ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ"
ทำแบบ อังกฤษ |
|||
| บรรทัด 222: | บรรทัด 222: | ||
<gallery widths="300px" heights="300px" perrow="2"> |
<gallery widths="300px" heights="300px" perrow="2"> |
||
ไฟล์:Government constitutional monarchy.svg|<center> สีเขียว คือ ประเทศที่ใช้[[ระบบรัฐสภา]]ปกครองด้วยระบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ</center> |
|||
ไฟล์:Form of government parliamentary.png|<center>สีส้ม และ สีเขียว คือ ประเทศที่ใช้[[ระบบรัฐสภา]]ปกครองด้วยระบบสาธารณรัฐ </center> |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 04:25, 1 มิถุนายน 2558
| ส่วนหนึ่งของชุดการเมือง |
| ระบอบการปกครอง พื้นฐาน |
|---|
|
รายชื่อระบอบการปกครอง รายชื่อประเทศตามระบอบการปกครอง |
 สถานีย่อยการเมือง |
ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ[1] (อังกฤษ: constitutional monarchy) เป็นรูปแบบการปกครองในระบอบประชาธิปไตยซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขแห่งรัฐโดยไม่ทรงมีบทบาททางการเมืองและทรงอยู่ในขอบเขตของรัฐธรรมนูญไม่ว่าเป็นหรือไม่เป็นลายลักษณ์อักษร[2] ถึงแม้ว่าพระมหากษัตริย์อาจมีพระราชอำนาจโดยพระบารมีและรัฐบาลอาจดำเนินการในพระนาม แต่พระมหากษัตริย์จะไม่ทรงกำหนดนโยบายสาธารณะหรือเลือกผู้นำทางการเมือง เวอร์นอน บอกดานอร์ (Vernon Bogdanor) นักรัฐศาสตร์ชาวอังกฤษ นิยามว่า ราชาภายใต้รัฐธรรมนูญ คือ "องค์อธิปัตย์ที่ปกเกล้าแต่ไม่ปกครอง" (a sovereign who reigns but does not rule)[3] การปกครองรูปแบบนี้ต่างจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่พระมหากษัตริย์ทรงควบคุมการตัดสินใจทางการเมืองโดยไม่ทรงถูกรัฐธรรมนูญควบคุมเอาไว้
ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ บางทีเรียกว่า ปรมิตตาญาสิทธิราชย์ (limited monarchy) สาธารณรัฐอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (crowned republic) หรือราชาธิปไตยแบบมีรัฐสภา (parliamentary monarchy)[4][5]
นอกจากเป็นศูนย์รวมใจของชนในชาติแล้ว ราชาภายใต้รัฐธรรมนูญอาจมีพระราชอำนาจอย่างเป็นทางการ เช่น ยุบสภานิติบัญญัติ หรืออนุมัติกฎหมาย แต่ส่วนใหญ่แล้วเป็นพระราชอำนาจทางพิธีการ มิใช่เป็นช่องให้พระมหากษัตริย์จัดการการเมืองได้โดยพลการ วอลเทอร์ แบกฮอต (Walter Bagehot) นักทฤษฎีการเมืองชาวอังกฤษ เขียนไว้ในหนังสือ ดิอิงลิชคอนสติติวชัน (The English Constitution) ว่า มีพระราชสิทธิ์สามประการเท่านั้นที่ราชาภายใต้รัฐธรรมนูญทรงใช้ได้ตามพระทัย คือ แสวงหาคำปรึกษา ประทานคำปรึกษา และประทานคำตักเตือน
ประเทศราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญที่โดดเด่น เช่น สหราชอาณาจักรและอดีตเมืองขึ้นทั้งสิบห้าซึ่งล้วนใช้การปกครองที่เรียกว่า "ระบบเวสมินสเตอร์" (Westminster system) ส่วนรัฐสามแห่ง คือ กัมพูชา มาเลเซีย และสันตะสำนัก ใช้ราชาธิปไตยแบบเลือกตั้ง โดยให้อภิชนกลุ่มเล็ก ๆ เป็นคณะผู้เลือกตั้งองค์อธิปัตย์ขึ้นมาเป็นระยะ ๆ
นับแต่เดือนกรกฎาคม 2013 ประเทศล่าสุดที่เปลี่ยนแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ คือ ภูฏาน
รายชื่อประเทศที่ปกครองแบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ
| รัฐ/ประเทศ | รัฐธรรมนูญล่าสุด (ค.ศ.) | รูปแบบของรัฐ/ประเทศ | ที่มา |
|---|---|---|---|
 อันดอร์รา
|
1993 | ราชรัฐร่วม (Co-principality) | เลือกจากมุขนายกแห่ง La Seu d'Urgell และการเลือกตั้งประธานาธิบดีฝรั่งเศส |
 บาห์เรน
|
2002 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
.svg){kind=small} เบลเยียม
|
1831 | ราชอาณาจักร; ราชาธิปไตยของปวงชน[6] | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ภูฏาน
|
2007 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ |
 กัมพูชา
|
1993 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 เดนมาร์ก
|
1953 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ญี่ปุ่น
|
1946 | จักรวรรดิ | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 จอร์แดน
|
1952 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 คูเวต
|
1962 | เอมีเรต | การสืบพระราชบัลลังก์ โดยต้องได้รับพระราชานุมัติจากพระราชวงศ์อัล-ซาบาห์ และความยินยอมของรัฐสภา |
 เลโซโท
|
1993 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ โดยต้องได้รับความยินยอมสภาผู้นำ |
 ลีชเทินชไตน์
|
1862 | ราชรัฐ (Principality) | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ลักเซมเบิร์ก
|
1868 | แกรนด์ดัชชี | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 มาเลเซีย
|
1957 | สหพันธรัฐ; ราชาธิปไตยเลือกตั้ง (Elective monarchy) | เลือกตั้งจากเชื้อสายสุลต่านทั้งเก้าซึ่งเป็นผู้แทนรัฐต่าง ๆ ในมาเลเซีย |
 โมนาโก
|
1911 | ราชรัฐ | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 โมร็อกโก
|
1962 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 เนเธอร์แลนด์
|
1815 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 นอร์เวย์
|
1814 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 สเปน
|
1978 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 สวาซิแลนด์
|
1968 | ราชอาณาจักร; สมบูรณาญาสิทธิราชย์ | การสืบพระราชบัลลังก์ |
 สวีเดน
|
1974 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ไทย
|
2014 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด
รู้จักกันแพร่หลายว่า "ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข"[7][8] ซึ่งเรียกรวมการปกครองแบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญกับประชาธิปไตยระบบรัฐสภา |
 ตองงา
|
1970 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์
|
1971 | สหรัฐ; สมบูรณาญาสิทธิราชย์ แบบ ราชาธิปไตยโดยเลือกตั้ง (Elective monarchy) | เลือกสรรโดยสภาสูงสุดกลางจากบรรดาชนชั้นปกครองของอาบูดาบี |
.svg){kind=small} สหราชอาณาจักร
|
1688 | สหราชอาณาจักรแบบสหพันธรัฐ | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
| ชื่อเต็มของรัฐ/ประเทศต่อไปนี้ มิได้ขึ้นต้นด้วยราชอาณาจักร แต่เป็นราชาธิปไตยโดยพฤตินัย | |||
 แอนทีกาและบาร์บิวดา
|
1981 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ออสเตรเลีย
|
1901 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 บาฮามาส
|
1973 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 บาร์เบโดส
|
1966 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 เบลีซ
|
1981 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 แคนาดา
|
1867 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 กรีเนดา
|
1974 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 จาเมกา
|
1962 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 นิวซีแลนด์
|
1907 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ปาปัวนิวกินี
|
1975 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 เซนต์คิตส์และเนวิส
|
1983 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 เซนต์ลูเชีย
|
1979 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 เซนต์วินเซนต์และเกรนาดีนส์
|
1979 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 หมู่เกาะโซโลมอน
|
1978 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
 ตูวาลู
|
1978 | ราชอาณาจักร | การสืบพระราชบัลลังก์ตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด |
-
สีเขียว คือ ประเทศที่ใช้ระบบรัฐสภาปกครองด้วยระบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ -
สีส้ม และ สีเขียว คือ ประเทศที่ใช้ระบบรัฐสภาปกครองด้วยระบบสาธารณรัฐ
หมายเหตุ
- ราชรัฐอันดอร์ราเป็นประเทศราชาธิปไตยเพียงหนึ่งเดียวที่ให้อำนาจกับประมุขของรัฐสองคน
- ราชรัฐอันดอร์รา ราชรัฐโมนาโก และราชรัฐลิกเตนสไตน์เท่านั้นที่มีเจ้าชายเป็นประมุข
- ประเทศญี่ปุ่นเท่านั้นที่มีจักรพรรดิเป็นประมุข
- ราชรัฐลักเซมเบิร์กเท่านั้นที่มีแกรนด์ดยุกทรงเป็นประมุข (ถึงจะใช้ชื่อราชรัฐเหมือนกัน แต่ชื่อเต็มของประเทศนี้คือ แกรนด์ดัชชีลักเซมเบิร์ก)
อ้างอิง
- ↑ "ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ" เป็นศัพท์บัญญัติของราชบัณฑิตยสถาน
- ↑ "Constitutional Monarchy", The Encyclopedia of Political Science, CQ Press (2011).
- ↑ Vernon Bogdanor (1996). "The Monarchy and the Constitution". Parliamentary Affairs. 49 (3): 407–422., excerpted from Vernon Bogdanor (1995). The Monarchy and the Constitution. Oxford University Press.
- ↑ Boyce 2008, p. 1.
- ↑ McCannon 2006, pp. 177–178.
- ↑ เบลเยียมเป็นประเทศเพียงแห่งเดียวที่มีราชาธิปไตยของปวงชน — เป็นระบบซึ่งบรรดาศักดิ์ของพระมหากษัตริย์ยึดโยงกับประชาชนแทนรัฐ บรรดาศักดิ์พระมหากษัตริย์ของเบลเยียมจึงไม่ใช่ พระมหากษัตริย์เบลเยียม แต่เป็น พระมหากษัตริย์แห่งชาวเบลเยียม เอกลักษณ์อีกอย่างหนึ่งของระบบของเบลเยียมนี้ก็คือ พระมหากษัตริย์พระองค์ใหม่จะไม่ได้ขึ้นครองราชย์โดยอัตโนมัติหลังพระมหากษัตริย์พระองค์ก่อนหน้าเสด็จสวรรคตหรือสละบัลลังก์ ผู้ที่จะเป็นพระมหากษัตริย์จะเป็นได้ต่อเมื่อทรงตรัสคำสาบานต่อรัฐธรรมนูญ
- ↑ จินตภาพสังคมไทยและพรรคการเมืองของประชาชน เมธา มาสขาว. ไทยเอ็นจีโอ 10 เมษายน พ.ศ. 2551, เข้าถึงเมื่อ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2552
- ↑ แนวทางประชาธิปไตยแบบสังคมนิยม หรือ “สังคม-ประชาธิปไตย” (Social-Democracy) ศูนย์ประสานงานเยาวชนเพื่อประชาธิปไตย. หน้าที่ 8. เข้าถึงเมื่อ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2552