ผลต่างระหว่างรุ่นของ "สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 1: บรรทัด 1:
{{infobox royalty
{{กล่องข้อมูล เชื้อพระวงศ์
| image = ไฟล์:กรมพระเทพสุดาวดี.jpg
| สี = gold
| ภาพ = ไฟล์:กรมพระเทพสุดาวดี.jpg
| name = สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ <br >เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี
⚫
| title = เจ้าฟ้าชั้นโท
| คำบรรยายภาพ =
| death_style = สิ้นพระชนม์
| พระนาม =
⚫
| death_date = 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342
| พระนามเต็ม = สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี
⚫
| father1 = [[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]]
⚫
| ฐานันดร = เจ้าฟ้าชั้นโท
⚫
| mother1 = [[พระอัครชายา (หยก)]]
| วันประสูติ = [[พ.ศ. 2272]]
| spouse-type = พระภัสดา
⚫
| วันสิ้นพระชนม์ = [[22 พฤศจิกายน]] [[พ.ศ. 2342]]
⚫
| spouse = [[พระอินทรรักษา (เสม)]]
| พระอิสริยยศ = สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ
| issue1 = 4 พระองค์
⚫
| พระราชบิดา = [[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]] (ทองดี)
⚫
| dynasty = [[ราชวงศ์จักรี]]
| พระบิดา =
⚫
| พระราชมารดา = [[พระอัครชายา (หยก)]]
| พระมารดา =
| มารดา =
| พระชายา =
| ชายา =
| หม่อม =
⚫
| พระราชสวามี = [[พระอินทรรักษา (เสม)]]
| พระสวามี =
| พระโอรส/ธิดา =
| บุตร/ธิดา =
⚫
| ราชวงศ์ = [[ราชวงศ์จักรี]]
}}
}}
'''สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้าสา กรมพระยาเทพสุดาวดี''' (พ.ศ. 2272 - 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342) พระนามเดิมว่า '''สา''' เป็นพระธิดาพระองค์ใหญ่ใน[[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]] ประสูติจาก[[พระอัครชายา (หยก)]] ในสมัย[[อาณาจักรอยุธยา]] และเป็นสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์ใหญ่ใน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] จึงทำให้นับเป็น[[รายพระนามพระกุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี|พระกุลเชษฐ์พระองค์แรก]]ใน[[ราชวงศ์จักรี]]
'''สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี''' (พ.ศ. 2272 - 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342) มีพระนามเดิมว่า '''สา''' เป็นพระธิดาพระองค์ใหญ่ใน[[สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]] ประสูติแต่[[พระอัครชายา (หยก)]] ในสมัย[[อาณาจักรอยุธยา]] และเป็นพระโสทรเชษฐภคินีพระองค์ใหญ่ใน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] จึงทำให้นับเป็น[[รายพระนามพระกุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี|พระกุลเชษฐ์พระองค์แรก]]ใน[[ราชวงศ์จักรี]]


เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงปราบดาภิเษกเป็นปฐมกษัตริย์แห่ง[[ราชวงศ์จักรี]] ทรงสถาปนาท่านขึ้นเป็น'''สมเด็จเจ้าฟ้าหญิง กรมพระเทพสุดาวดี'''<ref>''ราชสกุลวงศ์'', หน้า 1</ref> แต่เจ้ากรมมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาเทพสุดาวดีเป็นกรณีพิเศษ จึงนิยมออกพระนามว่า'''กรมพระยาเทพสุดาวดี'''
เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชปราบดาภิเษกเป็นปฐมกษัตริย์แห่ง[[ราชวงศ์จักรี]]ในปี พ.ศ. 2325 โปรดให้สถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์ใหญ่เป็น''กรมพระเทพสุดาวดี'' ตั้งเจ้ากรมเป็นพระยา<ref>[http://vajirayana.org/พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์-รัชกาลที่-๑/๓-ประดิษฐานพระราชวงศ์ พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ : ประดิษฐานพระราชวงศ์]</ref>เป็นกรณีพิเศษ จึงนิยมออกพระนามว่า''กรมพระยาเทพสุดาวดี''{{ref label|reference_name_ก|ก|ก}}


สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี เสกสมรสกับ[[พระอินทรรักษา (เสม)|หม่อมเสม ที่พระอินทรรักษา]] เจ้ากรมพระตำรวจฝ่าย[[กรมพระราชวังบวรสถานมงคล]]สมัยกรุงศรีอยุธยา<ref>''ราชสกุลวงศ์'', หน้า 4</ref> มีพระโอรส-ธิดา คือ
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี เสกสมรสกับ[[พระอินทรรักษา (เสม)|หม่อมเสม ที่พระอินทรรักษา]] เจ้ากรมพระตำรวจฝ่าย[[กรมพระราชวังบวรสถานมงคล]]สมัยกรุงศรีอยุธยา มีพระโอรสธิดา 4 พระองค์ คือ<ref>''ราชสกุลวงศ์'', หน้า 4</ref>
# '''[[สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าทองอิน กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข|กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข]]''' (วังหลัง) พระนามเดิม ''ทองอิน'' พระโอรสองค์ที่ 1 แต่เดิมเฉลิมพระยศเป็นกรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์
# '''[[สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์|กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข]]''' (วังหลัง) พระนามเดิม ''ทองอิน'' พระโอรสองค์ที่ 1 แต่เดิมเฉลิมพระยศเป็นกรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์
# '''[[สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบุญเมือง กรมหลวงธิเบศรบดินทร์|สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์]]''' พระนามเดิม ''บุญเมือง'' พระโอรสองค์ที่ 2
# '''[[สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์]]''' พระนามเดิม ''บุญเมือง'' พระโอรสองค์ที่ 2
# '''[[สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าทองจีน กรมหลวงนรินทรรณเรศร์|สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทรรณเรศร์]]''' พระนามเดิม ''ทองจีน'' พระโอรสองค์ที่ 3 เป็นต้นราชสกุลนรินทรางกูร
# '''[[สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทร์รณเรศ]]''' พระนามเดิม ''ทองจีน'' พระโอรสองค์ที่ 3 เป็นต้นราชสกุลนรินทรางกูร
# '''[[สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าทองคำ]]''' ไม่มีเจ้ากรมต่างหาก แต่เป็นสังกัดในกรมพระยาเทพสุดาวดี<ref>''ปฐมวงศ์'', หน้า 10-11</ref>
# '''[[สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าทองคำ]]''' ไม่มีเจ้ากรมต่างหาก แต่เป็นสังกัดในกรมพระยาเทพสุดาวดี<ref>''ปฐมวงศ์'', หน้า 10-11</ref>


สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 1 เมื่อวันศุกร์ แรม 10 ค่ำ เดือน 12 ปีมะแม จ.ศ. 1161 ตรงกับ วันที่ [[22 พฤศจิกายน]] [[พ.ศ. 2342]] พระชันษา 70 ปีเศษ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระโกศกุดั่นใหญ่หุ้มทองคำทรงพระศพ ประดิษฐานพระศพไว้ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และมีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ เมื่อข้างขึ้น เดือน 6 [[พ.ศ. 2343]]<ref>หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี, บรรณกิจ, 2549, ISBN 974-221-818-8</ref>
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 1 เมื่อวันศุกร์ แรม 10 ค่ำ เดือน 12 ปีมะแม จ.ศ. 1161 ตรงกับ วันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342 พระชันษา 70 ปีเศษ<ref>''ราชสกุลวงศ์'', หน้า 1</ref> พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระโกศกุดั่นใหญ่หุ้มทองคำทรงพระศพ ประดิษฐานพระศพไว้ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และมีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ เมื่อข้างขึ้น เดือน 6 พ.ศ. 2343<ref>หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี, ''พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี'', บรรณกิจ, 2549, ISBN 974-221-818-8</ref>

== หมายเหตุ ==
{{fs|130%|{{note label|reference_name_ก|ก|ก}}}} การออกพระนามว่า'''กรมพระยาเทพสุดาวดี''' เป็นการเข้าใจผิด เพราะรัชกาลที่ 1 และรัชกาลอื่นต่อมาจนตลอดรัชกาลที่ 3 พระยศเจ้านายต่างกรม “กรมพระ” ยังเป็นชั้นสูงสุดเหมือนอย่างครั้งกรุงศรีอยุธยา<ref>ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, วินิจฉัยพระยศเจ้านายที่เรียกว่า “กรมสมเด็จ” หรือ “สมเด็จกรม”, ''ราชสกุลวงศ์'', หน้า 209</ref>


== อ้างอิง ==
== อ้างอิง ==
บรรทัด 40: บรรทัด 32:
;บรรณานุกรม
;บรรณานุกรม
{{เริ่มอ้างอิง}}
{{เริ่มอ้างอิง}}
* {{cite web|title=พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑|url=http://vajirayana.org/พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์-รัชกาลที่-๑|publisher=ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ|author=ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา|date=11 สิงหาคม พ.ศ. 2531|accessdate=21 สิงหาคม พ.ศ. 2560}}
* {{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว| ชื่อหนังสือ = ปฐมวงศ์| URL = http://www.academia.edu/30546203/ปฐมวงศ_พระบรมราชมหาจักรี_กษัตริย_สยาม_.pdf| จังหวัด = กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = โรงพิมพ์หนังสือพิมพ์ไทย| ปี = 2470| จำนวนหน้า = 57}}
* {{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว| ชื่อหนังสือ = ปฐมวงศ์| URL = http://www.academia.edu/30546203/ปฐมวงศ_พระบรมราชมหาจักรี_กษัตริย_สยาม_.pdf| จังหวัด = กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = โรงพิมพ์หนังสือพิมพ์ไทย| ปี = 2470| จำนวนหน้า = 57}}
* {{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร| ชื่อหนังสือ = ราชสกุลวงศ์| URL = http://bcnnon.ac.th/webnon/Load/2013/01/king22.pdf| จังหวัด = พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร| ปี = 2554 | ISBN = 978-974-417-594-6| จำนวนหน้า = 296}}
* {{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร| ชื่อหนังสือ = ราชสกุลวงศ์| URL = http://bcnnon.ac.th/webnon/Load/2013/01/king22.pdf| จังหวัด = พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ| พิมพ์ที่ = สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร| ปี = 2554 | ISBN = 978-974-417-594-6| จำนวนหน้า = 296}}
บรรทัด 50: บรรทัด 43:
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงรัตนโกสินทร์}}
{{เจ้านายทรงกรมสมัยกรุงรัตนโกสินทร์}}


{{เรียงลำดับ|สา}}
{{เรียงลำดับ|ทพสุดาวดี}}
{{อายุขัย|2272|2342}}
{{อายุขัย||2342}}
[[หมวดหมู่:สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ]]
[[หมวดหมู่:เจ้าฟ้า]]
[[หมวดหมู่:เจ้าฟ้า]]
[[หมวดหมู่:กรมพระยา|เทพสุดาวดี]]
[[หมวดหมู่:กรมพระ]]
[[หมวดหมู่:พระโอรสธิดาในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]]
[[หมวดหมู่:พระโอรสธิดาในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก]]
[[หมวดหมู่:พระกุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี]]
[[หมวดหมู่:พระกุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี]]

รุ่นแก้ไขเมื่อ 23:04, 6 สิงหาคม 2561

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ
เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี
เจ้าฟ้าชั้นโท
สิ้นพระชนม์22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342
พระภัสดาพระอินทรรักษา (เสม)
พระบุตร4 พระองค์
ราชวงศ์ราชวงศ์จักรี
พระบิดาสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก
พระมารดาพระอัครชายา (หยก)

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี (พ.ศ. 2272 - 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342) มีพระนามเดิมว่า สา เป็นพระธิดาพระองค์ใหญ่ในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ประสูติแต่พระอัครชายา (หยก) ในสมัยอาณาจักรอยุธยา และเป็นพระโสทรเชษฐภคินีพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จึงทำให้นับเป็นพระกุลเชษฐ์พระองค์แรกในราชวงศ์จักรี

เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชปราบดาภิเษกเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีในปี พ.ศ. 2325 โปรดให้สถาปนาสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์ใหญ่เป็นกรมพระเทพสุดาวดี ตั้งเจ้ากรมเป็นพระยา[1]เป็นกรณีพิเศษ จึงนิยมออกพระนามว่ากรมพระยาเทพสุดาวดี[ก]

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี เสกสมรสกับหม่อมเสม ที่พระอินทรรักษา เจ้ากรมพระตำรวจฝ่ายกรมพระราชวังบวรสถานมงคลสมัยกรุงศรีอยุธยา มีพระโอรสธิดา 4 พระองค์ คือ[2]

  1. กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) พระนามเดิม ทองอิน พระโอรสองค์ที่ 1 แต่เดิมเฉลิมพระยศเป็นกรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์
  2. สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์ พระนามเดิม บุญเมือง พระโอรสองค์ที่ 2
  3. สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทร์รณเรศ พระนามเดิม ทองจีน พระโอรสองค์ที่ 3 เป็นต้นราชสกุลนรินทรางกูร
  4. สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าทองคำ ไม่มีเจ้ากรมต่างหาก แต่เป็นสังกัดในกรมพระยาเทพสุดาวดี[3]

สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 1 เมื่อวันศุกร์ แรม 10 ค่ำ เดือน 12 ปีมะแม จ.ศ. 1161 ตรงกับ วันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2342 พระชันษา 70 ปีเศษ[4] พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระโกศกุดั่นใหญ่หุ้มทองคำทรงพระศพ ประดิษฐานพระศพไว้ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และมีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ เมื่อข้างขึ้น เดือน 6 พ.ศ. 2343[5]

หมายเหตุ

ก การออกพระนามว่ากรมพระยาเทพสุดาวดี เป็นการเข้าใจผิด เพราะรัชกาลที่ 1 และรัชกาลอื่นต่อมาจนตลอดรัชกาลที่ 3 พระยศเจ้านายต่างกรม “กรมพระ” ยังเป็นชั้นสูงสุดเหมือนอย่างครั้งกรุงศรีอยุธยา[6]

อ้างอิง

เชิงอรรถ
  1. ↑ พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ : ประดิษฐานพระราชวงศ์
  2. ↑ ราชสกุลวงศ์, หน้า 4
  3. ↑ ปฐมวงศ์, หน้า 10-11
  4. ↑ ราชสกุลวงศ์, หน้า 1
  5. ↑ หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี, บรรณกิจ, 2549, ISBN 974-221-818-8
  6. ↑ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, วินิจฉัยพระยศเจ้านายที่เรียกว่า “กรมสมเด็จ” หรือ “สมเด็จกรม”, ราชสกุลวงศ์, หน้า 209
บรรณานุกรม
  • ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา (11 สิงหาคม พ.ศ. 2531). "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2560. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)
  • พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปฐมวงศ์. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์หนังสือพิมพ์ไทย, 2470. 57 หน้า.
  • สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. ISBN 978-974-417-594-6

ดูเพิ่ม

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ_เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี&oldid=7769149"