ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษามองโกเลีย"

Mongolian
	Монгол (Mongol), ᠮᠣᠨᠭᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ(Mongghol)
ประเทศที่มีการพูด	จีน คีร์กีซสถาน มองโกเลีย และรัสเซีย
ภูมิภาค	มองโกเลีย สาธารณรัฐบูเรียตียา (รัสเซีย) อิสซีก-คูล (คีร์กีซสถาน) มณฑลเหลียวหนิง มณฑลจี๋หลิน และมณฑลเฮย์หลงเจียง (จีน)
จำนวนผู้พูด	5.7 ล้าน (ไม่พบวันที่)
ตระกูลภาษา	อัลไตอิก (เป็นที่โต้แย้ง) มองโกลิก ตะวันออก ออยรัต-คัลข่า คัลข่า-บูเรียต Mongolian; ; ; ; ;
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	มองโกเลีย เขตปกครองตนเองมองโกเลียใน (จีน) และสาธารณรัฐบูเรียตียา (รัสเซีย)
รหัสภาษา
ISO 639-1	mn
ISO 639-2	mon
ISO 639-3	มีหลากหลาย:; mon – Mongolian (generic); khk – Halh Mongolian; mvf – Peripheral Mongolian

เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ

← การแก้ไขก่อนหน้า การแก้ไขถัดไป →

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

เห็นภาพข้อความวิกิ

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:18, 25 สิงหาคม 2556

ภาษามองโกเลีย เป็นภาษาทางการของประเทศมองโกเลีย และเป็นภาษาหลักของชาวมองโกเลียส่วนใหญ่ ซึ่งคนพูดส่วนใหญ่จะพูดแบบคอลคา (Khalkha) นอกจากนี้ ภาษามองโกเลียก็พูดในพื้นที่รอบนอกในบางมณฑลของสาธารณรัฐประชาชนจีนและสหพันธรัฐรัสเซีย ภาษามองโกเลีย เป็นภาษารูปคำติดต่อคล้ายภาษาตุรกีหรือภาษาฟินน์ มีการเติมปัจจัยที่รากศัพท์ ภาษามองโกเลียมีเพียงสรรพนามบุรุษที่หนึ่งและสอง แต่ไม่มีบุรุษที่สาม แต่ใช้สรรพนามชี้เฉพาะ เช่น นี่ (en) นั่น (ter) นี่ทั้งหลาย (ed nar) และนั่นทั้งหลาย (ted nar) แทน

การแพร่กระจายทางภูมิศาสตร์

ภาษามองโกเลียเป็นภาษาประจำชาติของมองโกเลีย มีผู้พูดราว 2.5 ล้านคน และยังเป็นภาษาราชการในเขตปกครองตนเองมองโกเลียในในประเทศจีนที่มีผู้พูดประมาณ 2.7 ล้านคนหรือมากกว่า แต่จำนวนผู้พูดภาษานี้ที่แน่นอนในจีนประเมินได้ยาก มีผู้พูดสำเนียงคาร์ชินและสำเนียงคอร์ชินในเหลียวหนิง จีหลิน และเฮยหลงเจียงในบริเวณที่ติดต่อกับมองโกเลียใน

การจัดจำแนกและสำเนียง

ภาษามองโกเลียจัดเป็นภาษาในกลุ่มภาษามองโกล ซึ่งสมาชิกในกลุ่มนี้รวมทั้งภาษามองโกลคามนิกันและภาษาดากูร์ ที่ใช้พูดทางตะวันออกของมองโกเลียและในซินเจียงอุยกูร์ ภาษาชิรายูกูร์ ภาษาบอนัน ภาษาต้งเซี่ยง ภาษามองเกอร์ และภาษากังเจีย ที่ใช้พูดในบริเวณชิงไห่และกานซู และอาจรวมถึงภาษาโมโฆลที่เป็นภาษาตายไปแล้วในอัฟกานิสถาน เส้นแบ่งระหว่างการเป็นสำเนียงและเป็นภาษาเอกเทศภายในกลุ่มภาษามองโกลยังเป็นที่โต้เถียงกัน

สำเนียงคอลคาถือเป็นสำเนียงมาตรฐานของภาษามองโกเลีย แต่การกำหนดสำเนียงย่อยยังมีความเห็นต่างกัน Sanžeev (1953) เสนอว่าภาษามองโกเลียมี 3 สำเนียงคือ คอลคา ชาคาร์ และออร์ดอส ส่วนบูร์ยัตและโอยรัตเป็นภาษาเอกเทศ Luvsanvandan (1959) เสนอต่างไปว่าภาษามองโกเลียประกอบไปด้วยกลุ่มสำเนียงกลาง (คอลคา ชาคาร์ ออร์ดอส) กลุ่มสำเนียงตะวันออก (คาร์ชิน คอร์ชิน) กลุ่มสำเนียงตะวันตก (โอยรัต คาลมึกซ์) และกลุ่มสำเนียงเหนือ (ภาษาบูร์ยัตทั้งสองสำเนียง) นักวิชาการตะวันตกบางกลุ่มแยกภาษาออร์ดอสออกมาเป็นภาษาเอกเทศ ในมองโกเลียใน แบ่งภาษามองโกเลียเป็น 3 สำเนียงคือ สำเนียงมองโกเลียใต้ สำเนียงโอยรัต และสำเนียงบาร์ฆู-บูร์ยัต

คำยืม

ในสมัยโบราณ ภาษามองโกเลียมีคำยืมจากภาษาเตอร์กิกโบราณ ภาษาสันสกฤตผ่านทางภาษาอุยกูร์ ภาษาเปอร์เซีย ภาษาอาหรับ ภาษาทิเบต ภาษาตังกูสิต และภาษาจีน คำยืมในยุคปัจจุบันมาจากภาษารัสเซีย ภาษาอังกฤษ และภาษาจีนโดยเฉพาะในมองโกเลียใน

ระบบการเขียน

การเขียนภาษามองโกเลียมีความหลากหลาย อักษรมองโกเลียที่พัฒนามาจากอักษรอุยกูร์พัฒนาขึ้นราวพุทธสตวรรษที่ 18 ต่อมา ระหว่าง พ.ศ. 2473 – 2475 มีการเขียนภาษามองโกเลียด้วยอักษรละตินเป็นระยะเวลาสั้นๆ หลังจากนั้น ได้เปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิก ในช่วง พ.ศ. 2531 – 2534 มีความพยายามฟื้นฟูอักษรมองโกเลียมาใช้อีกแต่ล้มเหลว ในมองโกเลียใน สาธารณรัฐประชาชนจีน ภาษามองโกเลียเป็นภาษาราชการร่วมกับภาษาจีนกลาง ใช้อักษรมองโกเลีย เคยใช้อักษรซีริลลิกก่อนจะเกิดความขัดแย้งระหว่างจีนกับสหภาพโซเวียต

ประวัติ

ภาษามองโกเลียโบราณเป็นชื่อที่ใช้เรียกภาษาที่เป็นบรรพบุรุษของภาษามองโกเลีย เอกสารภาษามองโกเลียพบครั้งแรกในจารึกยิซุงเก ซึ่งเขียนด้วยอักษรมองโกเลีย อายุราว พ.ศ. 1767 – 1768 ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 – 20 ภาษามองโกเลียเขียนด้วยอักษร 4 ชนิดคือ อักษรมองโกเลียที่พัฒนามาจากอักษรอุยกูร์ อักษรพักส์-ปา อักษรจีนและอักษรอาหรับ นักวิชาการบางคนเรียกภาษามองโกเลียที่เขียนด้วยอักษรสามชนิดหลังว่าภาษามองโกเลียยุคกลาง ภาษามองโกเลียคลาสสิกเกิดขึ้นเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 12 – 24 ซึ่งเป็นภาษาเขียนที่มีมาตรฐานในการสะกดคำและการเรียงประโยค และมีความแตกต่างจากภาษามองโกเลียสมัยใหม่ ใน พ.ศ. 2229 อักษรโซยอมโบซึ่งใช้สำหรับเอกสารทางพุทธศาสนาได้ถูกประดิษฐ์ขึ้น

แม่แบบ:Link FA แม่แบบ:Link GA

@@ บรรทัด 2: / บรรทัด 2: @@
 {{กล่องข้อมูล ภาษา
 |name=Mongolian
-|nativename=<!--Монгол ''Mongol'', ᠮᠣᠨᠭᠣᠯ ''Mongghol''-->
+|nativename=Монгол ''(Mongol)'', {{MongolUnicode|ᠮᠣᠨᠭᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ}}''(Mongghol)''
-|caption= Native names
-|image= 1. [[ไฟล์:Mongol khel.svg|20px]] (''Mongghol''), เขียนใน [[อักษรมองโกเลีย]]<br />
-.<big>'''Монгол'''</big> (''Mongol''), เขียนใน[[อักษรซีริลลิก]]
 |states=[[ประเทศจีน|จีน]] [[ประเทศคีร์กีซสถาน|คีร์กีซสถาน]] [[ประเทศมองโกเลีย|มองโกเลีย]] และ[[ประเทศรัสเซีย|รัสเซีย]]
 |region=[[ประเทศมองโกเลีย|มองโกเลีย]] [[สาธารณรัฐบูเรียตียา]] ([[ประเทศรัสเซีย|รัสเซีย]]) [[อิสซีก-คูล]] ([[ประเทศคีร์กีซสถาน|คีร์กีซสถาน]]) [[มณฑลเหลียวหนิง]] [[มณฑลจี๋หลิน]] และ[[มณฑลเฮย์หลงเจียง]] ([[ประเทศจีน|จีน]])
@@ บรรทัด 11: / บรรทัด 8: @@
 |familycolor=Altaic
 |fam1=[[ตระกูลภาษาอัลไตอิก|อัลไตอิก]] (''เป็นที่โต้แย้ง'')
-|fam2=[[กลุ่มภาษามองโกลิก|มองโกลิก]]
+|fam2=[[กลุ่มภาษามองโกล|มองโกลิก]]
 |fam3=[[กลุ่มภาษามองโกลตะวันออก |ตะวันออก]]
 |fam4=[[กลุ่มภาษาโอยรัต-คอลคา |ออยรัต-คัลข่า]]
@@ บรรทัด 21: / บรรทัด 18: @@
 |lc3=mvf|ld3=Peripheral Mongolian}}
-'''ภาษามองโกเลีย''' เป็น[[ภาษาทางการ]]ของ[[ประเทศมองโกเลีย]] และเป็น[[ภาษา]]หลักของชาว[[ประเทศมองโกเลีย|มองโกเลีย]]ส่วนใหญ่ ซึ่งคนพูดส่วนใหญ่จะพูดแบบ[[คัลข่า]] (Khalkha) นอกจากนี้ ภาษามองโกเลียก็พูดในพื้นที่รอบนอกในบางมณฑลของ[[สาธารณรัฐประชาชนจีน]]และ[[ประเทศรัสเซีย|สหพันธรัฐรัสเซีย]]
+'''ภาษามองโกเลีย''' เป็น[[ภาษาทางการ]]ของ[[ประเทศมองโกเลีย]] และเป็น[[ภาษา]]หลักของชาว[[ประเทศมองโกเลีย|มองโกเลีย]]ส่วนใหญ่ ซึ่งคนพูดส่วนใหญ่จะพูดแบบ[[สำเนียงคอลคา|คอลคา]] (Khalkha) นอกจากนี้ ภาษามองโกเลียก็พูดในพื้นที่รอบนอกในบางมณฑลของ[[สาธารณรัฐประชาชนจีน]]และ[[ประเทศรัสเซีย|สหพันธรัฐรัสเซีย]] ภาษามองโกเลีย เป็นภาษารูปคำติดต่อคล้ายภาษาตุรกีหรือภาษาฟินน์ มีการเติมปัจจัยที่รากศัพท์ ภาษามองโกเลียมีเพียงสรรพนามบุรุษที่หนึ่งและสอง แต่ไม่มีบุรุษที่สาม แต่ใช้สรรพนามชี้เฉพาะ เช่น นี่ (en) นั่น (ter) นี่ทั้งหลาย (ed nar) และนั่นทั้งหลาย (ted nar) แทน
+== การแพร่กระจายทางภูมิศาสตร์ ==
+ภาษามองโกเลียเป็นภาษาประจำชาติของมองโกเลีย มีผู้พูดราว 2.5 ล้านคน และยังเป็นภาษาราชการในเขตปกครองตนเองมองโกเลียในในประเทศจีนที่มีผู้พูดประมาณ 2.7 ล้านคนหรือมากกว่า แต่จำนวนผู้พูดภาษานี้ที่แน่นอนในจีนประเมินได้ยาก มีผู้พูดสำเนียงคาร์ชินและสำเนียงคอร์ชินในเหลียวหนิง จีหลิน และเฮยหลงเจียงในบริเวณที่ติดต่อกับมองโกเลียใน
+== การจัดจำแนกและสำเนียง ==
+ภาษามองโกเลียจัดเป็นภาษาใน[[กลุ่มภาษามองโกล]] ซึ่งสมาชิกในกลุ่มนี้รวมทั้ง[[ภาษามองโกลคามนิกัน]]และ[[ภาษาดากูร์]] ที่ใช้พูดทางตะวันออกของมองโกเลียและในซินเจียงอุยกูร์ [[ภาษาชิรายูกูร์]] [[ภาษาบอนัน]] [[ภาษาต้งเซี่ยง]] [[ภาษามองเกอร์]] และ[[ภาษากังเจีย]] ที่ใช้พูดในบริเวณชิงไห่และกานซู  และอาจรวมถึง[[ภาษาโมโฆล]]ที่เป็นภาษาตายไปแล้วใน[[อัฟกานิสถาน]]  เส้นแบ่งระหว่างการเป็นสำเนียงและเป็นภาษาเอกเทศภายในกลุ่มภาษามองโกลยังเป็นที่โต้เถียงกัน
+สำเนียงคอลคาถือเป็นสำเนียงมาตรฐานของภาษามองโกเลีย แต่การกำหนดสำเนียงย่อยยังมีความเห็นต่างกัน Sanžeev (1953) เสนอว่าภาษามองโกเลียมี 3 สำเนียงคือ คอลคา ชาคาร์ และออร์ดอส ส่วนบูร์ยัตและโอยรัตเป็นภาษาเอกเทศ Luvsanvandan (1959) เสนอต่างไปว่าภาษามองโกเลียประกอบไปด้วยกลุ่มสำเนียงกลาง (คอลคา ชาคาร์ ออร์ดอส) กลุ่มสำเนียงตะวันออก (คาร์ชิน คอร์ชิน) กลุ่มสำเนียงตะวันตก (โอยรัต คาลมึกซ์) และกลุ่มสำเนียงเหนือ (ภาษาบูร์ยัตทั้งสองสำเนียง) นักวิชาการตะวันตกบางกลุ่มแยกภาษาออร์ดอสออกมาเป็นภาษาเอกเทศ ในมองโกเลียใน แบ่งภาษามองโกเลียเป็น 3 สำเนียงคือ สำเนียงมองโกเลียใต้ สำเนียงโอยรัต และสำเนียงบาร์ฆู-บูร์ยัต
-จัดอยู่ใน'''ภาษากลุ่มมองโกลิก'''ซึ่งเป็นกลุ่มของภาษาที่พูดใน[[เอเชียกลาง]] นักภาษาศาสตร์บางคนได้เสนอให้จัดภาษากลุ่มมองโกลิกร่วมกับ[[ภาษากลุ่มเตอร์กิก]] (ซึ่งมี[[ภาษาตุรกี]]) และ[[ภาษากลุ่มทุงกูซิก]]ให้เป็น[[ตระกูลภาษาอัลไตอิก]] แต่ไม่เป็นที่ยอมรับโดยสากล
+== คำยืม ==
+ในสมัยโบราณ ภาษามองโกเลียมีคำยืมจาก[[ภาษาเตอร์กิกโบราณ]] [[ภาษาสันสกฤต]]ผ่านทาง[[ภาษาอุยกูร์]] [[ภาษาเปอร์เซีย]] [[ภาษาอาหรับ]] [[ภาษาทิเบต]] [[ภาษาตังกูสิต]] และ[[ภาษาจีน]] คำยืมในยุคปัจจุบันมาจาก[[ภาษารัสเซีย]] [[ภาษาอังกฤษ]] และ[[ภาษาจีน]]โดยเฉพาะในมองโกเลียใน
-สมาชิกที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดของภาษากลุ่มนี้คือ ภาษามองโกเลีย เป็นภาษารูปคำติดต่อคล้ายภาษาตุรกีหรือภาษาฟินน์ มีการเติมปัจจัยที่รากศัพท์ ภาษามองโกเลียมีเพียงสรรพนามบุรุษที่หนึ่งและสอง แต่ไม่มีบุรุษที่สาม แต่ใช้สรรพนามชี้เฉพาะ เช่น นี่ (en) นั่น (ter) นี่ทั้งหลาย (ed nar) และนั่นทั้งหลาย (ted nar) แทน
+== ระบบการเขียน ==
+การเขียนภาษามองโกเลียมีความหลากหลาย [[อักษรมองโกเลีย]]ที่พัฒนามาจาก[[อักษรอุยกูร์]]พัฒนาขึ้นราวพุทธสตวรรษที่ 18 ต่อมา ระหว่าง พ.ศ. 2473 – 2475 มีการเขียนภาษามองโกเลียด้วยอักษรละตินเป็นระยะเวลาสั้นๆ หลังจากนั้น ได้เปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิก ในช่วง พ.ศ. 2531 – 2534 มีความพยายามฟื้นฟูอักษรมองโกเลียมาใช้อีกแต่ล้มเหลว ในมองโกเลียใน สาธารณรัฐประชาชนจีน ภาษามองโกเลียเป็นภาษาราชการร่วมกับภาษาจีนกลาง ใช้อักษรมองโกเลีย เคยใช้อักษรซีริลลิกก่อนจะเกิดความขัดแย้งระหว่างจีนกับสหภาพโซเวียต
+== ประวัติ ==
+[[ไฟล์:Phagspa imperial edict dragon year.jpg|thumbnail|300px|left|เอกสารเขียนด้วยอักษรพักส์-ปา]]
+[[ไฟล์:Soyombo example zanabazar.png|framed|right|ตัวอย่างอักษรโซยอมโบแต่ละพยางค์]]
+[[ภาษามองโกเลียโบราณ]]เป็นชื่อที่ใช้เรียกภาษาที่เป็นบรรพบุรุษของภาษามองโกเลีย เอกสารภาษามองโกเลียพบครั้งแรกในจารึกยิซุงเก ซึ่งเขียนด้วยอักษรมองโกเลีย  อายุราว พ.ศ. 1767 – 1768 ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 – 20 ภาษามองโกเลียเขียนด้วยอักษร 4 ชนิดคือ  อักษรมองโกเลียที่พัฒนามาจากอักษรอุยกูร์ [[อักษรพักส์-ปา]] อักษรจีนและ[[อักษรอาหรับ]] นักวิชาการบางคนเรียกภาษามองโกเลียที่เขียนด้วยอักษรสามชนิดหลังว่าภาษามองโกเลียยุคกลาง [[ภาษามองโกเลียคลาสสิก]]เกิดขึ้นเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 12 – 24 ซึ่งเป็นภาษาเขียนที่มีมาตรฐานในการสะกดคำและการเรียงประโยค และมีความแตกต่างจากภาษามองโกเลียสมัยใหม่ ใน พ.ศ. 2229 [[อักษรโซยอมโบ]]ซึ่งใช้สำหรับเอกสารทางพุทธศาสนาได้ถูกประดิษฐ์ขึ้น
 {{วิกิภาษาอื่น|mn}}

ด ค ก ภาษาจีนถิ่นต่าง ๆ อักษรจีน และ ภาษาอื่น ๆ ที่พูดในประเทศจีน
ภาษาจีนทางการ	จีนกลาง จีนแผ่นดินใหญ่ ไต้หวัน กวางตุ้งมาตรฐาน ฮ่องกง มาเก๊า กวางเจา (โดยพฤตินัย)
ภาษาหลัก	จีนกลาง กั้น กวางตุ้ง แคะ เซียง หมิ่น อู๋ จิ้น ฮุย ผิง
ภาษาย่อยในภาษาหมิ่น	หมิ่นกลาง หมิ่นตะวันออก หมิ่นเหนือ หมิ่นใต้ ผูเซียน
ภาษาย่อยในภาษาหมิ่นใต้	ไห่หนาน แต้จิ๋ว ฮกเกี้ยน
อักษรจีน	อักษรจีนตัวเต็ม อักษรจีนตัวย่อ พินอิน จู้อิน
ภาษาอื่น ๆ ที่พูดในจีน	จ้วง ทิเบต มองโกล อุยกูร์ คาซัค คีร์กิซ ม้ง เมี่ยน แมนจู ไทลื้อ
รับอิทธิพลจากภาษาจีน	เกาหลี ญี่ปุ่น เวียดนาม