ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ปรางค์"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Jadenarong (คุย | ส่วนร่วม) หน้าใหม่: thumb|right|240px|[[นครวัด กัมพูชา]] '''พระปรางค์''' หรือ ปรางค์ เ... |
Jadenarong (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 34: | บรรทัด 34: | ||
ภาพ:Watpsrattanamahathat.jpg|วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ศรีสัญชนาลัย |
ภาพ:Watpsrattanamahathat.jpg|วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ศรีสัญชนาลัย |
||
ภาพ:Phraprangwatpho1.jpg|พระปรางค์ วัดโพธิ์ กรุงเทพ ฯ |
ภาพ:Phraprangwatpho1.jpg|พระปรางค์ วัดโพธิ์ กรุงเทพ ฯ |
||
ภาพ:Phimai Prang.jpg|ปรางค์ปราสาทหินพิมาย นครราชสีมา |
|||
ภาพ:Watpichayart.jpg|วัดพิชัยญาติ ธนบุรี กรุงเทพ ฯ |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:50, 23 สิงหาคม 2550
พระปรางค์ หรือ ปรางค์ เป็นสิ่งก่อสร้างประเภทหนึ่งในงานสถาปัตยกรรมไทย เป็นหลักประธานในวัดเช่นเดียวกับพระเจดีย์ แต่เดิมถือว่าเป็นงานสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบลักษณะเฉพาะของขอม โดยมีคติความเชื่อในศาสนาฮินดู ว่าเป็นสัญลักษณ์ของ เขาพระสุเมรุ
ลักษณะและรูปทรงของพระปรางค์
พระปรางค์ในประเทศไทยได้รับอิทธิพลจากศิลปะสถาปัตยกรรมของขอม มีลักษณะจำแนกเป็น 4 แบบ คือ
- ทรงศิขร เป็นปรางค์รูปแบบดั้งเดิม สร้างขึ้นตามแบบแผนเดิมของขอม เน้นคติความเชื่อว่าเป็นการ จำลองภูเขา และ สวรรค์ชั้นฟ้า ตัวอย่างได้แก่ ปราสาทนครวัด ประเทศกัมพูชา ปราสาทหินพนมรุ้ง บุรีรัมย์ เป็นต้น
- ทรงงาเนียม มีลักษณะคล้ายงาช้าง ลักษระใหญ่แต่สั้น ตอนปลายโค้งและค่อนข้างเรียวแหลม ถือเป็นประดิษฐกรรมของช่างไทย โดยมีการพัฒนาจากรูปแบบเดิมจนมีลักษณะเฉพาะของตนเองในสมัยอยุธยาตอนต้น ตัวอย่างได้แก่ ปรางค์เหนือปราสาทพระเทพบิดร วัดพระศรีรัตศาสดาราม กรุงเทพฯ พระปรางค์วัดพระศรีมหาธาตุเมืองเชลียง สุโขทัย เป็นต้น
- ทรงฝักข้าวโพด มีลักษณะ ผอมบางและตรงยาวคล้ายฝักข้าวโพด ส่วนยอดนั้นจะค่อยๆเรียวเล็กลง ก่อนรวบเป็นเส้นโค้งที่ปลาย เป็นลักษณะเฉพาะของพระปรางค์สมัยต้นรัตนโกสินทร์ ตัวอย่างเช่น วัดเทพธิดาราม กรุงเทพฯ วัดมหาธาตุฯ กรุงเทพฯ เป็นต้น
- ทรงจอมแห มีลักษณะคล้ายแหที่ถูกยกขึ้น ตัวอย่างได้แก่ วัดอรุณราชวราราม ธนบุรี
องค์ประกอบของพระปรางค์
- นภศูล คือส่วนยอดปลายสุดของพระปรางค์ ทำด้วยโลหะหล่อเป็นรูป 4 แฉกคล้ายปลายดาบ ต่อซ้อนกัน 2-3 ชั้น ระหว่างกลางแทรกด้วยแกนคล้ายปลายหอก
- บัวกลุ่ม คือส่วนของอาคารที่อยู่บนยอดสุดของพระปรางค์ ทำเป็นรูปกลีบบัวแย้ม ตั้งรับนภศูล
- ชั้นรัดประคด คือส่วนชั้นของยอดพระปรางค์ที่มีลักษณะโค้งเข้า คล้ายรูปเอวพระภิกษุที่คอดเข้าอันเนื่องมาจากการนุ่งสบงที่รัดด้วยสายรัดประคด
- กลีบขนุน คือส่วนตกแต่งที่ประดับแทรกเข้าไปใต้ ชั้นรัดประคด ตรงตำแหน่งมุมที่ย่อของแต่ละชั้น
- บัณแถลง คือส่วนตกแต่งที่ทำเป็นรูปหน้าจั่วอาคารขนาดเล็ก ประดับอยู่ระหว่างกลางของกลีบขนุน คู่ในของ ชั้นรัดประคด แต่ละชั้นของพระปรางค์
- ชั้นอัสดง คือส่วนของเรือนยอดพระปรางค์ส่วนที่ตั้งอยู่เหนือเรือนธาตุ
- เรือนธาตุ คือส่วนที่เป็นตัวเรือนประธานของพระปรางค์
- ซุ้มจระนำ หรือ ซุ้มคูหา หรือ ซุ้มทิศ หรือ ซุ้มประตู คือส่วนที่ทำขึ้นประกอบเข้ากับองค์พระปรางค์หรือพระเจดีย์บริเวณภายนอกอาคารส่วนที่เป็นเรือนธาตุ เพื่อใช้เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป มี 4 ด้าน เรียกว่า ซุ้มทิศ ถ้าพระปรางค์นั้นกลวงมีทางเข้าออก จะเรียกและทำหน้าที่เป็น ซุ้มประตู
- ชุดฐานสิงห์ คือส่วนที่ทำเป็นฐานสิงห์ 3 ชั้น เทินเหนือ “ฐานปัทม์” เพื่อรับองค์ “เรือนธาตุ”
- ฐานปัทม์ คือส่วนที่เป็นฐานอาคาร ใช้ตั้งรับองค์เรือนธาตุอาคาร
- ฐานเขียง คือส่วนของโครงสร้างที่เป็นฐานชั้นล่างสุด
หนังสืออ่านเพิ่ม
- สมคิด จิระทัศนกุล วัด: พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. 2544. ISBN 974-6006-81-9
แหล่งข้อมูลอื่น
-
ปรางค์สามยอด ลพบุรี
-
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ศรีสัญชนาลัย
-
พระปรางค์ วัดโพธิ์ กรุงเทพ ฯ
-
ปรางค์ปราสาทหินพิมาย นครราชสีมา