ผลต่างระหว่างรุ่นของ "กระทรวงในประเทศไทย"
| บรรทัด 35: | บรรทัด 35: | ||
* [[กระทรวงธรรมการ]] |
* [[กระทรวงธรรมการ]] |
||
* [[กระทรวงมหาดไทย]] |
* [[กระทรวงมหาดไทย]] |
||
* [[กระทรวงยุตติธรรม |
* [[กระทรวงยุติธรรม|กระทรวงยุตติธรรม]] |
||
* [[กระทรวงวัง]] |
* [[กระทรวงวัง]] |
||
* [[กระทรวงเศรษฐการ]] (กระทรวงพาณิชย์) |
* [[กระทรวงเศรษฐการ]] (กระทรวงพาณิชย์) |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 12:45, 1 สิงหาคม 2560
| บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของชุดบทความว่าด้วย |
| การเมืองไทย |
|---|
 |
 |
 สถานีย่อยประเทศไทย |
.svg){kind=small}
กระทรวงในประเทศไทย เป็นหน่วยงานของรัฐบาลไทย จัดตั้งขึ้นโดยการตราพระราชบัญญัติ ปัจจุบันมีกระทรวงหรือเทียบเท่าจำนวนทั้งสิ้น 20 กระทรวง
ประวัติ
การบริหารแผ่นดินในต้นรัตนโกสินทร์นั้น คงดำเนินตามแบบที่ได้ทำมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ผิดแต่ว่ามีกรมต่าง ๆ เพิ่มขึ้นบ้าง แต่หลักของการบริหารนั้น คงมีอัครมหาเสนาบดี 2 ตำแหน่ง คือ สมุหกลาโหม ว่าการฝ่ายทหาร สมุหนายก ว่าการพลเรือน ซึ่งแบ่งออกเป็นกรมเมืองหรือกรมนครบาล กรมวัง กรมคลัง และกรมนา
ครั้นถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงบรรลุนิติภาวะเสด็จขึ้นเสวยราชสมบัติด้วยพระองค์เองเมื่อ พ.ศ. 2416 นั้น เนื่องจากพระองค์ได้เสด็จต่างประเทศดูแบบแผนการปกครองที่ชาวยุโรป นำมาใช้ในสิงคโปร์ ชวา และอินเดียแล้ว ทรงพระราชปรารภว่า สมควรจะได้วางระเบียบราชการ บริหารส่วนกลางเสียใหม่ตามแบบอย่างอารยประเทศ โดยจัดจำแนกราชการเป็นกรมกองต่าง ๆ มีหน้าที่เป็นหมวดเหล่า ไม่ก้าวก่ายกัน ดังนั้นใน พ.ศ. 2418 พระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้แยกกระทรวงพระคลังออกจากกรมท่า หรือต่างประเทศ และตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน์ทำหน้าที่เก็บรายได้ของแผ่นดินทุกแผนกขึ้นเป็นครั้งแรก
ต่อจากนั้น ได้ทรงปรับปรุงหน้าที่ของกรมต่าง ๆ ที่มีอยู่มากมายเวลานั้นให้เป็นระเบียบเรียบร้อยโดยรวมเข้าเป็นกระทรวง กระทรวงหนึ่ง ๆ ก็มีหน้าที่อย่างหนึ่งหรือหลายอย่างพอเหมาะสม กระทรวงซึ่งมีอยู่ในตอนแรก ๆ เมื่อเริ่มเถลิงราชสมบัตินั้นเพียง 6 กระทรวง[ต้องการอ้างอิง] คือ
- กระทรวงมหาดไทย มีหน้าที่ปกครองหัวเมืองฝ่ายเหนือ
- กระทรวงกลาโหม มีหน้าที่ปกครองหัวเมืองฝ่ายใต้ และการทหารบก ทหารเรือ
- กระทรวงนครบาล มีหน้าที่บังคับบัญชาการรักษาพระนคร คือปกครองมณฑลกรุงเทพฯ
- กระทรวงวัง มีหน้าที่บังคับบัญชาการในพระบรมมหาราชวัง
- กระทรวงการคลัง มีหน้าที่จัดการอันเกี่ยวข้องกับต่างประเทศ และการพระคลัง
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีหน้าที่จัดการไร่นา
เพื่อให้เหมาะสมกับสมัย จึงได้เปลี่ยนแปลงหน้าที่ของกระทรวงบางกระทรวง และเพิ่มอีก 4 กระทรวง รวมเป็น 10 กระทรวง คือ
- กระทรวงการต่างประเทศ แบ่งหน้าที่มาจากกระทรวงการคลังเก่า มีหน้าที่ตั้งราชทูตไปประจำสำนักต่างประเทศ เนื่องจากเวลานั้นชาวยุโรปได้ตั้งกงสุลเข้ามาประจำอยู่ในกรุงเทพฯ บ้างแล้ว สมเด็จกรมพระยาเทววงศ์วโรปการ เป็นเสนาบดีกระทรวงนี้เป็นพระองค์แรก และใช้พระราชวังสราญรมย์เป็นสำนักงาน เริ่มระเบียบร่างเขียนและเก็บจดหมายราชการ ตลอดจนมีข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยมาทำงานตามเวลา ซึ่งนับเป็นแบบแผนให้กระทรวงอื่น ๆ ทำตามต่อมา
- กระทรวงยุติธรรม แต่ก่อนการพิจารณาพิพากษาคดีไม่ได้รวมอยู่ในกรมเดียวกัน และไม่ได้รับคำสั่งจากผู้บังคับบัญชาคนเดียวกัน เป็นเหตุให้วิธีพิจารณาพิพากษาไม่เหมือนกัน ต่างกระทรวงต่างตัดสิน จึงโปรดเกล้าฯ ให้รวมผู้พิพากษา ตั้งเป็นกระทรวงยุติธรรมขึ้น
- กระทรวงโยธาธิการ รวบรวมการโยธาจากกระทรวงต่าง ๆ มาไว้ที่เดียวกัน และให้กรมไปรษณีย์โทรเลข และกรมรถไฟรวมอยู่ในกระทรวงนี้ด้วย
- กระทรวงศึกษาธิการ แยกกรมธรรมการและสังฆการีจากกระทรวงมหาดไทย เอามารวมกับกรมศึกษาธิการ ตั้งขึ้นเป็นกระทรวงธรรมการมีหน้าที่ตั้งโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ฝึกหัดบุคคลให้เป็นครู สอนวิชาตามวิธีของชาวยุโรป เรียบเรียงตำราเรียน และตั้งโรงเรียนขึ้นทั่วราชอาณาจักร
ทั้งนี้ได้ทรงเริ่มจัดการตำแหน่งหน้าที่ราชการดังกล่าวตั้งแต่ พ.ศ. 2431 จัดให้มีเสนาบดีสภา มีสมาชิกเป็นหัวหน้ากระทรวง 10 นาย และหัวหน้ากรมยุทธนาธิการ กับกรมราชเลขาธิการ ซึ่งมีฐานะเท่ากระทรวงก็ได้เข้านั่งในสภาด้วย รวมเป็น 12 นาย พระองค์ทรงเป็นประธานมา 3 ปีเศษ
แต่เดิมเสนาบดีมีฐานะต่าง ๆ กัน แบ่งเป็น 3 คือ เสนาบดีมหาดไทยกับกลาโหมมีฐานะเป็นอัครมหาเสนาบดี เสนาบดีนครบาล พระคลัง และเกษตราธิการ มีฐานะเป็นจตุสดมภ์ เสนาบดีการต่างประเทศ ยุติธรรม ธรรมการและโยธาธิการ เรียกกันว่า เสนาบดีตำแหน่งใหม่ ครั้นเมื่อมีประกาศ เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 จึงเรียกเสนาบดีเหมือนกันหมด ไม่เรียกอัครเสนาบดี
รายชื่อกระทรวงของไทย
พ.ศ. 2476-2484
มีจำนวน 9 กระทรวง (และหน่วยงานเทียบเท่า) [1]
- สำนักนายกรัฐมนตรี
- กระทรวงกลาโหม
- กระทรวงการคลัง
- กระทรวงการต่างประเทศ
- กระทรวงธรรมการ
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงยุตติธรรม
- กระทรวงวัง
- กระทรวงเศรษฐการ (กระทรวงพาณิชย์)
พ.ศ. 2484-2495
มีจำนวน 10 กระทรวง (และหน่วยงานเทียบเท่า) [2]
- สำนักนายกรัฐมนตรี
- กระทรวงกลาโหม
- กระทรวงการคลัง
- กระทรวงการต่างประเทศ
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กระทรวงคมนาคม
- กระทรวงพาณิชย์
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงยุติธรรม
- กระทรวงศึกษาธิการ
พ.ศ. 2495-2496
มีจำนวน 14 กระทรวง (และหน่วยงานเทียบเท่า) [3]
- สำนักนายกรัฐมนตรี
- กระทรวงกลาโหม
- กระทรวงการคลัง
- กระทรวงการต่างประเทศ
- กระทรวงการสหกรณ์
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กระทรวงคมนาคม
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงยุติธรรม
- กระทรวงวัฒนธรรม
- กระทรวงศึกษาธิการ
- กระทรวงเศรษฐการ
- กระทรวงสาธารณสุข
- กระทรวงอุตสาหกรรม
พ.ศ. 2496-2506
มีจำนวน 14 กระทรวง ได้แก่[4]
- สำนักนายกรัฐมนตรี
- กระทรวงกลาโหม
- กระทรวงการคลัง
- กระทรวงการต่างประเทศ
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กระทรวงคมนาคม
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงยุติธรรม
- กระทรวงวัฒนธรรม
- กระทรวงศึกษาธิการ
- กระทรวงเศรษฐการ
- กระทรวงสหกรณ์
- กระทรวงสาธารณสุข
- กระทรวงอุตสาหกรรม
พ.ศ. 2506-2534
ในปี พ.ศ. 2506 สมัยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มีการปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม ตามพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2506 ดังนี้[5]
- สำนักนายกรัฐมนตรี
- กระทรวงกลาโหม
- กระทรวงการคลัง
- กระทรวงการต่างประเทศ
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กระทรวงคมนาคม
- กระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงยุติธรรม
- กระทรวงศึกษาธิการ
- กระทรวงเศรษฐการ
- กระทรวงสาธารณสุข
- กระทรวงอุตสาหกรรม
พ.ศ. 2534-2545
ในช่วงที่นายอานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มีการปรับปรุงโครงสร้างกระทรวง ทบวง กรม ซึ่งใช้บังคับมาเป็นเวลานาน ตามพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2534 ในมาตรา 4 ได้กำหนดให้มีกระทรวง ทบวง และส่วนราชการที่มีฐานะเป็นกระทรวงดังต่อไปนี้[6]
- สำนักนายกรัฐมนตรี
- กระทรวงกลาโหม
- กระทรวงการคลัง
- กระทรวงการต่างประเทศ
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กระทรวงคมนาคม
- กระทรวงพาณิชย์
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงยุติธรรม
- กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและการพลังงาน ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม ตั้งแต่วันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2535[7]
- กระทรวงศึกษาธิการ
- กระทรวงสาธารณสุข
- กระทรวงอุตสาหกรรม
- ทบวงมหาวิทยาลัย
- กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม จัดตั้งขึ้นเพิ่มเติม เมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2536[8]
พ.ศ. 2545 - 2559
ในช่วงที่ ทักษิณ ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มีการปรับปรุงโครงสร้างระบบราชการตาม พระราชบัญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 โดยกำหนดในมาตรา 5 ให้มีกระทรวง และส่วนราชการที่มีฐานะเป็นกระทรวง ดังต่อไปนี้[9]
|
พ.ศ. 2559 - ปัจจุบัน
ในช่วงที่ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มีการเปลี่ยนชื่อกระทรวง จากกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เป็นกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม
|
อ้างอิง
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2476
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2484
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2495
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2496
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวงกรม พ.ศ. 2506
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2534
- ↑ [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2535/A/034/20.PDF พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ 6) พ.ศ. 2535 (ยุบสำนักงานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ และจัดตั้ง กรมควบคุมมลพิษ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม และสำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดล้อม ขึ้นแทน เปลี่ยนชื่อ กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและการพลังงาน เป็น กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม)
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ 8) พ.ศ. 2536
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕
ดูเพิ่ม
วิกิซอร์ซมีงานที่เกี่ยวข้องกับ ประวัติตราสัญลักษณ์กระทรวงต่าง ๆ โดย พระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ)
แหล่งข้อมูลอื่น
ราชการของฝ่ายบริหารไทย | ||
|---|---|---|
| ราชการส่วนกลาง | | |
| ราชการส่วนภูมิภาค | ||
| ราชการส่วนท้องถิ่น | ||
| ราชการในพระองค์ | ||
 บทความเกี่ยวกับประเทศไทย | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ประวัติศาสตร์ |
|  | |||||||
| ภูมิศาสตร์ | |||||||||
| การเมือง |
| ||||||||
| เศรษฐกิจ | |||||||||
| สังคม |
| ||||||||
