พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์
พระเจ้านครเชียงใหม่
ครองราชย์	พ.ศ. 2399 - พ.ศ. 2413
รัชสมัย	16 ปี
รัชกาลก่อนหน้า	พระเจ้ามโหตรประเทศ
รัชกาลถัดไป	พระเจ้าอินทวิชยานนท์
พิราลัย	พ.ศ. 2413
พระมเหสี	แม่เจ้าอุษามหาเทวี
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณะเกษตร วรฤทธิ์เดชมหาโยนางคราชวงศาธิบดี พระเจ้านครเชียงใหม่
พระบุตร	· แม่เจ้าเทพไกรสรราชเทวี · เจ้าอุบลวรรณา
ราชวงศ์	ราชวงศ์เจ้าเจ็ดตน (ทิพย์จักราธิวงศ์)
พระบิดา	พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ
พระมารดา	แม่เจ้าโนจาราชเทวี

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ทรงเป็น พระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 6 แห่ง "ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)" ด้วยพระนิสัยที่เด็ดขาดเป็นที่เคารพยำเกรงในหมู่ข้าราชบริพารและพสกนิกร เมื่อทรงพิจารณาตัดสินว่าคดีความใดแล้ว หากทรงเอ่ยว่า "อ้าว" เมื่อใด หมายถึงการต้องโทษตัดศีรษะประหารชีวิต จนประชาชนทั่วไปต่างถวายพระสมัญญาว่า "เจ้าชีวิตอ้าว"

พระราชประวัติ

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ หรือ พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ดำรงนพีสีนคร สุนทรทศลักษณะเกษตร วรฤทธิ์เดชมหาโยนางคราชวงศาธิบดี พระเจ้านครเชียงใหม่ ทรงราชสมภพเมื่อจุลศักราช - ปี- จัตวาศก (พ.ศ.-) ทรงเป็นราชโอรสใน พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ, พระเจ้านครเชียงใหม่ องค์ที่ 1 กับ แม่เจ้าโนจาราชเทวี และทรงเป็นราชนัดดา (หลานปู่) ใน เจ้าฟ้าชายแก้ว สิงหราชธานี เจ้าผู้ครองนครลำปาง กับ แม่เจ้าจันทาราชเทวี

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ทรงมีราชเชษฐา ราชอนุชา และราชขนิษฐา รวม 5 พระองค์ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

• เจ้าราชบุตร (สุริยฆาต), เจ้าราชบุตรนครเชียงใหม่ - พระไปยกา (เจ้าตาทวด) ใน "เจ้าหญิงทิพวัน กฤดากร" และ "เจ้าหญิงศรีนวล กฤดากร" ชายา ใน "พลเอก พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช"

• พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์, พระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 6

• เจ้าหนานมหาวงศ์ - พระอัยกา (เจ้าปู่) ใน เจ้าจอมมารดาเจ้าทิพเกษร ณ เชียงใหม่ และ พระไปยกา (เจ้าตาทวด) ใน พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

• เจ้าหญิงคำใส

• เจ้าหนานไชยเสนา

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เสด็จขึ้นครองนครเชียงใหม่ ใน พ.ศ. 2399 จนกระทั่งถึงแก่พิราลัยใน พ.ศ. 2413 รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 16 ปี สิริพระชนมายุได้ - ชันษา

ราชโอรส ราชธิดา

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ทรงมีราชธิดา กับแม่เจ้าอุษามหาเทวี รวม 2 พระองค์ ดังนี้

• แม่เจ้าเทพไกรสรราชเทวี - ราชเทวีใน พระเจ้าอินทวิชยานนท์ พระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 และทรงเป็น พระราชชนกใน พระราชชายา เจ้าดารารัศมี ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
• เจ้าหญิงอุบลวรรณา - พระราชชนนีของเจ้ากรรณิการ์ พระอัยยิกา (เจ้าย่า) ใน เจ้าหญิงศิริมา ณ เชียงใหม่ พระชายาใน พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิลกนพรัฐ กรมหมื่นสรรควิสัยนรบดี

ราชกรณียกิจ

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ทรงปกครองนครเชียงใหม่ และทำนุบำรุงศาสนาอย่างสม่ำเสมอ ทั้งยังทรงจัดสร้างระฆังชุดใหญ่ ถวายแด่วัดพระธาตุดอยสุเทพ

ในด้านการปกครองทรงเข้มแข็งเป็นที่เกรงขาม แม้แต่สยามประเทศ ก็ยังมิอาจล่วงเกินกิจการภายในของนครเชียงใหม่ได้ แต่พระเจ้ากาวิโรรสฯ ก็มิได้โปรดให้มีการเผยแพร่ศาสนาอื่น เข้ามาในนครเชียงใหม่ และได้ทรงสั่งประหารชีวิตคริสเตียน จำนวน 2 คน ในปี พ.ศ. 2411

พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ เป็นผู้น้อมเกล้าฯ ถวายพระเศวตวรวรรณฯ เป็นช้างในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อปี พ.ศ. 2412

แหล่งข้อมูลอื่น

• ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
• เจ้าวงศ์สัก ณ เชียงใหม่, คณะทายาทสายสกุล ณ เชียงใหม่. เจ้าหลวงเชียงใหม่. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), 2539.
• นงเยาว์ กาญจนจารี. ดารารัศมี : พระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี. เชียงใหม่ :สุริวงศ์บุ๊คเซนเตอร์, 2539.
• คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์, นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1]

ก่อนหน้า		พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์		ถัดไป
พระเจ้ามโหตรประเทศ		เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2399 - พ.ศ. 2413)		พระเจ้าอินทวิชยานนท์