ลิลิธ

ลิลิธ (Lilith) (ฮีบรู: לילית; lilit, or lilith) เป็นชื่อในภาษาฮิบรูสำหรับรูปลักษณ์ในเทพปกรณัมยิว มีการกล่าวถึงในหลายตำนาน โดยมีการบันทึกกล่าวถึงแรกสุดใน ทัลมุดบาบิโลเนียน ซึ่งกล่าวในลักษณะของปีศาจสาว Līlīṯu ในข้อความของชาวเมโสโปเตเมีย

หลักฐานอื่นที่ปรากฏในเอกสารของชาวยิว ซึ่งเกี่ยวโยงกับปีศาจสาวลิลิธแห่งอาณาจักรอัคกาด ในขณะเดียวกันนักวิชาการได้ตั้งมีการแย้งว่าลิลิธที่ปรากฏในบาบิโลเนียน และลิลิธที่ปราฏในอัคกาเดียนเป็นคนละตนกัน

เรื่องราวของลิลิธในตำนานต่างๆ

รูปปั้นยุคบาบิโลเนียน ซึ่งหลายคนระบุว่าเป็นลิลิธ แต่ในขณะเดียวกันมีการระบุว่าเป็นอิชตาร

ลิลิธ (1892)ปรากฏในภาพวาดของ จอห์น คอลลีเออร์

ลิลิธ เป็นผู้หญิงที่พระเจ้าสร้างขึ้นก่อนหน้า'อีฟ' (EVE) ซึ่งไม่ปรากฏเนื้อหาเกี่ยวกับเธอในพระคัมภีร์ไบเบิลฉบับ พันธสัญญาเดิมของชาวยิวมากนัก พบว่ามีชื่อเธอปรากฏอยู่แค่ครั้งเดียวใน พระธรรมอิสยาห์ บทที่ 34 ข้อที่ 14 แต่กลับพบชื่อและเรื่องราวของเธออยู่มากมายในคัมภีร์อรรถกถาทัลมุดแทน ทั้งจากในบท Erubin 18b และ Erubin 100b และ Nidda 24b และ Shab. 151b และ Baba Bathra 73a–b ซึ่งกล่าวในทำนองปกรณัมว่า ลิลิธ คือผู้หญิงคนแรกจากการทรงสร้างของพระผู้เป็นเจ้า และเป็นภรรยาคนแรกของอาดัม ผู้ชายคนแรกก่อนหน้าที่ พระเจ้าจะสร้างอีฟ ลิลิธถูกพระเจ้าตัดสินให้ขับออกจากสวนสวรรค์แห่งอีเดนเป็นคนแรก เพราะการกระทำอันชั่วร้ายของเธอเอง จากนั้นก็ถูกเนรเทศไปอยู่ภายใต้เงามืด ณ ก้นบึ้ง ของโลกแห่งจิตใต้สำนึก

บรรดารับไบในศาสนายิวและพระในศาสนาคริสต์ต่างคัดค้านโดยการอ้างว่า คำเรียกลิลิธไม่ได้มีความหมายบ่งชี้ถึงหญิงคนหนึ่งคนใด แต่อุปมา เป็นคนซึ่งไม่เป็นที่ปรารถนาและพวกนอกรีต เช่นเดียวกับที่พวกคริสเตียนเชื่อว่า ลิลิธมิใช่คนหากแต่เป็นเครื่องล่อลวงใจมนุษย์ของจอมปิศาจ

ลิลิธคงจะเป็นตำนานอันเก่าแก่เกินไปของบรรดาชาวยิว และคริสเตียน ในขณะที่เรื่องราวของเธอปรากฏมากมายและโดดเด่น ตลอดระยะเวลาในตำนานโบราณหลากหลายฉบับ เช่น ในความเชื่อของอารยธรรมซูมาเรียน และบาบิโลเนียน ราว 3,500 ปีก่อนคริสตกาล เธอปรากฏในตำนานฐานะจอมปิศาจ ลามาซตู (Lamashtu) ผู้ถูกเนรเทศออกจากสรวงสวรรค์ เนื่องจากเพราะความร้ายกาจของตนเอง

ส่วนในตำนานอื่นๆของซูมาเรียน เธอมีชื่อหลายอย่าง อาร์ดัท ลิลิ่ (Ardat Lili) หรือ ลีลีตู (Lilitu) เทพยดาผู้เป็นคู่ครองของจอมปิศาจ ลีลู (Lilu) สำหรับตำนานบทนี้เธอถูกวาดภาพเป็นหญิงปราศจากศีลธรรม เต็มไปด้วย ตัณหาราคะ คือหญิงสวยยั่วใจในเรื่องเพศ เธอจะใช้มารยาล่อลวง ชายขณะหลับใหล ทั้งยังชอบสังหารเด็กๆ

อ้างอิง

• Talmudic References: b. Erubin 18b; b. Erubin 100b; b. Nidda 24b; b. Shab. 151b; b. Baba Bathra 73a–b
• Kabbalist References: Zohar 3:76b–77a; Zohar Sitrei Torah 1:147b–148b; Zohar 2:267b; Bacharach,'Emeq haMelekh, 19c; Zohar 3:19a; Bacharach,'Emeq haMelekh, 102d–103a; Zohar 1:54b–55a
• Dead Sea Scroll References: 4QSongs of the Sage/4QShir; 4Q510 frag.11.4–6a//frag.10.1f; 11QPsAp
• Lilith Bibliography, Jewish and Christian Literature, Alan Humm ed., 25 เมษายน.
• Raymond Buckland, The Witch Book, Visible Ink Press, November 1, 2001.
• Charles Fossey, La Magie Assyrienne, Paris: 1902.
• Siegmund Hurwitz, Lilith, die erste Eva: eine Studie uber dunkle Aspekte des Wieblichen. Zurich: Daimon Verlag, 1980, 1993. English tr. Lilith, the First Eve: Historical and Psychological Aspects of the Dark Feminine, translated by Gela Jacobson. Einsiedeln, Switzerland: Daimon Verlag, 1992 ISBN 3-85630-545-9.
• Siegmund Hurwitz, Lilith Switzerland: Daminon Press, 1992. Jerusalem Bible. New York: Doubleday, 1966.
• Samuel Noah Kramer, Gilgamesh and the Huluppu-Tree: A reconstructed Sumerian Text. (Kramer's Translation of the Gilgamesh Prologue), Assyriological Studies of the Oriental Institute of the University of Chicago 10, Chicago: 1938.
• Raphael Patai, Adam ve-Adama, tr. as Man and Earth; Jerusalem: The Hebrew Press Association, 1941–1942.
• Raphael Patai, The Hebrew Goddess, 3rd enlarged edition New York: Discus Books, 1978.
• Archibald Sayce, Hibbert Lectures on Babylonian Religion 1887.
• Schwartz, Howard, Lilith's Cave: Jewish tales of the supernatural, San Francisco: Harper & Row, 1988.
• R. Campbell Thompson, Semitic Magic, it's Origin and Development, London: 1908.
• New American Bible [1]

แหล่งข้อมูลอื่น

• Jewish Encyclopedia: Lilith
• Collection of Lilith information and links by Alan Humm
• International standard Bible Encyclopedia: Night-Monster