ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
Pongsak ksm (คุย | ส่วนร่วม)
ผู้ดูแลระบบ
การแก้ไข 63,080 ครั้ง
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 4: บรรทัด 4:
| ภาพ = ไฟล์:Kaviloros Suriyavongse.jpg
| ภาพ = ไฟล์:Kaviloros Suriyavongse.jpg
| พระนามาภิไธย =
| พระนามาภิไธย =
| พระนาม = พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณะเกษตร วรฤทธิ์เดชมหาโยนางคราชวงศาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่
| พระนาม = พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์
| ราชสมภพ =
| ราชสมภพ =
| วันพิราลัย = [[29 มิถุนายน]] [[พ.ศ. 2413]]
| วันพิราลัย = [[29 มิถุนายน]] [[พ.ศ. 2413]]
บรรทัด 22: บรรทัด 22:


== พระประวัติ ==
== พระประวัติ ==
'''พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์''' มีพระนามเดิมว่า '''เจ้าหนานสุริยวงศ์''' เป็นพระโอรสใน[[พระเจ้ากาวิละ]]กับแม่เจ้าโนจา ในปี พ.ศ. 2368 ได้รับอิสริยยศเป็น "พระยาเมืองแก้ว"<ref>ราชบัณฑิตยสถาน, ''สารานุกรมประวัติศาสตร์ไทย เล่ม 1 อักษร ก'', พมิพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2549, หน้า 344</ref> เมื่อพระเจ้ามโหตตรประเทศถึงแก่พิราลัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนยศเป็น "เจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณเกษตร วรฤทธิ์เดชมหาโยนางคราชวงศาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่" เมื่อลงมาเข้าเฝ้าในปี พ.ศ. 2404 ก็ได้รับเพิ่มยศเป็นพระเจ้านครเชียงใหม่ในราชทินนาม "พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์"
'''พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์''' มีพระนามเดิมว่า '''เจ้าหนานสุริยวงศ์''' เป็นพระโอรสใน[[พระเจ้ากาวิละ]]กับแม่เจ้าโนจา ในปี พ.ศ. 2368 ได้รับอิสริยยศเป็น "พระยาเมืองแก้ว"<ref>ราชบัณฑิตยสถาน, ''สารานุกรมประวัติศาสตร์ไทย เล่ม 1 อักษร ก'', พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2549, หน้า 344</ref> เมื่อพระเจ้ามโหตตรประเทศถึงแก่พิราลัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนยศเป็น "''เจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณเกษตร วรฤทธิ์เดชมหาโยนางคราชวงศาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่''"<ref>{{อ้างหนังสือ| ผู้แต่ง = พระยาประชากิจกรจักร| ชื่อหนังสือ = พงศาวดารโยนก| จังหวัด = นนทบุรี| พิมพ์ที่ = ศรีปัญญา| ปี = 2557| ISBN = 978-616-7146-62-1| จำนวนหน้า = 496}}, หน้า 458</ref> เมื่อลงมาเข้าเฝ้าในปี พ.ศ. 2404 ก็ได้รับเพิ่มยศเป็นพระเจ้านครเชียงใหม่ในราชทินนาม "''พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณเกษตร วรฤทธิเดชศรี โยนางคดไนย ราชวงศาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่''"<ref>"พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย", หน้า 111</ref>


'''พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์''' มีพระเชษฐา พระอนุชา และพระขนิษฐา รวม 5 องค์ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ มีพระเชษฐา พระอนุชา และพระขนิษฐา รวม 5 องค์ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้
# '''เจ้าราชบุตร (สุริยฆาต ณ เชียงใหม่)''' - พระไปยกา (เจ้าตาทวด) ในเจ้าหญิงทิพวัน กฤดากร และเจ้าศรีนวล กฤดากร ชายาในพลเอก [[พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช]]
# '''เจ้าราชบุตร (สุริยฆาต ณ เชียงใหม่)''' - เจ้าไปยกา (ตาทวด) ของ[[หม่อมทิพวัน กฤดากร ณ อยุธยา]] และ[[หม่อมศรีนวล กฤดากร ณ อยุธยา]] ในพลเอก [[พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช]]
# '''พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์''' เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 6
# '''พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์''' เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 6
# '''เจ้าหนานมหาวงศ์''' - พระอัยกา (เจ้าปู่) ใน[[เจ้าจอมมารดาทิพเกสร ในรัชกาลที่ 5]] และ พระไปยกา (เจ้าตาทวด) ใน[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี]]
# '''เจ้าหนานมหาวงศ์''' - พระอัยกา (เจ้าปู่) ใน[[เจ้าจอมมารดาทิพเกษร ในรัชกาลที่ 5]] และ พระไปยกา (เจ้าตาทวด) ใน[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี]]
# '''เจ้าคำใส'''
# '''เจ้าคำใส'''
# '''เจ้าหนานไชยเสนา'''
# '''เจ้าหนานไชยเสนา'''
บรรทัด 35: บรรทัด 35:
== พระธิดา ==
== พระธิดา ==
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ มีพระธิดากับแม่[[เจ้าอุษา]] รวม 2 องค์ ดังนี้
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ มีพระธิดากับแม่[[เจ้าอุษา]] รวม 2 องค์ ดังนี้
# '''[[เจ้าทิพเกสร]]''' - พระชายาใน[[พระเจ้าอินทวิชยานนท์]] เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 และเป็นพระบิดาใน[[เจ้าดารารัศมี พระราชชายา]]ใน[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
# '''[[เจ้าทิพเกสร]]''' - พระชายาใน[[พระเจ้าอินทวิชยานนท์]] และเป็นพระมารดาใน[[เจ้าดารารัศมี พระราชชายา]]ใน[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
# '''[[เจ้าอุบลวรรณา]]''' - เจ้าแม่ของเจ้ากรรณิการ์ พระอัยยิกา (เจ้าย่า) ใน[[เจ้าศิริมา ณ เชียงใหม่]] พระชายาใน[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี]]
# '''[[เจ้าอุบลวรรณา]]''' - เจ้าแม่ของเจ้ากรรณิการ์ พระอัยยิกา (เจ้าย่า) ใน[[เจ้าศิริมา ณ เชียงใหม่]] พระชายาใน[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี]]


== ราชกรณียกิจ ==
== ราชกรณียกิจ ==
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ทรงปกครองนครเชียงใหม่ และทำนุบำรุงศาสนาอย่างสม่ำเสมอ ทั้งยังทรงจัดสร้างระฆังชุดใหญ่ ถวายแด่[[วัดพระธาตุดอยสุเทพ]]
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ทรงปกครองนครเชียงใหม่ และทำนุบำรุงศาสนาอย่างสม่ำเสมอ ทั้งยังทรงจัดสร้างระฆังชุดใหญ่ ถวายแด่[[วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร]]


ในด้านการปกครองทรงเข้มแข็งเป็นที่เกรงขาม แม้แต่รัฐบาลสยามก็ยังมิอาจล่วงเกินกิจการภายในของนครเชียงใหม่ได้ แต่พระเจ้ากาวิโรรสฯ ก็มิได้โปรดให้มีการเผยแพร่ศาสนาอื่นในนครเชียงใหม่ และได้ทรงสั่ง[[ประหารชีวิต]][[คริสเตียน]] 2 คน ในปี พ.ศ. 2411
ในด้านการปกครองทรงเข้มแข็งเป็นที่เกรงขาม แม้แต่รัฐบาลสยามก็ยังมิอาจล่วงเกินกิจการภายในของนครเชียงใหม่ได้ แต่พระเจ้ากาวิโรรสฯ ก็มิได้โปรดให้มีการเผยแพร่ศาสนาอื่นในนครเชียงใหม่ และได้ทรงสั่ง[[ประหารชีวิต]][[คริสตศาสนิกชน]] 2 คน ในปี พ.ศ. 2411


พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เป็นผู้น้อมเกล้าฯ ถวาย[[พระเศวตวรวรรณ]] เป็นช้างในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อปี พ.ศ. 2412<ref>[http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=17-03-2007&group=2&gblog=20 พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย]</ref>
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เป็นผู้น้อมเกล้าฯ ถวาย[[พระเศวตวรวรรณ]] เป็นช้างในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อปี พ.ศ. 2412<ref>"พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย", หน้า 118</ref>


== ราชตระกูล ==
== ราชตระกูล ==
บรรทัด 59: บรรทัด 59:
|2= [[พระเจ้ากาวิละ]]
|2= [[พระเจ้ากาวิละ]]
|3= แม่เจ้าโนจาราชเทวี
|3= แม่เจ้าโนจาราชเทวี
|4= [[เจ้าฟ้าชายแก้ว สิงหราชธานี]]
|4= [[เจ้าฟ้าสิงหราชธานี เจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว]]
|5= แม่เจ้าจันทาราชเทวี
|5= แม่เจ้าจันทาราชเทวี
|6=
|6=
|7=
|7=
|8= [[พระยาสุลวลือไชยสงคราม]]
|8= [[พระยาไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง)]]
|9= แม่เจ้าพิมพาราชเทวี
|9= แม่เจ้าพิมพาราชเทวี
|10=
|10=
บรรทัด 91: บรรทัด 91:


== อ้างอิง ==
== อ้างอิง ==
* ''ประชุมพงศาวดารภาคที่ 3'' "เรื่อง พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย"
{{รายการอ้างอิง}}
{{รายการอ้างอิง}}


รุ่นแก้ไขเมื่อ 00:53, 10 มีนาคม 2558

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์
ไฟล์:Kaviloros Suriyavongse.jpg
พระเจ้าเชียงใหม่
ครองราชย์พ.ศ. 2399 - 29 มิถุนายน พ.ศ. 2413
รัชสมัย16 ปี
รัชกาลก่อนหน้าพระเจ้ามโหตรประเทศ
รัชกาลถัดไปพระเจ้าอินทวิชยานนท์
พิราลัย29 มิถุนายน พ.ศ. 2413
พระชายาเจ้าอุษา
พระบุตรเจ้าทิพเกสร
เจ้าอุบลวรรณา
ราชวงศ์ทิพย์จักร
พระบิดาพระเจ้ากาวิละ
พระมารดาเจ้าโนจา

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์ทิพย์จักร[1] ด้วยพระนิสัยที่เด็ดขาดเป็นที่เคารพยำเกรงในหมู่ข้าราชบริพารและพสกนิกร เมื่อทรงพิจารณาตัดสินว่าคดีความใดแล้ว หากทรงเอ่ยว่า "อ้าว" เมื่อใด หมายถึงการต้องโทษตัดศีรษะประหารชีวิต จนประชาชนทั่วไปต่างถวายพระสมัญญาว่า "เจ้าชีวิตอ้าว"

พระประวัติ

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ มีพระนามเดิมว่า เจ้าหนานสุริยวงศ์ เป็นพระโอรสในพระเจ้ากาวิละกับแม่เจ้าโนจา ในปี พ.ศ. 2368 ได้รับอิสริยยศเป็น "พระยาเมืองแก้ว"[2] เมื่อพระเจ้ามโหตตรประเทศถึงแก่พิราลัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนยศเป็น "เจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณเกษตร วรฤทธิ์เดชมหาโยนางคราชวงศาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่"[3] เมื่อลงมาเข้าเฝ้าในปี พ.ศ. 2404 ก็ได้รับเพิ่มยศเป็นพระเจ้านครเชียงใหม่ในราชทินนาม "พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณเกษตร วรฤทธิเดชศรี โยนางคดไนย ราชวงศาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่"[4]

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ มีพระเชษฐา พระอนุชา และพระขนิษฐา รวม 5 องค์ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

  1. เจ้าราชบุตร (สุริยฆาต ณ เชียงใหม่) - เจ้าไปยกา (ตาทวด) ของหม่อมทิพวัน กฤดากร ณ อยุธยา และหม่อมศรีนวล กฤดากร ณ อยุธยา ในพลเอก พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช
  2. พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 6
  3. เจ้าหนานมหาวงศ์ - พระอัยกา (เจ้าปู่) ในเจ้าจอมมารดาทิพเกษร ในรัชกาลที่ 5 และ พระไปยกา (เจ้าตาทวด) ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี
  4. เจ้าคำใส
  5. เจ้าหนานไชยเสนา

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เสด็จขึ้นครองนครเชียงใหม่ ใน พ.ศ. 2399 จนกระทั่งถึงแก่พิราลัยในวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2413 รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 16 ปี

พระธิดา

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ มีพระธิดากับแม่เจ้าอุษา รวม 2 องค์ ดังนี้

  1. เจ้าทิพเกสร - พระชายาในพระเจ้าอินทวิชยานนท์ และเป็นพระมารดาในเจ้าดารารัศมี พระราชชายาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
  2. เจ้าอุบลวรรณา - เจ้าแม่ของเจ้ากรรณิการ์ พระอัยยิกา (เจ้าย่า) ในเจ้าศิริมา ณ เชียงใหม่ พระชายาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี

ราชกรณียกิจ

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ทรงปกครองนครเชียงใหม่ และทำนุบำรุงศาสนาอย่างสม่ำเสมอ ทั้งยังทรงจัดสร้างระฆังชุดใหญ่ ถวายแด่วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร

ในด้านการปกครองทรงเข้มแข็งเป็นที่เกรงขาม แม้แต่รัฐบาลสยามก็ยังมิอาจล่วงเกินกิจการภายในของนครเชียงใหม่ได้ แต่พระเจ้ากาวิโรรสฯ ก็มิได้โปรดให้มีการเผยแพร่ศาสนาอื่นในนครเชียงใหม่ และได้ทรงสั่งประหารชีวิตคริสตศาสนิกชน 2 คน ในปี พ.ศ. 2411

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เป็นผู้น้อมเกล้าฯ ถวายพระเศวตวรวรรณ เป็นช้างในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อปี พ.ศ. 2412[5]

ราชตระกูล

อ้างอิง

  • ประชุมพงศาวดารภาคที่ 3 "เรื่อง พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย"
  1. ↑ รุ่งพงษ์ ชัยนาม. ประวัติศาสตร์ล้านนา : ประวัติศาสตร์ไทยที่คนไทยไม่ค่อยมีโกาสได้ศึกษา. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
  2. ↑ ราชบัณฑิตยสถาน, สารานุกรมประวัติศาสตร์ไทย เล่ม 1 อักษร ก, พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2549, หน้า 344
  3. ↑ พระยาประชากิจกรจักร. พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557. 496 หน้า. ISBN 978-616-7146-62-1, หน้า 458
  4. ↑ "พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย", หน้า 111
  5. ↑ "พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย", หน้า 118

แหล่งข้อมูลอื่น

  • ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
  • เจ้าวงศ์สัก ณ เชียงใหม่, คณะทายาทสายสกุล ณ เชียงใหม่. เจ้าหลวงเชียงใหม่. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), 2539.
  • นงเยาว์ กาญจนจารี. ดารารัศมี : พระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี. เชียงใหม่ :สุริวงศ์บุ๊คเซนเตอร์, 2539.
  • คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์, นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1]


ก่อนหน้า พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ถัดไป
พระเจ้ามโหตรประเทศ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่
(พ.ศ. 2399 - 29 มิถุนายน พ.ศ. 2413) 		พระเจ้าอินทวิชยานนท์
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์&oldid=5835302"