที่ถูกคาดโทษพระองค์ก็ให้ทำหน้าที่ปราบโจรผู้ร้ายชดใช้

ราชสกุลผู้สืบเชื้อสายเจ้าผู้ครองนครแพร่ มีทั้งหมด 31 ราชสกุล ถึงไม่มีราชสกุล ณ แพร่ แต่รวมกันเรียกว่า วงศ์วรญาติ เทียบเท่าราชสกุล ณ เชียงใหม่ ณ ลำพูน ณ ลำปาง และ ณ น่าน ในหัวเมืองฝ่ายเหนือ

เจ้าผู้ครองนครแพร่ (2348-2445)

รายพระนามเจ้าผู้ครองนครแพร่ ยุคราชวงศ์เทพวงศ์

ลำดับ พระนาม ปีที่ครองราชย์
1 พระยาเทพวงศ์ พ.ศ.2348-พ.ศ.2359
2 พระยาอินทวิไชย พ.ศ.2359-พ.ศ.2490
3 พระยาพิมพิสารราชา พ.ศ.2490-พ.ศ.2429
4 เจ้าพิริยเทพวงษ์ พ.ศ.2432-พ.ศ.2445

ราชสกุลเจ้าผู้ครองนครแพร่

ราชสกุลสายเจ้าผู้ครองนครแพร่ มีทั้งหมด 31 ราชสกุล รวมกันเรียกว่าวงศ์วรญาติ คือ

  • เทพวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ องค์ที่ 22
  • แพร่พันธุ์ ต้นสกุล คือ เจ้าอินทรเดช เทพวงศ์ หรือ โชติ แพร่พันธุ์ ราชนัดดาเจ้าพิริยเทพวงษ์
  • วังซ้าย ต้นสกุล คือ เจ้าพระวังซ้าย (มหาจักร) พระวังซ้ายนครแพร่
  • ผาทอง ต้นสกุล คือ เจ้าเทพวงศ์ บุตรเจ้าแสนเสมอใจพระญาติพระยาเทพวงศ์
  • วงศ์บุรี ต้นสกุล คือ แม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา พระชายาองค์แรกในเจ้าพิริยเทพวงษ์
  • วงศ์พระถาง ต้นสกุล คือ เจ้าพระถาง พระถางนครแพร่
  • ขัติยวรา
  • รสเข้ม
  • แสนศิริพันธุ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพระวิไชยราชา (หนานขัติ) พระวิไชยราชานครแพร่ บุตรเจ้าแสนเสมอใจพระญาติพระยาเทพวงศ์
  • วงศ์เมืองแก่น ต้นสกุล คือ เจ้าพระเมืองแก่น พระเมืองแก่นนครแพร่
  • ไชยประวัติ
  • วงศ์วรรณ ต้นสกุล คือ นายแสน หรือพ่อเจ้าแสน บุตรเจ้าเทพวงศ์ แยกมาจากสกุล "ผาทอง"
  • วิจผัน
  • บุตรรัตน์
  • นามวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าน้อยนามวงศ์ นัดดาเจ้าราชวงศ์นครแพร่
  • แก่นหอม ต้นสกุล คือ เจ้าหนานตั๋น ราชโอรสในเจ้าพิริยเทพวงษ์ กับหม่อมไม่ทราบนาม
  • แก่นจันทร์หอม ต้นสกุล คือ เจ้าหนานสม ราชโอรสในเจ้าพิริยเทพวงษ์ กับหม่อมบัวคำ
  • ศรีจันทร์แดง
  • อิ่นคำลือ เจ้าพระคำลือ(อิ่น) พระคำลือนครแพร่
  • อุตรพงศ์
  • มหายศปัญญา ต้นสกุล คือ พระยาบุรีรัตน์ (หนานมหายศ) พระยาบุรีรัตน์นครแพร่ ผู้ได้รับพระราชนามสกุลคือ รองอำมาตย์เอก พระยาบุรีรัตน์ (หนู มหายศปัญญา) นัดดา โอรสพระยาบุรีรัตน์ (หนานปัญญา)
  • วราราช
  • ใยญาณ
  • เมืองพระ
  • ดอกไม้
  • สารศิริวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพระสุริยะจางวาง (น้อยมหาอินทร์ ) ราชโอรสพระยาพิมพิสารราชา
  • หัวเมืองแก้ว
  • รัตนวงศ์
  • นันทิยา
  • กันจรรยา
  • วงศ์วรญาติ
  • ธงสังกา

อ้างอิง

  1. ภูเดช แสนสา เจ้าผู้ครองนครแพร่ยุคประเทศราชของสยาม http://www.phraeobserver.com/2013/05/blog-post_7203.html
  • ภูเดช แสนสา เจ้าผู้ครองนครแพร่ยุคประเทศราชของสยาม
  • ประวัติศาสตร์แพร่(เหตุเงี้ยวจลาจล)
ก่อนหน้า ราชวงศ์แสนซ้าย ถัดไป
ราชวงศ์มังไชย ราชวงศ์ที่ปกครองนครแพร่
(พ.ศ. 2361 - พ.ศ. 2445)