มารยาท

มารยาท, มรรยาท, จริยา หรือ จรรยา หมายถึงแบบแผนของการประพฤติปฏิบัติที่ถูกวาดเค้าโครงไว้ให้เป็นพฤติกรรมทางสังคม ตามที่กำหนดโดยบรรทัดฐานประเพณีร่วมสมัยภายในสังคม ชนชั้น หรือกลุ่มทางสังคม การประพฤติตามมารยาทจะเป็นที่ยอมรับในสังคม ในทางตรงข้าม การไม่ปฏิบัติตามมารยาทหรือการปฏิบัติผิดแผกไปจากปรกติอาจถูกสังคมครหา มารยาทไม่ได้ติดตัวมาแต่กำเนิด แต่ได้มาจากสิ่งแวดล้อม การศึกษา และการอบรมเป็นสำคัญ

มารยาทเป็นหลักการบ่งบอกว่าสิ่งใดควรกระทำหรือไม่กระทำ และจะกระทำอย่างไรในสถานการณ์ที่กำหนด มารยาทบางข้อก็มีเหตุผลรองรับตัวอย่างเช่น เมื่อพบผู้ใหญ่ก็ต้องสวัสดี เพื่อเป็นการนบนอบ ห้ามนอนกินข้าว เพราะอาจทำให้สำลักอาหาร ห้ามเคาะปากหม้อด้วยจวัก เพราะจะทำให้หม้อข้าวแตก (สมัยโบราณใช้หม้อดินหุงข้าว) รวบช้อมส้อมเมื่อรับประทานเสร็จ เพื่อบ่งบอกให้บริกรทราบและให้เก็บจาน เป็นต้น ในขณะที่บางข้อก็หาคำอธิบายไม่ได้ เช่น ห้ามกางร่มในบ้าน ห้ามกินกล้วยแฝด ห้ามร้องเพลงในครัว เป็นอาทิ แต่หลักมารยาทส่วนใหญ่ตั้งขึ้นตามหลักศีลธรรมเพื่อให้ทุกคนอยู่ร่วมกันอย่างเป็นสุข เช่น ไม่ให้ถามอายุ หรือ น้ำหนักของผู้หญิง ไม่ให้ถามเงินเดือน ห้ามรังเกียจหรือว่าผู้อื่นว่ามีกลิ่นตัวหรือกลิ่นปาก เป็นต้น ผู้ไม่ปฏิบัติตามหลักมารยาทจะได้รับการมองจากสังคมว่าไม่เป็นผู้ดี