วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร

ระวังสับสนกับ วัดสิงห์

วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร
พระเจดีย์และพระอุโบสถ วัดพระสิงห์
ชื่อสามัญ	วัดพระสิงห์
ที่ตั้ง	ถนนสามล้าน ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดวรมหาวิหาร
นิกาย	เถรวาท
พระพุทธรูปสำคัญ	พระพุทธสิหิงค์ (พระสิงห์)
ความพิเศษ	ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์ (พระสิงห์) (ศิลปะเชียงแสน)
จุดสนใจ	สักการะพระพุทธสิหิงค์ ชมซุ้มประตูโขง และจิตรกรรมฝาผนัง
การถ่ายภาพ	ไม่ควรใช้แฟลช ในถ่ายภาพจิตรกรรมฝาผนัง
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร (ไทยถิ่นเหนือ: ) พระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ในบริเวณคูเมืองเชียงใหม่ด้านในทางทิศตะวันตกหันหน้าไปทางทิศตะวันออก บนถนนสามล้าน ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ วัดพระสิงห์ฯ เป็นวัดสำคัญอีกวัดหนึ่งของจังหวัดเชียงใหม่ เป็นวัดที่ประดิษฐานพระสิงห์ (พระพุทธสิหิงค์) พระพุทธรูป เก่าแก่ศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองเชียงใหม่และแผ่นดินล้านนา พระพุทธรูป ศิลปะเชียงแสน ซึ่งคนไทยรู้จักกันดีในชื่อ "เชียงแสนสิงห์หนึ่ง"ซึ่งในช่วงวันที่ 13 - 15 เมษายน ของทุกปี จะมีพิธีอาราธนาอัญเชิญพระสิงห์ (องค์จริง) ออกจากวิหารลายคำ เพื่ออัญเชิญขึ้นรถบุษบกแบบล้านนา ร่วมในขบวนแห่งพระสิงห์ และพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองเชียงใหม่ อีกหลายองค์ แห่รอบเมืองเชียงใหม่เพื่อให้ประชาชนทั่วไปได้สักการะและสรงน้ำเนื่องในเทศกาลประเพณี ปี๋ใหม่เมือง หรือสงกรานต์ ซึ่งถือว่าเป็นงานประเพณีที่ยิ่งใหญ่ ของจังหวัดเชียงใหม่อีกงานหนึ่ง โดยจะมีขบวนแห่ที่งดงามยิ่งใหญ่ ในช่วงบ่ายของวันที่ 13 เมษายนของทุกปี จากนั้นจะอัญเชิญพระสิงห์ขึ้นประดิษฐาน ณ บุษบก บนลานหน้าวัดพระสิงห์ฯ เพื่อให้ประชาชนทั่วไปได้สักการะและสรงน้ำขอพรวันสงกรานต์ จนถึงวันที่ 15 เมษายน และในช่วงเช้าวันที่ 16 เมษายนจะมีพิธีอาราธนาอัญเชิญพระสิงห์ กลับขึ้นประดิษฐาน บนวิหารลายคำเช่นเดิม นอกจากนี้ในวัดพระสิงห์ฯยังมีพระธาตุเจดีย์ช้างล้อมวัดพระสิงห์ ที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุของ องค์สมเด็จพระสัมมาสัพพุทธเจ้าและยังเป็นพระธาตุเจดีย์ประจำปีเกิด ของผู้ที่เกิด ปีมะโรง ซึ่งปัจจุบันเจ้าอาวาสวัดพระสิงห์ฯและศรัทธาประชาชน ได้ดำเนินการขออนุญาตจากกรมศิลปกร เพื่อทำการปิดทองจังโก พระธาตุเจดีย์ช้างล้อมวัดพระสิงห์และพระธาตุบริวารให้เหลืองอร่าม เพื่อบูรณะปฎิสังขร และเพื่อทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรืองสถาพรต่อไป และเป็นประจำทุกปีในวันที่ 1 มกราคม และ 15 เมษายน วัดพระสิงห์ฯจะจัดพิธีสักการะสรงน้ำและห่มผ้าพระธาตุเจดีย์ช้างล้อมวัดพระสิงห์ขึ้นในช่วงบ่าย ซึ่งถือว่าเป็นงานบุญประเพณีที่ยิ่งใหญ่ อีกงานหนึ่งของจังหวัดเชียงใหม่ โดยจัดพิธีแบบล้านนา นอกจากนี้ภายในวัดพระสิงห์ฯ ยังมีพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์อีกองค์หนึ่งคือ พระเจ้าทองทิพย์ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่หล่อด้วยทองคำแท้บริสุทธิ์ ไว้เป็นอนุสรณ์เมื่อการทำสังคายนาพระไตรปิฏกครั้งที่ 8 ของโลก ณ วัดเจ็ดยอด เมื่อปี พ.ศ.2020 สมัยอาณาจักรล้านนา จากนั้นจึงอัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดพระสิงห์ฯแห่งนี้ด้วย ซึ่งถือว่าเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ คู่บ้านคู่เมืองเชียงใหม่อีกองค์หนึ่ง ตามประวัติพระเจ้าทองทิพย์แสดงปาฎิหารย์ เมื่อครั้งกุฎิเจ้าอาวาสวัดพระสิงห์ฯ หลังเก่าถูกเพลิงไหม้วอดเกือบทั้งหลัง ทุกอย่างถูกเพลิงเผาผลาญจนเหลือแต่ซาก แต่ปรากฎว่า พระเจ้าทองทิพย์องค์เดียว ที่เพลิงไม่อาจต้องพระวรกายเลยแม้แต่น้อย ซึ่งชาวเชียงใหม่ศรัทธาและเคารพสักการะอย่างยิ่ง มาจนถึงปัจจุบัน วัดพระสิงห์วรมหาวิหารถือได้ว่าเป็นวัดหลวงประจำนครเชียงใหม่ และอาณาล้านนาในอดีต ที่พระมหากษัตริย์เป็นผู้สร้างและทำนุบำรุงมาโดยตลอดตามลำดับ จนถึงสมัยปัจจุบันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ตลอดจนพระบรมวงศานุวงค์ทุกพระองค์ ก็ทรงเสด็จมาสักการะพระสิงห์และพระธาตุเจดีย์ รวมถึงได้ทรงเสด็จมาประกอบพระราชพิธีต่างๆอยู่หลายคราวด้วยกัน อีกทั้งพระราชวงค์ทุกพระองค์ยังทรงทำนุบำรุงวัดพระสิงห์ฯมาโดยลำดับตลอดจนถึงปัจจุบัน

ประวัติ

พญาผายู กษัตริย์เชียงใหม่ราชวงศ์มังราย โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 1888 ขั้นแรกให้ก่อสร้างเจดีย์สูง 23 วา เพื่อบรรจุพระอัฐิของพญาคำฟู พระราชบิดา ต่อมาอีก 2 ปี จึงได้สร้างพระอาราม เสนาสนวิหาร ศาลาการเปรียญ หอไตร และกุฏิสงฆ์ เมื่อเสร็จเรียบร้อย ทรงตั้งชื่อว่า "วัดลีเชียงพระ" เนืี่องจาก ลี ในภาษาล้านนาโบราณแปลว่าตลาด ซึ่งสมัยนั้นหน้าวัดพระสิงห์ ยาวไปจนถึงสี่แยกกลางเวียงเชียงใหม่ เป็นตลาด วัดนี้จึงได้ชื่อเมื่ิอครั้งแรกสร้างว่า วัดลีเชียงพระ ต่อมาสมัยพระเจ้าแสนเมืองมา ขึ้นครองนครเชียงใหม่ โปรดให้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์มาจากเมืองเชียงราย เพื่ิอมาประดิษฐาน ณ วัดสวนดอก แต่ปรากฎว่าเมื่อขบวนแห่อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์หรือพระสิงห์ มาถึงหน้าวัด ลีเชียงพระ รถบุษบกแบบล้านนา ที่อัญเชิญพระสิงห์ กลับลากไม่ขยับ พระเจ้าแสนเมืองมา โปรดให้ใช้คน ใช้ช้าง ใช้ม้า เพื่อลากรถบุษบก ไปยังวัดสวนดอกแต่รถบุษบกก็มิขยับไปไหน พระเจ้าแสนเมืองมา เห็นเหตุเป็นอัศจรรย์ยิ่งนัก จึงได้จัดพิธีแบบล้านนา อัญเชิญพระสิงห์ มาประดิษฐาน ณ วิหารหลวง วัดลีเชียงพระ และต่อมาจึงสร้างวิหารลายคำ เพื่ิอประดิษฐานพระสิงห์ จนถึงปัจจุบัน ด้วยความเลื่อมใสศรัทธาในพระสิงห์ของชาวเชียงใหม่และล้านนา และเหตุแห่งความอัศจรรย์ที่รถบุษบกอัญเชิญพระสิงห์ มิยอมขยับไปไหนในครั้งนั้นแพร่สะพัดไปทั่ว นครเชียงใหม่ และล้านนา ชาวนครเชียงใหม่และล้านนา จึงเรียกชื่อวัดแห่งนี้ว่า วัดพระสิงห์ มาจนถึงปัจจุบัน

การประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน

วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร ได้รับการประกาศเป็นโบราณสถานสำหรับชาติ ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 52 ตอนที่ 0ง วันที่ 8 มีนาคม 2478 พร้อมกับวัดอีกหลายแห่งในจังหวัดเชียงใหม่

พระพุทธสิหิงค์ หรือ พระสิงห์ เป็นพระพุทธรูปโบราณหล่อด้วยสำริดหุ้มทอง ปางมารวิชัย สูง 79 เซนติเมตร หน้าตักกว้าง 63 เซนติเมตร (องค์จริงที่จังหวัดเชียงใหม่)ตามประวัติกล่าวว่า พระเจ้าสีหฬะ พระมหากษัตริย์แห่งลังกาทวีป ทรงสร้างขึ้น เมื่อ พ.ศ. 700 ต่อมา เจ้านครศรีธรรมราชได้ไปขอมาถวายพระร่วงแห่งกรุงสุโขทัย เมื่อสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 แห่งกรุงศรีอยุธยาได้กรุงสุโขทัยเป็นเมืองขึ้น จึงได้อัญเชิญพพระพุทธสิหิงค์มาประดิษฐานที่กรุงศรีอยุธยา

ต่อมาได้มีผู้นำไปไว้ที่เมืองกำแพงเพชรและเชียงราย เมื่อพระเจ้าแสนเมืองมา เจ้านครเชียงใหม่ยกทัพไปตีเมืองเชียงรายได้ จึงได้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์มาประดิษฐานที่เชียงใหม่พร้อมกับพระแก้วมรกต เมื่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราชตีเมืองเชียงใหม่ได้เมื่อ พ.ศ. 2205 ได้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์มาประดิษฐานที่วัดพระศรีสรรเพชญ์กรุงศรีอยุธยาเป็นเวลานานถึง 105 ปี

เมื่อเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 แก่พม่าใน พ.ศ. 2310 ชาวเชียงใหม่ได้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์กลับไปยังนครเชียงใหม่ จนถึงปัจจุบัน ซึ่งพระพุทธสิหิงค์จึงได้สถิตประดิษฐาน ณ วิหารลายคำ วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร จังหวัดเชียงใหม่ ตราบตั้งแต่บัดนั้นมาจนถึงปัจจุบันนี้

พระพุทธสิหิงค์หรือพระสิงห์ ในประเทศไทยมีด้วยกัน 3 องค์ คือองค์แรกพระสิงห์1ศิลปะแบบเชียงแสนรุ่น 1 ปางมารวิชัยขัดสมาธิเพชร ประดิษฐานอยู่ที่วัดพระสิงห์ จังหวัดเชียงใหม่ (องค์จริง) องค์ที่สองพระสิงห์ 2 ศิลปะแบบสุโขทัย ปางสมาธิ ประดิษฐานอยู่ที่ พระที่นั่งพุทไทสวรรค์ ในพระบรมมหาราชวังกรุงเทพมหานคร(อัญเชิญมาจาก สุโขทัย) ส่วนองค์ที่สามพระสิงห์ 3 ศิลปะแบบล้านช้าง ปางสมาธิ(องค์เล็กสุด)ประดิษฐานอยู่ที่ จังหวัดนครศรีธรรมราช

พระพุทธสิหิงค์ที่ประดิษฐานในสามที่นี้ ล้วนแต่เป็นองค์จริงทั้งสิ้น และขนาดความกว้างของหน้าตัก และความสูง รวมถึงศิลปะในการสร้างพระสิงห์ทั้งสามองค์นี้ แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง ปัจจุบันจึงเป็นที่น่าภูมิใจอย่างยิ่งว่าประเทศไทย มีพระพุทธสิหิงค์ หรือพระสิงห์ ที่ศักดิ์สิทธิ์ประดิษฐานคู่ราชอาณาจักร ถึงสามองค์ด้วยกัน

ส่วนที่มาขอชื่อวัดพระสิงห์ ที่จังหวัดเชียงรายนั้น ก็เนื่องมาจากวัดแห่งนั้นเคยเป็นสถานที่ ที่ใช้ประดิษฐาน พระสิงห์มาก่อน ซึ่งปัจจุบันพระสิงห์(องค์จริง) ประดิษฐานอยู่ที่ จังหวัดเชียงใหม่ ส่วนองค์ที่ประดิษฐานอยู่ ณ วัดพระสิงห์ จังหวัดเชียงรายนั้น เป็นองค์จำลอง

ลำดับเจ้าอาวาส

วัดพระสิงห์เป็นวัดเก่าแก่ มีเจ้าอาวาสครองวัดสืบมาเท่าที่ปรากฏนามมีดังนี้

ลำดับที่	รายนาม	ดำรงตำแหน่ง
1	พระอภัยจุลมหาเถระ	พ.ศ. 1888 รัชสมัยพญาผายู
2	สมเด็จพระศรีนันทะ	รัชสมัยพระเจ้าเมกุฏิสุทธิวงศ์
3	พระเจ้าจันทรังสีมหาเถระ	รัชสมัยพระเจ้ากาวิละ
4	สมเด็จพระจันทมหาเถระ	รัชสมัยพระยาพุทธวงศ์
5	ครูบาโพธิ์	?
6	พระกัญจนมหาเถระ	พ.ศ. 2402 รัชสมัยพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์
7	พระเจ้าคันธา คนฺธโร	พ.ศ. 2453
8	ครูบาศรีวิชัย	รักษาการในปี พ.ศ. 2467
9	พระแก้ว	รักษาการในปี พ.ศ. 2475
10	พระโพธิรังสี (สีโหม้)	พ.ศ. 2481-2492
11	พระอภัยสารทะ (สมบูรณ์ จนฺทวํโส)	พ.ศ. 2492-2493
12	พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ฟู อตฺตสิโว)	พ.ศ. 2493-2516
13	พระธรรมสิทธาจารย์ (หนู ถาวโร)	พ.ศ. 2516-2552
14	พระราชสิงหวรมุนี (โสภณ โสภโณ)	พ.ศ. 2552-ปัจจุบัน

อ้างอิง

4. ข้อมูลจากประวัติวัดพระสิงห์วรมหาวิหาร และตำนานพระสิงห์ ของวัดพระสิงห์ฯ จังหวัดเชียงใหม่ อนุญาตให้เผยแพร่โดย เจ้าอาวาสวัดพระสิงห์ฯ