บันเทิงคดีแนววิทยาศาสตร์

นิยายวิทยาศาสตร์ หรือ ไซไฟ (อังกฤษ: science fiction หรือ sci-fi) เป็นนิยายที่เสนอมุมมองเกี่ยวกับผลกระทบต่อบุคคลหรือสังคม จากวิทยาศาสตร์หรือเทคโนโลยีในจินตนาการ. นิยายวิทยาศาสตร์ จัดอยู่ในกลุ่มนวนิยายประเภทจินตนิยาย (Speculative Fiction - กลายมาจาก SF ซึ่งเป็นอักษรย่อของ Science Fiction) ซึ่งประกอบด้วยสองประเภทหลัก ๆ ได้แก่ นิยายวิทยาศาสตร์ และ นิยายแฟนตาซี

ประเภทของนิยายวิทยาศาสตร์

เราอาจแบ่งนิยายวิทยาศาสตร์ออกเป็นสามกลุ่มย่อย ตามความเป็นไปได้ของหลักการวิทยาศาสตร์ในเนื้อเรื่อง คือ นิยายวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์, นิยายวิทยาศาสตร์อย่างอ่อน, และนิยายวิทยาศาสตร์แฟนตาซี

นิยายวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์

นิยายวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ (Hard Science Fiction) เป็นแนวหลักดั้งเดิมของนิยายวิทยาศาสตร์จริง ๆ ผู้วางรากฐานของนิยายแนวนี้ได้แก่ เอช จี. เวลส์, โรเบิร์ต เอ. เฮไลน์, อาร์เธอ ซี. คลาร์ก เป็นต้น นิยายวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์นั้น เสนอมุมมองของสิ่งประดิษฐ์ หรือเทคโนโลยีบางอย่าง ที่มีแนวโน้มว่าสามารถเป็นไปได้จริงในทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หรือแสดงสภาพสังคมในอนาคตอันใกล้ ตามหลักของอนาคตศาสตร์ (Futurology) และสาขาวิชาที่ใช้ในการมองอนาคตชนิดอื่น ๆ. ซึ่งมีประโยชน์มาก และสามารถนำเอามาใช้ประโยชน์ได้จริง

นิยายวิทยาศาสตร์อย่างอ่อน

นิยายวิทยาศาสตร์อย่างอ่อน (Soft Science Fiction) มีรูปแบบหลากหลาย โดยมีความถูกต้องหรือความเป็นไปได้ของทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์ ที่นำมาประกอบเรื่องอยู่ในระดับหนึ่ง อาจจะกล่าวถึงทฤษฎี หรือสิ่งประดิษฐ์ ต่าง ๆ ที่ผู้ประพันธ์จินตนาการขึ้นมาบ้าง แต่เป็นที่ยอมรับได้ของผู้อ่าน เสน่ห์ของนิยายวิทยาศาสตร์แบบอ่อน คือความยืดหยุ่นของ ฉาก เนื้อเรื่อง และตัวละคร ซึ่งมีให้เล่นได้มากกว่านิยายวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ ในกลุ่มของนิยายชนิดนี้ ฉากที่มักจะปรากฏคืออนาคตหรืออดีต “อันไกลโพ้น” ซึ่งเอื้อต่อการประดิษฐ์โครงเรื่องของผู้เขียน การเดินทางผ่านเวลาเป็นไปได้อย่างอิสระ การเดินทางผ่านไฮเปอร์สเปซ มีการเดินทางด้วยความเร็วเหนือแสง ตัวอย่างนิยายวิทยาศาสตร์อย่างอ่อนมีอยู่มากมาย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสั้น “ชายในชุดแอสเบสโตส” ไปจนถึง "Stainless Steel Rat" ซึ่งไม่ได้เน้นที่เทคโนโลยีมากนัก แต่เน้นที่ตัวเอกของเรื่องแทน (พระเอกเก่งจนเกินจริง แต่สนุกน่าติดตาม). นิยายชุดสถาบันสถาปนา ที่นักอ่านชาวไทยรู้จักกันเป็นอย่างดี ซึ่งนำเสนอถึงผลกระทบจากเทคโนโลยีหุ่นยนต์ต่อมนุษยชาติ อาจจัดอยู่ระหว่าง นิยายวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ กับ นิยายวิทยาศาสตร์อย่างอ่อน

นิยายวิทยาศาสตร์แฟนตาซี

นิยายวิทยาศาสตร์แฟนตาซี (Science Fantasy) เป็น “ตัวเชื่อม” ระหว่างพื้นที่ที่ นิยายวิทยาศาสตร์ มาบรรจบกับ นิยายแฟนตาซี. นิยายกลุ่มนี้ ไม่เน้นเรื่องความถูกต้อง ข้อเท็จจริง หรือความเป็นไปได้ ของหลักการทางวิทยาศาสตร์ที่นำมาประกอบตัวเนื้อเรื่อง แต่จะเน้นเรื่องความกลมกลืนของตัวเรื่อง บุคลิกและความสัมพันธ์ของตัวละคร ความสนุกสนานและน่าติดตาม. สตาร์วอร์ส จัดว่าเป็นตัวอย่างที่ดีของนวนิยายวิทยาศาสตร์แฟนตาซี ซึ่งมักจะอาศัยฉากอวกาศและเทคโนโลยี เข้ามาจับตัวเรื่อง แต่โครงของเรื่องนั้น มีพ่อมด เจ้าชาย เจ้าหญิง ฮีโร และตัวร้าย (ดาร์ค ลอร์ด) เช่นเดียวกับนิยายแฟนตาซีอื่น ๆ

ผู้ประพันธ์

ผู้ประพันธ์ชาวไทย

ชัยวัฒน์ คุประตกุล

ผู้ประพันธ์ตะวันตก

• อาร์เทอร์ ซี. คลาร์ก เขียนเรื่อง 2001 จอมจักรวาล
• ไอแซค อสิมอฟ เขียนเรื่อง สถาบันสถาปนา ออบิท 5:สนธยาเยือน
• ไมเคิล ไครชตัน เขียนเรื่อง จูราสสิกพาร์ค
• ดักกลาส อดัม เขียนเรื่อง ฮิชไฮคเกอร์ไกด์ทูเดอะกาแลกซี

ผู้ประพันธชาวญี่ปุ่น

เทราซ่าวา ฟุอิจิ เขียนเรื่อง คอบร้า เห่าไฟสายฟ้า

อ้างอิง

• ช่างคุยเวบบอร์ด