ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชวงศ์แสนซ้าย"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
หลวงสุมิตร (คุย | ส่วนร่วม) |
||
บรรทัด 67: | บรรทัด 67: | ||
*กันจรรยา |
*กันจรรยา |
||
*วงศ์วรญาติ |
*วงศ์วรญาติ |
||
*ธงสังกา |
|||
==อ้างอิง== |
==อ้างอิง== |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:38, 11 ตุลาคม 2561
บทความนี้ยังต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง |
พระราชอิสริยยศ | เจ้าประเทศราช |
---|---|
ปกครอง | นครแพร่ |
สาขา | 31 ราชสกุล |
ประมุขพระองค์แรก | พระยาเทพวงศ์ |
ประมุขพระองค์สุดท้าย | เจ้าพิริยเทพวงษ์ |
สถาปนา | พ.ศ. 2348 |
ล่มสลาย | พ.ศ. 2445 |
ราชวงศ์เทพวงศ์ หรือ ราชวงศ์แพร่ เป็นราชวงศ์ที่สืบเชื้อสายมาจากพระยาเทพวงศ์ [1] ที่ปกครองนครแพร่มาตั้งแต่ พ.ศ. 2348 มาจนถึง พ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวได้ทำการก่อจลาจลในเมืองนครแพร่ จากเหตุการณ์ครั้งนี้เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว ท่านจึงหลีภัยไปเมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 หลังจากนั้นทางราชสำนักสยามก็ไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดขึ้นเป็นเจ้าผู้ครองนครแพร่อีกจึงถือเป็นการสิ้นสุดตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครนับแต่นั้นมา
การสถาปนา
ราชวงศ์เทพวงศ์ หรือ ราชวงศ์แพร่ ได้สถาปนาขึ้นโดยพระยาเทพวงศ์ ปฐมราชวงศ์แห่งเจ้าผู้ครองนครแพร่เชื้อสายเจ้าผู้ครองนคร 4 องค์สุดท้าย เป็นตระกูลใหญ่สืบเชื้อสายมาจากเชื้อเจ้าเจ็ดตน[ต้องการอ้างอิง] ที่ปกครองหัวเมืองต่าง ๆ ในภาคเหนือ หรือล้านนา พระยาเทพวงศ์เป็นราชโอรสในเจ้าฟ้าชายสามแห่งนครเชียงตุง (ไทยเขิน) พระยานครลำปางกาวิละ (ภายหลังได้ไปปกครองเมืองเชียงใหม่) ได้โปรดไปรับมาไว้ที่ลำปางเนื่องจากเป็นพระญาติกันภายหลังได้ส่งมาปกครองนครแพร่เมื่อ พ.ศ. 2348 พระยาเทพวงศ์ นี้เป็นเจ้าเมืองที่พูดจาไพเราะน่าฟัง พูดเก่ง พูดจาสิ่งใดใคร ๆ ก็เชื่อฟังหมดจนชาวเมืองให้การเคารพนับถือ จึงตั้งสมญานามว่า "เจ้าหลวงลิ้นตอง (ลิ้นทอง)" จนถึงรัชสมัยเจ้าพิริยเทพวงษ์ ปีพ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่ โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวที่ได้เข้ามาอยู่อาศัยในเมืองนครแพร่ และทำมาหากินในการขุดพลอย ประเภทพลอยไพลินที่ตำบลบ่อแก้ว อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่ในปัจจุบัน ได้ทำการก่อจลาจลในเมืองนครแพร่เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 จากเหตุการณ์ครั้งนี้ เจ้าหลวงนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้ถอดจากยศตำแหน่ง ริบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งหมดคืน พระองค์จึงไปใช้ชีวิตบั้นปลายที่เมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 แม้จนสุดท้ายแล้วถึงจะทรงพิโรธการเรียกร้องความไม่เป็นธรรมของเจ้าหลวงเมืองแพร่อย่างไรพระองค์ก็ทรงออกมาปกป้องว่า เจ้าหลวงพิริยะเทพวงษ์นั้น แม้จะกลับมาชิงบ้านเมืองคืนจริง ก็ไม่ใช่ความคิดของเจ้าหลวงแต่เป็นนโยบายของฝรั่งเศส[ต้องการอ้างอิง] พระองค์ทรงให้เจ้านายทายาทเจ้าหลวงอยู่อย่างสงบสุขด้วยเจ้านายราชวงศ์จักรีที่ทรงวางใจคือสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ มือขวาของพระองค์นั่นเอง ส่วนเจ้านายที่ถูกคาดโทษพระองค์ก็ให้ทำหน้าที่ปราบโจรผู้ร้ายชดใช้
ราชสกุลผู้สืบเชื้อสายเจ้าผู้ครองนครแพร่ มีทั้งหมด 31 ราชสกุล ถึงไม่มีราชสกุล ณ แพร่ แต่รวมกันเรียกว่า วงศ์วรญาติ เทียบเท่าราชสกุล ณ เชียงใหม่ ณ ลำพูน ณ ลำปาง และ ณ น่าน ในหัวเมืองฝ่ายเหนือ
เจ้าผู้ครองนครแพร่ (2348-2445)
รายพระนามเจ้าผู้ครองนครแพร่ ยุคราชวงศ์เทพวงศ์
ลำดับ | พระนาม | ปีที่ครองราชย์ | |
---|---|---|---|
1 | พระยาเทพวงศ์ | พ.ศ.2348-พ.ศ.2359 | |
2 | พระยาอินทวิไชย | พ.ศ.2359-พ.ศ.2490 | |
3 | พระยาพิมพิสารราชา | พ.ศ.2490-พ.ศ.2429 | |
4 | เจ้าพิริยเทพวงษ์ | พ.ศ.2432-พ.ศ.2445 |
ราชสกุลเจ้าผู้ครองนครแพร่
ราชสกุลสายเจ้าผู้ครองนครแพร่ มีทั้งหมด 31 ราชสกุล รวมกันเรียกว่าวงศ์วรญาติ คือ
- เทพวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่ องค์ที่ 22
- แพร่พันธุ์ ต้นสกุล คือ เจ้าอินทรเดช เทพวงศ์ หรือ โชติ แพร่พันธุ์ ราชนัดดาเจ้าพิริยเทพวงษ์
- วังซ้าย ต้นสกุล คือ เจ้าพระวังซ้าย (มหาจักร) พระวังซ้ายนครแพร่
- ผาทอง ต้นสกุล คือ เจ้าเทพวงศ์ บุตรเจ้าแสนเสมอใจพระญาติพระยาเทพวงศ์
- วงศ์บุรี ต้นสกุล คือ แม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา พระชายาองค์แรกในเจ้าพิริยเทพวงษ์
- วงศ์พระถาง ต้นสกุล คือ เจ้าพระถาง พระถางนครแพร่
- ขัติยวรา
- รสเข้ม
- แสนศิริพันธุ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพระวิไชยราชา (หนานขัติ) พระวิไชยราชานครแพร่ บุตรเจ้าแสนเสมอใจพระญาติพระยาเทพวงศ์
- วงศ์เมืองแก่น ต้นสกุล คือ เจ้าพระเมืองแก่น พระเมืองแก่นนครแพร่
- ไชยประวัติ
- วงศ์วรรณ ต้นสกุล คือ นายแสน หรือพ่อเจ้าแสน บุตรเจ้าเทพวงศ์ แยกมาจากสกุล "ผาทอง"
- วิจผัน
- บุตรรัตน์
- นามวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าน้อยนามวงศ์ นัดดาเจ้าราชวงศ์นครแพร่
- แก่นหอม ต้นสกุล คือ เจ้าหนานตั๋น ราชโอรสในเจ้าพิริยเทพวงษ์ กับหม่อมไม่ทราบนาม
- แก่นจันทร์หอม ต้นสกุล คือ เจ้าหนานสม ราชโอรสในเจ้าพิริยเทพวงษ์ กับหม่อมบัวคำ
- ศรีจันทร์แดง
- อิ่นคำลือ เจ้าพระคำลือ(อิ่น) พระคำลือนครแพร่
- อุตรพงศ์
- มหายศปัญญา ต้นสกุล คือ พระยาบุรีรัตน์ (หนานมหายศ) พระยาบุรีรัตน์นครแพร่ ผู้ได้รับพระราชนามสกุลคือ รองอำมาตย์เอก พระยาบุรีรัตน์ (หนู มหายศปัญญา) นัดดา โอรสพระยาบุรีรัตน์ (หนานปัญญา)
- วราราช
- ใยญาณ
- เมืองพระ
- ดอกไม้
- สารศิริวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพระสุริยะจางวาง (น้อยมหาอินทร์ ) ราชโอรสพระยาพิมพิสารราชา
- หัวเมืองแก้ว
- รัตนวงศ์
- นันทิยา
- กันจรรยา
- วงศ์วรญาติ
- ธงสังกา
อ้างอิง
- ↑ ภูเดช แสนสา เจ้าผู้ครองนครแพร่ยุคประเทศราชของสยาม http://www.phraeobserver.com/2013/05/blog-post_7203.html
- ภูเดช แสนสา เจ้าผู้ครองนครแพร่ยุคประเทศราชของสยาม
- ประวัติศาสตร์แพร่(เหตุเงี้ยวจลาจล)
ก่อนหน้า | ราชวงศ์แสนซ้าย | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
ราชวงศ์มังไชย | ราชวงศ์ที่ปกครองนครแพร่ (พ.ศ. 2361 - พ.ศ. 2445) |
— |