ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาเปอร์เซีย"

แก้ไขลิงก์
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
Saeng Petchchai (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 20,588 ครั้ง
ไม่มีความย่อการแก้ไข
Saeng Petchchai (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 20,588 ครั้ง
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 24: บรรทัด 24:
| lc10 = phv|ld10=ปาห์ลาวานี|ll10=ภาษาปาห์ลาวานี}}
| lc10 = phv|ld10=ปาห์ลาวานี|ll10=ภาษาปาห์ลาวานี}}
'''ภาษาเปอร์เซีย''' ({{lang-fa|فارسی}}) หรือ '''ฟาร์ซี''' ({{lang-en|'''Farsi'''}} ชื่อท้องถิ่นใน [[ประเทศอิหร่าน]] และ[[ประเทศอัฟกานิสถาน]]) , '''[[ภาษาทาจิก|ทาจิก]]''' ('''Tajik''', ภาษาย่อยใน[[เอเชียกลาง]]) หรือ '''[[ภาษาดารีเปอร์เซีย|ดารี]]''' ('''Dari''' ชื่อท้องถิ่นใน[[ประเทศอัฟกานิสถาน]]) เป็นภาษาที่พูดใน [[ประเทศอิหร่าน]] [[ประเทศอัฟกานิสถาน]] [[ประเทศทาจิกิสถาน]] [[ประเทศบาห์เรน]] และ[[ประเทศอุซเบกิสถาน]] เป็น[[ภาษาทางการ]]ใน 3 ประเทศแรกที่กล่าวไว้ คนที่พูดเป็นภาษาแม่มีอยู่ประมาณ 75 ล้านคน <ref>http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=1000</ref> เป็นสมาชิกของ[[ภาษากลุ่มอินโด-ยูโรเปียน]] เป็นชนิด[[ประธาน กรรม กริยา]]
'''ภาษาเปอร์เซีย''' ({{lang-fa|فارسی}}) หรือ '''ฟาร์ซี''' ({{lang-en|'''Farsi'''}} ชื่อท้องถิ่นใน [[ประเทศอิหร่าน]] และ[[ประเทศอัฟกานิสถาน]]) , '''[[ภาษาทาจิก|ทาจิก]]''' ('''Tajik''', ภาษาย่อยใน[[เอเชียกลาง]]) หรือ '''[[ภาษาดารีเปอร์เซีย|ดารี]]''' ('''Dari''' ชื่อท้องถิ่นใน[[ประเทศอัฟกานิสถาน]]) เป็นภาษาที่พูดใน [[ประเทศอิหร่าน]] [[ประเทศอัฟกานิสถาน]] [[ประเทศทาจิกิสถาน]] [[ประเทศบาห์เรน]] และ[[ประเทศอุซเบกิสถาน]] เป็น[[ภาษาทางการ]]ใน 3 ประเทศแรกที่กล่าวไว้ คนที่พูดเป็นภาษาแม่มีอยู่ประมาณ 75 ล้านคน <ref>http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=1000</ref> เป็นสมาชิกของ[[ภาษากลุ่มอินโด-ยูโรเปียน]] เป็นชนิด[[ประธาน กรรม กริยา]]

== การจัดจำแนก ==
== การจัดจำแนก ==
ภาษาเปอร์เซียอยู่ในกลุ่มตะวันตกของภาษากลุ่มอิหร่านในตระกูลภาษาอินโด-ยุโรเปียน เรียงประโยคแบบประธาน-กรรม-กริยา ในกลุ่มตะวันตกนี้ นอกจากภาษาเปอร์เซียแล้วยังมีภาษาเคิร์ด ภาษามาซันดารานี [[ภาษาคิเลกิ]] ภาษาทาเลียสและ[[ภาษาบาโลชิ]] โดยภาษาเปอร์เซียอยู่ในกลุ่มย่อยตะวันตกเฉียงใต้<ref name="windfuhr1987">{{Cite book|title=The World's Major Languages |year=1987 |last=Windfuhr |first=Gernot |editor=Berard Comrie |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=978-0-19-506511-4 |pages=523–546 }}</ref>
ภาษาเปอร์เซียอยู่ในกลุ่มตะวันตกของภาษากลุ่มอิหร่านในตระกูลภาษาอินโด-ยุโรเปียน เรียงประโยคแบบประธาน-กรรม-กริยา ในกลุ่มตะวันตกนี้ นอกจากภาษาเปอร์เซียแล้วยังมีภาษาเคิร์ด ภาษามาซันดารานี [[ภาษาคิเลกิ]] ภาษาทาเลียสและ[[ภาษาบาโลชิ]] โดยภาษาเปอร์เซียอยู่ในกลุ่มย่อยตะวันตกเฉียงใต้<ref name="windfuhr1987">{{Cite book|title=The World's Major Languages |year=1987 |last=Windfuhr |first=Gernot |editor=Berard Comrie |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=978-0-19-506511-4 |pages=523–546 }}</ref>
บรรทัด 32: บรรทัด 33:
* ภาษาฟาร์ซี/ปาร์ซี (فارسی / پارسی‎)<ref>Or ({{lang-fa|زبان فارسی}} {{transl|fa|''zabān-e fārsi''}}</ref> เป็นชื่อท้องถิ่นในอิหร่าน
* ภาษาฟาร์ซี/ปาร์ซี (فارسی / پارسی‎)<ref>Or ({{lang-fa|زبان فارسی}} {{transl|fa|''zabān-e fārsi''}}</ref> เป็นชื่อท้องถิ่นในอิหร่าน
* ภาษาทาจิกี (тоҷикӣ)<ref>Or ({{lang-fa|забони тоҷикӣ}} / {{lang-fa|فارسی تاجیکی}} ''{{transl|fa|zabon-i tojiki}}''</ref> เป็นชื่อท้องถิ่นของภาษานี้ในเอเชียกลาง โดยเฉพาะในทาจิกิสถาน
* ภาษาทาจิกี (тоҷикӣ)<ref>Or ({{lang-fa|забони тоҷикӣ}} / {{lang-fa|فارسی تاجیکی}} ''{{transl|fa|zabon-i tojiki}}''</ref> เป็นชื่อท้องถิ่นของภาษานี้ในเอเชียกลาง โดยเฉพาะในทาจิกิสถาน
[[ไฟล์:Persian Language Location Map.svg|thumbnail|default|บริเวณที่มีการพูดภาษาเปอร์เซียสำเนียงหลักทั้งสามสำเนียง ]]
=== ชื่อในภาษาอังกฤษ ===
=== ชื่อในภาษาอังกฤษ ===
ในภาษาอังกฤษเรียกชื่อภาษานี้ว่าภาษาเปอร์เซียซึ่งเป็นการออกเสียงแบบอังกฤษของคำที่มาจาก[[ภาษาละติน]] Persianus < ละติน Persia < กรีก Πέρσις Pérsis ซึ่งมีต้นกำเนิกจากคำในภาษาเปอร์เซียโบราณ Parsa คำว่าเปอร์เซียมีใช้ในภาษาอังกฤษครั้งแรกเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 21<ref>''[[Oxford English Dictionary]] online,'' s.v. "Persian", draft revision June 2007.</ref> ผู้พูดภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาแม่จะเรียกตนเองว่าปาร์ซี หรือ ฟาร์ซี โดยที่ฟาร์ซีนั้นเป็นรูปที่ถูกทำให้เป็น[[ภาษาอาหรับ]]ของคำว่าปาร์ซี เพราะภาษาอาหรับไม่มีเสียง /ป/<ref>Cannon, Garland Hampton and Kaye, Alan S. (1994) ''The Arabic contributions to the English language: an historical dictionary'' Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, Germany, page 106, ISBN 3-447-03491-2</ref><ref>Odisho, Edward Y. (2005) ''Techniques of teaching comparative pronunciation in Arabic and English'' Gorgias Press, Piscataway, New Jersey, [http://books.google.com/books?id=ySsxpOtM26gC&pg=PA23 page 23] ISBN 1-59333-272-6</ref> เมื่อมีผู้พูดภาษาเปอร์เซียอพยพไปตะวันตกจึงมีการใช้คำว่าภาษาฟาร์ซีใช้เรียกภาษาของตนและเริ่มใช้ในภาษาอังกฤษเมื่อพุทธศตวรรษที่ 25 สมาคมวิชาการทางด้านภาษาและวรรณกรรมเปอร์เซียได้ประกาศว่าคำว่าภาษาเปอร์เซียนั้นเหมาะสมกว่าฟาร์ซี<ref>{{cite web |url=http://heritage.chn.ir/en/Article/?id=88 |title=Pronouncement of the Academy of Persian Language and Literature |publisher=Heritage.chn.ir |date=2005-11-19 |accessdate=2010-07-13}}</ref> และนักวิชาการทางด้านภาษาเปอร์เซียบางคนได้ปฏิเสธการใช้คำว่าภาษาฟาร์ซี<ref>{{cite web|url=http://www.iranian.com/Features/Dec97/Persian/|title=Persian or Farsi?|publisher=Iranian.com |date=1997-11-16 |accessdate=2010-09-23}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.persiandirect.com/articles/2004/july/id_00003.htm|title=Fársi: "recently appeared language!"|publisher=PersianDirect.com |date=2005-02-15 |accessdate=2010-09-23}}</ref>
ในภาษาอังกฤษเรียกชื่อภาษานี้ว่าภาษาเปอร์เซียซึ่งเป็นการออกเสียงแบบอังกฤษของคำที่มาจาก[[ภาษาละติน]] Persianus < ละติน Persia < กรีก Πέρσις Pérsis ซึ่งมีต้นกำเนิกจากคำในภาษาเปอร์เซียโบราณ Parsa คำว่าเปอร์เซียมีใช้ในภาษาอังกฤษครั้งแรกเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 21<ref>''[[Oxford English Dictionary]] online,'' s.v. "Persian", draft revision June 2007.</ref> ผู้พูดภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาแม่จะเรียกตนเองว่าปาร์ซี หรือ ฟาร์ซี โดยที่ฟาร์ซีนั้นเป็นรูปที่ถูกทำให้เป็น[[ภาษาอาหรับ]]ของคำว่าปาร์ซี เพราะภาษาอาหรับไม่มีเสียง /ป/<ref>Cannon, Garland Hampton and Kaye, Alan S. (1994) ''The Arabic contributions to the English language: an historical dictionary'' Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, Germany, page 106, ISBN 3-447-03491-2</ref><ref>Odisho, Edward Y. (2005) ''Techniques of teaching comparative pronunciation in Arabic and English'' Gorgias Press, Piscataway, New Jersey, [http://books.google.com/books?id=ySsxpOtM26gC&pg=PA23 page 23] ISBN 1-59333-272-6</ref> เมื่อมีผู้พูดภาษาเปอร์เซียอพยพไปตะวันตกจึงมีการใช้คำว่าภาษาฟาร์ซีใช้เรียกภาษาของตนและเริ่มใช้ในภาษาอังกฤษเมื่อพุทธศตวรรษที่ 25 สมาคมวิชาการทางด้านภาษาและวรรณกรรมเปอร์เซียได้ประกาศว่าคำว่าภาษาเปอร์เซียนั้นเหมาะสมกว่าฟาร์ซี<ref>{{cite web |url=http://heritage.chn.ir/en/Article/?id=88 |title=Pronouncement of the Academy of Persian Language and Literature |publisher=Heritage.chn.ir |date=2005-11-19 |accessdate=2010-07-13}}</ref> และนักวิชาการทางด้านภาษาเปอร์เซียบางคนได้ปฏิเสธการใช้คำว่าภาษาฟาร์ซี<ref>{{cite web|url=http://www.iranian.com/Features/Dec97/Persian/|title=Persian or Farsi?|publisher=Iranian.com |date=1997-11-16 |accessdate=2010-09-23}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.persiandirect.com/articles/2004/july/id_00003.htm|title=Fársi: "recently appeared language!"|publisher=PersianDirect.com |date=2005-02-15 |accessdate=2010-09-23}}</ref>
บรรทัด 40: บรรทัด 42:
[[ไฟล์:Farsi vowel chart.svg|thumb|right|300px|หน่วยเสียงสระของภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่สำเนียงเตหะราน]]
[[ไฟล์:Farsi vowel chart.svg|thumb|right|300px|หน่วยเสียงสระของภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่สำเนียงเตหะราน]]
ภาษาเปอร์เซียมีพยัญชนะ 23 เสียง สระ 6 เสียง ในอดีต ภาษาเปอร์เซียมีเสียงสระ 8 เสียงคือมีเสียงยาว 5 เสียง (/iː/, /uː/, /ɒː/, /oː/ และ /eː/) และเสียงสั้น 3 เสียง (/æ/, /i/ และ /u/)จนเมื่อราวก่อนพุทธศตวรรษที่ 21 มีการรวมกันของเสียงสระบางเสียง จึงเหลือเพียง 6 เสียงในปัจจุบัน
ภาษาเปอร์เซียมีพยัญชนะ 23 เสียง สระ 6 เสียง ในอดีต ภาษาเปอร์เซียมีเสียงสระ 8 เสียงคือมีเสียงยาว 5 เสียง (/iː/, /uː/, /ɒː/, /oː/ และ /eː/) และเสียงสั้น 3 เสียง (/æ/, /i/ และ /u/)จนเมื่อราวก่อนพุทธศตวรรษที่ 21 มีการรวมกันของเสียงสระบางเสียง จึงเหลือเพียง 6 เสียงในปัจจุบัน
===พยัญชนะ===
{| class="wikitable"
|-
!
! [[Labial consonant|Labial]]
! [[Alveolar consonant|Alveolar]]
! [[Palatal consonant|Postalveolar]]
! [[Palatal consonant|Palatal]]
! [[Velar consonant|Velar]]
! [[Uvular consonant|Uvular]]
! [[Glottal consonant|Glottal]]
|- style="text-align:center;"
![[Nasal stop|Nasal]]
| {{IPA|m}} || {{IPA|n}} || || || {{IPA|(ŋ)}} || ||
|- style="text-align:center;"
![[Plosive consonant|Plosive]]
| {{IPA|p b}} || {{IPA|t d}} || || || {{IPA|k ɡ}} || {{IPA|(q ɢ)}} ||
|- style="text-align:center;"
![[Affricate consonant|Affricate]]
| || || {{IPA|tʃ dʒ}} || || || ||
|- style="text-align:center;"
![[Fricative consonant|Fricative]]
| {{IPA|f v}} || {{IPA|s z}} || {{IPA|ʃ ʒ}} || || {{IPA|x ɣ}} || || {{IPA|h}}
|- style="text-align:center;"
![[Tap consonant|Tap]]
| || {{IPA|ɾ}} || || || || ||
|- style="text-align:center;"
![[Trill consonant|Trill]]
| || {{IPA|(r)}} || || || || ||
|- style="text-align:center;"
![[Approximant consonant|Approximant]]
| || {{IPA|l}} || || {{IPA|j}} || || ||
|}
== ไวยากรณ์ ==
== ไวยากรณ์ ==
{{บทความหลัก|ไวยากรณ์ภาษาเปอร์เซีย}}
{{บทความหลัก|ไวยากรณ์ภาษาเปอร์เซีย}}
บรรทัด 59: บรรทัด 94:


=== ภาษาเปอร์เซียคลาสสิก ===
=== ภาษาเปอร์เซียคลาสสิก ===
[[File:Kalila wa Dimna 001.jpg|right|265px|thumb|[[ปัญจตันตระ]]หรือกาลิละห์ วา ดิมนา วรรณคดีเปอร์เซียที่มีอิทธิพลมากเรื่องหนึ่ง]]
การแพร่เข้ามาของศาสนาอิสลามกลายเป็นจุดเริ่มต้นของยุคใหม่ของภาษาเปอร์เซียและวรรณกรรม ภาษานี้เป็นภาษากลางของโลกอิสลามฝั่งตะวันออกและอินเดีย เป็นภาษากลางและภาษาทางวัฒนธรรมของราชวงศ์ที่นับถือศาสนาอิสลามหลายราชวงศ์ เช่นซามานิดส์ บูยิดส์ ตาฮิริดส์ จักรวรรดิโมกุล ติมูริดส์ คาชนาวิดส์ เซลจุก ความเรชมิดส์ ซาฟาวิด อัฟชาริดส์ จักรวรรดิออตโตมานและอื่นๆ
การแพร่เข้ามาของศาสนาอิสลามกลายเป็นจุดเริ่มต้นของยุคใหม่ของภาษาเปอร์เซียและวรรณกรรม ภาษานี้เป็นภาษากลางของโลกอิสลามฝั่งตะวันออกและอินเดีย เป็นภาษากลางและภาษาทางวัฒนธรรมของราชวงศ์ที่นับถือศาสนาอิสลามหลายราชวงศ์ เช่นซามานิดส์ บูยิดส์ ตาฮิริดส์ จักรวรรดิโมกุล ติมูริดส์ คาชนาวิดส์ เซลจุก ความเรชมิดส์ ซาฟาวิด อัฟชาริดส์ จักรวรรดิออตโตมานและอื่นๆ


ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาเดียวในตะวันออกที่มาร์โคโปโลรู้จัก อิทธิพลของภาษาเปอร์เซียต่อภาษาอื่นๆในโลกอิสลามปรากฏชัดมาก หลังจากที่[[ชาวอาหรับ]]รุกรานเปอร์เซีย ภาษาเปอร์เซียได้ปรับปรุงคำศัพท์จาก[[ภาษาอาหรับ]]มาใช้เป็นจำนวนมาก ในขณะที่บางคำมาจาก[[ตระกูลภาษาอัลไตอิก]]ระหว่างที่ถูกปกครองภายใต้[[จักรวรรดิมองโกล]]
ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาเดียวในตะวันออกที่มาร์โคโปโลรู้จัก อิทธิพลของภาษาเปอร์เซียต่อภาษาอื่นๆในโลกอิสลามปรากฏชัดมาก หลังจากที่[[ชาวอาหรับ]]รุกรานเปอร์เซีย ภาษาเปอร์เซียได้ปรับปรุงคำศัพท์จาก[[ภาษาอาหรับ]]มาใช้เป็นจำนวนมาก ในขณะที่บางคำมาจาก[[ตระกูลภาษาอัลไตอิก]]ระหว่างที่ถูกปกครองภายใต้[[จักรวรรดิมองโกล]]
=== ภาษาเปอร์เซียกับการปกครองในอินเดีย ===
=== ภาษาเปอร์เซียกับการปกครองในอินเดีย ===
[[File:Agra India persian poem.jpg|thumb|บทกวีภาษาเปอร์เซียที่อินเดียราวพุทธศตวรรษที่ 23 ]]
[[File:Agra castle India persian poem.jpg|thumb|บทกวีภาษาเปอร์เซีย Takht-e Shah Jahan, ที่อินเดีย]]
ในช่วง 500 ปีก่อนที่อังกฤษจะเข้าปกครอง[[อินเดีย]]เป็นอาณานิคม ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาที่สองที่สำคัญในอินเดียทั้งทางด้านการเรียนการสอนและทางวัฒนธรรม ในยุด[[จักรวรรดิโมกุล]] ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาราชการ เมื่ออังกฤษเข้ามาปกครองอินเดีย [[ภาษาอังกฤษ]]จึงเข้ามาเป็นภาษากลางแทนที่ภาษาเปอร์เซีย
ในช่วง 500 ปีก่อนที่อังกฤษจะเข้าปกครอง[[อินเดีย]]เป็นอาณานิคม ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาที่สองที่สำคัญในอินเดียทั้งทางด้านการเรียนการสอนและทางวัฒนธรรม ในยุด[[จักรวรรดิโมกุล]] ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาราชการ เมื่ออังกฤษเข้ามาปกครองอินเดีย [[ภาษาอังกฤษ]]จึงเข้ามาเป็นภาษากลางแทนที่ภาษาเปอร์เซีย
=== ภาษาเปอร์เซียในปัจจุบัน ===
=== ภาษาเปอร์เซียในปัจจุบัน ===
ตังแต่พุทธศตวรรษที่ 24 เป็นต้นมา ภาษาอังกฤษ [[ภาษารัสเซีย]]และ[[ภาษาฝรั่งเศส]]ได้เข้ามาเป็นศัพท์เทคนิคในภาษาเปอร์เซีย สมาคมวิชาการภาษาเปอร์เซียแห่งชาติในอิหร่านเป็นองค์กรที่รับผิดชอบในการสร้างคำใหม่จากรากศัพท์ภาษาเปอร์เซียให้เทียบเท่าคำยืมจากภาษาอื่น
ตังแต่พุทธศตวรรษที่ 24 เป็นต้นมา ภาษาอังกฤษ [[ภาษารัสเซีย]]และ[[ภาษาฝรั่งเศส]]ได้เข้ามาเป็นศัพท์เทคนิคในภาษาเปอร์เซีย สมาคมวิชาการภาษาเปอร์เซียแห่งชาติในอิหร่านเป็นองค์กรที่รับผิดชอบในการสร้างคำใหม่จากรากศัพท์ภาษาเปอร์เซียให้เทียบเท่าคำยืมจากภาษาอื่น
== การเขียน ==
ภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่ในอิหร่านและอัฟกานิสถานเขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลง ภาษาทาจิกที่ถือเป็นสำเนียงหนึ่งของภาษาเปอร์เซียซึ่งได้รับอิทธิพลจากภาษารัสเซียและกลุ่มภาษาเตอร์กิกในเอเชียกลาง เขียนด้วยอักษรซีริลลิก
=== อักษรเปอร์เซีย ===
ภาษาเปอร์เซียและภาษาดารีเปอร์เซียสมันใหม่ เขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลงซึ่งมีการออกเสียงที่ต่างไปและเพิ่มอักษรเข้ามา ในขณะที่ภาษาทาจิกเขียนด้วยอักษรซีริลลิก หลังจากที่ชาวเปอร์เซียหันไปนับถือศาสนาอิสลามใช้เวลาถึง 150 ปีที่ชาวเปอร์เซียได้ประยุกต์นำอักษรอาหรับเข้าไปแทนที่อักษรที่เคยใช้อยู่เดิมคือ[[อักษรปะห์ลาวี]]สำหรับภาษาเปอร์เซียยุคกลางและ[[อักษรอเวสตะ]]ที่ใช้สำหรับงานเขียนทางศาสนา อักษรนี้เคยใช้เขียน[[ภาษาอเวสตะ]]มาก่อน

== ความผันแปรและสำเนียง ==
== ความผันแปรและสำเนียง ==
ภาษาเปอร์เซียยุคใหม่มีสำเนียงที่สำคัญสามสำเนียงคือ
ภาษาเปอร์เซียยุคใหม่มีสำเนียงที่สำคัญสามสำเนียงคือ
บรรทัด 80: บรรทัด 113:
* [[ภาษาตัต]] ใช้พูดในบางส่วนของ[[อาเซอร์ไบจาน]] และ[[รัสเซีย]]รวมทั้งภาษาตัตของชาวคริสต์และ[[ภาษายูฮูรี]]
* [[ภาษาตัต]] ใช้พูดในบางส่วนของ[[อาเซอร์ไบจาน]] และ[[รัสเซีย]]รวมทั้งภาษาตัตของชาวคริสต์และ[[ภาษายูฮูรี]]
* [[ภาษาลาริ]]ทางภาคใต้ของอิหร่าน
* [[ภาษาลาริ]]ทางภาคใต้ของอิหร่าน
== คำศัพท์ ==
=== การสร้างคำดั้งเดิมในภาษา ===
การสร้างคำในภาษาเปอร์เซียจะประกอบด้วยการเติมอุปสรรคปัจจัยเข้าที่รากศัพท์ และมีการสร้างคำแบบรูปคำติดต่อด้วย รวมทั้งการสร้างคำแบบประสมที่รวมคำสองคำเข้าด้วยกัน
=== อิทธิพล ===
ภาษาเปอร์เซียยุคกลางเป็นภาษาที่ได้รับอิทธิพลจากภาษาอาหรับน้อย และได้รับอิทธิพลด้านคำศัพท์จากภาษาโบราณใน[[เมโสโปเตเมีย]] แต่ในภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่ได้รับอิทธิพลจากรากศัพท์ภาษาอาหรับมาก โดยรากศัพท์เหล่านี้จะถูกทำให้เป็นเปอร์เซีย คำศัพท์ภาษาอาหรับที่พบในภาษาที่ใช้พูดใน[[ประเทศอินเดีย]]และ[[กลุ่มภาษาเตอร์กิก]]นั้นจะยืมต่อไปจากภาษาเปอร์เซียอีกต่อหนึ่ง การรวมหน่วยทางภาษาจาก[[ภาษามองโกเลีย]]และกลุ่มภาษาเตอร์กิกเข้าในภาษาเปอร์เซีย<ref>e.g. The role of Azeri-Turkish in Iranian Persian, on which see John Perry, "The Historical Role of Turkish in Relation to Persian of Iran", ''Iran & the Caucasus'', Vol. 5 (2001), pp. 193–200.</ref> เกิดจากการที่ชาวเติร์กเคยมีอำนาจปกครองอิหร่าน คำศัพท์กลุ่มนี้มักเป็นคำศัพท์ทางการเมือง

มีคำยืมจาก[[ภาษาฝรั่งเศส]]และ[[ภาษารัสเซีย]]ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 24 – 25 ในปัจจุบันมีคำยืมจากภาษาอังกฤษในภาษาเปอร์เซียมากยิ่งขึ้น และสมาคมวิชาการเปอร์เซียพยายามบัญญัติศัพท์ภาษาเปอร์เซียขึ้นใช้แทน อย่างไรก็ตาม มีคำยืมจากภาษาฝรั่งเศสมากกว่าภาษาอังกฤษ เพราะผู้พูดภาษาเปอร์เซียจะออกเสียงภาษาฝรั่งเศสได้ง่ายกว่า

นอกจากนี้ ภาษาเปอร์เซียยังมีอิทธิพลต่อคำศัพท์ในภาษาอื่นโดยเฉพาะ[[กลุ่มภาษาอินโด-อิหร่าน]] ตัวอย่างของภาษาเหล่านี้ได้แก่ [[ภาษาอูรดู]] [[ภาษาฮินดี]] และ[[กลุ่มภาษาเตอร์กิก]] เช่น [[ภาษาตุรกีออตโตมาน]] [[ภาษาชะกะไต]] [[ภาษาตาตาร์]] [[ภาษาตุรกี]]<ref>Andreas Tietze, Persian loanwords in Anatolian Turkish, Oriens, 20 (1967) pp- 125–168. [http://web.archive.org/web/20070911213846/http://www.azargoshnasp.net/languages/Persian/persianloanwordsistanbulturkish.pdf Archive.org]</ref> [[ภาษาเติร์กเมน]] [[ภาษาอาเซอรี]]<ref>L. Johanson, "Azerbaijan: Iranian Elements in Azeri Turkish" in [[Encyclopedia Iranica]] [http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v3f2/v3f2a088.html Iranica.com]</ref> [[ภาษาอุซเบก]] [[ตระกูลภาษาแอฟโฟร-เอเชียติก]] เช่น[[ภาษาอราเมอิกใหม่อัสซีเรีย]] ภาษาอาหรับ<ref>{{cite web|author=Pasad |url=http://www.bashgah.net/modules.php?name=News&file=article&sid=23845 |title=Bashgah.net |publisher=Bashgah.net |date= |accessdate=2010-07-13}}</ref> [[ตระกูลภาษาดราวิเดียน]] เช่น [[ภาษาเตลูกู]] และ[[ภาษาบราฮุย]] ภาษาในเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ เช่น [[ภาษาอาร์เมเนีย]] [[ภาษาจอร์เจีย]] ภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เช่น [[ภาษามาเลย์ และภาษาใน[[ทวีปแอฟริกา]] เช่น [[ภาษาสวาฮิลี]] นอกจากนั้น ภาษาเปอร์เซียยังส่งอิทธิพลต่อภาษาใน[[ยุโรปตะวันออก]]ผ่านทางภาษาตุรกี เช่น [[ภาษาเซอร์เบีย]] [[ภาษาโครเอเชีย]] [[ภาษาบอสเนีย]] โดยเฉพาะที่ใช้พูดใน[[บอสเนีย-เฮอร์เซโกวีนา]]

== การเขียน ==
[[File:Nastaliq-proportions.jpg|thumb|right|200px|ตัวอย่างการเขียนภาษาเปอร์เซียแบบนัสตาลิก {{ref label | Smith1989 | 1 | a}}]]
[[File:Dehkhoda note.jpg|thumb|right|ลายมือเขียนของอักษรเปอร์เซีย]]
ภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่ในอิหร่านและอัฟกานิสถานเขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลง ภาษาทาจิกที่ถือเป็นสำเนียงหนึ่งของภาษาเปอร์เซียซึ่งได้รับอิทธิพลจากภาษารัสเซียและกลุ่มภาษาเตอร์กิกในเอเชียกลาง เขียนด้วยอักษรซีริลลิก
=== อักษรเปอร์เซีย ===
ภาษาเปอร์เซียและภาษาดารีเปอร์เซียสมันใหม่ เขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลงซึ่งมีการออกเสียงที่ต่างไปและเพิ่มอักษรเข้ามา ในขณะที่ภาษาทาจิกเขียนด้วยอักษรซีริลลิก หลังจากที่ชาวเปอร์เซียหันไปนับถือศาสนาอิสลามใช้เวลาถึง 150 ปีที่ชาวเปอร์เซียได้ประยุกต์นำอักษรอาหรับเข้าไปแทนที่อักษรที่เคยใช้อยู่เดิมคือ[[อักษรปะห์ลาวี]]สำหรับภาษาเปอร์เซียยุคกลางและ[[อักษรอเวสตะ]]ที่ใช้สำหรับงานเขียนทางศาสนา อักษรนี้เคยใช้เขียน[[ภาษาอเวสตะ]]มาก่อน
ในอักษรเปอร์เซียสมัยใหม่สระที่ใช้แทนสระเสียงสั้น (a, e, o) จะไม่แสดง แสดงเฉพาะสระเสียงยาว (i, u, â) ซึ่งจะทำทำให้เกิดความสับสนได้ เช่นเมื่อสะกดว่า "krm" อาจหมายถึง kerm "หนอน", karam "ใจกว้าง", kerem "ครีม" หรือ krom "สี" ผู้อ่านต้องตัดสินใจเอาเองจากบริบท ระบบเครื่องหมายการออกเสียงภาษาอาหรับที่เรียกฮารากัตมีใช้ในภาษาเปอร์เซียด้วย แม้จะออกเสียงต่างจากภาษาอาหรับ เช่น ฎ็อมมะห์ ในภาษาอาหรับใช้แทนเสียง [ʊ] ส่วนภาษาเปอร์เซียใช้แทน [o] แต่การแสดงเครื่องหมายนี้จะไม่ใช้ในการเขียนภาษาเปอร์เซียตามปกติ จะใช้สำหรับการสอนและพจนานุกรมบางเล่ม
ตัวอักษรบางตัวจะใช้เฉพาะคำยืมจากภาษาอาหรับ แต่จะออกเสียงแบบภาษาเปอร์เซีย เช่น มีอักษร 4 ตัวแทนเสียง 'z' อักษรแทนเสียง 's' 3 ตัวและแทนเสียง 't' อีก 2 ตัว
==== อักษรเพิ่ม ====
อักษรเปอร์เซียมีเพิ่มจากอักษรอาหรับ 4 ตัวคือ
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:center;"
|-
| '''Sound'''
| '''Isolated form'''
| '''Name'''
|-
| [p]
|style="font-size: larger"| پ
| ''pe''
|-
| {{IPA|[tʃ]}} (ch)
|style="font-size: larger"| چ
| ''če''
|-
| {{IPA|[ʒ]}} (zh)
|style="font-size: larger"| ژ
| ''že''
|-
| [ɡ]
|style="font-size: larger"| گ
| ''gāf''
|}
==== การเปลี่ยนแปลง ====
อักษรเปอร์เซียมีการเปลี่ยนแปลงตัวอักษรจากภาษาอาหรับ เช่นอลิฟที่มีฮัมซะหฺอยู่ข้างล่าง ( إ ) เปลี่ยนเป็น ( ا ) คำที่เขียนด้วยฮัมซะหฺจะเขียนต่างไป เช่น مسؤول เป็น مسئول และ ة เปลี่ยนเป็น ه หรือ ت อักษรที่เปลี่ยนรูปร่างไป แสดงในตารางข้างล่าง การเขียนตามรูปแบบเดิมในภาษาอาหรับไม่ถือว่าผิดแต่ไม่นิยม

{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:center;"
|-
| '''Sound'''
| '''original Arabic letter'''
| '''modified Persian letter'''
| '''name'''
|-
| [k]
|style="font-size: larger"| ك
|style="font-size: larger"| ک
| ''kāf''
|-
|vowel {{IPA|[i]}} consonant {{IPA|[j]}}
|style="font-size: larger"| ي
|style="font-size: larger"| ى
| ''ye''
|}
[[File:Persian keyboard layout, unshifted.gif|thumb|225px|right|รูปแบบของคีย์บอร์ดมาตรฐาน[http://www.farsiweb.ir/wiki/Free_Products#ISIRI_9147 ISIRI 9147] สำหรับภาษาเปอร์เซีย]]

=== อักษรละติน ===
องค์กรนานาชาติสำหรับการจัดมาตรฐานได้เสนอการปริวรรตภาษาเปอร์เซียเป็นอักษรละตินแต่ไม่เป็นที่นิยม อีกรูปแบบหนึ่งมาจากอักษรละตินมาตรฐานสำหรับกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่นำไปใช้ในทาจิกิสถานเมื่อราว พ.ศ. 2463 ก่อนจะเปลี่ยนไปใช้อักษรซีริลลิกในอีกทศวรรษต่อมา นอกจากนั้นยังมีระบบของ Universal Persian Alphabet ใช้ในหนังสือตำราหรือคู่มือการท่องเที่ยว และ International Persian Alphabet ซึ่งประดิษฐ์ขึ้นโดย A. Moslehi นักภาษาศาสตร์เปรียบเทียบ
=== อักษรทาจิก ===
อักษรซีริลลิกถูกนำมาใช้เขียนภาษาทาจิกในสมัยสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก โดยนำมาใช้แทนอักษรละตินที่เริ่มใช้หลังการปฏวัติบอลเชวิกในราว พ.ศ. 2473 หลัง พ.ศ. 2482 การเขียนด้วยอักษรเปอร์เซียในประเทศถูกสั่งห้าม
==ตัวอย่าง==


{|
|-
!อักษรเปอร์เซีย !! [[Universal Persian Alphabet|UniPers]] !! [[IPA]] !! อักษรทาจิก(Tajiki) !! แปลเป็นภาษาอังกฤษ
|-
|dir="rtl"|همهٔ افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و حیثیت و حقوقشان با هم برابر است، همهٔ‌شان اندیشه و وجدان دارند و باید در برابر یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.
|Hameye afrâde bašar âzâd be donyâ miâyando heysiyato hoquqešan bâ ham barâbar ast, hame andiševo vejdân dârando bâyad dar barâbare yekdigar bâ ruhe barâdari raftâr konand.
|{{IPA|[hæmeje æfrɒd bæʃær ɒzɒd be donjɒ miɒjænd o hejsijæt o hoɢuɢ ʃɒn bɒ hæm bærɒbær æst hæme ʃɒn ændiʃe o vedʒdɒn dɒrænd o bɒjæd dær bærɒbære jekdiɡær bɒ ruhe bærɒdæri ræftɒr konænd]}}
|Тамоми одамон озод ба дунё меоянд ва аз лиҳози манзилату ҳуқуқ бо ҳам баробаранд. Ҳама соҳиби ақлу виҷдонанд, бояд нисбат ба якдигар бародарвор муносабат намоянд.
|All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
|}
== อ้างอิง ==
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
{{รายการอ้างอิง}}
==อ่านเพิ่มเติม==
'''ภาษาอังกฤษ'''
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=7hZHFh_nVEMC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A vocabulary, Persian, Arabic, and English: abridged from the quarto edition of Richardson's dictionary|author=John Richardson|editor=Sir Charles Wilkins, David Hopkins|year=1810|publisher=Printed for F. and C. Rivingson|edition=|location=|isbn=|page=643|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=Ru1ncSqiRXkC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Muḥammad Ibrâhîm|editor=|year=1841|publisher=|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=Nz9bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A concise dictionary, English-Persian; together with a simplified grammar of the Persian language. Completed and ed. by G. Le Strange|author=Edward Henry Palmer|editor=Guy Le Strange|year=1883|publisher=|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=hKUfAAAAMAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A concise dictionary, English-Persian: together with a simplified grammar of the Persian language|author=Edward Henry Palmer|editor=Guy Le Strange|year=1883|publisher=Trübner|edition=|location=|isbn=|page=42|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=eBgYAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=An English-Persian dictionary|author=Arthur Naylor Wollaston|editor=|year=1882|publisher=W.H. Allen|edition=|location=|isbn=|page=462|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=F6UCAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=An English-Persian dictionary|author=Arthur Naylor Wollaston (sir.)|editor=|year=1882|publisher=W.H. Allen|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=F11AAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A pocket dictionary of English and Persian|author=William Thornhill Tucker|editor=|year=1850|publisher=J. Madden|edition=|location=|isbn=|page=145|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=wT5bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A pocket dictionary of English and Persian|author=William Thornhill Tucker|editor=|year=1801|publisher=|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=3ppxqpkEHVoC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A pocket dictionary of English and Persian|author=William Thornhill Tucker|editor=|year=1850|publisher=J. Madden|edition=|location=|isbn=|page=145|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=pxKkZZgJxcwC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language ...|author=John Thompson Platts|editor=|year=1894|publisher=Williams and Norgate|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=Exb_NBfBuZkC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Modern Persian colloquial grammar: containing a short grammar, dialogues and extracts from Nasir-Eddin shah's diaries, tales, etc., and a vocabulary|author=Friedrich Rosen, Nāṣir al-Dīn Shāh (Shah of Iran)|editor=|year=1898|publisher=Luzac & C.̊|edition=|location=|isbn=|page=400|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=O3lHAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Persian interpreter: in three parts: A grammar of the Persian language. Persian extracts, in prose and verse. A vocabulary: Persian and English|author=Edward Moises|editor=|year=1792|publisher=Printed by L. Hodgson|edition=|location=|isbn=|page=143|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=MsAUAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A concise grammar of the Persian language|author=Arthur Henry Bleeck|editor=|year=1857|publisher=|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=CiBgAAAAMAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A concise grammar of the Persian language: containing dialogues, reading lessons, and a vocabulary: together with a new plan for facilitating the study of languages|author=Arthur Henry Bleeck|editor=|year=1857|publisher=B. Quaritch|edition=|location=|isbn=|page=206|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=vroOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A concise grammar of the Persian language|author=Arthur Henry Bleeck|editor=|year=1857|publisher=|edition=Oxford University|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=bFcOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language: To which is added, a selection of easy extracts for reading, together with a copious vocabulary|author=Duncan Forbes|editor=|year=1844|publisher=Printed for the author, sold by Allen & co.|edition=2|location=|isbn=|page=158|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=DwQtAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language: To which is added, a selection of easy extracts for reading, together with a copious vocabulary|author=Duncan Forbes|editor=|year=1844|publisher=Printed for the author, sold by Allen & co.|edition=2|location=|isbn=|page=114|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=DoRQAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language: to which is added, a selection of easy extracts for reading, together with a vocabulary, and translations|author=Duncan Forbes|editor=|year=1876|publisher=W.H. Allen|edition=|location=|isbn=|page=238|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=BDoMAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language: to which is added, a selection of easy extracts for reading, together with a vocabulary, and translations|author=Duncan Forbes|editor=|year=1869|publisher=W.H. Allen & co.|edition=4|location=|isbn=|page=238|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=a7dIAAAAcAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language; comprising a portion of the elements of Arabic inflexion etc|author=Matthew Lumsden|editor=|year=1810|publisher=Watley|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=g5ZHAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language: comprising a portion of the elements of Arabic inflexion, Volume 1|author=Matthew Lumsden|editor=|year=1810|publisher=Printed by T. Watley|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=I0MOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The student's Persian and English dictionary, pronouncing, etymological, & explanatory|author=Sorabshaw Byramji Doctor|editor=|year=1880|publisher=Irish Presbyterian Mission Press|edition=|location=|isbn=|page=558|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=xUUOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Second book of Persian, to which are added the Pandnámah of Shaikh Saádi and the Gulistán, chapter 1, together with vocabulary and short notes|author=Sorabshaw Byramji Doctor, Saʻdī|editor=|year=1880|publisher=Irish Presbyterian Mission Press|edition=2|location=|isbn=|page=120|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=NEMOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Persian primer, being an elementary treatise on grammar, with exercises|author=Sorabshaw Byramji Doctor|editor=|year=1879|publisher=Irish Presbyterian Mission Press|edition=|location=|isbn=|page=94|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=NEMOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=The Persian primer, being an elementary treatise on grammar, with exercises|author=Sorabshaw Byramji Doctor|editor=|year=1879|publisher=Irish Presbyterian Mission Press|edition=|location=|isbn=|page=94|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=M0MOAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A new grammar of the Persian tongue for the use of schools and colleges|author=Sorabshaw Byramji Doctor|editor=|year=1875|publisher=Irish Presbyterian Mission Press|edition=|location=|isbn=|page=84|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=9I4PAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A primer of Persian: containing selections for reading and composition with the elements of syntax|author=George Speirs Alexander Ranking|editor=|year=1907|publisher=The Claredon Press|edition=|location=|isbn=|page=72|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=Fz9bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A primer of Persian: containing selections for reading and composition with the elements of syntax|author=George Speirs Alexander Ranking|editor=|year=1907|publisher=The Claredon Press|edition=|location=|isbn=|page=72|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=p4dBAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Sir William Jones, Samuel Lee|editor=|year=1823|publisher=Printed by W. Nicol, for Parbury, Allen, and co.|edition=8|location=|isbn=|page=230|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=p1fRAAAAMAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Sir William Jones, Samuel Lee|editor=|year=1823|publisher=Printed by W. Nicol, for Parbury, Allen, and co.|edition=8|location=|isbn=|page=230|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=gqIIAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Sir William Jones|editor=Samuel Lee|year=1828|publisher=Printed by W. Nicol, for Parbury, Allen, and Co.|edition=9|location=|isbn=|page=283|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=YkBbAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Sir William Jones|editor=|year=1783|publisher=|edition=3|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=IEhFAQAAIAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Sir William Jones|editor=|year=1801|publisher=Murray and Highley, J. Sewell|edition=5|location=|isbn=|page=194|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=3T9bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A grammar of the Persian language|author=Sir William Jones|editor=|year=1797|publisher=|edition=4|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=3T1bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A dictionary in Persian and English, with pronunciation (ed. by M.C. Sen).|author=Ramdhun Sen|editor=Madhub Chunder Sen|year=1841|publisher=|edition=2|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=RJAvAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A dictionary in Persian and English|author=Ramdhun Sen|editor=|year=1829|publisher=Printed for the author at the Baptist Mission Press|edition=|location=|isbn=|page=226|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=sk4OAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A dictionary in English and Persian|author=Ramdhun Sen|editor=|year=1833|publisher=Printed at the Baptist Mission Press|edition=|location=|isbn=|page=276|volume=|accessdate=2011-07-06}}
* {{cite book|url=http://books.google.com/books?id=6j1bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=A dictionary in English and Persian|author=Ramdhun Sen|editor=|year=1833|publisher=|edition=|location=|page=|isbn=|pages=|volume=|accessdate=2011-07-06}}
#{{Cite book
| edition = 3rd Rev
| publisher = Ibex Publishers
| isbn = 0936347295
| last = Thackston
| first = W. M.
| title = An Introduction to Persian
| date = 1993-05-01
}}
#{{Cite book
| publisher = Teach Yourself
| isbn = 0844238155
| last = Mace
| first = John
| title = Modern Persian (Teach Yourself)
| date = 1993-03
}}
#{{Cite book
| edition = illustrated
| publisher = RoutledgeCurzon
| isbn = 0700716955
| last = Mace
| first = John
| title = Persian Grammar: For Reference and Revision
| date = 2002-10-18
}}
#{{Cite book
| publisher = L. Reichert
| isbn = 3882264136
| title = Compendium linguarum Iranicarum
| year = 1989
| first = Rüdiger
| last = Schmitt
}}
#{{Cite book
| edition = 2
| publisher = Routledge
| isbn = 0415353394
| editors = Bernard Comrie (ed.)
| last = Windfuhr
| first = Gernot L.
| title = The World's Major Languages
| chapter = Persian
| date = 2009-01-15
}}
# {{Cite encyclopedia
|title=Iran, vi. Iranian languages and scripts
|first=Prods Oktor
|last=Skjærvø
|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica
|year=2006
|volume=13
|ref=Skjaervo2006
}}
#{{Cite book
|last = Asatrian
|first = Garnik
|title = Etymological Dictionary of Persian
|publisher = [[Brill Publishers|Brill Academic Publishers]]
|series = [[Indo-European Etymological Dictionary|Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, 12]]
|year = Expected November 2010
|isbn = 978-90-04-15496-4
|url= http://www.brill.nl/default.aspx?partid=227&pid=23589}}
'''ภาษาอื่นๆ'''
#{{Cite book
|last = Lazard
|first = Gilbert
|title = Grammaire du persan contemporain
|publisher = Institut Français de Recherche en Iran
|year = January 2006
|isbn = 978-2909961378
|url= http://www.peeters-leuven.be/boekoverz.asp?nr=8392}}
#{{Cite book
|last = Dahlén
|first = Ashk
|title = Modern persisk grammatik
|publisher = Ferdosi International Publication
|year = October 2010
|isbn = 9789197724180
|url= http://www.ashkdahlen.com/index.php?id=152}}


==แหล่งข้อมูลอื่น==
{{commons category|Persian language}}
{{Wikivoyage|Farsi}}
*[http://www.vajje.com/ Modern Persian to Persian dictionary]
*[http://www.persianacademy.ir/ Academy of Persian Language and Literature official website] {{fa icon}}
*[http://www.persian-language.org/ Assembly for the Expansion of the Persian Language official website] {{fa icon}}
*[http://persianlanguage.ir/ Persian language Resources] {{fa icon}}
*[http://www.wiki-babel.org/en/Portal:Persian Persian audio lessons at WikiBabel]
*Hayyim, Sulayman. [http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/hayyim/ New Persian–English dictionary]. Teheran: Librairie-imprimerie Beroukhim, 1934–1936. uchicago.edu
*[[Steingass, Francis Joseph]]. [http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/steingass/ A Comprehensive Persian–English dictionary]. London: Routledge & K. Paul, 1892. uchicago.edu
*[http://laits.utexas.edu/sites/persian_online_resources/ Persian language department at University of Texas at Austin], utexas.edu
*[http://www.choone.com/perkey.html Virtual Persian Keyboard], choone.com
*[http://www.lmp.ucla.edu/ UCLA Language Materials Project: ] [http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?LangID=63&menu=004 Persian], ucla.edu
*[http://www.parstimes.com/language/ Persian Language Resources], parstimes.com
*[http://persian-farsi.ucoz.ru Persian-Farsi – site for studying persian], Persian-farsi.ucoz.ru {{ru icon}}
*[http://ili.ir Iran language Institute], ili.ir
*[http://www.GlobalDic.com GlobalDic.Com the only dynamic Persian to English and German Dictionary]
*[http://persian.free-dict.de German Persian Dictionary with 120,000 entries], Persian.free-dict.de
*[http://www.jahanshiri.ir/pvc/pvc.php A Persian Verb calculator], jahanshiri.ir
*[http://sartre2.byu.edu/persian/pvc/pvc.php Persian Verb Conjugator], sartre2.byu.edu
{{วิกิภาษาอื่น|fa}}
{{วิกิภาษาอื่น|fa}}
{{อินโด-อิหร่าน}}
{{อินโด-อิหร่าน}}


[[หมวดหมู่:ภาษาเปอร์เซีย]]
[[หมวดหมู่:ภาษาเปอร์เซีย]]
{{โครงภาษา}}

รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:59, 29 มีนาคม 2556

ภาษาเปอร์เซีย
فارسی ฟาร์ซี
ประเทศที่มีการพูดประเทศอิหร่าน (เปอร์เซีย) ประเทศอัฟกานิสถาน ประเทศทาจิกิสถาน และประเทศเพื่อนบ้าน
จำนวนผู้พูด61 ล้านคน (ภาษาแม่)
110 ล้านคน (ทั้งหมด)  (ไม่พบวันที่)
ตระกูลภาษา
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการประเทศอิหร่าน, ประเทศอัฟกานิสถาน, ประเทศทาจิกิสถาน
ผู้วางระเบียบสมาคมภาษาและวรรณกรรมเปอร์เซีย (Academy of Persian Language and Literature)
สถาบันศาสตร์อัฟกานิสถาน (
รหัสภาษา
ISO 639-1fa
ISO 639-2per (B)
fas (T)
ISO 639-3มีหลากหลาย:
prs – ภาษาเปอร์เซียตะวันออก
pes – ภาษาเปอร์เซียตะวันตก
tgk – ทาจิก
aiq – ไอมัก
bhh – บูคาริก
deh – เดห์วารี
drw – ดาร์วาซี
haz – ฮาซารากี
jpr – จีดิ
phv – ปาห์ลาวานี

ภาษาเปอร์เซีย (เปอร์เซีย: فارسی) หรือ ฟาร์ซี (อังกฤษ: Farsi ชื่อท้องถิ่นใน ประเทศอิหร่าน และประเทศอัฟกานิสถาน) , ทาจิก (Tajik, ภาษาย่อยในเอเชียกลาง) หรือ ดารี (Dari ชื่อท้องถิ่นในประเทศอัฟกานิสถาน) เป็นภาษาที่พูดใน ประเทศอิหร่าน ประเทศอัฟกานิสถาน ประเทศทาจิกิสถาน ประเทศบาห์เรน และประเทศอุซเบกิสถาน เป็นภาษาทางการใน 3 ประเทศแรกที่กล่าวไว้ คนที่พูดเป็นภาษาแม่มีอยู่ประมาณ 75 ล้านคน [1] เป็นสมาชิกของภาษากลุ่มอินโด-ยูโรเปียน เป็นชนิดประธาน กรรม กริยา

การจัดจำแนก

ภาษาเปอร์เซียอยู่ในกลุ่มตะวันตกของภาษากลุ่มอิหร่านในตระกูลภาษาอินโด-ยุโรเปียน เรียงประโยคแบบประธาน-กรรม-กริยา ในกลุ่มตะวันตกนี้ นอกจากภาษาเปอร์เซียแล้วยังมีภาษาเคิร์ด ภาษามาซันดารานี ภาษาคิเลกิ ภาษาทาเลียสและภาษาบาโลชิ โดยภาษาเปอร์เซียอยู่ในกลุ่มย่อยตะวันตกเฉียงใต้[2]

การเรียกชื่อ

ชื่อท้องถิ่น

  • ภาษาดารี (มาจาก دربار‎ /dærbɒr/ "ศาล")[3] เป็นชื่อท้องถิ่นในอัฟกานิสถานและเอเชียใต้ แต่ชาวอัฟกันส่วนใหญ่ในอัฟกานิสถานจะเรียกภาษานี้ว่าภาษาฟาร์ซี
  • ภาษาฟาร์ซี/ปาร์ซี (فارسی / پارسی‎)[4] เป็นชื่อท้องถิ่นในอิหร่าน
  • ภาษาทาจิกี (тоҷикӣ)[5] เป็นชื่อท้องถิ่นของภาษานี้ในเอเชียกลาง โดยเฉพาะในทาจิกิสถาน
บริเวณที่มีการพูดภาษาเปอร์เซียสำเนียงหลักทั้งสามสำเนียง

ชื่อในภาษาอังกฤษ

ในภาษาอังกฤษเรียกชื่อภาษานี้ว่าภาษาเปอร์เซียซึ่งเป็นการออกเสียงแบบอังกฤษของคำที่มาจากภาษาละติน Persianus < ละติน Persia < กรีก Πέρσις Pérsis ซึ่งมีต้นกำเนิกจากคำในภาษาเปอร์เซียโบราณ Parsa คำว่าเปอร์เซียมีใช้ในภาษาอังกฤษครั้งแรกเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 21[6] ผู้พูดภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาแม่จะเรียกตนเองว่าปาร์ซี หรือ ฟาร์ซี โดยที่ฟาร์ซีนั้นเป็นรูปที่ถูกทำให้เป็นภาษาอาหรับของคำว่าปาร์ซี เพราะภาษาอาหรับไม่มีเสียง /ป/[7][8] เมื่อมีผู้พูดภาษาเปอร์เซียอพยพไปตะวันตกจึงมีการใช้คำว่าภาษาฟาร์ซีใช้เรียกภาษาของตนและเริ่มใช้ในภาษาอังกฤษเมื่อพุทธศตวรรษที่ 25 สมาคมวิชาการทางด้านภาษาและวรรณกรรมเปอร์เซียได้ประกาศว่าคำว่าภาษาเปอร์เซียนั้นเหมาะสมกว่าฟาร์ซี[9] และนักวิชาการทางด้านภาษาเปอร์เซียบางคนได้ปฏิเสธการใช้คำว่าภาษาฟาร์ซี[10][11]

ชื่อในระดับนานาชาติ

การกำหนดรหัสภาษาในระบบ ISO 639-1 ใช้ "fa" ส่วนในระบบ ISO 639-3 ใช้ "fas" สำหรับภาษาเปอร์เซีย ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่อิหร่านถึงอัฟกานิสถาน ใช้คำว่าภาษาฟาร์ซีตะวันออกสำหรับภาษาเฉพาะในอัฟกานิสถานและภาษาฟาร์ซีตะวันตกสำหรับภาษาเฉพาะในอิหร่าน ใน Ethnologue จะใช้ภาษาฟาร์ซีตะวันออกหรือ "Dari" กับภาษาฟาร์ซีตะวันตกหรือ "Irani"

สัทวิทยา

หน่วยเสียงสระของภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่สำเนียงเตหะราน

ภาษาเปอร์เซียมีพยัญชนะ 23 เสียง สระ 6 เสียง ในอดีต ภาษาเปอร์เซียมีเสียงสระ 8 เสียงคือมีเสียงยาว 5 เสียง (/iː/, /uː/, /ɒː/, /oː/ และ /eː/) และเสียงสั้น 3 เสียง (/æ/, /i/ และ /u/)จนเมื่อราวก่อนพุทธศตวรรษที่ 21 มีการรวมกันของเสียงสระบางเสียง จึงเหลือเพียง 6 เสียงในปัจจุบัน

พยัญชนะ

Labial Alveolar Postalveolar Palatal Velar Uvular Glottal
Nasal m n (ŋ)
Plosive p b t d k ɡ (q ɢ)
Affricate tʃ dʒ
Fricative f v s z ʃ ʒ x ɣ h
Tap ɾ
Trill (r)
Approximant l j

ไวยากรณ์

บทความหลัก: ไวยากรณ์ภาษาเปอร์เซีย

โครงสร้าง

ภาษาเปอร์เซียมีการเติมปัจจัยท้ายคำมาก คำอุปสรรคมีใช้น้อย คำกริยาจะแสดงกาลและจุดประสงค์ ผันตามบุคคล บุรุษ และจำนวน คำนามไม่มีการกำหนดเพศ คำสรรพนามจัดให้เป็นเพศกลาง

การเรียงประโยค

โครงสร้างประโยคโดยทั่วไปเป็น ประธาน- (วลีบุพบท) -กรรม-กริยา ถ้ากรรมมีการชี้เฉพาะ กรรมจะตามด้วยคำ ra และมาก่อนวลีบุพบท

ประวัติ

ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษากลุ่มอิหร่าน อยู่ในกลุ่มภาษาอินโด-อารยัน ในตระกูลภาษาอินดด-ยุโรเปียน ภาษานี้แบ่งออกเป็นสามยุคอย่างชัดเจนคือยุคโบราณ ยุคกลางและยุคใหม่ ซึ่งมีความสัมพันธ์กับประวัติศาสตร์อิหร่านสามช่วง ยุคโบราณเริ่มตั้งแต่ก่อนราชวงศ์อะแคมินิดจนถึงหลังราชวงศ์อะแคมินิด (ประมาณพ.ศ. 143-243) ยุคกลางเริ่มจากยุคหลังจากสิ้นสุดยุคโบราณจนถึงยุคราชวงศ์ซัสซานิด และยุคหลังจากนั้น ยุคใหม่ เริ่มหลังจากสิ้นสุดราชวงศ์ซัสซานิดจนถึงปัจจุบัน เอกสารภาษาเปอร์เซียที่เก่าที่สุดอยู่ในยุคจักรวรรดิเปอร์เซียเมื่อ 57 ปีก่อนพุทธศักราช

ภาษาเปอร์เซียโบราณ

บทความหลัก: ภาษาเปอร์เซียโบราณ

ภาษาเปอร์เซียโบราณพัฒนามาจากภาษาอิหร่านดั้งเดิมที่เกิดขึ้นในที่ราบอิหร่านทางตะวันตกเฉียงใต้ ตัวอย่างที่เก่าที่สุดของภาษานี้คือจารึกเบฮิสตันในสมัยพระเจ้าดาริอุสที่ 1 ในสมัยราชวงศ์อะแคมินิด แม้ว่าจะมีตัวอย่างที่อายุมากกว่านี้ เช่นจารึกของพระเจ้าไซรัสมหาราช แต่ภาษาใหม่กว่า ภาษาเปอร์เซียโบราณเขียนด้วยอักษรรูปลิ่มสำหรับภาษาเปอร์เซีย ซึ่งมีลักษณะเฉพาะสำหรับภาษา คาดว่าประดิษฐ์ขึ้นใช้ในสมัยพระเจ้าดาริอุสที่ 1 ในยุคราชวงศ์อะแคมินิดเริ่มมีการนำอักษรอราเมอิกมาใช้ พบทางตะวันตกเฉียงใต้ซึ่งเป็นบ้านเกิดของราชวงศ์อะแคมินิด

ภาษาเปอร์เซียยุคกลาง

บทความหลัก: ภาษาเปอร์เซียกลาง

ในทางตรงกันข้ามกับภาษาเปอร์เซียโบราณ ภาษาเปอร์เซียยุคกลางมีความแตกต่างทั้งทางด้านรุปแบบการเขียนและการพูด รูปแบบทวิพจน์ในภาษาเปอร์เซียโบราณได้หายไป ภาษาเปอร์เซียยุคกลางใช้ปรบทในการบอกหน้าที่ของคำ ภาษาเปอร์เซียยุคกลางเริ่มต้นขึ้นเมื่อราชวงศ์อะแคสินิดเริ่มตกต่ำ โดยการเปลี่ยนแปลงของภาษาน่าจะเริ่มราวพุทธศตวรรษที่ 9 และใช้จนถึงพุทธศตวรรษที่ 12 ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13 ภาษาเปอร์เซียกลางจึงเริ่มเปลี่ยนมาสู่ภาษาเปอร์เซียใหม่ เอกสารที่เหลือยู่ส่วนใหญ่เป็นเอกสารทางศาสนาโซโรอัสเตอร์ ชื่อของภาษาในยุคนี้คือ Parsik ซึ่งกลายเป็นคำว่า "เปอร์เซีย" ในภาษาเปอร์เซียใหม่ เมื่อเขียนด้วยอักษรอาหรับ เมื่อภาษานี้เปลี่ยนมาเป็นภาษาเปอร์เซียใหม่ ภาษายุคกลางนี้จึงเรียกว่าภาษาปะห์ลาวี จุดเปลี่ยนระหว่างภาษายุคกลาง (ปะห์ลาวี เช่นภาษาพาร์เทียน) มาเป็นภาษาเปอร์เซีย (farsi)จึงเป็นจุดที่ได้รับอิทธิพลจากภาษาอาหรับและการเขียนด้วยอักษรอาหรับ

ภาษาเปอร์เซียใหม่

ประวัติศาสตร์ของภาษาเปอร์เซียใหม่เกิดขึ้นเมื่อ 1,000 - 1,200 ปี พัฒนาการของภาษานี้แบ่งเป็นยุคต้น ยุคคลาสสิกและยุคใหม่ ผู้พูดภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาแม่ในปัจจุบันสามารถเข้าใจเอกสารโบราณของภาษาเปอร์เซียได้แม้จะมีความแตกต่างทางด้านไวยากรณ์บ้าง

ภาษาเปอร์เซียคลาสสิก

ปัญจตันตระหรือกาลิละห์ วา ดิมนา วรรณคดีเปอร์เซียที่มีอิทธิพลมากเรื่องหนึ่ง

การแพร่เข้ามาของศาสนาอิสลามกลายเป็นจุดเริ่มต้นของยุคใหม่ของภาษาเปอร์เซียและวรรณกรรม ภาษานี้เป็นภาษากลางของโลกอิสลามฝั่งตะวันออกและอินเดีย เป็นภาษากลางและภาษาทางวัฒนธรรมของราชวงศ์ที่นับถือศาสนาอิสลามหลายราชวงศ์ เช่นซามานิดส์ บูยิดส์ ตาฮิริดส์ จักรวรรดิโมกุล ติมูริดส์ คาชนาวิดส์ เซลจุก ความเรชมิดส์ ซาฟาวิด อัฟชาริดส์ จักรวรรดิออตโตมานและอื่นๆ

ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาเดียวในตะวันออกที่มาร์โคโปโลรู้จัก อิทธิพลของภาษาเปอร์เซียต่อภาษาอื่นๆในโลกอิสลามปรากฏชัดมาก หลังจากที่ชาวอาหรับรุกรานเปอร์เซีย ภาษาเปอร์เซียได้ปรับปรุงคำศัพท์จากภาษาอาหรับมาใช้เป็นจำนวนมาก ในขณะที่บางคำมาจากตระกูลภาษาอัลไตอิกระหว่างที่ถูกปกครองภายใต้จักรวรรดิมองโกล

ภาษาเปอร์เซียกับการปกครองในอินเดีย

บทกวีภาษาเปอร์เซียที่อินเดียราวพุทธศตวรรษที่ 23
บทกวีภาษาเปอร์เซีย Takht-e Shah Jahan, ที่อินเดีย

ในช่วง 500 ปีก่อนที่อังกฤษจะเข้าปกครองอินเดียเป็นอาณานิคม ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาที่สองที่สำคัญในอินเดียทั้งทางด้านการเรียนการสอนและทางวัฒนธรรม ในยุดจักรวรรดิโมกุล ภาษาเปอร์เซียเป็นภาษาราชการ เมื่ออังกฤษเข้ามาปกครองอินเดีย ภาษาอังกฤษจึงเข้ามาเป็นภาษากลางแทนที่ภาษาเปอร์เซีย

ภาษาเปอร์เซียในปัจจุบัน

ตังแต่พุทธศตวรรษที่ 24 เป็นต้นมา ภาษาอังกฤษ ภาษารัสเซียและภาษาฝรั่งเศสได้เข้ามาเป็นศัพท์เทคนิคในภาษาเปอร์เซีย สมาคมวิชาการภาษาเปอร์เซียแห่งชาติในอิหร่านเป็นองค์กรที่รับผิดชอบในการสร้างคำใหม่จากรากศัพท์ภาษาเปอร์เซียให้เทียบเท่าคำยืมจากภาษาอื่น

ความผันแปรและสำเนียง

ภาษาเปอร์เซียยุคใหม่มีสำเนียงที่สำคัญสามสำเนียงคือ

  • ภาษาเปอร์เซียอิหร่านยุคใหม่ (ฟาร์ซีตะวันตก) เป็นสำเนียงของภาษาเปอร์เซียที่ใช้พูดในอิหร่าน ภาษาเปอร์เซียเรียก Farsi ภาษาอังกฤษเรียก Persian
  • ภาษาดารี (ฟาร์ซีตะวันออก) เป็นชื่อท้องถิ่นของภาษาเปอร์เซียที่ใช้พูดในอัฟกานิสถาน
  • ภาษาทาจิก เป็นสำเนียงของภาษาเปอรืเซีย ใช้พูดในทาจิกิสถาน อุซเบกิสถาน และรัสเซีย เขียนด้วยอักษรซีริลลิก

นอกจากนั้นยังมีภาษาต่อไปนี้ที่ใกล้เคียงกับภาษาเปอร์เซีย

คำศัพท์

การสร้างคำดั้งเดิมในภาษา

การสร้างคำในภาษาเปอร์เซียจะประกอบด้วยการเติมอุปสรรคปัจจัยเข้าที่รากศัพท์ และมีการสร้างคำแบบรูปคำติดต่อด้วย รวมทั้งการสร้างคำแบบประสมที่รวมคำสองคำเข้าด้วยกัน

อิทธิพล

ภาษาเปอร์เซียยุคกลางเป็นภาษาที่ได้รับอิทธิพลจากภาษาอาหรับน้อย และได้รับอิทธิพลด้านคำศัพท์จากภาษาโบราณในเมโสโปเตเมีย แต่ในภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่ได้รับอิทธิพลจากรากศัพท์ภาษาอาหรับมาก โดยรากศัพท์เหล่านี้จะถูกทำให้เป็นเปอร์เซีย คำศัพท์ภาษาอาหรับที่พบในภาษาที่ใช้พูดในประเทศอินเดียและกลุ่มภาษาเตอร์กิกนั้นจะยืมต่อไปจากภาษาเปอร์เซียอีกต่อหนึ่ง การรวมหน่วยทางภาษาจากภาษามองโกเลียและกลุ่มภาษาเตอร์กิกเข้าในภาษาเปอร์เซีย[12] เกิดจากการที่ชาวเติร์กเคยมีอำนาจปกครองอิหร่าน คำศัพท์กลุ่มนี้มักเป็นคำศัพท์ทางการเมือง

มีคำยืมจากภาษาฝรั่งเศสและภาษารัสเซียในช่วงพุทธศตวรรษที่ 24 – 25 ในปัจจุบันมีคำยืมจากภาษาอังกฤษในภาษาเปอร์เซียมากยิ่งขึ้น และสมาคมวิชาการเปอร์เซียพยายามบัญญัติศัพท์ภาษาเปอร์เซียขึ้นใช้แทน อย่างไรก็ตาม มีคำยืมจากภาษาฝรั่งเศสมากกว่าภาษาอังกฤษ เพราะผู้พูดภาษาเปอร์เซียจะออกเสียงภาษาฝรั่งเศสได้ง่ายกว่า

นอกจากนี้ ภาษาเปอร์เซียยังมีอิทธิพลต่อคำศัพท์ในภาษาอื่นโดยเฉพาะกลุ่มภาษาอินโด-อิหร่าน ตัวอย่างของภาษาเหล่านี้ได้แก่ ภาษาอูรดู ภาษาฮินดี และกลุ่มภาษาเตอร์กิก เช่น ภาษาตุรกีออตโตมาน ภาษาชะกะไต ภาษาตาตาร์ ภาษาตุรกี[13] ภาษาเติร์กเมน ภาษาอาเซอรี[14] ภาษาอุซเบก ตระกูลภาษาแอฟโฟร-เอเชียติก เช่นภาษาอราเมอิกใหม่อัสซีเรีย ภาษาอาหรับ[15] ตระกูลภาษาดราวิเดียน เช่น ภาษาเตลูกู และภาษาบราฮุย ภาษาในเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ เช่น ภาษาอาร์เมเนีย ภาษาจอร์เจีย ภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เช่น [[ภาษามาเลย์ และภาษาในทวีปแอฟริกา เช่น ภาษาสวาฮิลี นอกจากนั้น ภาษาเปอร์เซียยังส่งอิทธิพลต่อภาษาในยุโรปตะวันออกผ่านทางภาษาตุรกี เช่น ภาษาเซอร์เบีย ภาษาโครเอเชีย ภาษาบอสเนีย โดยเฉพาะที่ใช้พูดในบอสเนีย-เฮอร์เซโกวีนา

การเขียน

ตัวอย่างการเขียนภาษาเปอร์เซียแบบนัสตาลิก [ 1 ]
ลายมือเขียนของอักษรเปอร์เซีย

ภาษาเปอร์เซียสมัยใหม่ในอิหร่านและอัฟกานิสถานเขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลง ภาษาทาจิกที่ถือเป็นสำเนียงหนึ่งของภาษาเปอร์เซียซึ่งได้รับอิทธิพลจากภาษารัสเซียและกลุ่มภาษาเตอร์กิกในเอเชียกลาง เขียนด้วยอักษรซีริลลิก

อักษรเปอร์เซีย

ภาษาเปอร์เซียและภาษาดารีเปอร์เซียสมันใหม่ เขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลงซึ่งมีการออกเสียงที่ต่างไปและเพิ่มอักษรเข้ามา ในขณะที่ภาษาทาจิกเขียนด้วยอักษรซีริลลิก หลังจากที่ชาวเปอร์เซียหันไปนับถือศาสนาอิสลามใช้เวลาถึง 150 ปีที่ชาวเปอร์เซียได้ประยุกต์นำอักษรอาหรับเข้าไปแทนที่อักษรที่เคยใช้อยู่เดิมคืออักษรปะห์ลาวีสำหรับภาษาเปอร์เซียยุคกลางและอักษรอเวสตะที่ใช้สำหรับงานเขียนทางศาสนา อักษรนี้เคยใช้เขียนภาษาอเวสตะมาก่อน ในอักษรเปอร์เซียสมัยใหม่สระที่ใช้แทนสระเสียงสั้น (a, e, o) จะไม่แสดง แสดงเฉพาะสระเสียงยาว (i, u, â) ซึ่งจะทำทำให้เกิดความสับสนได้ เช่นเมื่อสะกดว่า "krm" อาจหมายถึง kerm "หนอน", karam "ใจกว้าง", kerem "ครีม" หรือ krom "สี" ผู้อ่านต้องตัดสินใจเอาเองจากบริบท ระบบเครื่องหมายการออกเสียงภาษาอาหรับที่เรียกฮารากัตมีใช้ในภาษาเปอร์เซียด้วย แม้จะออกเสียงต่างจากภาษาอาหรับ เช่น ฎ็อมมะห์ ในภาษาอาหรับใช้แทนเสียง [ʊ] ส่วนภาษาเปอร์เซียใช้แทน [o] แต่การแสดงเครื่องหมายนี้จะไม่ใช้ในการเขียนภาษาเปอร์เซียตามปกติ จะใช้สำหรับการสอนและพจนานุกรมบางเล่ม ตัวอักษรบางตัวจะใช้เฉพาะคำยืมจากภาษาอาหรับ แต่จะออกเสียงแบบภาษาเปอร์เซีย เช่น มีอักษร 4 ตัวแทนเสียง 'z' อักษรแทนเสียง 's' 3 ตัวและแทนเสียง 't' อีก 2 ตัว

อักษรเพิ่ม

อักษรเปอร์เซียมีเพิ่มจากอักษรอาหรับ 4 ตัวคือ

Sound Isolated form Name
[p] پ pe
[tʃ] (ch) چ če
[ʒ] (zh) ژ že
[ɡ] گ gāf

การเปลี่ยนแปลง

อักษรเปอร์เซียมีการเปลี่ยนแปลงตัวอักษรจากภาษาอาหรับ เช่นอลิฟที่มีฮัมซะหฺอยู่ข้างล่าง ( إ ) เปลี่ยนเป็น ( ا ) คำที่เขียนด้วยฮัมซะหฺจะเขียนต่างไป เช่น مسؤول เป็น مسئول และ ة เปลี่ยนเป็น ه หรือ ت อักษรที่เปลี่ยนรูปร่างไป แสดงในตารางข้างล่าง การเขียนตามรูปแบบเดิมในภาษาอาหรับไม่ถือว่าผิดแต่ไม่นิยม

Sound original Arabic letter modified Persian letter name
[k] ك ک kāf
vowel [i] consonant [j] ي ى ye
รูปแบบของคีย์บอร์ดมาตรฐานISIRI 9147 สำหรับภาษาเปอร์เซีย

อักษรละติน

องค์กรนานาชาติสำหรับการจัดมาตรฐานได้เสนอการปริวรรตภาษาเปอร์เซียเป็นอักษรละตินแต่ไม่เป็นที่นิยม อีกรูปแบบหนึ่งมาจากอักษรละตินมาตรฐานสำหรับกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่นำไปใช้ในทาจิกิสถานเมื่อราว พ.ศ. 2463 ก่อนจะเปลี่ยนไปใช้อักษรซีริลลิกในอีกทศวรรษต่อมา นอกจากนั้นยังมีระบบของ Universal Persian Alphabet ใช้ในหนังสือตำราหรือคู่มือการท่องเที่ยว และ International Persian Alphabet ซึ่งประดิษฐ์ขึ้นโดย A. Moslehi นักภาษาศาสตร์เปรียบเทียบ

อักษรทาจิก

อักษรซีริลลิกถูกนำมาใช้เขียนภาษาทาจิกในสมัยสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก โดยนำมาใช้แทนอักษรละตินที่เริ่มใช้หลังการปฏวัติบอลเชวิกในราว พ.ศ. 2473 หลัง พ.ศ. 2482 การเขียนด้วยอักษรเปอร์เซียในประเทศถูกสั่งห้าม

ตัวอย่าง

อักษรเปอร์เซีย UniPers IPA อักษรทาจิก(Tajiki) แปลเป็นภาษาอังกฤษ
همهٔ افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و حیثیت و حقوقشان با هم برابر است، همهٔ‌شان اندیشه و وجدان دارند و باید در برابر یکدیگر با روح برادری رفتار کنند. Hameye afrâde bašar âzâd be donyâ miâyando heysiyato hoquqešan bâ ham barâbar ast, hame andiševo vejdân dârando bâyad dar barâbare yekdigar bâ ruhe barâdari raftâr konand. [hæmeje æfrɒd bæʃær ɒzɒd be donjɒ miɒjænd o hejsijæt o hoɢuɢ ʃɒn bɒ hæm bærɒbær æst hæme ʃɒn ændiʃe o vedʒdɒn dɒrænd o bɒjæd dær bærɒbære jekdiɡær bɒ ruhe bærɒdæri ræftɒr konænd] Тамоми одамон озод ба дунё меоянд ва аз лиҳози манзилату ҳуқуқ бо ҳам баробаранд. Ҳама соҳиби ақлу виҷдонанд, бояд нисбат ба якдигар бародарвор муносабат намоянд. All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

อ้างอิง

  1. ↑ http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=1000
  2. ↑ Windfuhr, Gernot (1987). Berard Comrie (บ.ก.). The World's Major Languages. Oxford: Oxford University Press. pp. 523–546. ISBN 978-0-19-506511-4.
  3. ↑ Or (เปอร์เซีย: فارسی دری \ فارسئ دری fārsi-ye dari
  4. ↑ Or (เปอร์เซีย: زبان فارسی zabān-e fārsi
  5. ↑ Or (เปอร์เซีย: забони тоҷикӣ / เปอร์เซีย: فارسی تاجیکی zabon-i tojiki
  6. ↑ Oxford English Dictionary online, s.v. "Persian", draft revision June 2007.
  7. ↑ Cannon, Garland Hampton and Kaye, Alan S. (1994) The Arabic contributions to the English language: an historical dictionary Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, Germany, page 106, ISBN 3-447-03491-2
  8. ↑ Odisho, Edward Y. (2005) Techniques of teaching comparative pronunciation in Arabic and English Gorgias Press, Piscataway, New Jersey, page 23 ISBN 1-59333-272-6
  9. ↑ "Pronouncement of the Academy of Persian Language and Literature". Heritage.chn.ir. 2005-11-19. สืบค้นเมื่อ 2010-07-13.
  10. ↑ "Persian or Farsi?". Iranian.com. 1997-11-16. สืบค้นเมื่อ 2010-09-23.
  11. ↑ "Fársi: "recently appeared language!"". PersianDirect.com. 2005-02-15. สืบค้นเมื่อ 2010-09-23.
  12. ↑ e.g. The role of Azeri-Turkish in Iranian Persian, on which see John Perry, "The Historical Role of Turkish in Relation to Persian of Iran", Iran & the Caucasus, Vol. 5 (2001), pp. 193–200.
  13. ↑ Andreas Tietze, Persian loanwords in Anatolian Turkish, Oriens, 20 (1967) pp- 125–168. Archive.org
  14. ↑ L. Johanson, "Azerbaijan: Iranian Elements in Azeri Turkish" in Encyclopedia Iranica Iranica.com
  15. ↑ Pasad. "Bashgah.net". Bashgah.net. สืบค้นเมื่อ 2010-07-13.

อ่านเพิ่มเติม

ภาษาอังกฤษ

  1. Thackston, W. M. (1993-05-01). An Introduction to Persian (3rd Rev ed.). Ibex Publishers. ISBN 0936347295.
  2. Mace, John (1993-03). Modern Persian (Teach Yourself). Teach Yourself. ISBN 0844238155. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |date= (help)
  3. Mace, John (2002-10-18). Persian Grammar: For Reference and Revision (illustrated ed.). RoutledgeCurzon. ISBN 0700716955.
  4. Schmitt, Rüdiger (1989). Compendium linguarum Iranicarum. L. Reichert. ISBN 3882264136.
  5. Windfuhr, Gernot L. (2009-01-15). "Persian". The World's Major Languages (2 ed.). Routledge. ISBN 0415353394. {{cite book}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์ |editors= ถูกละเว้น แนะนำ (|editor=) (help)
  6. Skjærvø, Prods Oktor (2006). "Iran, vi. Iranian languages and scripts". Encyclopaedia Iranica. Vol. 13.
  7. Asatrian, Garnik (Expected November 2010). Etymological Dictionary of Persian. Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, 12. Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-15496-4. {{cite book}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |year= (help)

ภาษาอื่นๆ

  1. Lazard, Gilbert (January 2006). Grammaire du persan contemporain. Institut Français de Recherche en Iran. ISBN 978-2909961378.
  2. Dahlén, Ashk (October 2010). Modern persisk grammatik. Ferdosi International Publication. ISBN 9789197724180.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ภาษาเปอร์เซีย
วิกิท่องเที่ยว มีคำแนะนำการท่องเที่ยวสำหรับ Farsi
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาfa
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ภาษาเปอร์เซีย&oldid=4823885"