สงครามอังกฤษ–พม่าครั้งที่สาม

สงครามพม่า-อังกฤษ ครั้งที่สาม
ส่วนหนึ่งของ สงครามพม่า-อังกฤษ
กองทัพพม่า ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2428
วันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2428 - 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2428 สถานที่ พม่า ผล อังกฤษได้รับชัยชนะ สิ้นสุดการปกครองของราชวงศ์คองบองในพม่าตอนบนทั้งหมด ดินแดนของพม่าถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งบริติชอินเดีย เกิดขบวนการต่อต้านของพม่า พ.ศ. 2428–2438 ขึ้น
คู่สงคราม
จักรวรรดิบริติช อินเดีย	ราชวงศ์คองบอง
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
แฮร์รี เพรนเดอร์แกสต์	พระเจ้าธีบอ

สงครามพม่า-อังกฤษครั้งที่สาม เป็นสงครามครั้งสุดท้ายระหว่างอังกฤษกับพม่าในสมัยราชวงศ์คองบองซึ่งสิ้นสุดลงโดยอังกฤษผนวกพม่าทั้งหมดเข้าเป็นส่วนหนึ่งของบริติชอินเดีย

มูลเหตุแห่งสงคราม

ความสัมพันธ์ระหว่างพม่ากับอังกฤษในช่วง 10 ปีแรกของการครองราชย์ของพระเจ้ามินดงเป็นไปอย่างราบรื่น พระเจ้ามินดงพยายามปรับปรุงประเทศให้เข้มแข็งแบบตะวันตกและไม่ซ้ำเติมอังกฤษเมื่ออังฤษต้องทำสงครามที่อื่นและยอมให้อังกฤษใช้แม่น้ำอิรวดีได้ ความขัดแย้งระหว่างพม่ากับอังกฤษเกิดขึ้นในเวลาต่อมาเมื่อพระเจ้ามินดงพยายามดำเนินนโยบายต่างประเทศอย่างเป็นอิสระ พยายามติดต่อกับชาติตะวันตกอื่นๆโดยเฉพาะฝรั่งเศสนอกจากนั้น พม่ายังไม่พอใจอังกฤษที่ไม่สนับสนุนอาวุธในการปราบกบฏครั้งใหญ่ในราชสำนักเมื่อ พ.ศ. 2409 และอังกฤษยังสนับสนุนกบฏกะเหรี่ยงใน พ.ศ. 2410

เมื่อพระเจ้าธีบอโอรสของพระเจ้ามินดงขึ้นครองราชย์เมื่อ พ.ศ. 2421 รัฐบาลของพม่าอ่อนแอมาก มีการฆ่าล้างพระราชวงศ์ครั้งใหญ่ในตอนต้นรัชกาล แต่เนื่องจากอังกฤษติดสงครามกับอัฟกานิสถาน และไม่มีผู้ที่เหมาะสมจะสถาปนาให้เป็นกษัตริย์พม่าแทน นอกจากนั้น พระเจ้าธีบอส่งทูตไปฝรั่งเศสและยินยอมให้ฝรั่งเศสเข้ามาทำสัมปทานป่าไม้และจัดตั้งธนาคาร ทำให้อังกฤษรู้สึกว่าเสียผลประโยชน์ จึงตัดสินใจจะผนวกพม่าทั้งหมด

การสู้รบ

ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2428 เกิดชนวนที่จะทำสงครามขึ้น กล่าวคือทางการพม่าเรียกค่าปรับจากบริษัทบอมเบย์เบอร์มาเทรดดิงเป็นเงินจำนวน 2.3 ล้านรูปี อังกฤษจึงตัดสินใจยื่นคำขาดต่อพม่าในวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2428 โดยให้พม่าลดค่าปรับ ให้ความสะดวกแกอังกฤษในการค้าขายกับจีนและให้อังกฤษควบคุมนโยบายต่างประเทศของพม่า พม่าปฏิเสธมาในวันที่ 9 พฤศจิกายน กองทัพอังกฤษจึงเคลื่อนทัพออกจากย่างกุ้งไปยังพม่าเหนือในวันที่ 14 พฤศจิกายน พม่าได้เตรียมการรบกับอังกฤษโดยใช้แผนตั้งรับ มีเหล่ธินอัตวินหวุ่นเป็นผู้บัญชาการ พม่าพยามปิดแม่น้ำอิระวดีที่นยองบินหม่อว์ใกล้กับชายแดนพม่าตอนล่างแต่ไม่ทันการณ์ กองทัพอังกฤษเคลื่อนพลมาตามแม่น้ำโดยมีการต่อต้านน้อยมาก การปะทะที่ดุเดือดเกิดที่ป้อมมินหล่า ซึ่งอังกฤษเป็นฝ่ายชนะเมื่อ 24 พฤศจิกายน ในที่สุดกินหวุ่นมินจีจึงเสนอให้เจรจากับอังกฤษ การเจรจาเกิดขึ้นในวันที่ 26 พฤศจิกายน อังกฤษต้องการให้พม่ายอมจำนนโดยไม่มีเงื่อนไข เสนาบดีแห่งราชสำนักมัณฑะเลย์จึงยอมแพ้ในวันที่ 27 พฤศจิกายน

หลังจากยอมแพ้ต่ออังกฤษ พระเจ้าธีบอและพระนางศุภยาลัตทั้งสองพระองค์เสด็จลงเรือไปยังย่างกุ้งและถูกเนรเทศไปอินเดีย ข้าหลวงอังกฤษประจำอินเดียประกาศผนวกพม่าเหนืออย่างเป็นทางการเมื่อ 1 มกราคม พ.ศ. 2428 และในวันที่ 20 กุมภาพันธ์ได้ประกาศให้พม่าเป็นมณฑลหนึ่งของอินเดีย การสงครามครั้งนี้ใช้เวลาเพียง 14 วัน แต่หลังจากนั้น ได้เกิดกองโจรต่อต้านอังกฤษในพม่า ซึ่งต้องปราบปรามไปจนถึง พ.ศ. 2433

อ้างอิง

• วิไลเลขา ถาวรธนสาร. สงครามอังกฤษ-พม่าครั้งที่สาม ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กทม.ราชบัณฑิตยสถาน. 2539. หน้า 166 - 170

แหล่งข้อมูลอื่น

• The Somerset Light Infantry in the Third Burmese War
• The 2nd Battalion Queen's (Royal West Surrey) Regiment
• Burma: The Third War Stephen Luscombe (photos)

ดูเพิ่ม

• สงครามพม่า-อังกฤษครั้งที่หนึ่ง (พ.ศ. 2367)
• สงครามพม่า-อังกฤษครั้งที่สอง (พ.ศ. 2395)