ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประเทศราช"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 09:18, 17 กรกฎาคม 2557

ประเทศราช^[1] หรือรัฐบรรณาการ หมายถึง รัฐที่มีประมุขเป็นของตนเอง แต่ผู้ภายใต้อำนาจควบคุมดูแลและคุ้มครองของพระมหากษัตริย์อีกรัฐหนึ่ง เจ้าผู้ครองนครประเทศราชมีหน้าที่ต้องส่งเครื่องราชบรรณาการถวายเป็นประจำ และในยามศึกสงครามต้องส่งกองกำลังเข้าช่วยกองทัพหลวงด้วย มีลักษณะคล้ายรัฐในอารักขาของจักรวรรดินิยมตะวันตก

สยาม

ประเทศราชของสยาม แบ่งออกเป็น 3 ชั้น^[2] ตามบรรดาศักดิ์ของเจ้าเมือง ได้แก่

พระเจ้าประเทศราช เช่น พระเจ้าดวงทิพย์ ผู้ครองนครลำปาง
เจ้าพระยาประเทศราช เช่น เจ้าพระยาศรีธรรมาโศกราช
พระยาประเทศราช เช่น พระยาวิเชียรปราการ (บุญมา) ผู้ครองนครเชียงใหม่

ศักดินา

ในราชอาณาจักรสยาม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดให้ตราพระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช^[3] ดังนี้

เจ้าเมืองประเทศราช	ศักดินา (ไร่)	เทียบเท่า
พระเจ้าประเทศราช	15,000	เจ้าต่างกรม
เจ้าประเทศราช	10,000	ข้าหลวงเทศาภิบาล
พระยาประเทศราช	8,000	เจ้าพระยาวังหน้า

รายพระนามพระเจ้าประเทศราชสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

เจ้าผู้ครองนครในหัวเมืองเหนือของสยาม ที่ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นพระเจ้าประเทศราชในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ได้แก่^[4]

ลำดับที่	พระนาม	นคร	วันที่ได้รับพระราชทานสถาปนา
1	พระบรมราชาธิบดี (กาวิละ)	นครเชียงใหม่	พ.ศ. 2345
2	พระเจ้านครลำปาง (ดวงทิพ)	นครลำปาง	พ.ศ. 2366
3	พระเจ้าลำพูนไชย (บุญมา)	นครลำพูน	พ.ศ. 2369
4	พระเจ้ามโหตรประเทศ	นครเชียงใหม่	พ.ศ. 2396
5	พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงศ์	นครเชียงใหม่	พ.ศ. 2404
6	พระเจ้าอินทวิชยานนท์	นครเชียงใหม่	พ.ศ. 2426
7	พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช	นครน่าน	18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446

อ้างอิง

↑ ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708
↑ ชูวงศ์ ฉายะบุตร, การปกครองท้องถิ่นไทย, พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช, เล่ม 16, วันที่ 16 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 197
↑ วรชาติ มีชูบท, เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ, กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35

[1] ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708

[2] ชูวงศ์ ฉายะบุตร, การปกครองท้องถิ่นไทย, พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44

[3] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช, เล่ม 16, วันที่ 16 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 197

[4] วรชาติ มีชูบท, เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ, กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ บรรทัด 1: / บรรทัด 1: @@
 {{มุมมองสากล}}
-[[ไฟล์:National Museum KL 2008 (36).JPG|200px|thumb|[[ต้นไม้เงินต้นไม้ทอง]]ที่หัวเมืองมลายูส่งมาเป็นเครื่องราชบรรณาการแก่พระเจ้ากรุงสยาม]]
+[[ไฟล์:National Museum KL 2008 (36).JPG|200px|thumb|"[[ต้นไม้เงินต้นไม้ทอง]]" ที่หัวเมือง[[มลายู]]ส่งมาเป็นเครื่องราชบรรณาการแก่พระเจ้ากรุงสยาม]]
 '''ประเทศราช'''<ref>[[ราชบัณฑิตยสถาน]], ''[[พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554]] เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว'', กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708</ref> หรือ'''รัฐบรรณาการ''' หมายถึง [[รัฐ]]ที่มี[[ประมุข]]เป็นของตนเอง แต่ผู้ภายใต้อำนาจควบคุมดูแลและคุ้มครองของ[[พระมหากษัตริย์]]อีกรัฐหนึ่ง เจ้าผู้ครองนครประเทศราชมีหน้าที่ต้องส่งเครื่องราช[[บรรณาการ]]ถวายเป็นประจำ และในยามศึกสงครามต้องส่งกองกำลังเข้าช่วยกองทัพหลวงด้วย มีลักษณะคล้าย[[รัฐในอารักขา]]ของ[[จักรวรรดินิยม]]ตะวันตก
+== สยาม ==
-ประเทศราช แบ่งออกเป็น 3 ชั้น<ref>ชูวงศ์ ฉายะบุตร, ''การปกครองท้องถิ่นไทย'', พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44</ref> ตามบรรดาศักดิ์ของเจ้าเมือง ได้แก่
+ประเทศราชของสยาม แบ่งออกเป็น 3 ชั้น<ref>ชูวงศ์ ฉายะบุตร, ''การปกครองท้องถิ่นไทย'', พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44</ref> ตามบรรดาศักดิ์ของเจ้าเมือง ได้แก่
 # '''พระเจ้าประเทศราช''' เช่น [[พระเจ้าดวงทิพย์]] ผู้ครองนครลำปาง
 # '''เจ้าพระยาประเทศราช''' เช่น [[เจ้าพระยาศรีธรรมาโศกราช]]
 # '''พระยาประเทศราช''' เช่น [[พระยาวิเชียรปราการ (บุญมา)]] ผู้ครองนครเชียงใหม่
-== ศักดินา ==
+=== ศักดินา ===
 ในราชอาณาจักรสยาม [[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ได้โปรดให้ตรา'''พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช'''<ref>ราชกิจจานุเบกษา, [http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2442/016/197.PDF พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช], เล่ม 16, วันที่ 16 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 197</ref> ดังนี้
@@ บรรทัด 22: / บรรทัด 23: @@
 |}
-== รายพระนามเจ้าผู้ครองนครที่ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นพระเจ้าประเทศราช ==
+=== รายพระนามพระเจ้าประเทศราชสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ===
-เจ้าผู้ครองนครที่ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นพระเจ้าประเทศราช ของ[[สยาม]] ได้แก่<ref>วรชาติ มีชูบท, ''เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ'', กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35</ref>
+เจ้าผู้ครองนครใน[[หัวเมืองเหนือ]]ของ[[สยาม]] ที่ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นพระเจ้าประเทศราชในสมัย[[กรุงรัตนโกสินทร์]] ได้แก่<ref>วรชาติ มีชูบท, ''เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ'', กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35</ref>
 {|class="wikitable" style="text-align:center"
 |-
-| '''พระนาม''' || '''นคร''' || '''วันที่ได้รับพระราชทานสถาปนา'''
+| '''ลำดับที่''' || '''พระนาม''' || '''นคร''' || '''วันที่ได้รับพระราชทานสถาปนา'''
 |-
-| [[พระเจ้ากาวิละ|พระบรมราชาธิบดี ศรีสุริยวงศ์อินทรสุรศักดิ์ สมญามหาขัตติยราชชาติราไชยสวรรย์ เจ้าขัณฑสีมา พระนครเชียงใหม่ราชธานี]] || [[นครเชียงใหม่]] || พ.ศ. 2345
+| 1 || [[พระเจ้ากาวิละ|พระบรมราชาธิบดี (กาวิละ)]] || [[นครเชียงใหม่]] || พ.ศ. 2345
 |-
-| [[พระเจ้านครลำปางดวงทิพ]] || [[นครลำปาง]] || พ.ศ. 2366
+| 2 || [[พระเจ้าดวงทิพย์|พระเจ้านครลำปาง (ดวงทิพ)]] || [[นครลำปาง]] || พ.ศ. 2366
 |-
-| [[พระเจ้านครลำพูนบุญมา]] || [[นครลำพูน]] || พ.ศ. 2369
+| 3 || [[พระเจ้าลำพูนไชย]] (บุญมา) || [[นครลำพูน]] || พ.ศ. 2369
 |-
-| [[พระเจ้ามโหตรประเทศ|พระเจ้ามโหตรประเทศ ราชาธิบดินทร นพีสินทรมหานคราธิษฐาน ภูบาลบพิตร์ สถิตในอุดมชิยางคราชวงษ์ พระเจ้านครเชียงใหม่]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2396
+| 4 || [[พระเจ้ามโหตรประเทศ]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2396
 |-
-| [[พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงศ์|พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงษ์ ดำรงนพิสีนคร สุนทรทศลักษณเกษตร วรฤทธิเดชศรีโยนางคดไนยราชวงษาธิบดี เจ้านครเชียงใหม่]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2404
+| 5 || [[พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงศ์]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2404
 |-
-| [[พระเจ้าอินทวิชยานนท์|พระเจ้าอินทวิชยานนท์พหลเทพภักดี ศรีโยนางคราชวงศาธิตัย มโหตรพิสัยธุระสิทธิธาดา ประเทศราชานุภาวบริหาร ภูบาลบพิตรสถิตชิยางคราชวงศ์ พระเจ้านครเชียงใหม่]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2426
+| 6 || [[พระเจ้าอินทวิชยานนท์]] || นครเชียงใหม่ || พ.ศ. 2426
 |-
-| [[พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช|พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช กุลเชษฐมหันต์ ไชยนันทบุระมหาราชวงษาธิบดี สุจริตจารีราชานุภาวรักษ์ วิบุลยศักดิ์กิตติไพศาล ภูบาลบพิตร์ สถิต ณ นันทราชวงษ์ พระเจ้านครเมืองน่าน]] || [[นครน่าน]] || 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446
+| 7 || [[พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช]] || [[นครน่าน]] || 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446
 |}