ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อันดับวานร"

อันดับวานร; ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: พาลีโอซีนยุคปลาย-ปัจจุบัน, 58–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
	ชิมแปนซี (Pan troglodytes) เป็นไพรเมตที่ใกล้เคียงกับมนุษย์มากที่สุด จัดเป็นลิงไม่มีหาง (Hominoidea)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
ชั้นฐาน:	Eutheria
อันดับใหญ่:	Euarchontoglires
อันดับ:	Primates; Linnaeus, 1758
อันดับย่อย
	Strepsirrhini; ; Haplorrhini;
	แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์ของไพรเมตรอบโลก ที่ไม่ใช่มนุษย์

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ

← การแก้ไขก่อนหน้า การแก้ไขถัดไป →

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

เห็นภาพข้อความวิกิ

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 15:38, 7 พฤษภาคม 2559

อันดับวานร หรือ อันดับไพรเมต (อังกฤษ: Primate) เป็นอันดับของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม อันได้แก่ สัตว์จำพวกลีเมอร์, ลิง และลิงไม่มีหาง ซึ่งรวมถึงมนุษย์ด้วย มีชื่อสามัญเรียกกันโดยทั่วไปว่า ไพรเมต จึงกล่าวได้ว่าสามารถพบไพรเมตได้ทั่วโลก โดยไพรเมตที่ไม่ใช่มนุษย์ ส่วนใหญ่จะอยู่ในแอฟริกา, ตอนล่างของทวีปเอเชีย, อเมริกากลาง และอเมริกาใต้ แต่จะพบไพรเมตอยู่เพียงไม่กี่ชนิดในแถบตอนเหนือของทวีปเอเชีย จนถึงตอนเหนือของญี่ปุ่น หรือตอนเหนือของอเมริกา และเม็กซิโก โดยที่ไม่พบในทวีปยุโรป และทวีปออสเตรเลีย โดยใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Primates

นิรุกติศาสตร์

คำว่า Primate มีรากศัพท์มาจากภาษาลาติน คำว่า "Primus" ซึ่งแปลว่า "ปฐม" หรือ"ที่หนึ่ง" หรือ"ผู้นำ" ซึ่งมีนัยว่าสัตว์ที่อยู่ในอันดับนี้ เป็นสิ่งมีชีวิตที่อยู่เหนือสัตว์ทั้งมวล^[1]

ลักษณะสำคัญ

มีนิ้ว มีเล็บมือแบน แทนอุ้งเล็บหรือกีบ เช่น สัตว์อันดับอื่น ๆ
มีสูตรของฟันเป็น 4 ประเภท คือ ฟันตัด, ฟันเขี้ยว, ฟันกรามหน้า และฟันกราม โดยฟันกรามหน้ามี 2 ยอด ฟันกรามมี 4 ยอด
มีนิ้วแรกของมือ (เท้าหน้า) และเท้า สามารถเคลื่อนที่ตรงกันข้ามกับนิ้วอื่น ๆ ทำให้หยิบจับได้มั่นคงมากขึ้น
มีกระบอกตา และเบ้าตาล้อมรอบทางด้านหลังของกระดูก ทำให้แยกเบ้าตาออกจากกล่องสมองและตาอยู่ทางด้านหน้าทั้งสองข้างเห็นภาพลึกชัดและแยกแยะสีต่าง ๆ ได้
เต้านมลดจำนวนลงเหลือเพียง 1 คู่ บนหน้าอก ยกเว้นไพรเมตบางชนิดอาจมีเต้านมบนหน้าท้องด้วย
มีประสาทการดมกลิ่นไม่ดี มีการพัฒนาการลดลงมากกว่าสัตว์อื่น แต่จะไปพัฒนาประสาทการมองเห็นได้ดีกว่า
มีกระดูกไหปลาร้า และกระดูกสะบักแข็งแรง ทำให้ขาคู่หน้าสามารถหมุนได้จึงเคลื่อนที่ได้หลายแบบ
ระบบสืบพันธุ์เพศเมียมีวิวัฒนาการสูงประกอบด้วยการมีรอบเดือน ซึ่งพบทั้งลิงโลกเก่า, ลิงไม่มีหาง และมนุษย์
ต่อมเหงื่อปรากฏบนผิวหนังทั่วไป ต่างจากสัตว์อื่น ๆ ที่มักมีต่อมเหงื่อที่อุ้งมือ หรืออุ้งเท้า
มีขนเป็นหย่อม ๆ บนตัว เช่น ที่หัว, รักแร้ ไม่ได้กระจายตัวสม่ำเสมอเหมือนสัตว์อื่น ๆ
กล่องสมองค่อนข้างกลมและมีขนาดใหญ่ ช่องเปิดฟอราเมน แมกนัม มาอยู่ข้างล่างของกะโหลกทำให้กะโหลกและกระดูกสันหลังต่อกันในแนวยืนมากขึ้น^[2]

การจำแนก

อันดับวานร หรือ อันดับไพรเมต
- อันดับย่อย Strepsirrhini
  - อันดับฐาน Lemuriformes - ลีเมอร์
    - วงศ์ Cheirogaleidae
    - วงศ์ Daubentoniidae - อาย-อาย
    - วงศ์ Lemuridae
    - วงศ์ Lepilemuridae
    - วงศ์ Indriidae
  - อันดับฐาน Lorisiformes - ลิงลม, บุชเบบี้
    - วงศ์ Lorisidae - ลิงลม, นางอาย, ลิงจุ่น
    - วงศ์ Galagidae - บุชเบบี้, กาลาโก
- อันดับย่อย Haplorhini
  - อันดับฐาน Tarsiiformes
    - วงศ์ Tarsiidae - ทาร์เซีย
  - อันดับฐาน Simiiformes
    - อนุอันดับ Platyrrhini - ลิงโลกใหม่
      - วงศ์ Callitrichidae
      - วงศ์ Cebidae
      - วงศ์ Aotidae
      - วงศ์ Pitheciidae
      - วงศ์ Atelidae
    - อนุอันดับ Catarrhini
      - วงศ์ใหญ่ Cercopithecoidea - ลิงโลกเก่า
        วงศ์ Cercopithecidae - ลิงโลกเก่า
      - วงศ์ใหญ่ Hominoidea - เอป, ลิงไม่มีหาง, ลิงใหญ่
        วงศ์ Hylobatidae - ชะนี
        
        วงศ์ Hominidae - กอริลลา, อุรังอุตัง, ชิมแปนซี, มนุษย์^[3] ^[4] ^[5]

หมายเหตุ ในอดีต กระแต ก็ถูกจัดให้อยู่ในอันดับนี้ด้วย ด้วยเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีวิวัฒนาการร่วมกันมา^[6]

ดูเพิ่ม

วิวัฒนาการของมนุษย์

อ้างอิง

↑ ตีแผ่ชีวิตชะนี
↑ ลักษณะของออร์เดอร์ไพรเมต
↑ Rylands, A. B. & Mittermeier, R. A. (2009). "The Diversity of the New World Primates (Platyrrhini)". In Garber, P. A., Estrada, A., Bicca-Marques, J. C., Heymann, E. W. & Strier, K. B.. South American Primates: Comparative Perspectives in the Study of Behavior, Ecology, and Conservation. Springer. ISBN 978-0-387-78704-6.
↑ Mittermeier, R., Ganzhorn, J., Konstant, W., Glander, K., Tattersall, I., Groves, C., Rylands, A., Hapke, A., Ratsimbazafy, J., Mayor, M., Louis, E., Rumpler, Y., Schwitzer, C. & Rasoloarison, R. (December 2008). "Lemur Diversity in Madagascar". International Journal of Primatology 29 (6): 1607–1656.
↑ Groves, C. (2005). Wilson, D. E.; Reeder, D. M. eds. Mammal Species of the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. pp. 111–184. OCLC 62265494. ISBN 0-801-88221-4.
↑ หน้า 196, สัตว์สวยป่างาม (สิงหาคม, 2518) โดย ชมรมนิเวศวิทยามหาวิทยาลัยมหิดล

แหล่งข้อมูลอื่น

[1] ตีแผ่ชีวิตชะนี

[2] ลักษณะของออร์เดอร์ไพรเมต

[3] Rylands, A. B. & Mittermeier, R. A. (2009). "The Diversity of the New World Primates (Platyrrhini)". In Garber, P. A., Estrada, A., Bicca-Marques, J. C., Heymann, E. W. & Strier, K. B.. South American Primates: Comparative Perspectives in the Study of Behavior, Ecology, and Conservation. Springer. ISBN 978-0-387-78704-6.

[4] Mittermeier, R., Ganzhorn, J., Konstant, W., Glander, K., Tattersall, I., Groves, C., Rylands, A., Hapke, A., Ratsimbazafy, J., Mayor, M., Louis, E., Rumpler, Y., Schwitzer, C. & Rasoloarison, R. (December 2008). "Lemur Diversity in Madagascar". International Journal of Primatology 29 (6): 1607–1656.

[5] Groves, C. (2005). Wilson, D. E.; Reeder, D. M. eds. Mammal Species of the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. pp. 111–184. OCLC 62265494. ISBN 0-801-88221-4.

[6] หน้า 196, สัตว์สวยป่างาม (สิงหาคม, 2518) โดย ชมรมนิเวศวิทยามหาวิทยาลัยมหิดล

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ บรรทัด 20: / บรรทัด 20: @@
 | range_map_width = 250px
 }}
-'''อันดับวานร''' หรือ '''อันดับไพรเมต''' ({{lang-en|Primate}}) เป็น[[อันดับ (ชีววิทยา)|อันดับ]]ของ[[สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม]]ที่มี[[วิวัฒนาการ]]สูงสุดในบรรดา[[สิ่งมีชีวิต]]ทั้งหมดบน[[โลก]]  อันได้แก่ สัตว์จำพวก[[ลีเมอร์]], [[ลิง]] และ[[ลิงไม่มีหาง]] ซึ่งรวมถึง[[มนุษย์]]ด้วย มี[[ชื่อสามัญ]]เรียกกันโดยทั่วไปว่า ไพรเมต จึงกล่าวได้ว่าสามารถพบไพรเมตได้ทั่วโลก โดยไพรเมตที่ไม่ใช่มนุษย์ ส่วนใหญ่จะอยู่ใน[[แอฟริกา]], ตอนล่างของ[[ทวีปเอเชีย]], [[อเมริกากลาง]] และ[[อเมริกาใต้]] แต่จะพบไพรเมตอยู่เพียงไม่กี่[[species|ชนิด]]ในแถบ[[เอเชียเหนือ|ตอนเหนือของทวีปเอเชีย]] จนถึงตอนเหนือของญี่ปุ่น หรือตอนเหนือของอเมริกา และเม็กซิโก โดยที่ไม่พบใน[[ทวีปยุโรป]] และ[[ทวีปออสเตรเลีย]] โดยใช้[[ชื่อวิทยาศาสตร์]]ว่า Primates
+'''อันดับวานร''' หรือ '''อันดับไพรเมต''' ({{lang-en|Primate}}) เป็น[[อันดับ (ชีววิทยา)|อันดับ]]ของ[[สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม]] อันได้แก่ สัตว์จำพวก[[ลีเมอร์]], [[ลิง]] และ[[ลิงไม่มีหาง]] ซึ่งรวมถึง[[มนุษย์]]ด้วย มี[[ชื่อสามัญ]]เรียกกันโดยทั่วไปว่า ไพรเมต จึงกล่าวได้ว่าสามารถพบไพรเมตได้ทั่วโลก โดยไพรเมตที่ไม่ใช่มนุษย์ ส่วนใหญ่จะอยู่ใน[[แอฟริกา]], ตอนล่างของ[[ทวีปเอเชีย]], [[อเมริกากลาง]] และ[[อเมริกาใต้]] แต่จะพบไพรเมตอยู่เพียงไม่กี่[[species|ชนิด]]ในแถบ[[เอเชียเหนือ|ตอนเหนือของทวีปเอเชีย]] จนถึงตอนเหนือของญี่ปุ่น หรือตอนเหนือของอเมริกา และเม็กซิโก โดยที่ไม่พบใน[[ทวีปยุโรป]] และ[[ทวีปออสเตรเลีย]] โดยใช้[[ชื่อวิทยาศาสตร์]]ว่า Primates
 ==นิรุกติศาสตร์==

ด ค ก อันดับของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
โพรโทเธอเรีย	โมโนทรีม (Monotremata)
มาร์ซูเปียเลีย	โอพอสซัม (Didelphimorphia) • หนูผีโอพอสซัม (Paucituberculata) • Microbiotheria • Notoryctemorphia • ดันนาร์ท (Dasyuromorphia) • แบนดิคูท (Pelamelemorphia) • จิงโจ้ (Diprotodontia)
ยูเธอเรีย	สล็อท (Xenarthra) (อันดับใหญ่) • เทนเรค (Afrosoricida) • หนูผีช้าง (Macroscelidea) • อาร์ดวาร์ก (Tubulidentata) • อาร์มาดิลโล (Cingulata) • ไฮแรกซ์ (Hyracoidea) • ช้าง (Proboscidea) • พะยูน (Sirenia) • พิโลซา (Pilosa) • กระแต (Scandentia) • บ่าง (Dermoptera) • ลิง (Primates) • สัตว์ฟันแทะ (Rodentia) • กระต่าย (Lagomorpha) • เฮดจ์ฮอก (Erinaceomorpha) • ตุ่น (Soricomorpha) • ค้างคาว (Chiroptera) • ลิ่น (Pholidota) • สัตว์กินเนื้อ (Carnivora) • สัตว์กีบคี่ (Perissodactyla) • สัตว์กีบคู่ (Artiodactyla)