ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล)"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Simarut Lapisatepun (คุย | ส่วนร่วม)
ไม่มีความย่อการแก้ไข
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 6: บรรทัด 6:
| term_end = [[พ.ศ. 2458]]
| term_end = [[พ.ศ. 2458]]
| primeminister =
| primeminister =
| predecessor = [[เจ้าพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร]]
| predecessor = [[เจ้าพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (หม่อมราชวงศ์คลี่ สุทัศน์)]]
| successor = [[เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี]]
| successor = [[เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา)]]
| birth_date = [[16 เมษายน]] [[พ.ศ. 2410]]
| birth_date = [[16 เมษายน]] [[พ.ศ. 2410]]
| birth_place = [[ประเทศไทย]]
| birth_place = [[ประเทศไทย]]
บรรทัด 13: บรรทัด 13:
| death_place =
| death_place =
| party =
| party =
| spouse = [[ท่านผู้หญิงเสงี่ยม มาลากุล]]
| spouse = ท่านผู้หญิง[[เสงี่ยม พระเสด็จสุเรนทราธิบดี]]
| religion = [[พุทธ]]
| religion = [[ศาสนาพุทธ|พุทธ]]
| signature =
| signature =
| footnotes =
| footnotes =
บรรทัด 21: บรรทัด 21:
[[ไฟล์:ศาลาพระเสด็จ.jpg|thumb|200px|ศาลาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ภายในโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2468 เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี]]
[[ไฟล์:ศาลาพระเสด็จ.jpg|thumb|200px|ศาลาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ภายในโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2468 เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี]]
[[ไฟล์:ภาพถ่ายเก่าอาคารพระพุทธเจ้าหลวง.JPG|right|thumb|200px|[[โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร]] เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีจัดทำหลักสูตรการสอน ตามพระราชดำริ[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ]]
[[ไฟล์:ภาพถ่ายเก่าอาคารพระพุทธเจ้าหลวง.JPG|right|thumb|200px|[[โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร]] เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีจัดทำหลักสูตรการสอน ตามพระราชดำริ[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ]]
'''มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี''' นามเดิม '''หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล''' ([[16 เมษายน]] [[พ.ศ. 2410]] - [[14 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2459]]) อดีตเสนาบดี[[กระทรวงธรรมการ]]
'''มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี''' นามเดิม '''หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล''' ([[16 เมษายน]] [[พ.ศ. 2410]] - [[14 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2459]]) อดีต[[รายนามเสนาบดีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการของไทย|เสนาบดีกระทรวงธรรมการ]]


== ประวัติ ==
== ประวัติ ==
หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล เกิดเมื่อวันที่ [[16 เมษายน]] [[พ.ศ. 2410]]<ref name="เรื่องตั้ง">{{อ้างหนังสือ|ผู้แต่ง=[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ กรมพระสมมตอมรพันธ์]]|ชื่อหนังสือ=เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์|URL= |จังหวัด=กรุงเทพฯ|พิมพ์ที่=[[กรมศิลปากร]]|ปี= 2545|ISBN=974-417-534-6|จำนวนหน้า=404}}, หน้า 179 (เชิงอรรถ)</ref><!--จากหนังสือ 100 ปีภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ ร.5 บอกว่าเกิด พ.ศ. 2404--> ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] เป็นโอรสใน[[พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าขจรจรัสวงษ์ กรมหมื่นปราบปรปักษ์]] และหม่อมเปี่ยม


หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล เกิดเมื่อวันที่ [[16 เมษายน]] [[พ.ศ. 2410]] {{ต้องการอ้างอิงตรงนี้}} <!--จากหนังสือ 100 ปีภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ ร.5 บอกว่าเกิด พ.ศ. 2404--> ในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] เป็นบุตรของ[[พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าขจรจรัสวงษ์ กรมหมื่นปราบปรปักษ์]] (พระโอรสใน [[สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์]] ต้น[[:หมวดหมู่:ราชสกุลมาลากุล|ราชสกุลมาลากุล]] ประสูติจากหม่อมกลีบ) และหม่อมเปี่ยม หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล ศึกษาชั้นต้นที่[[โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ]] มีเลขประจำตัวหมายเลข 2 มีผลการเรียนดีเลิศ ซึ่งสอบได้ประโยคที่ 2 ในจุลศักราช 1248 หรือ [[พ.ศ. 2429]]
หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล ศึกษาชั้นต้นที่[[โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ]] มีเลขประจำตัวหมายเลข 2 มีผลการเรียนดีเลิศ ซึ่งสอบได้ประโยคที่ 2 ในจุลศักราช 1248 หรือ [[พ.ศ. 2429]]


หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล เข้ารับราชการในกรมศึกษาธิการ ได้รับพระราชทานโปรดเกล้าฯ เป็น '''หลวงไพศาลศิลปศาสตร์''' จากนั้นย้ายมารับราชการอยู่ที่กระทรวงมหาดไทย เป็น '''พระมนตรีพจนกิจ''' ท่านได้รับการไว้วางพระราชหฤทัยจาก[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ให้เป็นผู้อภิบาล [[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ขณะดำรงพระอิสริยยศเป็น [[สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร]] เสด็จไปทรงศึกษาต่อ ณ [[ประเทศอังกฤษ]] ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตพิเศษไทยประจำอังกฤษและยุโรป <ref>[http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2776 เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี โดย สมศักดิ์ ดำรงสุนทรชัย] </ref> ระหว่าง พ.ศ. 2440-2442 <ref>[http://www.thaiembassyuk.org.uk/list_amb.html รายนามเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน] สำเนาจากกูเกิลแคช [http://web.archive.org/web/20080703171333/http://www.thaiembassyuk.org.uk/list_amb.html]</ref>
หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล เข้ารับราชการในกรมศึกษาธิการ ได้รับพระราชทานโปรดเกล้าฯ เป็น ''หลวงไพศาลศิลปศาสตร์'' จากนั้นย้ายมารับราชการอยู่ที่กระทรวงมหาดไทย เป็น ''พระมนตรีพจนกิจ'' ท่านได้รับการไว้วางพระราชหฤทัยจาก[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ให้เป็นผู้อภิบาล[[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ขณะดำรงพระอิสริยยศเป็น[[สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร]] เสด็จไปทรงศึกษาต่อ ณ [[ประเทศอังกฤษ]] ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตพิเศษไทยประจำอังกฤษและยุโรป <ref>[http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2776 เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี โดย สมศักดิ์ ดำรงสุนทรชัย] </ref> ระหว่าง พ.ศ. 2440-2442 <ref>[http://www.thaiembassyuk.org.uk/list_amb.html รายนามเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน] สำเนาจากกูเกิลแคช [http://web.archive.org/web/20080703171333/http://www.thaiembassyuk.org.uk/list_amb.html]</ref>


จากการที่ท่านได้เห็นการศึกษาของนักเรียนไทยในต่างประเทศเป็นเวลาหลายปี ท่านได้กราบทูลเสนอให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปรับปรุงระบบการศึกษาของไทย ร่างเป็น "โครงแผนการศึกษาในกรุงสยาม" เมื่อวันที่ [[19 มิถุนายน]] [[พ.ศ. 2441]] และโครงการสร้างสถานศึกษาในระดับอุดมศึกษา เมื่อวันที่ [[10 เมษายน]] [[พ.ศ. 2453]]
จากการที่ท่านได้เห็นการศึกษาของนักเรียนไทยในต่างประเทศเป็นเวลาหลายปี ท่านได้กราบทูลเสนอให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปรับปรุงระบบการศึกษาของไทย ร่างเป็น "โครงแผนการศึกษาในกรุงสยาม" เมื่อวันที่ [[19 มิถุนายน]] [[พ.ศ. 2441]] และโครงการสร้างสถานศึกษาในระดับอุดมศึกษา เมื่อวันที่ [[10 เมษายน]] [[พ.ศ. 2453]]


ท่านได้รับพระราชทานโปรดเกล้าฯ เป็น '''พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์''' ดำรงตำแหน่ง ปลัดทูลฉลองกระทรวงธรรมการ (ปัจจุบันคือ [[กระทรวงศึกษาธิการ]]) และได้เลื่อนเป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการ ในสมัยรัชกาลที่ 6
ท่านได้รับพระราชทานโปรดเกล้าฯ เป็น ''พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์'' ดำรงตำแหน่ง ปลัดทูลฉลองกระทรวงธรรมการ (ปัจจุบันคือ [[กระทรวงศึกษาธิการ]]) และได้เลื่อนเป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการ ในสมัยรัชกาลที่ 6


เมื่อวันอังคารที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ ได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยา มีสมญาตามจารึกในสุพรรณบัฏว่า ''เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ศรีวิสุทธสุริยศักดิ์ อรรคพุทธศาสนวโรประการ ศิลปศาสตร์พิศาลศึกษานุกิจ บัณฑิตยการานุรักษ์ สามัคยาจารย์วิบุลย์ มาลากุลบริพัตร์ บรมขัติยราชสวามิภักดิ์ เสมาธรรมจักรมุรธาธร ศุภกิจจานุสรอาชวาธยาไศรย พุทธาทิไตรรัตนธาดา อภัยพิริยบรากรมพาหุ''<ref>[[ราชกิจจานุเบกษา]], [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2456/A/329.PDF พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนกรม ตั้งกรม ตั้งพระองค์เจ้า แลตั้งเจ้าพระยา], เล่ม 30, 11 พฤศจิกายน 2456, หน้า 344-8</ref>
พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น '''เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี''' เมื่อปี พ.ศ. 2456 และถึงแก่อสัญกรรมในอีก 3 ปีต่อมา เมื่อวันที่ [[14 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2459]]

เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ [[14 กุมภาพันธ์]] [[พ.ศ. 2459]]<ref name="เรื่องตั้ง"/>


== ชีวิตครอบครัว ==
== ชีวิตครอบครัว ==
เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี สมรสกับท่านผู้หญิงเสงี่ยม มาลากุล (วสันตสิงห์) มีบุตร-ธิดา 8 คน คือ
เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี สมรสกับท่านผู้หญิง[[เสงี่ยม พระเสด็จสุเรนทราธิบดี]] (วสันตสิงห์) มีบุตร-ธิดา 8 คน คือ
* หม่อมหลวงปก มาลากุล
* หม่อมหลวงปก มาลากุล
* หม่อมหลวงปอง มาลากุล สมรสกับ หม่อมเจ้าสุรวุฒิประวัติ เทวกุล
* หม่อมหลวงปอง มาลากุล สมรสกับ[[หม่อมเจ้าสุรวุฒิประวัติ เทวกุล]]
* หม่อมหลวงเปนศรี มาลากุล
* หม่อมหลวงเปนศรี มาลากุล
* หม่อมหลวงเปนศักดิ์ มาลากุล
* หม่อมหลวงเปนศักดิ์ มาลากุล
* หม่อมหลวงป้อง มาลากุล
* หม่อมหลวงป้อง มาลากุล
* [[หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล]]ผู้ก่อตั้งโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา และมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ สมรสกับ ท่านผู้หญิงดุษฏี มาลากุล
* [[หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล]] ผู้ก่อตั้งโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา และมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ สมรสกับท่านผู้หญิง[[ดุษฎี มาลากุล ณ อยุธยา]]
* หม่อมหลวงเปี่ยมสิน มาลากุล
* หม่อมหลวงเปี่ยมสิน มาลากุล
* หม่อมหลวงปานตา มาลากุล สมรสกับ นายเมืองเริง วสันตสิงห์
* หม่อมหลวงปานตา มาลากุล สมรสกับนายเมืองเริง วสันตสิงห์
สมรสกับคุณเจียร ลักษณะบุตร มีธิดาคือ
สมรสกับคุณเจียร ลักษณะบุตร มีธิดาคือ
* หม่อมหลวงนกน้อย มาลากุล
* หม่อมหลวงนกน้อย มาลากุล
บรรทัด 53: บรรทัด 56:


=== ด้านการศึกษา ===
=== ด้านการศึกษา ===
โดยเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล) จัดทำหลักสูตรโรงเรียนเบญจมบพิตร หรือ [[โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร]]ในปัจจุบัน ตามพระราชดำริ[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ซึ่งพระองค์ทรงกำหนดหลักสูตรแนวการสอนด้วยพระองค์เองสำหรับโรงเรียนเบญจมบพิตร ([[โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร]]ในปัจจุบัน )
โดยเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี จัดทำหลักสูตรโรงเรียนเบญจมบพิตร ([[โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร]]ในปัจจุบัน) ตามพระราชดำริ[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ซึ่งพระองค์ทรงกำหนดหลักสูตรแนวการสอนของโรงเรียนนี้ด้วยพระองค์เอง


=== เพลงสรรเสริญพระบารมี ===
=== เพลงสรรเสริญพระบารมี ===
แต่เดิม การร้อง[[เพลงสรรเสริญพระบารมี]] มีการแยกเนื้อร้องที่ใช้สำหรับ ทหารเรือหรือพลเรือนร้อง นอกจากนี้ยังมีการแบ่งแยกเนื้อร้องบางวรรคบางตอน สำหรับชาย และหญิงร้องต่างกัน ทำให้เกิดความลักลั่น เมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2445 พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ได้ออกคำสั่ง กำหนดให้เพลงสรรเสริญพระบารมีมีเพียงเนื้อร้องเดียว เหมือนกันหมด
แต่เดิม การร้องเพลง "[[สรรเสริญพระบารมี]]" มีการแยกเนื้อร้องที่ใช้สำหรับ ทหารเรือหรือพลเรือนร้อง นอกจากนี้ยังมีการแบ่งแยกเนื้อร้องบางวรรคบางตอน สำหรับชาย และหญิงร้องต่างกัน ทำให้เกิดความลักลั่น เมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2445 พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ได้ออกคำสั่ง กำหนดให้เพลงสรรเสริญพระบารมีมีเพียงเนื้อร้องเดียว เหมือนกันหมด


=== เพลงสามัคคีชุมนุม ===
=== เพลงสามัคคีชุมนุม ===
พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ เป็นผู้ประพันธ์คำร้องภาษาไทยของเพลง [[สามัคคีชุมนุม]] โดยใช้ทำนองเพลง [[ออลด์แลงไซน์]](Auld Lang Syne) ท่านได้รับการยกย่องว่า สามารถใส่เนื้อร้องภาษาไทยเข้าไปให้สอดคล้องกับทำนองเดิมได้อย่างเหมาะเจาะ สามารถร้องเนื้อภาษาไทยไปพร้อมๆกับเนื้อภาษาเดิมของเพลงได้อย่างไม่ขัดเขิน เนื้อเพลงมีความหมายลึกซึ้ง ให้ความรู้สึกถึงความสามัคคีเป็นอันดีต่อหมู่คณะ <ref>[http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9480000175726 เพลงสามัคคีชุมนุม]</ref>
พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ เป็นผู้ประพันธ์คำร้องภาษาไทยของเพลง "[[สามัคคีชุมนุม]]" โดยใช้ทำนองเพลง [[ออลด์แลงไซน์]] (Auld Lang Syne) ท่านได้รับการยกย่องว่า สามารถใส่เนื้อร้องภาษาไทยเข้าไปให้สอดคล้องกับทำนองเดิมได้อย่างเหมาะเจาะ สามารถร้องเนื้อภาษาไทยไปพร้อมๆกับเนื้อภาษาเดิมของเพลงได้อย่างไม่ขัดเขิน เนื้อเพลงมีความหมายลึกซึ้ง ให้ความรู้สึกถึงความสามัคคีเป็นอันดีต่อหมู่คณะ<ref>[http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9480000175726 เพลงสามัคคีชุมนุม]</ref>


=== สมบัติผู้ดี ===
=== สมบัติผู้ดี ===
บรรทัด 66: บรรทัด 69:
== อ้างอิง ==
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
{{รายการอ้างอิง}}



{{รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ}}
{{รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ}}
บรรทัด 71: บรรทัด 75:
{{เกิดปี|2410}}{{เสียชีวิตปี|2459}}
{{เกิดปี|2410}}{{เสียชีวิตปี|2459}}
{{เรียงลำดับ|พระเสด็จสุเรนทราธิบดี (หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล)}}
{{เรียงลำดับ|พระเสด็จสุเรนทราธิบดี (หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล)}}
[[หมวดหมู่:บรรดาศักดิ์ชั้นเจ้าพระยา|พระเสด็จสุเรนทราธิบดี]]
[[หมวดหมู่:บรรดาศักดิ์ชั้นเจ้าพระยา]]
[[หมวดหมู่:หม่อมราชวงศ์]]
[[หมวดหมู่:หม่อมราชวงศ์]]
[[หมวดหมู่:ราชสกุลมาลากุล]]
[[หมวดหมู่:ราชสกุลมาลากุล]]
[[หมวดหมู่:รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการไทย]]
[[หมวดหมู่:รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการไทย]]
[[หมวดหมู่:นักการทูตชาวไทย|ปเปีย]]
[[หมวดหมู่:นักการทูตชาวไทย]]
[[หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ร.ว.]]
[[หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ร.ว.]]
[[หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.จ. (ฝ่ายหน้า)]]
[[หมวดหมู่:สมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ป.จ. (ฝ่ายหน้า)]]

รุ่นแก้ไขเมื่อ 01:24, 17 กุมภาพันธ์ 2558

เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี
ไฟล์:เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี.jpg
เสนาบดีว่าการกระทรวงธรรมการ
ดำรงตำแหน่ง
พ.ศ. 2454 – พ.ศ. 2458
ก่อนหน้าเจ้าพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (หม่อมราชวงศ์คลี่ สุทัศน์)
ถัดไปเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด16 เมษายน พ.ศ. 2410
ประเทศไทย
เสียชีวิต14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2459
ศาสนาพุทธ
คู่สมรสท่านผู้หญิงเสงี่ยม พระเสด็จสุเรนทราธิบดี
ไฟล์:ศาลาพระเสด็จ.jpg
ศาลาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ภายในโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2468 เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี
โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีจัดทำหลักสูตรการสอน ตามพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี นามเดิม หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล (16 เมษายน พ.ศ. 2410 - 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2459) อดีตเสนาบดีกระทรวงธรรมการ

ประวัติ

หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล เกิดเมื่อวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2410[1] ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นโอรสในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าขจรจรัสวงษ์ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ และหม่อมเปี่ยม

หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล ศึกษาชั้นต้นที่โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ มีเลขประจำตัวหมายเลข 2 มีผลการเรียนดีเลิศ ซึ่งสอบได้ประโยคที่ 2 ในจุลศักราช 1248 หรือ พ.ศ. 2429

หม่อมราชวงศ์เปีย มาลากุล เข้ารับราชการในกรมศึกษาธิการ ได้รับพระราชทานโปรดเกล้าฯ เป็น หลวงไพศาลศิลปศาสตร์ จากนั้นย้ายมารับราชการอยู่ที่กระทรวงมหาดไทย เป็น พระมนตรีพจนกิจ ท่านได้รับการไว้วางพระราชหฤทัยจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้เป็นผู้อภิบาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จไปทรงศึกษาต่อ ณ ประเทศอังกฤษ ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตพิเศษไทยประจำอังกฤษและยุโรป [2] ระหว่าง พ.ศ. 2440-2442 [3]

จากการที่ท่านได้เห็นการศึกษาของนักเรียนไทยในต่างประเทศเป็นเวลาหลายปี ท่านได้กราบทูลเสนอให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปรับปรุงระบบการศึกษาของไทย ร่างเป็น "โครงแผนการศึกษาในกรุงสยาม" เมื่อวันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2441 และโครงการสร้างสถานศึกษาในระดับอุดมศึกษา เมื่อวันที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2453

ท่านได้รับพระราชทานโปรดเกล้าฯ เป็น พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ ดำรงตำแหน่ง ปลัดทูลฉลองกระทรวงธรรมการ (ปัจจุบันคือ กระทรวงศึกษาธิการ) และได้เลื่อนเป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการ ในสมัยรัชกาลที่ 6

เมื่อวันอังคารที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ ได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยา มีสมญาตามจารึกในสุพรรณบัฏว่า เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ศรีวิสุทธสุริยศักดิ์ อรรคพุทธศาสนวโรประการ ศิลปศาสตร์พิศาลศึกษานุกิจ บัณฑิตยการานุรักษ์ สามัคยาจารย์วิบุลย์ มาลากุลบริพัตร์ บรมขัติยราชสวามิภักดิ์ เสมาธรรมจักรมุรธาธร ศุภกิจจานุสรอาชวาธยาไศรย พุทธาทิไตรรัตนธาดา อภัยพิริยบรากรมพาหุ[4]

เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2459[1]

ชีวิตครอบครัว

เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี สมรสกับท่านผู้หญิงเสงี่ยม พระเสด็จสุเรนทราธิบดี (วสันตสิงห์) มีบุตร-ธิดา 8 คน คือ

สมรสกับคุณเจียร ลักษณะบุตร มีธิดาคือ

  • หม่อมหลวงนกน้อย มาลากุล

สมรสกับคุณเลื่อน ศิวานนท์ มีบุตรคือ

  • หม่อมหลวงประวัติ มาลากุล

ผลงาน

ด้านการศึกษา

โดยเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี จัดทำหลักสูตรโรงเรียนเบญจมบพิตร (โรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตรในปัจจุบัน) ตามพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งพระองค์ทรงกำหนดหลักสูตรแนวการสอนของโรงเรียนนี้ด้วยพระองค์เอง

เพลงสรรเสริญพระบารมี

แต่เดิม การร้องเพลง "สรรเสริญพระบารมี" มีการแยกเนื้อร้องที่ใช้สำหรับ ทหารเรือหรือพลเรือนร้อง นอกจากนี้ยังมีการแบ่งแยกเนื้อร้องบางวรรคบางตอน สำหรับชาย และหญิงร้องต่างกัน ทำให้เกิดความลักลั่น เมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2445 พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ได้ออกคำสั่ง กำหนดให้เพลงสรรเสริญพระบารมีมีเพียงเนื้อร้องเดียว เหมือนกันหมด

เพลงสามัคคีชุมนุม

พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ เป็นผู้ประพันธ์คำร้องภาษาไทยของเพลง "สามัคคีชุมนุม" โดยใช้ทำนองเพลง ออลด์แลงไซน์ (Auld Lang Syne) ท่านได้รับการยกย่องว่า สามารถใส่เนื้อร้องภาษาไทยเข้าไปให้สอดคล้องกับทำนองเดิมได้อย่างเหมาะเจาะ สามารถร้องเนื้อภาษาไทยไปพร้อมๆกับเนื้อภาษาเดิมของเพลงได้อย่างไม่ขัดเขิน เนื้อเพลงมีความหมายลึกซึ้ง ให้ความรู้สึกถึงความสามัคคีเป็นอันดีต่อหมู่คณะ[5]

สมบัติผู้ดี

พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ ได้แต่งหนังสือไว้หลายเล่ม เล่มหนึ่งที่มีชื่อเสียงคือ สมบัติผู้ดี ซึ่งกล่าวถึงหลักปฏิบัติ 10 ประการของผู้ที่มีกาย วาจา ใจ อันสุจริต ท่านได้เรียบเรียงไว้เมื่อ พ.ศ. 2455 [6]

อ้างอิง

  1. 1.0 1.1 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ กรมพระสมมตอมรพันธ์เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. ISBN 974-417-534-6, หน้า 179 (เชิงอรรถ)
  2. เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี โดย สมศักดิ์ ดำรงสุนทรชัย
  3. รายนามเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน สำเนาจากกูเกิลแคช [1]
  4. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนกรม ตั้งกรม ตั้งพระองค์เจ้า แลตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 30, 11 พฤศจิกายน 2456, หน้า 344-8
  5. เพลงสามัคคีชุมนุม
  6. หนังสือสมบัติผู้ดี