เจตจำนงเสรี

แผนภาพอย่างง่ายแสดงมุมมองทางปรัชญาต่อเจตจำนงเสรีและนิยัตินิยม

เจตจำนงเสรี (อังกฤษ: free will) เป็นความสามารถของตัวกระทำที่จะเลือกโดยไม่ถูกจำกัดจากปัจจัยบางอย่าง ปัจจัยที่เกี่ยวข้องเดิมมีข้อจำกัดทางอภิปรัชญา (ตัวอย่างเช่น นิยัตินิยมทางตรรกะ จิตวิทยาเชิงเหตุผล หรือเทววิทยา) ข้อจำกัดทางกายภาพ (ตัวอย่างเช่น โซ่ตรวนหรือการจองจำ) ข้อจำกัดทางสังคม (ตัวอย่างเช่น การข่มขู่ลงโทษหรือการตำหนิโทษ หรือข้อจำกัดเชิงโครงสร้าง) และข้อจำกัดทางจิต (ตัวอย่างเช่น การบังคับหรือโรคกลัว ความผิดปกติทางประสาทวิทยาศาสตร์ หรือความโน้มเอียงรับโรคทางพันธุกรรม) หลักเจตจำนงเสรีมีการส่อความทางศาสนา กฎหมาย จริยศาสตร์และวิทยาศาสตร์ ตัวอย่างเช่น ในขอบเขตศาสนา เจตจำนงเสรีส่อความว่า เจตจำนงและทางเลือกหนึ่ง ๆ สามารถมีพร้อมกับพระเจ้าที่มีอำนาจไร้ขอบเขตได้ ในทางกฎหมาย เจตจำนงเสรีมีผลต่อการพิจารณาการลงโทษและการฟื้นฟูสภาพ ในทางจริยศาสตร์ เจตจำนงเสรีอาจส่อความว่า ปัจเจกบุคคลสามารถรับผิดชอบทางศีลธรรมต่อการกระทำของตนหรือไม่ ในทางวิทยาศาสตร์ การค้นพบทางประสาทวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับเจตจำนงเสรีอาจเสนอวิธีต่าง ๆ ที่การทำนายพฤติกรรมของมนุษย์

อ่านเพิ่ม

• Bischof, Michael H. (2004). Kann ein Konzept der Willensfreiheit auf das Prinzip der alternativen Möglichkeiten verzichten? Harry G. Frankfurts Kritik am Prinzip der alternativen Möglichkeiten (PAP). In: Zeitschrift für philosophische Forschung (ZphF), Heft 4.
• Dennett, Daniel C. (2003). Freedom Evolves. New York: Viking Press ISBN 0-670-03186-0
• Epstein J.M. (1999). Agent Based Models and Generative Social Science. Complexity, IV (5).
• Gazzaniga, M. & Steven, M.S. (2004) Free Will in the 21st Century: A Discussion of Neuroscience and Law, in Garland, B. (ed.) Neuroscience and the Law: Brain, Mind and the Scales of Justice, New York: Dana Press, ISBN 1-932594-04-3, pp51–70.
• Goodenough, O.R. (2004). "Responsibility and punishment". Philosophical Transactions of the Royal Society: Biological Sciences. 359 (1451): 1805–1809. doi:10.1098/rstb.2004.1548.
• Harnad, Stevan (2009) The Explanatory Gap PhilPapers
• Harnad, Stevan (2001). "No Easy Way Out". The Sciences. 41 (2): 36–42.
• Harnad, Stevan (1982). "Consciousness: An Afterthought". Cognition and Brain Theory. 5: 29–47.
• Harris, Sam. 2012. Free Will. Free Press. ISBN 978-1451683400
• Hofstadter, Douglas. (2007) I Am A Strange Loop. Basic Books. ISBN 978-0-465-03078-1
• Kane, Robert (1998). The Significance of Free Will. New York: Oxford University Press ISBN 0-19-512656-4
• Lawhead, William F. (2005). The Philosophical Journey: An Interactive Approach. McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages ISBN 0-07-296355-7.
• Libet, Benjamin; Anthony Freeman; and Keith Sutherland, eds. (1999). The Volitional Brain: Towards a Neuroscience of Free Will. Exeter, UK: Imprint Academic. Collected essays by scientists and philosophers.
• Morris, Tom Philosophy for Dummies. IDG Books ISBN 0-7645-5153-1.
• Muhm, Myriam (2004). Abolito il libero arbitrio — Colloquio con Wolf Singer. L'Espresso 19.08.2004 larchivio.org
• Nowak A., Vallacher R.R., Tesser A., Borkowski W. (2000). Society of Self: The emergence of collective properties in self-structure. Psychological Review. 107
• Schopenhauer, Arthur (1839). On the Freedom of the Will., Oxford: Basil Blackwell ISBN 0-631-14552-4.
• Van Inwagen, Peter (1986). An Essay on Free Will. New York: Oxford University Press ISBN 0-19-824924-1.
• Velmans, Max (2003) How Could Conscious Experiences Affect Brains? Exeter: Imprint Academic ISBN 0-907845-39-8.
• Dick Swaab, Wij Zijn Ons Brein, Publishing Centre, 2010. ISBN 9789025435226
• Wegner, D. (2002). The Illusion of Conscious Will. Cambridge: Bradford Books
• Williams, Clifford (1980). Free Will and Determinism: A Dialogue. Indianapolis: Hackett Publishing Company
• John Baer, James C. Kaufman, Roy F. Baumeister (2008). Are We Free? Psychology and Free Will. Oxford University Press, New York ISBN 0-19-518963-9

• Horst, Steven (2011), Laws, Mind, and Free Will. (MIT Press) ISBN 0-262-01525-0
• Sri Aurobindo about freedom and free will(PDF)