จังหวัดลพบุรี

จังหวัดลพบุรี
จังหวัด
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Changwat Lop Buri
ตรา
คำขวัญ:  วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเลื่อง เมืองแห่งดินสอพอง เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เกริกก้อง แผ่นดินทองสมเด็จพระนารายณ์
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดลพบุรีเน้นสีแดง แผนที่ประเทศไทย จังหวัดลพบุรีเน้นสีแดง
ประเทศ	ไทย
การปกครอง
• ผู้ว่าราชการ	สุปกิต โพธิ์ปภาพันธ์ (ตั้งแต่ พ.ศ. 2560)
พื้นที่
• ทั้งหมด	6,199.753 ตร.กม. ตร.กม. ( ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	อันดับที่ 36
ประชากร  (พ.ศ. 2560)
• ทั้งหมด	757,273 คน คน
• อันดับ	อันดับที่ 31
• อันดับความหนาแน่น	อันดับที่ 39
รหัส ISO 3166	TH-16
ชื่อไทยอื่น ๆ	ละโว้, ลวปุระ
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
• ต้นไม้	พิกุล
• ดอกไม้	พิกุล
ศาลากลางจังหวัด
• ที่ตั้ง	ถนนนารายณ์มหาราช ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี 15000
• โทรศัพท์	0 3642 0310
• โทรสาร	0 3642 0310
เว็บไซต์	http://www.lopburi.go.th/
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

จังหวัดลพบุรี เป็นจังหวัดในภาคกลางของประเทศไทย แบ่งการปกครองออกเป็น 11 อำเภอ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดอื่นถึง 8 จังหวัด วนตามเข็มนาฬิกาจากทิศเหนือ ได้แก่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ชัยภูมิ นครราชสีมา สระบุรี พระนครศรีอยุธยา อ่างทอง สิงห์บุรี และจังหวัดนครสวรรค์ จังหวัดลพบุรีเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่อุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก และมีประวัติศาสตร์ยาวนาน ซึ่งเคยเป็นที่ตั้งศูนย์กลางของอาณาจักรละโว้

ประวัติศาสตร์

สมเด็จพระนารายณ์มหาราชผู้สร้างเมืองลพบุรีให้เป็นราชธานีแห่งที่ 2 ในสมัยกรุงศรีอยุธยา

พระปรางค์สามยอด

พื้นที่ของจังหวัดลพบุรี เคยเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณหลายสมัย เดิมเรียก ละโว้ นับตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจ มีหลักฐานที่สำคัญคือ พระปรางค์สามยอด (อยู่ในเขตอำเภอเมืองลพบุรี) เป็นศิลปะเขมรสมัยบายน อายุราวพุทธศตวรรษที่ 18 และมีศาลพระกาฬซึ่งเก่าแก่ในสมัยเดียวกัน

คำว่า "ละโว้" นี้น่าสัณนิษฐานได้ว่ามาจากคำว่า ลวะ นั่นเอง (ลวบุรี กลายมาเป็น ลพบุรี ในทุกวันนี้) ซึ่งคำว่า ลวะ ในภาษาสันสกฤตแปลว่า น้ำ (ซึ่งอาจหมายความถึงว่าเมืองนี้มีน้ำมาก) เมื่อนำเอามาสมาสกับคำว่า อุทัย (ลว + อุทัย) ก็กลายเป็นลโวทัย (ดังเช่น สุข + อุทัย กลายเป็น สุโขทัย) ซึ่งคำจารึก "ลโวทัยปุระ" ยังพบปรากฏบนเหรียญเงินโบราณที่ขุดค้นได้ที่บริเวณจังหวัดลพบุรีอีกด้วย แต่บ้างก็ว่าคำว่า ละโว้ มาจากภาษามอญซึ่งแปลว่าภูเขา คงเนื่องเพราะเมืองนี้มีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขา

ลพบุรีเป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน เพราะปรากฏร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ติดต่อกันนานนับแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ไม่น้อยกว่า 3,000-4,000 ปีมาแล้ว จากการค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีจำนวนมาก รวมทั้งมีหลักฐานเอกสารและจารึกต่าง ๆ กล่าวถึงเมืองลพบุรีอยู่หลายชิ้นเช่นในพุทธศตวรรษที่ 11-15 มีหลักฐานคือพงศาวดารเหนือ กล่าวถึงพระยากาฬวรรรณดิศได้ให้พราหมณ์ยกพลมาสร้างเมืองละโว้ตั้งแต่ พ.ศ. 1002 นอกจากนี้ยังมีตำนานชินกาลมาลีปกรณ์กล่าวถึงการสร้างเมืองหริภุญไชยใน พ.ศ. 1204 ต่อมาอีก 2 ปี คือ พ.ศ. 1206 ได้ส่งทูตล่องลำน้ำปิงไปเมืองลวปุระทูลขอเชื้อสายกษัตริย์ลวปุระให้ไปปกครอง กษัตริย์ลวปุระจึงได้พระราชทานพระนางจามเทวี พระราชธิดา ให้ไปครองเมืองหริภุญไชย ทรงสร้างวัดจามเทวีที่เมืองหริภุญไชย ชื่อเมืองลวปุระในตำนานชินกาลมาลีปกรณ์เป็นที่ยอมรับว่าคือเมืองลพบุรีในปัจจุบัน จึงสรุปได้ว่าลพบุรีคงเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่ง แว่นแคว้นอื่นจึงได้ยอมรับและขอเชื้อสายไปปกครอง

ในระยะราวพุทธศตวรรษที่ 16-18 ละโว้หรือลพบุรีตกอยู่ภายใต้อำนาจทางการของอาณาจักรเขมรเป็นครั้งคราว ปลายพุทธศตวรรษที่ 18 เกิดความอ่อนแอในอาณาจักรเขมร ทำให้รัฐต่าง ๆ ที่เคยอยู่ใต้อำนาจปลีกตัวเป็นอิสระ รวมทั้งละโว้ด้วย ในราวพุทธศตวรรษที่ 19 ปรากฏหลักฐานว่าเมืองลพบุรีน่าจะเป็นเมืองที่พระเจ้าอู่ทองเคยครองราชย์มาก่อนที่จะย้ายไปสถาปนาอาณาจักรอยุธยา และในสมัยกรุงศรีอยุธยานี้เองที่ลพบุรีเจริญรุ่งเรืองที่สุด เพราะสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (ครองราชย์ พ.ศ. 2199-2231) ได้สถาปนาลพบุรีเป็นราชธานีที่สอง หลังแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแล้ว ลพบุรีก็ขาดความสำคัญลงมากจนกระทั่งถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้โปรดสถาปนาเมืองลพบุรีเป็นที่ประทับอีกแห่งหนึ่ง

ตำนานเมือง

ไฟล์:2006-01-20 083858.png

ลิงลพบุรี ที่มีจำนวนมากบริเวณพระปรางค์สามยอด ศาลพระกาฬ และอาคารบ้านเรือนที่อยู่ใกล้เคียง ลพบุรีจึงได้ชื่อว่าเป็นเมืองลิง

เมืองลพบุรีเป็นเมืองเก่ามาตั้งแต่สมัยละโว้ ได้มีตำนานที่กล่าวถึงไว้อยู่มาก และมีชื่อสถานที่ที่ตั้งตามตำนานด้วย

• เมืองลิง เล่ากันว่า จากเรื่อง รามเกียรติ์ สมัยที่พระรามไปรบกับทศกัณฐ์จนชนะแล้ว เนื่องจากการช่วยเหลือหลายครั้งของหนุมาน พระรามจึงคิดจะให้รางวัลกับหนุมาน จึงให้มาดูแลเมืองละโว้ธานี หนุมานก็นำทหารลิงมาด้วยจำนวนหนึ่ง จึงเป็นเหตุให้ที่ลพบุรีมีลิง ซึ่งอาจจะเป็นลูกหลานทหารของหนุมาน และนอกจากนี้ยังมีเรื่องเล่ากันอีกว่า ในสมัยก่อนลพบุรีมักถูกไฟไหม้ต่อกันเป็นแนวยาว ๆ เนื่องจากหนุมานได้เหาะมาตรวจเมืองของตนเอง แต่ด้วยความเร็วในการบินที่เร็วมาก และหางอันยาวของหนุมานก็ได้ลากที่พื้นจนเกิดไฟไหม้ดังกล่าว

• เรื่องของควายทรพี และทรพา ที่ลพบุรีจะมีภูเขาที่ชื่อว่าเขาทับควาย ซึ่งจะมีแร่เหล็กจำนวนมาก และแร่เหล็กนี้จะทำให้ดินเป็นสีออกแดงคล้ายกับเลือด จึงมีเรื่องเล่ากันมาว่า เมื่อก่อนมีฝูงควายฝูงใหญ่ที่อาศัยอยู่ หัวหน้าฝูงชื่อ ทรพา เป็นควายที่แข็งแรงมาก และควายในฝูงก็จะเป็นตัวเมียเท่านั้น ทรพาจะฆ่าลูกที่เป็นตัวผู้ทิ้งหมด เพื่อกันไม่ให้มาแย่งตำแหน่งหัวหน้าของตน จนมีแม่ควายตัวหนึ่งตกลูก เป็นตัวผู้ แต่กลัวว่าจะถูกฆ่าจึงนำลูกไปซ่อนไว้ และตั้งชื่อลูกว่า ทรพี ให้คล้ายกับชื่อพ่อ ลูกควายรู้ว่าทำไมแม่ต้องซ่อนตนไว้ จึงเกิดความแค้นพ่ออย่างมาก และพยายามวัดเท้าตนกับรอยเท้าของพ่อตลอดมา จนทรพีโตเป็นหนุ่ม พอได้วัดรอยเท้าแล้วเท่ากับพ่อ จึงออกไปท้าสู้กับพ่อ และด้วยความที่ยังหนุ่มกว่า เรี่ยวแรงมากกว่า จึงเอาชนะพ่อที่แก่ชราได้ และฆ่าพ่อตาย ต่อมาทรพีจึงเป็นหัวหน้าฝูงแทน

• เขาวงพระจันทร์ ดูจาก เขาวงพระจันทร์

• ขันหมากเจ้ากรุงจีน มีพ่อค้าจีนชื่อ กงจีน หรือ เจ้ากรุงจีน เดินทางมาค้าขายโดยเรือสำเภา พ่อค้าคนนี้ร่ำรวยเป็นเศรษฐี และได้มาพบสาวงามชื่อนางนงประจันทร์ เกิดรักใคร่ขึ้น จึงมาสู่ขอกับพ่อของนาง ตอนที่ขบวนเรือขันหมากแล่นมาใกล้เมืองลพบุรี (ต่อมาสถานที่นั้นกลายเป็นคลองชื่อ คลองบางขันหมาก) เมื่อชายหนุ่มที่เป็นคนรักของนางนงประจันทร์ทราบเรื่อง ก็แปลงกายเป็นจรเข้ตัวใหญ่มากไปขวางขบวนเรือ และทำลายเรือขันหมาก ลูกเรือก็กระโดดน้ำหนี (บริเวณตรงนั้นปัจจุบันกลายเป็นภูเขาเตี้ย ๆ ชื่อเขาจีนโจน) มีลูกเรือบางส่วนขึ้นฝั่งได้ก็พากันมามองหาเรือและตามเก็บของที่ลอยน้ำมา (บริเวณนี้กลายเป็นภูเขาชื่อเขาจีนแล) ส่วนเรือสำเภาที่ล่มกลายเป็นภูเขาชื่อเขาตะเภา ข้าวของที่พ่อค้านำมาเป็นสินสอดมีผ้าแพรที่พับไว้อย่างดีซึ่งจมน้ำ ต่อมากลายเป็นภูเขามีลักษณะเป็นชั้น ๆ ชื่อเขาพับผ้า หรือเขาหนีบ ส่วนแก้วแหวนเงินทองงมาจมลงที่เดียวกันกลายเป็นภูเขาชื่อเขาแก้ว มีตะกร้าที่นำมาด้วยจมอยู่กลายเป็นภูเขาชื่อเขาตะกร้า และมีพวกขนมที่นำมารวมกองกันอยู่กลายเป็นภูเขาที่มีลักษณะคล้ายขนมเข่งขึ้นรา ชื่อเขาขนมบูด ส่วนนางนงประจันทร์ระหว่างรอขบวนขันหมากและเห็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเกิดตกใจตกลงไปในน้ำ นางจึงจมน้ำตายและกลายเป็นภูเขาชื่อเขานงประจันทร์ หรือเขานางพระจันทร์ (ต่อมาเรียกเพี้ยนไปเป็นเขาวงพระจันทร์ แต่เรื่องนี้เป็นคนละตำนานกับตำนานเขาวงพระจันทร์) สำหรับจรเข้หนุ่มเมื่อล่มเรือขันหมากแล้วเห็นคนรักตกน้ำพยายามจะว่ายไปช่วยแต่หมดแรงก่อนจึงจมน้ำตายกลายเป็นภูเขาชื่อเขาตะเข้ หรือเขาจรเข้

ภูมิศาสตร์

ที่ตั้งและอาณาเขต

ไฟล์:Rrtrt5y54.jpg

ตัวเมืองลพบุรีในปัจจุบัน ในภาพคือบริเวณของมหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี

จังหวัดลพบุรีตั้งอยู่ในภาคกลางของประเทศไทย ระหว่างเส้นรุ้งที่ 14 องศา 48 ลิปดาเหนือ และเส้นแวงที่ 100 องศา 25 ลิปดาตะวันออก อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานครไปทางเหนือตามเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) ประมาณ 155 กิโลเมตร หรือทางรถไฟสายเหนือประมาณ 133 กิโลเมตร มีพื้นที่ 6,586.67 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 4,116,668 ไร่

จังหวัดลพบุรีมีพื้นที่ติดต่อกับจังหวัดต่าง ๆ 8 จังหวัดดังนี้

• ทิศเหนือ ติดกับจังหวัดเพชรบูรณ์
• ทิศตะวันออก ติดกับจังหวัดนครราชสีมาและจังหวัดชัยภูมิ
• ทิศใต้ ติดกับจังหวัดสระบุรี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และจังหวัดอ่างทอง
• ทิศตะวันตก ติดกับจังหวัดนครสวรรค์และจังหวัดสิงห์บุรี

ภูมิประเทศ

ภูมิประเทศของจังหวัดลพบุรี แบ่งออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ ๆ คือ

• ที่ราบลุ่ม มีพื้นที่ 1,170 ตารางกิโลเมตร เป็นพื้นที่ของอำเภอท่าวุ้งทั้งหมด ตอนกลาง และตะวันตกของอำเภอเมืองลพบุรี ตอนกลางและตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอโคกสำโรง และส่วนใหญ่ของอำเภอบ้านหมี่ พื้นที่ราบตอนกลางของอำเภอเมืองลพบุรี บริเวณหมู่บ้านสะพานอิฐ และหมู่บ้านหินสองก้อนจะมีดินสีขาวที่สามารถนำมาทำดินสอพองได้ และดินสอพองของจังหวัดลพบุรีได้ชื่อว่าเป็นดินสอพองที่ดีที่สุดของเมืองไทย
• ที่ราบสลับเนินเขาและภูเขา มีเนื้อที่ 4,816.67 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ด้านตะวันออกของอำเภอเมืองลพบุรี ทิศตะวันตกเฉียงเหนือของอำเภอบ้านหมี่บางส่วน ทิศตะวันตกเฉียงเหนือและตะวันออกของอำเภอโคกสำโรงและอำเภอท่าหลวง

มีแม่น้ำสำคัญไหลผ่าน นั่นคือ แม่น้ำป่าสัก โดยมีการสร้างเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เพื่อกักเก็บน้ำ และเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจสำหรับชาวจังหวัดลพบุรี และจังหวัดใกล้เคียง รวมทั้งยังมี แม่น้ำลพบุรีผ่านทางฝั่งตะวันตกของจังหวัดด้วย รวมทั้งมีระบบคลองชลประทานที่เป็นประโยชน์ในทางเกษตรกรรมอีกด้วย

ภูมิอากาศ

สภาพโดยทั่วไปมีภูมิอากาศแบบร้อนชื้น อยู่ภายใต้อิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และยังได้รับอิทธิพลจากพายุดีเปรสชันและพายุไต้ฝุ่นอีกด้วย โดยเฉพาะในช่วงเดือนสิงหาคมถึงเดือนกันยายน มีอุณหภูมิเฉลี่ย 28.3 องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยปีละประมาณ 1,147.6 มิลลิเมตร สำหรับมีฤดูกาลต่าง ๆ มี 3 ฤดู คือ

• ฤดูร้อน ระหว่างเดือน มีนาคม-พฤษภาคม อากาศจะร้อน และแห้งแล้ง
• ฤดูฝน ระหว่างเดือนมิถุนายน-ตุลาคม อากาศจะชุ่มชื้นในเดือนกันยายน
• ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน-กุมภาพันธ์ อากาศจะหนาวเย็นสลับกับอากาศร้อน

ทรัพยากรธรรมชาติ

ไฟล์:P.2photo10.jpg

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซับลังกา อำเภอลำสนธิ

จังหวัดลพบุรีเคยปกคลุมด้วยป่าไม้ที่มีค่าทางเศรษฐกิจค่อนข้างสมบูรณ์ เป็นป่าดิบแล้งผืนใหญ่ในบริเวณลุ่มแม่น้ำป่าสัก ป่าเบญจพรรณ และป่าแดง หรือป่าเต็งรังในเขตเชิงเขา ทรัพยากรป่าไม้ในจังหวัดลพบุรีนับว่ามีสภาพเสื่อมโทรม และปริมาณน้อยเมื่อเทียบกับพื้นที่ของจังหวัด มีการสำรวจทรัพยากรป่าไม้โดยใช้ข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียมปี พ.ศ. 2525 พบว่าสภาพป่าไม้มีเนื้อที่ร้อยละ 4.69 ของเนื้อที่จังหวัด ต่างกับภาพถ่ายเมื่อปี พ.ศ. 2504 ซึ่งมีเนื้อที่ป่าร้อยละ 33.95 จะเห็นว่าในช่วงเวลา 21 ปีที่ผ่านมา พื้นที่ป่าไม้ลดลงร้อยละ 29.26 และมีสภาพเป็นป่าที่ถูกทำลายใน 2528 จังหวัดลพบุรีมีเนื้อที่ป่าไม้ 174,375 ไร่ หรือประมาณร้อยละ 4.50 ของเนื้อที่จังหวัด และในปี 2540 มีการสำรวจพบว่าพื้นที่ป่าได้ถูกบุกรุกทำลายไป จนเหลือป่าที่สมบูรณ์เพียง 123,125 ไร่ หรือประมาณร้อยละ 3.18 ของพื้นที่จังหวัดจากการที่ป่าไม้ในจังหวัดมีสภาพลดลง กรมป่าไม้จึงได้อนุรักษ์ป่าที่ยังมีสภาพสมบูรณ์ไว้ ปัจจุบันมีป่าสงวนแห่งชาติอยู่ในพื้นที่จังหวัดลพบุรี 4 แห่ง รวมเนื้อที่ 1,110,108.25 ไร่ (1,776.17 ตารางกิโลเมตร) ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสลับซับซ้อน ได้แก่ ป่าซับลังกา ป่าวังเพลิง ป่าชัยบาดาล และป่าเขาเพนียด

ป่าสงวนแห่งชาติในจังหวัดลพบุรี ได้แก่ ป่าสงวนแห่งชาติป่าซับลังกา มีพื้นที่ (248,987.50 ไร่), ป่าสงวนแห่งชาติป่าวังเพลิงม่วงค่อมลำนารายณ์ มีพื้นที่ 447,081.25 ไร่, ป่าสงวนแห่งชาติป่าชัยบาดาล มีพื้นที่ 396,562.50 ไร่, และป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาเพนียด มีพื้นที่ 17,477 ไร่

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าในจังหวัดลพบุรี ได้แก่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซับลังกา และเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาสมโภชน์

ไฟล์:2006-02-05 204825.png

เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์

ในด้านทรัพยากรน้ำ จังหวัดลพบุรีนับเป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่มีประสิทธิภาพด้านการจัดการมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา จากการที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชท่านทรงเป็นผู้สร้างเมืองลพบุรีและได้มีการนำท่อดินเผาสูบน้ำจาก "อ่างเก็บน้ำซับเหล็ก" มาใช้ในกิจการต่าง ๆ ภายในวังนารายณ์ราชนิเวศน์ และในปัจจุบันได้มีการพัฒนาและบริหารจัดการน้ำในเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ที่มีการปล่อยน้ำไปสู่แหล่งการเกษตรและอุตสาหกรรม การอนุรักษ์น้ำของคลองชลประธาน แม่น้ำและคลองที่สำคัญ เช่น แม่น้ำลพบุรี แม่น้ำป่าสัก แม่น้ำบางขาม และคลองอนุศาสนนันท์

สัญลักษณ์ประจำจังหวัด

• ดอกไม้ประจำจังหวัด: ดอกพิกุล (Mimusops elengi)
• ต้นไม้ประจำจังหวัด: พิกุล (Mimusops elengi)
• คำขวัญประจำจังหวัด: วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเลื่อง เมืองแห่งดินสอพอง เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เกริกก้อง แผ่นดินทองสมเด็จพระนารายณ์

• 
  ตราประจำจังหวัดลพบุรี
• ตราประจำจังหวัดลพบุรี
  ตราประจำจังหวัดลพบุรี
• ต้นไม้และดอกไม้ประจำจังหวัดลพบุรีคือ ต้นพิกุล และดอกพิกุล
  ต้นไม้และดอกไม้ประจำจังหวัดลพบุรีคือ ต้นพิกุล และดอกพิกุล

หน่วยการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

แผนที่อำเภอในจังหวัดลพบุรี

จังหวัดลพบุรีแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 อำเภอ, 121 ตำบล, 1,122 หมู่บ้าน

อำเภอเมืองลพบุรี อำเภอพัฒนานิคม อำเภอโคกสำโรง อำเภอชัยบาดาล อำเภอท่าวุ้ง อำเภอบ้านหมี่

อำเภอท่าหลวง อำเภอสระโบสถ์ อำเภอโคกเจริญ อำเภอลำสนธิ อำเภอหนองม่วง

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ในด้านการปกครองส่วนท้องถิ่นของจังหวัดลพบุรีประกอบด้วยองค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 แห่ง คือ องค์การบริหารส่วนจังหวัดลพบุรี, เทศบาลเมือง 3 แห่ง ได้แก่ เทศบาลเมืองลพบุรี เทศบาลเมืองเขาสามยอด และเทศบาลเมืองบ้านหมี่, เทศบาลตำบล 19 แห่ง, และองค์การบริหารส่วนตำบล 103 แห่ง โดยรายชื่อเทศบาลจำแนกตามอำเภอในจังหวัดลพบุรี มีดังนี้

อำเภอเมืองลพบุรี เทศบาลเมืองลพบุรี เทศบาลเมืองเขาสามยอด เทศบาลตำบลโคกตูม เทศบาลตำบลเขาพระงาม เทศบาลตำบลท่าศาลา เทศบาลตำบลถนนใหญ่ เทศบาลตำบลกกโก อำเภอพัฒนานิคม เทศบาลตำบลแก่งเสือเต้น เทศบาลตำบลพัฒนานิคม เทศบาลตำบลดีลัง เทศบาลตำบลเขาพระยาเดินธง

อำเภอโคกสำโรง เทศบาลตำบลโคกสำโรง อำเภอชัยบาดาล เทศบาลตำบลลำนารายณ์ อำเภอท่าวุ้ง เทศบาลตำบลท่าวุ้ง เทศบาลตำบลท่าโขลง เทศบาลตำบลโคกสลุด เทศบาลตำบลโพตลาดแก้ว เทศบาลตำบลบางงา อำเภอบ้านหมี่ เทศบาลเมืองบ้านหมี่

อำเภอท่าหลวง เทศบาลตำบลบ้านท่าหลวง อำเภอสระโบสถ์ เทศบาลตำบลสระโบสถ์ อำเภอโคกเจริญ ไม่มีเทศบาล อำเภอลำสนธิ ไม่มีเทศบาล อำเภอหนองม่วง เทศบาลตำบลหนองม่วง

ลพบุรี

รายชื่อตำบลเรียงตามจำนวนประชากร

      หมายถึงจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปีก่อน

      หมายถึงจำนวนประชากรได้ลดลงเมื่อเทียบบปีก่อน

รายชื่อตำบลเรียงตามจำนวนประชากร (ข้อมูล ณ วันที่ 31 ธันวาคมของทุกปี) ข้อมูลจาก กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย
อันดับ (ปีล่าสุด)	ตำบลในจังหวัดลพบุรี	สังกัดอำเภอในลพบุรี	พ.ศ. 2560	พ.ศ. 2559	พ.ศ. 2558	พ.ศ. 2557	พ.ศ. 2556	พ.ศ. 2555	พ.ศ. 2554	พ.ศ. 2553	พ.ศ. 2552	พ.ศ. 2551
1	ทะเลชุบศร	เมืองลพบุรี	32,158	32,686	33,084	33,479	33,932	34,361	34,663	34,977	35,373	35,692
2	เขาสามยอด	เมืองลพบุรี	30,195	30,129	29,941	29,816	29,508	29,393	29,322	28,724	28,385	28,084
3	เขาพระงาม	เมืองลพบุรี	26,917	26,996	27,437	27,821	28,118	28,796	29,305	29,116	29,389	29,750
4	โคกสำโรง	โคกสำโรง	19,638	19,597	19,953	20,119	20,241	20,367	20,551	20,812	20,960	21,201
5	ลำนารายณ์	ชัยบาดาล	17,051	17,099	17,172	17,215	17,270	17,280	17,227	17,319	17,488	17,689
6	โคกตูม	เมืองลพบุรี	16,023	15,939	15,931	15,866	15,843	15,876	15,830	15,813	15,718	15,703
7	ท่าแค	เมืองลพบุรี	15,115	14,982	15,117	14,846	15,090	15,142	14,908	14,656	14,104	13,708
8	ท่าศาลา	เมืองลพบุรี	14,597	14,705	14,693	14,591	14,276	14,189	13,965	13,684	13,234	12,915
9	พัฒนานิคม	พัฒนานิคม	14,327	14,277	14,215	14,133	14,012	13,909	13,661	13,557	13,410	13,278
10	ป่าตาล	เมืองลพบุรี	12,966	12,853	12,791	12,814	12,755	12,732	12,636	12,726	12,621	12,475
11	นิคมสร้างตนเอง	เมืองลพบุรี	12,688	12,457	12,238	12,037	12,129	11,812	11,680	11,636	11,564	11,623
12	โคกสลุง	พัฒนานิคม	11,319	11,325	11,291	11,327	11,341	11,357	11,315	11,318	11,308	11,276
13	ถนนใหญ่	เมืองลพบุรี	10,831	10,841	10,399	10,117	10,015	9,975	9,882	10,056	9,835	10,014
14	โพธิ์เก้าต้น	เมืองลพบุรี	10,385	10,327	10,304	10,223	10,280	10,277	10,303	10,334	10,379	10,465
15	กกโก	เมืองลพบุรี	9,885	9,731	9,588	9,408	9,256	9,160	8,970	8,832	8,658	8,458
16	ห้วยโป่ง	โคกสำโรง	9,828	9,873	9,919	9,871	9,801	9,800	9,756	9,734	9,716	9,665
17	ท่าหลวง	ท่าหลวง	8,937	8,893	8,949	8,917	8,845	8,842	8,803	8,802	8,838	8,779
18	หนองม่วง	หนองม่วง	8,930	8,981	9,136	9,157	9,125	9,114	9,183	9,143	9,159	9,155
19	ช่องสาริกา	พัฒนานิคม	8,832	8,633	8,414	8,237	7,936	7,681	7,533	7,391	7,205	7,078
20	บางขันหมาก	เมืองลพบุรี	8,475	8,545	8,598	8,651	8,684	8,725	8,707	8,762	8,825	8,883
21	บัวชุม	ชัยบาดาล	8,164	8,119	8,148	8,129	8,111	8,076	8,062	8,120	8,071	7,976
22	ดีลัง	พัฒนานิคม	8,028	7,946	7,934	7,868	7,829	7,818	7,769	7,739	7,688	7,586
23	โคกเจริญ	โคกเจริญ	7,773	7,770	7,824	7,832	7,789	7,765	7,739	7,765	7,828	7,820
24	หนองรี	ลำสนธิ	7,714	7,686	7,729	7,711	7,664	7,660	7,588	7,638	7,666	7,694
25	ยางราก	โคกเจริญ	7,676	7,677	7,661	7,587	7,585	7,550	7,466	7,463	7,448	7,431
26	วังเพลิง	โคกสำโรง	7,516	7,526	7,544	7,553	7,533	7,458	7,383	7,337	7,314	7,281
27	สระโบสถ์	สระโบสถ์	7,422	7,420	7,417	7,477	7,529	7,515	7,530	7,577	7,575	7,481
28	ท่าหิน	เมืองลพบุรี	7,401	7,615	7,779	7,831	7,888	7,986	8,198	8,248	8,257	8,322
29	ห้วยขุนราม	พัฒนานิคม	7,124	7,094	7,061	7,047	7,009	7,006	6,983	6,934	6,894	6,917
30	เพนียด	โคกสำโรง	7,023	7,041	7,103	7,137	7,111	7,148	7,143	7,201	7,225	7,267
31	หัวสำโรง	ท่าวุ้ง	6,742	6,733	6,783	6,791	6,784	6,822	6,821	6,853	6,802	6,835
32	สะแกราบ	โคกสำโรง	6,740	6,764	6,793	6,810	6,811	6,841	6,772	6,731	6,728	6,713
33	บ่อทอง	หนองม่วง	6,730	6,707	6,706	6,702	6,674	6,672	6,643	6,626	6,599	6,546
34	เขาสมอคอน	ท่าวุ้ง	6,718	6,776	6,831	6,863	6,861	6,815	6,807	6,819	6,841	6,848
35	เกาะรัง	ชัยบาดาล	6,660	6,638	6,681	6,681	6,662	6,609	6,571	6,543	6,510	6,505
36	กุดตาเพชร	ลำสนธิ	6,600	6,550	6,478	6,430	6,373	6,296	6,200	6,234	6,180	6,132
37	คลองเกตุ	โคกสำโรง	6,574	6,564	6,579	6,552	6,531	6,501	6,479	6,437	6,395	6,363
38	ชัยบาดาล	ชัยบาดาล	6,552	6,525	6,532	6,524	6,513	6,507	6,403	6,345	6,334	6,329
39	ชัยนารายณ์	ชัยบาดาล	6,359	6,369	6,371	6,473	6,294	6,309	6,361	6,351	6,294	6,224
40	หนองบัว	พัฒนานิคม	6,332	6,273	6,299	6,261	6,249	6,292	6,271	6,170	6,135	6,185
41	พรหมมาสตร์	เมืองลพบุรี	6,270	6,267	6,318	6,345	6,359	6,438	6,485	6,577	6,710	6,777
42	ม่วงค่อม	ชัยบาดาล	6,062	6,015	6,001	5,959	5,902	5,827	5,751	5,698	5,650	5,633
43	หัวลำ	ท่าหลวง	5,863	5,788	5,757	5,721	5,657	5,565	5,509	5,496	5,431	5,389
44	นิยมชัย	สระโบสถ์	5,849	5,842	5,828	5,793	5,759	5,727	5,695	5,628	5,565	5,492
45	สนามแจง	บ้านหมี่	5,754	5,793	5,836	5,880	5,902	5,926	5,926	6,003	6,073	6,055
46	ดงมะรุม	โคกสำโรง	5,686	5,691	5,703	5,659	5,634	5,636	5,586	5,526	5,450	5,413
47	ศิลาทิพย์	ชัยบาดาล	5,652	5,713	5,680	5,656	5,660	5,723	5,759	5,685	5,635	5,626
48	งิ้วราย	เมืองลพบุรี	5,580	5,558	5,571	5,601	5,609	5,602	5,538	5,507	5,563	5,560
49	บ้านเบิก	ท่าวุ้ง	5,377	5,359	5,318	5,293	5,324	5,275	5,209	5,212	5,213	5,183
50	บ้านชี	บ้านหมี่	5,338	5,372	5,416	5,422	5,452	5,475	5,509	5,576	5,590	5,666
51	ท่าวุ้ง	ท่าวุ้ง	5,217	5,260	5,306	5,346	5,376	5,419	5,361	5,381	5,407	5,526
52	บางลี่	ท่าวุ้ง	5,074	5,089	5,111	5,102	5,123	5,121	5,108	5,092	5,084	5,080
53	บางพึ่ง	บ้านหมี่	5,032	5,053	5,069	5,083	5,082	5,103	5,096	5,098	5,104	5,101
54	ซับตะเคียน	ชัยบาดาล	4,949	4,937	4,928	4,946	4,910	4,919	4,906	4,915	4,896	4,830
55	โพตลาดแก้ว	ท่าวุ้ง	4,918	4,925	4,940	4,947	4,912	4,902	4,859	4,809	4,814	4,814
56	ตะลุง	เมืองลพบุรี	4,866	4,846	4,866	4,903	4,965	4,979	5,007	5,106	5,165	5,203
57	โก่งธนู	เมืองลพบุรี	4,860	4,853	4,857	4,866	4,850	4,879	4,847	4,860	4,907	4,924
58	บางคู้	ท่าวุ้ง	4,820	4,822	4,838	4,863	4,845	4,848	4,849	4,877	4,859	4,891
59	มหาโพธิ	สระโบสถ์	4,741	4,798	4,831	4,822	4,809	4,822	4,773	4,771	4,777	4,747
60	ชอนสมบูรณ์	หนองม่วง	4,735	4,716	4,710	4,752	4,769	4,783	4,779	4,747	4,697	4,673
61	หนองผักแว่น	ท่าหลวง	4,722	4,676	4,671	4,687	4,685	4,639	4,555	4,553	4,518	4,505
62	โพนทอง	บ้านหมี่	4,659	4,673	4,817	4,850	4,904	4,942	4,961	5,059	5,194	5,312
63	โคกกะเทียม	เมืองลพบุรี	4,636	4,641	4,677	4,694	4,701	4,688	4,683	4,789	4,809	4,846
64	ดงดินแดง	หนองม่วง	4,636	4,649	4,637	4,619	4,631	4,658	4,663	4,686	4,736	4,753
65	ชอนสารเดช	หนองม่วง	4,630	4,653	4,697	4,715	4,715	4,741	4,747	4,753	4,717	4,752
66	บางงา	ท่าวุ้ง	4,621	4,627	4,660	4,665	4,689	4,690	4,705	4,667	4,650	4,644
67	หนองแขม	โคกสำโรง	4,601	4,608	4,636	4,653	4,651	4,671	4,623	4,661	4,669	4,702
68	ท่าดินดำ	ชัยบาดาล	4,551	4,532	4,520	4,523	4,505	4,478	4,469	4,472	4,509	4,467
69	มะนาวหวาน	พัฒนานิคม	4,530	4,490	4,471	4,470	4,468	4,477	4,471	4,392	4,297	4,278
70	ซับจำปา	ท่าหลวง	4,519	4,490	4,469	4,435	4,432	4,418	4,392	4,381	4,371	4,357
71	ยางโทน	หนองม่วง	4,515	4,528	4,516	4,499	4,512	4,512	4,480	4,464	4,497	4,451
72	นิคมลำนารายณ์	ชัยบาดาล	4,486	4,475	4,454	4,488	4,506	4,485	4,454	4,430	4,423	4,394
73	ดอนดึง	บ้านหมี่	4,379	4,379	4,326	4,308	4,314	4,271	4,260	4,312	4,284	4,247
74	น้ำสุด	พัฒนานิคม	4,367	4,353	4,361	4,366	4,370	4,359	4,359	4,385	4,401	4,382
75	แก่งผักกูด	ท่าหลวง	4,193	4,200	4,165	4,158	4,104	4,092	4,061	4,024	3,981	3,951
76	หนองเมือง	บ้านหมี่	4,135	4,136	4,159	4,188	4,203	4,240	4,251	4,260	4,249	4,248
77	หนองยายโต๊ะ	ชัยบาดาล	4,121	4,102	4,103	4,088	4,107	4,064	4,036	4,023	4,000	4,000
78	หนองเต่า	บ้านหมี่	4,070	4,108	4,139	4,155	4,200	4,237	4,266	4,309	4,335	4,395
79	วังขอนขว้าง	โคกสำโรง	3,756	3,797	3,793	3,770	3,768	3,749	3,673	3,684	3,669	3,673
80	ดอนโพธิ์	เมืองลพบุรี	3,666	3,677	3,682	3,668	3,653	3,645	3,625	3,637	3,645	3,634
81	เกาะแก้ว	โคกสำโรง	3,648	3,655	3,669	3,635	3,608	3,591	3,579	3,616	3,626	3,619
82	ถลุงเหล็ก	โคกสำโรง	3,549	3,549	3,596	3,632	3,671	3,671	3,642	3,653	3,661	3,657
83	ซับสมบูรณ์	ลำสนธิ	3,503	3,526	3,493	3,479	3,483	3,569	3,529	3,513	3,501	3,442
84	เขาแหลม	ชัยบาดาล	3,498	3,520	3,473	3,455	3,437	3,380	3,335	3,314	3,333	3,268
85	โคกแสมสาร	โคกเจริญ	3,496	3,477	3,469	3,476	3,444	3,407	3,367	3,476	3,445	3,453
86	โคกลำพาน	เมืองลพบุรี	3,489	3,499	3,503	3,488	3,500	3,499	3,511	3,522	3,520	3,507
87	ลำสนธิ	ลำสนธิ	3,471	3,478	3,462	3,479	3,456	3,376	3,367	3,336	3,301	3,300
88	เขาน้อย	ลำสนธิ	3,407	3,380	3,374	3,343	3,281	3,273	3,213	3,182	3,148	3,126
89	บ้านหมี่	บ้านหมี่	3,393	3,449	3,483	3,503	3,561	3,642	3,754	3,725	3,582	3,633
90	มหาสอน	บ้านหมี่	3,361	3,377	3,396	3,409	3,392	3,392	3,365	3,344	3,321	3,349
91	ท่ามะนาว	ชัยบาดาล	3,336	3,312	3,318	3,311	3,294	3,292	3,238	3,221	3,224	3,215
92	หนองมะค่า	โคกเจริญ	3,322	3,315	3,309	3,290	3,263	3,243	3,179	3,165	3,140	3,129
93	หินปัก	บ้านหมี่	3,302	3,322	3,356	3,390	3,423	3,449	3,443	3,497	3,534	3,537
94	บ้านทราย	บ้านหมี่	3,287	3,299	3,323	3,359	3,408	3,418	3,463	3,498	3,520	3,520
95	หลุมข้าว	โคกสำโรง	3,279	3,329	3,319	3,340	3,374	3,353	3,384	3,409	3,453	3,484
96	หนองกระเบียน	บ้านหมี่	3,255	3,279	3,284	3,331	3,328	3,318	3,315	3,378	3,424	3,408
97	สายห้วยแก้ว	บ้านหมี่	3,077	3,080	3,100	3,100	3,092	3,105	3,104	3,127	3,175	3,198
98	บ้านใหม่สามัคคี	ชัยบาดาล	3,074	3,057	3,024	3,000	2,996	2,978	2,959	2,951	2,957	2,921
99	ชอนม่วง	บ้านหมี่	3,074	3,070	3,076	3,057	3,048	3,056	3,072	3,052	3,037	3,071
100	เชียงงา	บ้านหมี่	3,066	3,091	3,123	3,145	3,217	3,231	3,234	3,303	3,425	3,446
101	บ้านข่อย	เมืองลพบุรี	3,017	3,029	3,031	3,037	3,051	3,064	3,060	3,057	3,081	3,068
102	ท้ายตลาด	เมืองลพบุรี	3,001	3,005	3,017	3,016	3,037	3,052	3,078	3,106	3,067	3,063
103	วังจั่น	โคกสำโรง	2,954	2,978	2,985	2,967	2,987	2,989	2,980	2,964	2,922	2,932
104	หนองทรายขาว	บ้านหมี่	2,894	2,912	2,943	2,949	2,974	2,982	3,021	3,072	3,092	3,081
105	ห้วยหิน	ชัยบาดาล	2,738	2,732	2,721	2,695	2,717	2,733	2,745	2,712	2,741	2,671
106	โพธิ์ตรุ	เมืองลพบุรี	2,722	2,723	2,697	2,702	2,704	2,684	2,668	2,668	2,718	2,714
107	วังทอง	โคกเจริญ	2,696	2,669	2,650	2,624	2,591	2,567	2,557	2,569	2,583	2,549
108	นาโสม	ชัยบาดาล	2,681	2,675	2,686	2,688	2,676	2,656	2,681	2,672	2,655	2,669
109	ชอนน้อย	พัฒนานิคม	2,643	2,625	2,629	2,606	2,616	2,598	2,576	2,536	2,533	2,499
110	บางขาม	บ้านหมี่	2,632	2,656	2,664	2,691	2,724	2,736	2,759	2,829	2,850	2,839
111	เขารวก	ลำสนธิ	2,572	2,566	2,561	2,514	2,494	2,476	2,448	2,431	2,406	2,371
112	ไผ่ใหญ่	บ้านหมี่	2,548	2,578	2,586	2,604	2,598	2,612	2,616	2,610	2,616	2,640
113	บ้านกล้วย	บ้านหมี่	2,458	2,502	2,539	2,551	2,566	2,548	2,576	2,619	2,621	2,642
114	มุจลินท์	ท่าวุ้ง	2,381	2,420	2,429	2,429	2,454	2,451	2,466	2,453	2,447	2,459
115	พุคา	บ้านหมี่	2,344	2,349	2,355	2,387	2,392	2,382	2,391	2,423	2,435	2,467
116	ทุ่งท่าช้าง	สระโบสถ์	1,993	1,996	2,012	2,012	2,021	2,041	2,050	2,063	2,060	2,041
117	โคกสลุด	ท่าวุ้ง	1,967	1,974	1,982	1,988	2,004	2,037	1,967	1,972	2,000	1,994
118	บางกะพี้	บ้านหมี่	1,811	1,825	1,844	1,855	1,874	1,862	1,865	1,884	1,879	1,914
119	ดงพลับ	บ้านหมี่	1,732	1,733	1,749	1,788	1,754	1,708	1,711	1,723	1,735	1,744
120	ห้วยใหญ่	สระโบสถ์	1,606	1,591	1,580	1,592	1,590	1,585	1,576	1,588	1,572	1,570
121	ทะเลวังวัด	ท่าหลวง	1,541	1,528	1,534	1,541	1,512	1,503	1,497	1,495	1,480	1,453
122	ลาดสาลี่	ท่าวุ้ง	1,518	1,504	1,496	1,514	1,516	1,532	1,558	1,524	1,522	1,529
123	มะกอกหวาน	ชัยบาดาล	1,470	1,461	1,480	1,478	1,489	1,478	1,485	1,504	1,504	1,503
124	สี่คลอง	เมืองลพบุรี	1,086	1,073	1,075	1,094	1,079	1,081	1,068	1,070	1,109	1,186
—	—	รวม	757,273	757,321	758,655	758,406	757,970	758,059	756,127	755,854	754,452	753,801

ประชากร

ไฟล์:230 1244747825s3su.jpg

การแต่งกายสมัยลพบุรี

ไฟล์:28-25.jpg

บ้านเรือนของชาวลพบุรีในอดีต

ประชากรในจังหวัดลพบุรีมีด้วยกันหลายกลุ่ม เช่น ไทยภาคกลาง ไทยพวน (เดิมเรียก ลาวพวน) และไทยเบิ้ง (หรือไทยเดิ้ง) ไทยอีสาน (พูดภาษาอีสาน) ไทยมอญ นอกจากนี้ยังมีชาวไทยเชื้อสายจีน และชาวไทยเชื้อสายอินเดียจำนวนไม่น้อยอีกด้วย

ประชากรของจังหวัดลพบุรีส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายลาว แต่ปัจจุบันมีหลายกลุ่มที่มีความเป็นไทย ชาวไทยภาคกลางนั้นจะหนาแน่นแถบอำเภอเมืองใกล้รอยต่อระหว่างจังหวัดลพบุรี พระนครศรีอยุธยา และจังหวัดอ่างทอง รอบนอกเมืองลพบุรีส่วนใหญ่จะมีเชื้อสายลาวทุกอำเภอ ซึ่งแต่เดิมปรากฏว่ามีการใช้ภาษาลาวด้วย แต่ปัจจุบันหลายชุมชนในอำเภอเมืองมีแนวโน้มในการใช้ภาษาลาวลดลง และมีชนเชื้อสายจีนปะปนอยู่ทั่วไป นอกจากนี้ยังมีชนเชื้อสายลาวพวนส่วนใหญ่อยู่ในท้องที่อำเภอบ้านหมี่ มีบ้างในตำบลถนนใหญ่ และโคกกระเทียมในอำเภอเมือง ชนเชื้อสายมอญอาศัยอยู่ในเขตท้องที่ตำบลบางขันหมากส่วนล่าง (ส่วนบนส่วนใหญ่เป็นชาวไทย) อำเภอเมืองลพบุรี นอกจากนี้ยังมีชาวไทเบิ้ง ซึ่งเป็นชนกลุ่มเดียวกับชาวไทยโคราช ที่ส่วนใหญ่อาศัยในอำเภอพัฒนานิคม ส่วนชาวอีสานนั้นเข้ามาทางตะวันออกซึ่งติดกับจังหวัดนครราชสีมา กับจังหวัดชัยภูมิ และอาศัยทางโคกเจริญ ชัยบาดาล ฯลฯ ชาวไทยเชื้อสายปากีสถานและอินเดียก็อาศัยในอำเภอเมืองและชัยบาดาล ซึ่งชนเชื้อสายต่าง ๆ นี้ยังคงรักษาวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ภาษาพูดที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง ลักษณะนิสัยต่าง ๆ จึงแตกต่างกัน แต่ก็สามารถปรับตัวให้เข้ากับประชากรส่วนใหญ่ได้ดี

จำนวนประชากรทั้งหมดของจังหวัดลพบุรี จากรายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาแผนแม่บทเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมจังหวัดลพบุรี ช่วงปี พ.ศ. 2540-2550 มีประชากรนับถึงสิ้นเดือนตุลาคม พ.ศ. 2539 มีจำนวนทั้งสิ้น 787,768 คน แยกเป็นเพศชาย 410,775 คน เพศหญิง 376,993 คน ความหนาแน่นของประชากรเฉลี่ย 127 คนต่อตารางกิโลเมตร เนื่องจากจังหวัดลพบุรีเป็นเมืองยุทธศาสตร์การทหารจึงทำให้มีประชากรเพศชายมากกว่าเพศหญิงเล็กน้อย แนวโน้มจำนวนประชากรในช่วง 10 ปีข้างหน้า (พ.ศ. 2540-2550) คาดว่าในปี พ.ศ. 2550 ประชากรจังหวัดลพบุรีจะมีจำนวนทั้งสิ้นประมาณ 906,149 คน

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร ทำนา ทำไร่ข้าวโพด ข้าวฟ่าง อ้อยน้ำตาล ถั่วเขียว ถั่วเหลือง รายได้เฉลี่ยของประชากรในปี พ.ศ. 2537 คือ 34,301 บาทต่อคนต่อปี พ.ศ. 2540 จำนวน 47,335 บาทต่อคนต่อปี และคาดว่าในปี พ.ศ. 2550 จะเท่ากับ 76,446 บาทต่อคนต่อปี

เศรษฐกิจ

ไฟล์:42828.jpg.jpg

วงเวียนศรีสุริโยทัยหรือที่ชาวลพบุรีนิยมเรียกกันจนติดปากว่า (วงเวียนสระแก้ว) ซึ่งเป็นวงเวียนขนาดใหญ่สถาปัตยกรรมชิ้นนี้ถูกสร้างขึ้นใน ปีพุทธศักราช 2481 ในสมัยที่ จอมพล ป.พิบูลสงคราม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

ไฟล์:00577 18.jpg

วงเวียนเทพสตรีหรือวงเวียนพระนารายณ์มหาราช ลพบุรี เป็นบริเวณที่เรียกว่าเมืองใหม่เป็นย่านธุรกิจ การค้า ศูนย์ราชการต่าง ๆ ย่านห้างสรรพสินค้า ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของเมืองลพบุรี

ไฟล์:IM-8032-1.JPG

ย่านธุรกิจการค้า การท่องเที่ยว โบราณสถานแหล่งเมืองเก่าทางด้านทิศตะวันตกของเมืองลพบุรี

จังหวัดลพบุรี เมืองที่มีความเป็นมาทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมมายาวนานกว่า 3,000 ปี นับแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ยุครุ่งเรืองสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เรื่อยมาจนถึงเมืองแห่งศูนย์กลางการทหารในยุคเปลี่ยนผ่านการปกครอง และในปัจจุบัน ด้วยศักยภาพจากภูมิศาสตร์อันเหมาะสมทำให้จังหวัดลพบุรี กำลังก้าวไปสู่ "เมืองแห่งพลังงานทดแทน"

ปัจจุบัน จังหวัดลพบุรีมีพื้นที่ประมาณ 6,199.753 ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น 11 อำเภอ ในปี พ.ศ. 2557 มีประชากรประมาณ 758,627 คน และปี พ.ศ. 2555 มีผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด 86,602 ล้านบาท รายได้ต่อหัว 112,119 บาทต่อคนต่อปี โดยรายได้ส่วนใหญ่กว่าร้อยละ 50 มาจากภาคอุตสาหกรรม รองลงมาคือสาขาเกษตรกรรม และการท่องเที่ยว บริการ

ในบรรดา 4 จังหวัดกลุ่มภาคกลางตอนบน 2 ประกอบด้วย จังหวัดชัยนาท ลพบุรี สิงห์บุรี อ่างทอง ลพบุรีถือเป็นหัวขบวนทางเศรษฐกิจ และจัดอยู่ในเขตส่งเสริมการลงทุน เขต 3 ที่ได้รับสิทธิประโยชน์จากสำนักงานส่งเสริมการลงทุนสูงสุด ทำให้มีโรงงานอุตสาหกรรมถึง 776 แห่ง โดยส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมการเกษตร อาหาร และเครื่องจักรกล มีแรงงานในภาคอุตสาหกรรมกว่า 50,000 คน ซึ่งแรงงานในภาคอุตสาหกรรมสามารถสร้างมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัดได้ถึง 1 ล้านบาทต่อคนต่อปี

จังหวัดลพบุรีมีสินค้าหัตถกรรมมากมาย เช่น ปลาส้มฟัก ดินสอพอง (มีการทำไข่เค็มจากดินสอพองด้วย) ผลิตภัณฑ์จากดอกทานตะวัน ผ้ามัดหมี่ และผ้าขาวม้าลายไส้ปลาไหล เป็นต้น

• ตลาดนัดพระยากำจัด
  ตลาดนัดพระยากำจัด
• ตลาดสดโคกสำโรง
  ตลาดสดโคกสำโรง

วัฒนธรรม

ระบำลพบุรี

ไฟล์:Rabamlopburi.jpg

ระบำลพบุรี

ระบำลพบุรี เป็นระบำโบราณคดีเพลงหนึ่ง เกิดขึ้นโดยเลียนแบบลักษณะท่าทางของเทวรูป ภาพเขียน ภาพแกะสลัก รูปปั้น รูปหล่อโลหะและภาพศิลาจำหลัก-ทับหลังประตู ตามโบราณสถาน ที่ขุดพบในสมัยลพบุรี ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 16-19 ศิลปวัตถุโบราณประเภทนี้อยู่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น ปราสาทหินพิมาย ในจังหวัดนครราชสีมา พระปรางค์สามยอดลพบุรี แล้วนำมากำหนดยุดสมัยตามความเก่าแก่ของโบราณสถานและโบราณวัตถุ แล้วมาสร้างเป็นระบำสมัยนั้นขึ้น ลีลาท่าทางของศิลปวัตถุเป็นภาพนิ่ง (ท่าตาย) เหมาะเป็นท่าเทวรูปมากกว่า เมื่ออาศัยหลักทางด้านนาฏศิลป์เข้ามาดัดแปลงเป็นท่ารำ ทำให้มีความอ่อนช้อย สวยงาม

ผู้ประดิษฐ์ท่ารำ คือ ครูลมุล ยมะคุปต์ ร่วมด้วยครูเฉลย ศุขะวณิช ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทย กรมศิลปากร ผู้ประพันธ์ทำนองเพลง คือ ครูมนตรี ตราโมท

เพลง

บทเพลงที่เกี่ยวข้องกับจังหวัดลพบุรี เช่น "ลพบุรีแดนทองของไทย" "ความหนาวที่ลพบุรี" "เข็ดแล้วลพบุรี" เป็นต้น

เทศกาลงานประจำปี

• งานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช จัดขึ้นในช่วงประมาณเดือนกุมภาพันธ์ ของทุกปีเพื่อเป็นการรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนารายณ์มหาราชที่มีต่อจังหวัดลพบุรี ณ.พระนารายณ์ราชนิเวศน์
• เทศกาลทุ่งทานตะวันบาน ที่ลพบุรี ช่วงเวลาตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน - ธันวาคม
• งานเทศกาลลอยกระทง ย้อนยุคไปในสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม จัด ณ วงเวียนสระแก้ว ลพบุรี
• งานเทศกาลกระท้อนหวานและของดีเมืองลพบุรี ช่วงเดือน มิถุนายน - กรกฎาคม เพื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ ผลผลิตกระท้อนของอำเภอเมืองลพบุรี
• เทศกาลโต๊ะจีนลิง เป็นหนึ่งใน 10 เทศกาลแปลกที่สุดในโลก งานเลี้ยงโต๊ะจีนลิง จัดขึ้นทุกวันอาทิตย์ สัปดาห์สุดท้ายของเดือนพฤศจิกายน ณ บริเวณศาลพระกาฬ และพระปรางค์สามยอด ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติ รวมไปถึงสื่อต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศอีกด้วย
• เทศกาลกินเจลพบุรี
• งานฤดูหนาวลพบุรี จัดระหว่างเดือนพฤศจิกายน ถึงเดือนธันวาคม ของทุกปี ณ.สนามโรงเรียนพิบูลวิทยาลัย
• งานกาชาดลพบุรี
• เทศกาลงานแสดงไม้ดอกไม้ประดับจังหวัดลพบุรี ในเดือนตุลาคมของทุกปี
• ประเพณีชักพระศรีอาริย์ 14 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี
• ประเพณีกำฟ้า ตรงกับวันขึ้น 2 ค่ำ เดือน 3

• งานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช อำเภอเมืองลพบุรี
  งานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช อำเภอเมืองลพบุรี
• งานเทศกาลลอยกระทง ย้อนยุคไปในสมัย จอมพล.แปลก พิบูลสงคราม
  งานเทศกาลลอยกระทง ย้อนยุคไปในสมัย จอมพล.แปลก พิบูลสงคราม
• งานกระท้อนหวานเมืองลพบุรี
  งานกระท้อนหวานเมืองลพบุรี
• เทศกาลทุ่งทานตะวันบานที่ลพบุรี
  เทศกาลทุ่งทานตะวันบานที่ลพบุรี
• งานโต๊ะจีนลิงลพบุรี
  งานโต๊ะจีนลิงลพบุรี

การขนส่ง

ทางถนน

ไฟล์:T0484.jpg

บริษัทขนส่ง จังหวัดลพบุรี

ไฟล์:20045209.jpg

ท่ารถตู้จังหวัดลพบุรี

ทางหลวงแผ่นดินในจังหวัดลพบุรีมีดังนี้

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 (ถนนคชเสนีย์)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 205 (ถนนสุรนารายณ์)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 311 (ถนนนารายณ์มหาราช, ถนนลพบุรี–ชัยนาท)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 366 (ถนนเลี่ยงเมืองลพบุรี)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2089 (สายมวกเหล็ก–ลำนารายณ์)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2129 (ทางเข้าลำนารายณ์)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2256 (สายถนนโค้ง–กุดม่วง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2321 (สายบ้านใหม่สามัคคี–สระโบสถ์)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3015 (สายสถานีรถไฟท่าแค-รพ.อานันทมหิดล)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3016 (สายค่ายเอราวัณ-สถานีรถไฟป่าหวาย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3017 (สายสามแยกนิคม–วังม่วง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3019 (สายสถานีรถไฟโคกกะเทียม-สามแยกโคกกะเทียม)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3024 (สายถนนพหลโยธิน-ถนนเทศบาล อำเภอบ้านหมี่
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3027 (สายท่าวุ้ง–บ้านเบิก อำเภอไชโย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3196 (สายดงพลับ อำเภอตาคลี – เจ้าปลุก อำเภอมหาราช)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3562 (สายลพบุรี–ป่าหวาย) บ้านป่าหวาย–วงเวียนพลร่ม–วงเวียนสระแก้ว–สี่แยกสะพาน 7

ระยะทางจากอำเภอเมืองลพบุรีไปยังอำเภอต่าง ๆ อำเภอท่าวุ้ง ระยะทาง 15 กิโลเมตร อำเภอบ้านหมี่ ระยะทาง 32 กิโลเมตร อำเภอโคกสำโรง ระยะทาง 35 กิโลเมตร อำเภอพัฒนานิคม ระยะทาง 51 กิโลเมตร อำเภอหนองม่วง ระยะทาง 54 กิโลเมตร อำเภอสระโบสถ์ ระยะทาง 65 กิโลเมตร อำเภอโคกเจริญ ระยะทาง 77 กิโลเมตร อำเภอท่าหลวง ระยะทาง 83 กิโลเมตร อำเภอชัยบาดาล ระยะทาง 97 กิโลเมตร อำเภอลำสนธิ ระยะทาง 120 กิโลเมตร

ระยะทางจากจังหวัดลพบุรีไปยังจังหวัดใกล้เคียง กรุงเทพมหานคร ระยะทาง 153 กิโลเมตร จังหวัดสิงห์บุรี ระยะทาง 33 กิโลเมตร จังหวัดอ่างทอง ระยะทาง 45 กิโลเมตร จังหวัดสระบุรี ระยะทาง 46 กิโลเมตร จังหวัดชัยนาท ระยะทาง 86 กิโลเมตร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ระยะทาง 91 กิโลเมตร จังหวัดนครสวรรค์ ระยะทาง 129 กิโลเมตร จังหวัดนครราชสีมา ระยะทาง 195 กิโลเมตร จังหวัดชัยภูมิ ระยะทาง 230 กิโลเมตร จังหวัดเพชรบูรณ์ ระยะทาง 236 กิโลเมตร

ทางราง

ไฟล์:101.jpg

สถานีรถไฟลพบุรี มีรูปปั้นลิงอยู่ 2 ตัว เป็นสัญลักษณ์เพื่อให้รู้ว่ากำลังเข้าสู่จังหวัดลพบุรี

ทางรถไฟที่ผ่านจังหวัดลพบุรี คือ ทางรถไฟสายเหนือ (กรุงเทพมหานคร–เชียงใหม่) ในระบบรางคู่มาถึงตัวจังหวัด และในอนาคตอันใกล้กำลังจะมีการดำเนินการสร้างทางรถไฟรางคู่ต่อจากลพบุรีขึ้นไปทางเหนือ (ลพบุรี–ปากน้ำโพ) สถานีรถไฟและที่หยุดรถไฟในจังหวัดลพบุรี ได้แก่ สถานีรถไฟลพบุรี สถานีรถไฟบ้านป่าหวาย สถานีรถไฟท่าแค สถานีรถไฟหนองเต่า สถานีรถไฟหนองทรายขาว สถานีรถไฟบ้านหมี่ ที่หยุดรถไฟเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ ที่หยุดรถไฟไผ่ใหญ่ สถานีรถไฟหินซ้อน สถานีรถไฟห้วยแก้ว สถานีรถไฟโคกกระเทียม และสถานีรถไฟลำนารายณ์ นอกจากนี้ ยังมีโครงการสถานีรถไฟแห่งใหม่ ได้แก่ สถานีรถไฟท่าวุ้ง สถานีรถไฟชุมชนจุดตัดแม่น้ำลพบุรี และสถานีรถไฟความเร็วสูงลพบุรี ซึ่งกำลังอยู่ในระหว่างพิจารณาการจัดตั้งตามโครงการเส้นทางรถไฟทางคู่สายใหม่

ทางอากาศ

จังหวัดลพบุรีไม่มีท่าอากาศยานเชิงพาณิชย์ให้บริการ แต่มีท่าอากาศยานที่อยู่ในสังกัดของกองทัพบก และกองทัพอากาศ

• สนามบินโคกกระเทียม หรือ ฐานทัพอากาศโคกกะเทียม กองบิน 2 กองพลบินที่ 1 กองบัญชาการยุทธทางอากาศ สังกัด กองทัพอากาศ
• สนามบินทหารอากาศ ตั้งอยู่ที่ อำเภอท่าหลวง
• สนามบินทหารอากาศ ตั้งอยู่ที่ อำเภอท่าวุ้ง
• สนามบินสระพรานนาค โรงเรียนการบิน ศูนย์การบินทหารบก ค่ายสมเด็จพระศรีนครินทรา สังกัด กองทัพบก
• สนามบิน ค่ายวชิราลงกรณ์ สังกัด กองทัพบก
• สนามบินบ้านหมี่ ตำบลดอนดึง อำเภอบ้านหมี่ ภายใต้การกำกับ ดูแลของมูลนิธิอนุรักษ์และพัฒนาอากาศยานไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
• สนามบินฝึกใช้อาวุธทางอากาศ สังกัด กองทัพอากาศ
• สนามบินโคกสลุง

การศึกษา

ระดับอนุบาล-ประถมศึกษา

โรงเรียนสังกัดสำนักงานการประถมศึกษาแห่งชาติ เขตอำเภอเมือง โรงเรียนบ้านโคกตูม อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนพิบูลสงเคราะห์ 1 อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนวัดโคกหม้อ อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนอนุบาลลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนอนุบาลจังหวัดทหารบกลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนเมืองใหม่ (ชลอราษฎร์รังสฤษฏ์) อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนสาธิต เขตอำเภอเมือง โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนสาธิตเทศบาลเมืองลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี

โรงเรียนเอกชน เขตอำเภอเมือง โรงเรียนวินิตศึกษา ในพระราชูปถัมภ์ฯ อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนวินิตศึกษา 2 อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์ลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนบัณฑิตศึกษา อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนบรรจงรัตน์ อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนจินดารัตน์ อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนพัฒนปัญญา อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนเมืองละโว้วิทยา อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนในความดูแลของกองทัพบก โรงเรียนพลร่มอนุสรณ์ (มิตรภาพที่ 50) อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนค่ายนารายณ์ศึกษา อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนกองทัพบกอุปถัมถ์สองเหล่าสร้าง อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนอนุบาลจังหวัดทหารบกลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี

สถานศึกษาในระดับระดับอุดมศึกษา

มหาวิทยาลัยปทุมธานี (ศูนย์ลพบุรี ตั้งอยู่ที่วิทยาลัยเทคโนโลยีละโว้ อำเภอเมืองลพบุรี) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (ศูนย์ลพบุรี ตั้งอยู่ที่วิทยาลัยเทคนิคลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี) มหาวิทยาลัยศรีปทุม (ศูนย์ลพบุรี ตั้งอยู่ที่โรงเรียนพิบูลวิทยาลัย) มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี แห่งที่ 2 (ที่พักบุคคลกรของมหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี)

มหาวิทยาลัยรามคำแหง สาขาวิทยบริการเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดลพบุรี ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาชีพแก่เกษตรกร สังกัดสถาบันค้นคว้าและพัฒนาระบบนิเวศเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ลพบุรี มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร โครงการจัดตั้งวิทยาเขตลพบุรี อำเภอชัยบาดาล สถาบันรัชต์ภาคย์ (ศูนย์ลพบุรี ตั้งอยู่ที่ วิทยาลัยสารพัดช่าง อำเภอเมืองลพบุรี) สถานีวิจัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ อำเภอโคกเจริญ

สถานศึกษาในระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ

วิทยาลัยเทคนิคลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี วิทยาลัยอาชีวศึกษาลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี วิทยาลัยสารพัดช่างลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี วิทยาลัยนาฏศิลปลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี วิทยาลัยการอาชีพชัยบาดาล อำเภอชัยบาดาล วิทยาลัยเกษตรและโนโลยีลพบุรี อำเภอพัฒนานิคม วิทยาลัยเทคโนโลยีอาชีวศึกษาหนองม่วง อำเภอหนองม่วง วิทยาลัยเทคนิคลพบุรีแห่งที่2 อำเภอโคกสำโรง

วิทยาลัยเทคนิคโคกสำโรง อำเภอโคกสำโรง (เดิมคือ วิทยาลัยการอาชีพโคกสำโรง) วิทยาลัยเทคโนโลยีพณิชยการลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนพณิชยการช่างเทคนิคลำนารายณ์ อำเภอชัยบาดาล วิทยาลัยเทคโนโลยีลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี วิทยาลัยเทคโนโลยีละโว้ อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนบริหารธุรกิจละโว้ อำเภอเมืองลพบุรี โรงเรียนเอเชียบริหารธุรกิจเทคโนโลยีลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี

สังกัดสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน กระทรวงศึกษาธิการ

• โรงเรียนสอนการอาชีพเรือสำราญและการโรงแรม สาขาลพบุรี อำเภอเมืองลพบุรี

• มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี
  มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี
• มหาวิทยาลัยรามคำแหง ลพบุรี
  มหาวิทยาลัยรามคำแหง ลพบุรี
• วิทยาลัยอาชีวศึกษาลพบุรี
  วิทยาลัยอาชีวศึกษาลพบุรี
• วิทยาลัยเทคโนโลยีลพบุรี
  วิทยาลัยเทคโนโลยีลพบุรี
• วิทยาลัยเทคนิคลพบุรี
  วิทยาลัยเทคนิคลพบุรี

สาธารณสุข

ในปี 2552 จังหวัดลพบุรี มีจำนวนโรงพยาบาล ของรัฐไม่รวมโรงพยาบาลเอกชน ทั้งสิ้น 11 แห่ง มีจำนวนเตียง 1,156 เตียงส่วนบุคลากรทางสาธารณสุขที่สำคัญ คือ แพทย์ มีจำนวน 97 คน ทันตแพทย์ มีจำนวน 34 คน เภสัชกร มีจำนวน 45 คนและพยาบาล มีจำนวน 1,022 คน ซึ่งมีโรงพยาบาลดังต่อไปนี้

โรงพยาบาลในตัวจังหวัด โรงพยาบาลพระนารายณ์มหาราช เดิมชื่อ โรงพยาบาลลพบุรี โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานนามใหม่ให้เป็น โรงพยาบาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เพื่อแสดงถึงพระมหากรุณาธิคุณต่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โรงพยาบาลมะเร็ง ลพบุรี โรงพยาบาลเมืองนารายณ์ โรงพยาบาลเบญจรมย์ โรงพยาบาลสระแก้ว เมโมเรียล โรงพยาบาลทหาร โรงพยาบาลอานันทมหิดล โรงพยาบาลแห่งแรกของกองทัพบก โรงพยาบาลกองบิน 2 โรงพยาบาลหมวดเสนารักษ์ กองพันทหารราบที่ 2 กองพยาบาลศูนย์สงครามพิเศษ

โรงพยาบาลระดับอำเภอ โรงพยาบาลบ้านหมี่ อำเภอบ้านหมี่ โรงพยาบาลหนองม่วง อำเภอหนองม่วง โรงพยาบาลโคกสำโรง อำเภอโคกสำโรง โรงพยาบาลท่าหลวง อำเภอท่าหลวง โรงพยาบาลท่าวุ้ง อำเภอท่าวุ้ง โรงพยาบาลชัยบาดาล อำเภอชัยบาดาล โรงพยาบาลโคกเจริญ อำเภอโคกเจริญ โรงพยาบาลสระโบสถ์ อำเภอสระโบสถ์ โรงพยาบาลลำสนธิ อำเภอลำสนธิ โรงพยาบาลพัฒนานิคม อำเภอพัฒนานิคม

• โรงพยาบาลพระนารายณ์มหาราช
  โรงพยาบาลพระนารายณ์มหาราช
• โรงพยาบาลอานันทมหิดล
  โรงพยาบาลอานันทมหิดล
• โรงพยาบาลเมืองนารายณ์
  โรงพยาบาลเมืองนารายณ์
• โรงพยาบาลบ้านหมี่ อำเภอบ้านหมี่
  โรงพยาบาลบ้านหมี่ อำเภอบ้านหมี่
• โรงพยาบาลโคกสำโรง อำเภอโคกสำโรง
  โรงพยาบาลโคกสำโรง อำเภอโคกสำโรง

การทหาร

ไฟล์:Ppiboon.jpg

จอมพล จอมพลเรือ จอมพลอากาศแปลก พิบูลสงคราม

ปัจจุบัน จังหวัดลพบุรีเป็นที่ตั้งของกองกำลังทั้งทหารบกและทหารอากาศหลายหน่วย เป็นศูนย์กลางทางด้านการทหาร กองกำลังทางการรบ ซึ่งจังหวัดลพบุรีนั้นมีภูมิประเทศที่เหมาะสมคืออยู่ในเขตตอนกลางของประเทศจึงทำให้เป็นศูนย์กลางทางด้านการทหารซึ่งสามารถที่กระจายหรือแจกจ่ายกำลังพล อาวุธยุทธโทปกรณ์ไปยังภูมิภาคต่าง ๆ ได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ลพบุรีได้รับการทำนุบำรุงอีกครั้งสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี และนอกจากนั้นได้มีการวางผังเมืองใหม่และตั้งหน่วยทหารขึ้นมาในเมืองลพบุรี ซึ่งมีหน่วยทหารที่สำคัญ ได้แก่ ศูนย์การทหารปืนใหญ่, ศูนย์การบินทหารบก, หน่วยบัญชาการสงครามพิเศษ, ศูนย์อำนวยการสร้างอาวุธ ศูนย์การอุตสาหกรรมป้องกันประเทศและพลังงานทหาร, หน่วยรบพิเศษ เป็นต้น ดังนั้นเมืองลพบุรีจึงได้ชื่อว่าเป็นเมืองทหารเพราะมีหน่วยทหารที่สำคัญตั้งอยู่ถึง 11 หน่วย ลพบุรีในปัจจุบันจึงเป็น "เมืองเศรษฐกิจ เมืองท่องเที่ยว ศูนย์การศึกษาของภาคกลางตอนบน และยังเป็นเมืองทหารอีกด้วย"

จังหวัดลพบุรี เป็นเมืองยุทธศาสตร์ที่สำคัญของประเทศมาตั้งแต่สมัยโบราณ ดังนั้นจึงถูกเลือกให้เป็นที่มั่นแห่งที่ 2 ของประเทศมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา การพัฒนาด้านการทหารของจังหวัดลพบุรี ปรากฏว่าเด่นชัดในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ชื่อจริงคือ แปลก พิบูลสงคราม ตอนที่ท่านดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีทำให้กิจการด้านการทหารของลพบุรีมีความสำคัญมากเป็นอันดับ 2 รองจากกรุงเทพมหานคร ในยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตย ราว พ.ศ. 2480 จอมพล ป. พิบูลสงคราม ได้พัฒนาเมืองลพบุรี ให้เป็นศูนย์กลางทางการทหาร และมีการวางผังเมืองใหม่ โดยแยกชุมชนและสถานที่ราชการออกจากเมืองเก่า ทำให้ดูสง่างามกว่าเดิมและได้สร้างสิ่งก่อสร้างศิลปะแบบอาร์ตเดโด ขึ้นหลายแห่ง เช่น ตึกชาโต้ ตึกเอราวัณ โรงภาพยนตร์ ทหารบก เป็นต้น ลพบุรีจึงเป็นเมืองเล็ก ๆ เมืองหนึ่ง ที่อุดมด้วยคุณค่าทางประวัติศาสตร์ชาติไทยและมีความเป็นอมตะนคร ไม่หายไปจากความทรงจำของทุกยุคทุกสมัย และมีการวางผังเมืองใหม่ โดยย้ายศาลากลางจังหวัดจากบริเวณพระนารายณ์ราชนิเวศน์มายังสถานที่ตั้งในปัจจุบัน น่าภูมิใจในจังหวัดลพบุรี นอกจากได้ชื่อว่าเป็นเมืองทหาร ซึ่งมีทหารบกหลายเหล่าได้แก่ เหล่าทหารราบ เหล่าปืนใหญ่ หน่วยรบพิเศษ และทหารอากาศ ได้แก่ กองบิน 2 และสนามฝึกซ้อมใช้อาวุธม่วงค่อมแล้ว นอกจากนี้ลพบุรียังมีสนามบินของกองทัพบกและกองทัพอากาศอยู่หลายที่ ลพบุรียังชื่อได้ว่าเป็นศูนย์กลางการบินเฮลิคอปเตอร์ของไทยอีกด้วย เพราะศูนย์กลางการบินเฮลิคอปเตอร์ทั้งทหารบกและทหารอากาศ ต่างตั้งอยู่ในจังหวัดลพบุรี

สังกัดกองทัพบก

โรงพยาบาลอานันทมหิดล กรมแพทย์ทหารบก โรงพยาบาลแห่งแรกของกองทัพบกไทย หน่วยบัญชาการสงครามพิเศษ (ค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช) กองพลรบพิเศษที่ 1 (ค่ายเอราวัณ) ค่ายเอราวัณ กองบัญชาการกองพลทหารปืนใหญ่ ค่ายพิบูลสงคราม (ราชาแห่งสนามรบ) กรมทหารปืนใหญ่ที่ดีที่สุดในกองทัพบก ศูนย์การบินทหารบก ค่ายสมเด็จพระศรีนครินทรา กองคลังแสง กรมสรรพวุธทหารบก ศูนย์การทหารปืนใหญ่ ค่ายพหลโยธิน

ศูนย์อำนวยการสร้างอาวุธ ศูนย์การอุตสาหกรรมป้องกันประเทศและพลังงานทหาร ค่ายจิรวิชิตสงคราม กรมทหารราบที่ 31 รักษาพระองค์ หน่วยพร้อมรบเคลื่อนที่เร็ว (RTF) ของกองทัพบก และหน่วยทหารรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช กองพันทหารปีนใหญ่ที่ 11 รักษาพระองค์ มณฑลทหารบกที่ 13 จังหวัดทหารบกลพบุรี ศูนย์ฝึกทางยุทธวิธีกองทัพบก ตำบลชัยนารายณ์ อำเภอชัยบาดาล โครงการจัดตั้ง"นิคมอุตสาหกรรมป้องกันประเทศ" ในพื้นที่จังหวัดลพบุรี ภายใต้ความร่วมมือระหว่าง การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (กนอ.) และกระทรวงกลาโหม

สังกัดกองทัพอากาศ

กองพลบินที่ 1 กองบัญชาการยุทธทางอากาศ กองบิน 2 ลพบุรี ทหารอากาศโยธิน

สนามฝึกใช้อาวุธทางอากาศชัยบาดาล ตำบลห้วยหิน อำเภอชัยบาดาล ฐานบินโคกกะเทียม (สนามบินลพบุรี)

สถานที่สำคัญ

สถานที่ราชการ

ไฟล์:Cityhall1 copy.jpg

ศาลากลางจังหวัดลพบุรี

ศาลากลางจังหวัดลพบุรี สำนักงานจังหวัดลพบุรี สำนักงานที่ดินจังหวัดลพบุรี ที่ทำการปกครองจังหวัดลพบุรี สำนักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัดลพบุรี สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดลพบุรี สำนักงานท้องถิ่นจังหวัดลพบุรี สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดลพบุรี สำนักงานจัดรูปที่ดินจังหวัดลพบุรี สำนักงานตรวจบัญชีสหกรณ์ลพบุรี สำนักงานประมงจังหวัดลพบุรี สำนักงานเกษตรจังหวัดลพบุรี สำนักงานชลประทานที่ 10 สำนักงานสหกรณ์จังหวัดลพบุรี สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดลพบุรี สำนักงานก่อสร้าง 5 (ป่าสัก) ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดลพบุรี สถานีพัฒนาที่ดินลพบุรี ด่านกักกันสัตว์ลพบุรี สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ศูนย์วิจัยข้าวลพบุรี ศูนย์บริการวิชาการด้านพืชและปัจจัยการผลิตฯ สำนักงานปฏิรูปที่ดินจังหวัดลพบุรี ศูนย์ขยายเมล็ดพันธุ์พืชที่ 5 ศูนย์ผลิตน้ำเชื้อแช่แข็งพ่อพันธ์ผสมเทียมลำพญากลาง นิคมสหกรณ์ชัยบาดาล สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาลพบุรี เขต 1 สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาลพบุรี เขต 2 ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีวศึกษาภาคกลาง ศูนย์การศึกษาพิเศษเขตการศึกษา 6 ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดลพบุรี สำนักงานพาณิชย์จังหวัดลพบุรี สำนักงานพัฒนาธุรกิจการค้าจังหวัดลพบุรี สำนักงานประกันภัยจังหวัดลพบุรี สำนักงานการค้าภายในจังหวัดลพบุรี สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดลพบุรี ศูนย์มะเร็งแห่งชาติลพบุรี สำนักงานขนส่งจังหวัดลพบุรี แขวงการทางลพบุรีที่ 2 (ลำนารายณ์) สำนักงานทางหลวงที่ 9 สำนักงานขนส่งทางน้ำที่ 2 (สาขาลพบุรี) สำนักงานทางหลวงชนบทจังหวัดลพบุรี สถานีรถไฟลพบุรี แขวงการทางลพบุรีที่ 1 สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดลพบุรี สำนักงานคลังจังหวัดลพบุรี สำนักงานอัยการจังหวัดชัยบาดาล เรือนจำกลางลพบุรี สำนักงานอัยการคดีเยาวชนและครอบครัวจังหวัด

สำนักงานบังคับคดีจังหวัดลพบุรี สำนักงานคุมประพฤติจังหวัดลพบุรี สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดลพบุรี สถานสงเคราะห์คนชราบ้านลพบุรี นิคมสร้างตนเองลพบุรี ศูนย์บริการสวัสดิการสังคมเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ สำนักงานแรงงานจังหวัด ศูนย์พัฒนาฝีมือแรงงานจังหวัดลพบุรี สำนักงานจัดหางานจังหวัดลพบุรี สำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัดลพบุรี สำนักงานประกันสังคมจังหวัด สำนักงานสถิติจังหวัดลพบุรี สำนักงานไปรษณีย์ลพบุรี สถานีอุตุนิยมวิทยาบัวชุม สถานีอุตุนิยมวิทยาลพบุรี สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดลพบุรี ศูนย์การกีฬาแห่งประเทศไทยจังหวัดลพบุรี การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคกลาง เขต 7 ศูนย์การท่องเที่ยวกีฬาและนันทนาการจังหวัดลพบุรี สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดลพบุรี วิทยาลัยนาฏศิลปลพบุรี สำนักงานศิลปากรที่ 4 ลพบุรี พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายณ์ สำนักงานพลังงานจังหวัดลพบุรี สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดลพบุรี สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดลพบุรี สำนักงานเจ้าคณะตำบลโคกสำโรง เขต 1 มูลนิธิธรรมรักษ์ วัดพระบาทน้ำพุ (เป็นสถานบำบัดผู้ป่วยโรคเอดส์ระยะสุดท้ายที่ใหญ่ที่สุดในโลก) ศาลจังหวัดลพบุรี สำนักงานอัยการจังหวัด สำนักงานอัยการคดีศาลแขวงลพบุรี การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค เขต 3 (ภาคเหนือ) จังหวัดลพบุรี อาคารบูรณาการกระทรวงยุติธรรมจังหวัดลพบุรี สำนักงานเทศบาลเมืองลพบุรี สำนักงานเจ้าท่าภูมิภาคสาขาลพบุรี สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองลพบุรี สำนักงานสงเคราะห์ทหารผ่านศึก เขตลพบุรี สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัด สำนักงานสรรพมิตรจังหวัด สาขาพื้นที่เมืองลพบุรี หน่วยบริการตำรวจทางหลวงลพบุรี แขวงทางหลวงลพบุรีที่ 1 สำนักงานทางหลวงที่ 11 (ลพบุรี) สถานีตำรวจภูธรเมืองลพบุรี สถานีตำรวจทางหลวง 3 กองกำกับการ 1 กองบังคับการตำรวจทางหลวง จ.ลพบุรี สถานีตำรวจท่องเที่ยว 2 กองกำกับการ 2 กองบังคับการตำรวจท่องเที่ยว จ.ลพบุรี

สถานที่ท่องเที่ยว

บทความหลัก: รายชื่อสถานที่ท่องเที่ยวในจังหวัดลพบุรี

จังหวัดลพบุรีมีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจหลายแห่ง เช่น เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ พระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์ พระปรางค์สามยอด เขาสนามแจง และทุ่งทานตะวัน (มีพื้นที่ถึง 200,000-300,000 ไร่) และได้ชื่อว่าเป็นจังหวัดที่มีลิงอาศัยอยู่มาก

บุคคลที่มีชื่อเสียง

• พระพรหมวิสุทธาจารย์ (มนตรี คณิสฺสโร) – พระราชาคณะเจ้าคณะรอง กรรมการมหาเถรสมาคม เจ้าคณะภาค 11 (ธรรมยุต) รองแม่กองธรรมสนามหลวง เจ้าอาวาสวัดเครือวัลย์วรวิหาร
• พระธรรมไตรโลกาจารย์ (พูนศักดิ์ วรภทฺทโก) – พระราชาคณะชั้นธรรม รองเจ้าคณะภาค 1-2-3, 12-13 (ธรรมยุต) รองแม่กองธรรมสนามหลวง เจ้าอาวาสวัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร
• พระครูวิมลสมณวัตร (เพี้ยน อคฺคธมฺโม)
• หลวงสมานวนกิจ
• ธงชัย ใจดี
• นิติพงษ์ ห่อนาค
• ผล พระประแดง
• พีรทรรศน์ โพธิ์เรือนดี
• ยงยุทธ ยุทธวงศ์
• ลพ บุรีรัตน์
• วิชัย ไวทยางกูร
• วิสา คัญทัพ
• เศรษฐา ศิระฉายา
• ธนบัตร งามกมลชัย (บอส AF7)

• สินิทธา บุญยศักดิ์
• สุชัย เจริญรัตนกุล
• สุเชาว์ พงษ์วิไล
• หนู มิเตอร์
• อังคาร ชมภูพวง
• เสน่ห์ หงษ์ทอง
• คมฤทธิ์ 3เคแบตเตอรี่
• แซมซั่น ส.ศิริพร
• วังจั่นน้อย ส.พลังชัย
• สด ปูนนกอินทรียิม
• อรัญญา นามวงศ์
• อาทิตย์ ทวีคูณ
• จรณ โสรัตน์
• ปนัดดา เรืองวุฒิ
• เอกชัย นพจินดา
• สุชญา แสนโคต (จิ๊บ BNK48) - นักร้อง

• สุเชาว์ พงษ์วิไล
  สุเชาว์ พงษ์วิไล
• ครูลพ บุรีรัตน์
  ครูลพ บุรีรัตน์
• หนู มิเตอร์
  หนู มิเตอร์
• 
  นิติพงษ์ ห่อนาค
• ธงชัย ใจดี
  ธงชัย ใจดี

ดูเพิ่ม

• รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดลพบุรี
• รายชื่อวัดในจังหวัดลพบุรี
• สโมสรฟุตบอลลพบุรี
• อาณาจักรละโว้
• อำเภอเมืองลพบุรี
• รายชื่อสถานที่ท่องเที่ยวในจังหวัดลพบุรี
• รายชื่อสาขาของธนาคารในจังหวัดลพบุรี
• รายชื่อห้างสรรพสินค้าในจังหวัดลพบุรี

แหล่งข้อมูลอื่น

• มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี
• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของจังหวัด
• เว็บไซต์ขององค์การบริหารส่วนจังหวัด
• เว็บไซต์ของเทศบาลเมืองลพบุรี
• เว็บไซต์สังคมออนไลน์ของคนจังหวัดลพบุรี

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดลพบุรี
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย