ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เจ้าพระยายมราช (ครุฑ)"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ล ไม่เกี่ยวกับชีวประวัติ +ต้องการอ้างอิงเต็ม |
|||
| บรรทัด 28: | บรรทัด 28: | ||
| party = |
| party = |
||
}} |
}} |
||
[[ไฟล์:King Mongkut Solar Eclipse Expedition.jpg|thumb|250px|พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรสุริยุปราคาที่บ้านหว้ากอ เมืองประจวบคีรีขันธ์ พ.ศ. 2411 ทรงประทับ ณ เกยหน้าพลับพลาที่ประทับ โปรดให้ฉายพระรูปกับคณะแขกเมือง ณ ค่ายหลวงบ้านหว้ากอ]] |
|||
[[ไฟล์:ถนนเจริญกรุงในอดีต.jpg|thumb|250px|ถนนเจริญกรุงในอดีต]] |
|||
[[ไฟล์:000ป.jpg|thumb|250px|ถนนเจริญกรุงในปัจจุบัน]] |
|||
[[ไฟล์:เสียดินแดน.jpg|150px|thumb|right|แผนที่การเสียดินแดนของไทย (หมายเลขที่ 2)]] |
|||
'''มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยายมราช (ครุฑ บ่วงราบ)''' อดีต [[เสนาบดีกรมเวียง]] ที่ 3 ใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 4]] และอดีตเจ้าเมืองชุมพร ใน[[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 3]] ทั้งยังเป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง ถนนรอบ[[พระบรมมหาราชวัง]]<ref>ภาพเก่าในสยาม : 66</ref> ([[วัดพระแก้ว]]) [[ถนนเจริญกรุง]]ตอนใน<ref>ภาพเก่าในสยาม : 71</ref> สร้างตึกแถวขึ้นสองฝั่งถนนถวายแก่พระราชโอรสธิดาใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] เป็นตึกชั้นเดียว ถ่ายแบบมาจากประเทศสิงคโปร์<ref>ภาพเก่าในสยาม : 71</ref> สร้าง[[วัดสุบรรณนิมิตร]] และเป็น [[คณะข้าหลวงปักปันเขตแดนไทย-พม่า]] จะเห็นว่าในแผ่นดิน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 4]] เริ่มมีการปฏิรูปและพัฒนาประเทศครั้งใหญ่ ให้เป็นแบบยุโรปในหลายด้านโดยการจ้างชาวต่างชาติเข้ามาจัดการรูปแบบโครงสร้างในแต่ละหน่วย เช่น [[ทหาร]] [[ตำรวจ]] [[ข้าราชการพลเรือน]] คมนาคม การเก็บ[[ภาษี]]เพื่อทำถนนในพระนคร เป็นต้น |
'''มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยายมราช (ครุฑ บ่วงราบ)''' อดีต [[เสนาบดีกรมเวียง]] ที่ 3 ใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 4]] และอดีตเจ้าเมืองชุมพร ใน[[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 3]] ทั้งยังเป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง ถนนรอบ[[พระบรมมหาราชวัง]]<ref>ภาพเก่าในสยาม : 66</ref> ([[วัดพระแก้ว]]) [[ถนนเจริญกรุง]]ตอนใน<ref>ภาพเก่าในสยาม : 71</ref> สร้างตึกแถวขึ้นสองฝั่งถนนถวายแก่พระราชโอรสธิดาใน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] เป็นตึกชั้นเดียว ถ่ายแบบมาจากประเทศสิงคโปร์<ref>ภาพเก่าในสยาม : 71</ref> สร้าง[[วัดสุบรรณนิมิตร]] และเป็น [[คณะข้าหลวงปักปันเขตแดนไทย-พม่า]] จะเห็นว่าในแผ่นดิน[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 4]] เริ่มมีการปฏิรูปและพัฒนาประเทศครั้งใหญ่ ให้เป็นแบบยุโรปในหลายด้านโดยการจ้างชาวต่างชาติเข้ามาจัดการรูปแบบโครงสร้างในแต่ละหน่วย เช่น [[ทหาร]] [[ตำรวจ]] [[ข้าราชการพลเรือน]] คมนาคม การเก็บ[[ภาษี]]เพื่อทำถนนในพระนคร เป็นต้น |
||
| บรรทัด 40: | บรรทัด 35: | ||
== ผลงานขณะดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองชุมพร == |
== ผลงานขณะดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองชุมพร == |
||
* ในต้นปี พ.ศ. 2367 ( |
* ในต้นปี พ.ศ. 2367 (หรือ พ.ศ. 2366 หากนับแบบเดิม) ในแผ่นดิน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]] [[รัชกาลที่ 2]] [[พระยาเพชรกำแหงสงคราม (ซุ่ย ซุ่ยยัง)]] <ref>จดหมายหลวงอุดมสมบัติ : 153</ref>เจ้าเมืองชุมพร เป็นแม่ทัพเรือ พร้อม พระพลสงครามจางวางเมืองชุมพร (ครุฑ บ่วงราบ) นายกองเรือ ยกกองทัพเรือช่วยรบอังกฤษ ตีเมืองมะริด จับเชลยเมืองมะริด 400 คน แต่อาจเกิดจากการสื่อสารทำให้กองทัพเรือเมืองชุมพรปะทะกับกองทัพเรืออังกฤษ ทหารในบังคับ [[พระเทพไชยบุรินทร์ (ขุนทอง นิลยกานนท์)]] เจ้าเมืองท่าแซะ ([[อำเภอท่าแซะ]] [[จังหวัดชุมพร]]) เป็นผู้บังคับเรือ ถูกจับจำนวน 155 คน พร้อมเรือรบ 2 ลำ ทำให้เสียเมืองมะริด ให้แก่[[อังกฤษ]] แต่ยังไม่ได้ปักปันเขตแดน |
||
* ในปี พ.ศ. 2367 ในแผ่นดิน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]] [[รัชกาลที่ 2]] เป็น พระยาชุมพร (ครุฑ บ่วงราบ) รองเจ้าเมืองชุมพร หรือ ปลัดเมืองชุมพร ที่ทำการเมืองชุมพร อยู่บ้านท่ายาง |
* ในปี พ.ศ. 2367 ในแผ่นดิน[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]] [[รัชกาลที่ 2]] เป็น พระยาชุมพร (ครุฑ บ่วงราบ) รองเจ้าเมืองชุมพร หรือ ปลัดเมืองชุมพร ที่ทำการเมืองชุมพร อยู่บ้านท่ายาง |
||
* ในปี พ.ศ. 2369 [[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 3]] โปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าเมืองชุมพร จึงย้ายที่ทำการเมืองชุมพร อยู่บ้านท่าตะเภา ในปัจจุบัน และสร้างนาทุ่งหลวง ให้ผู้ใต้บังคับบัญชาอีกด้วย |
* ในปี พ.ศ. 2369 [[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ 3]] โปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าเมืองชุมพร จึงย้ายที่ทำการเมืองชุมพร อยู่บ้านท่าตะเภา ในปัจจุบัน และสร้างนาทุ่งหลวง ให้ผู้ใต้บังคับบัญชาอีกด้วย |
||
| บรรทัด 73: | บรรทัด 68: | ||
== แหล่งข้อมูล == |
== แหล่งข้อมูล == |
||
* จดหมายเหตุหลวงอุดมสมบัติ (จัน) |
* จดหมายเหตุหลวงอุดมสมบัติ (จัน){{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* วิจารณ์ดวงชะตา 200 ดวง |
* วิจารณ์ดวงชะตา 200 ดวง{{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* ภาพเก่าในสยาม |
* ภาพเก่าในสยาม{{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* ย่ำถนนยลถิ่นจีน |
* ย่ำถนนยลถิ่นจีน{{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* ตำแหน่งยศท่านเจ้าพระยาเสนาบดี 54 นาม ตั้งแต่สร้างกรุงเทพฯ ถึงร้อยปี (พ.ศ. 2325 - พ.ศ. 2425) |
* ตำแหน่งยศท่านเจ้าพระยาเสนาบดี 54 นาม ตั้งแต่สร้างกรุงเทพฯ ถึงร้อยปี (พ.ศ. 2325 - พ.ศ. 2425){{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* A Sketch of Siam's Gendarmerie |
* A Sketch of Siam's Gendarmerie{{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* Imperial Gazetteer of India |
* Imperial Gazetteer of India{{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
||
* Scott 1999{{ต้องการอ้างอิงเต็ม}} |
|||
* Scott 1999 |
|||
== แหล่งข้อมูลอื่น == |
== แหล่งข้อมูลอื่น == |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 01:45, 9 มีนาคม 2556
เจ้าพระยายมราช (ครุฑ บ่วงราบ) | |
|---|---|
| เสนาบดีกรมเวียง ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | |
| ดำรงตำแหน่ง 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397 – พ.ศ. 2411 | |
| เจ้าเมืองชุมพร ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2369 – 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397 | |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | 20 เมษายน พ.ศ. 2351[1] วันพุธ เดือน 5 แรม 10 ค่ำ ปีมะโรง |
| เสียชีวิต | - พ.ศ. 2437 |
| ศาสนา | พุทธ |
มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยายมราช (ครุฑ บ่วงราบ) อดีต เสนาบดีกรมเวียง ที่ 3 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 และอดีตเจ้าเมืองชุมพร ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทั้งยังเป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง ถนนรอบพระบรมมหาราชวัง[2] (วัดพระแก้ว) ถนนเจริญกรุงตอนใน[3] สร้างตึกแถวขึ้นสองฝั่งถนนถวายแก่พระราชโอรสธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นตึกชั้นเดียว ถ่ายแบบมาจากประเทศสิงคโปร์[4] สร้างวัดสุบรรณนิมิตร และเป็น คณะข้าหลวงปักปันเขตแดนไทย-พม่า จะเห็นว่าในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เริ่มมีการปฏิรูปและพัฒนาประเทศครั้งใหญ่ ให้เป็นแบบยุโรปในหลายด้านโดยการจ้างชาวต่างชาติเข้ามาจัดการรูปแบบโครงสร้างในแต่ละหน่วย เช่น ทหาร ตำรวจ ข้าราชการพลเรือน คมนาคม การเก็บภาษีเพื่อทำถนนในพระนคร เป็นต้น
ประวัติ
เจ้าพระยายมราช (ครุฑ บ่วงราบ) นามเดิม พระยาเพชรกำแหงสงคราม (ครุฑ) หรือ พระยาชุมพร (ครุธ) หรือ พระยาเพชร เจ้าเมืองชุมพร เป็นบุตร พระยาวิชิตภักดีศรีพิชัยสงคราม(มี) เจ้าเมืองไชยา มีปู่ชื่อ พระยาชุมพร (พวย) เจ้าเมืองชุมพร
ผลงานขณะดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองชุมพร
- ในต้นปี พ.ศ. 2367 (หรือ พ.ศ. 2366 หากนับแบบเดิม) ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 พระยาเพชรกำแหงสงคราม (ซุ่ย ซุ่ยยัง) [5]เจ้าเมืองชุมพร เป็นแม่ทัพเรือ พร้อม พระพลสงครามจางวางเมืองชุมพร (ครุฑ บ่วงราบ) นายกองเรือ ยกกองทัพเรือช่วยรบอังกฤษ ตีเมืองมะริด จับเชลยเมืองมะริด 400 คน แต่อาจเกิดจากการสื่อสารทำให้กองทัพเรือเมืองชุมพรปะทะกับกองทัพเรืออังกฤษ ทหารในบังคับ พระเทพไชยบุรินทร์ (ขุนทอง นิลยกานนท์) เจ้าเมืองท่าแซะ (อำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร) เป็นผู้บังคับเรือ ถูกจับจำนวน 155 คน พร้อมเรือรบ 2 ลำ ทำให้เสียเมืองมะริด ให้แก่อังกฤษ แต่ยังไม่ได้ปักปันเขตแดน
- ในปี พ.ศ. 2367 ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 เป็น พระยาชุมพร (ครุฑ บ่วงราบ) รองเจ้าเมืองชุมพร หรือ ปลัดเมืองชุมพร ที่ทำการเมืองชุมพร อยู่บ้านท่ายาง
- ในปี พ.ศ. 2369 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าเมืองชุมพร จึงย้ายที่ทำการเมืองชุมพร อยู่บ้านท่าตะเภา ในปัจจุบัน และสร้างนาทุ่งหลวง ให้ผู้ใต้บังคับบัญชาอีกด้วย
- ในปี พ.ศ. 2371 สร้างวัดสุบรรณนิมิตร[6] ตำบลตากแดด อำเภอเมือง จังหวัดชุมพร
- คณะข้าหลวงเจรจาปักปันเขตแดนไทย-พม่า ครั้งแรก ที่เมืองมะลิวัลย์ ระหว่างประเทศไทย-ประเทศอังกฤษ แต่ไม่ได้ตกลงกัน ที่เมืองมะลิวัลย์ (Maliwun)[7] ในปัจจุบันคือ จังหวัดเกาะสอง หรือ วิคตอเรียพอยท์ อยู่ในประเทศพม่า
- ในปี พ.ศ. 2381 - 2382 นำกองทัพเมืองชุมพร เมืองประทิว จำนวน 1,216 คน[8] เข้าร่วมกองทัพหลวงปราบปรามความวุ่นวายในหัวเมืองปักษ์ใต้ (กบฏหวันหมาดหลี) เมืองไทรบุรี ในบังคับบัญชา พระยาเสนาภูเบศร์ แม่ทัพหน้า
- ในปี พ.ศ. 2392 รับผิดชอบการเกณฑ์ทหาร ที่เมืองชุมพร โดยมีสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) ว่าที่สมุหกลาโหม ออกไปสักเลข (เกณฑ์ทหาร) ด้วยตนเอง ที่เมืองชุมพร จึงได้มีบุตรกับหม่อมอิน เกิดที่เมืองชุมพร นามว่า พร ต่อมาคือ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค)
ผลงานขณะดำรงตำแหน่งเสนาบดีกรมเวียง
- วันศุกร์ ที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397 เข้าดำรงตำแหน่งเสนาบดีกรมเวียง คือ กระทรวงมหาดไทย และ กระทรวงยุติธรรม ในปัจจุบัน
- วันพุธ ที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้เป็นแม่กอง ทำถนนใหม่และซ่อมแซมถนนที่ชำรุดในพระนครทุกสาย[9] (สมันนั้นคือ ถนนรอบพระบรมมหาราชวัง วัดพระแก้ว)เพื่อเป็นสาธารณะกุศล เป็นประโยชน์แก่คนทั่วไป[10] ถือว่าเป็นจุดกำเหนิดการคมนาคมทางบกครั้งแรก แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และเป็นกระทรวงคมนาคม ในปัจจุบัน
- ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2404 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ได้ตั้งกองโปลิศ หรือกรมกองตระเวน (ตำรวจนครบาล)[11] ขึ้นเป็นครั้งแรก ในปี พ.ศ. 2405 ได้ว่าจ้าง กัปตัน เอส. เย. เบิร์ดเอมส์ (Captain Sammoal Joseph Bird Ames) ชาวอังกฤษ ซึ่งได้รับบรรดาศักดิ์เป็น หลวงรัฐยาภิบาลบัญชา มาเป็นผู้พิจารณาวางโครงการจัดตั้งกองตำรวจ เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยภายในเขตนครหลวงตามแบบอย่างยุโรปขึ้นเป็นครั้งแรก และเป็น สำนักงานตำรวจแห่งชาติ ในปัจจุบัน
- ในปี พ.ศ. 2405-2407 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ เป็นแม่กอง[12] รับผิดชอบการก่อสร้างถนนเจริญกรุงตอนใน[13] คือช่วงระยะทางตั้งแต่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามถึงสะพานดำรงสถิต (สะพานเหล็ก) กว้าง 4 วา โดยสร้างเป็นถนนดินอัด เอาอิฐเรียงตะแคงปูให้ชิดกัน ตรงกลางนูนสูง เป็นถนนสายแรกของประเทศไทยที่ขยายออกนอกพระนคร
- ในปี พ.ศ. 2408 - 2411 เป็น คณะข้าหลวงปักปันเขตแดนไทย-พม่าอย่างเป็นทางการครั้งแรกของไทย ลงนาม วันที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2411
- มอบหมายให้ หลวงปักษี (คลุ้ม บ่วงราบ) บุตร เจ้าพระยายมราช (ครุฑ บ่วงราบ) นำกำลังเข้ายึดและปกครองเมืองมะริด ทะวาย และตะนาวศรี อย่างลับๆ โดยปกครองแบบอาณานิคมสยามในบังคับอังกฤษ[14] แต่ไม่ได้รับความร่วมมือจากคนไทยในเมืองมะริด ทะวาย และตะนาวศรี[15] เห็นว่าการปกครองแบบอาณานิคมดีแล้ว
รายนามผู้ปกครองอาณานิคมสยามในเขตตะนาวศรี ภายใต้จักรวรรดิอังกฤษ
- ลำดับ 1 หลวงปักษี (คลุ้ม บ่วงราบ) พ.ศ. 2411 - 2467
- ลำดับ 2 นายคุ้ม บ่วงราบ หรือ สมพร พ.ศ. 2467 - 2489 ถูกนายแพ้ว อุ้ยนอง พร้อมพวกลูกน้องสังหาร ที่บ้านบ้องขอน
- ลำดับ 3 นายแพ้ว อุ้ยนอง เสียชีวิตจากไข้มาเลเรีย
- ลำดับ 4 นายชม หรือ พรานชม ถูกกองทัพพม่าโจมตีเข้าไทยทางด่านสิงขร
- ลำดับ 5 นายชด ชมปุระ ถูกนายสร้วง ลอบสังหารกลางงานเลี้ยง
- ลำดับ 6 นายหลง สักคุณี ก่อนปี พ.ศ. 2506 ถูกนายพันถอไซ ลอบสังหารที่บ้านนามะพร้าว
- ลำดับ 7 นายสร้วง ประสมชิด พ.ศ. 2507 ถูกลูกน้องลอบสังหารที่บ้านเกิดในอำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร
- ลำดับ 8 นายพันถอไซ เริ่มปกครอง พ.ศ. 2508 หัวหน้ากลุ่มกะเหรี่ยงเสรี ออกจากราชการตำรวจพม่าจัดตั้งใหม่ เข้าปกครองแต่คนไทยบางส่วนยังไม่กลับเข้าประเทศไทย
- ลำดับ 9 นายบาเฮา บุตร นายพันถอไซ การปกครองสิ้นสุด พ.ศ. 2535
อาณานิคมสยามในเขตตะนาวศรี ในจักรวรรดิอังกฤษ[16] ได้รับเอกราชแล้ว เช่นเดียวกับประเทศมาเลเชีย ประเทศสิงคโปร์ แต่เกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 จอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้ขอความร่วมมือตีย่างกุ้งกับกองทัพญี่ปุ่น ทำให้อังกฤษและพม่าไม่พอใจ ในปี พ.ศ. 2492 รัฐบาลพม่าได้ระดมกำลังทหารเข้ายึดและปกครองเมืองมะริด ทะวาย และตะนาวศรี ต่อมาได้มีการกวาดล้างชนกลุ่มน้อยจนทำให้กะเหรี่ยงเสรีต้องอยู่ตามแนวชายแดนไทย-พม่า ส่วนคนไทยต้องอพยพเข้าประเทศไทยตั้งแต่นั้นมา และผู้อพยพกลับหลังจาก พ.ศ. 2520 จะเป็นคนไทยไม่มีบัตรประชาชน หรือ ที่เรียกว่า ไทยพลัดถิ่นในเขตตะนาวศรี, เขตตะนาวศรี
อ้างอิง
- ↑ วิจารณ์ดวงชะตา 200 ดวง : 171
- ↑ ภาพเก่าในสยาม : 66
- ↑ ภาพเก่าในสยาม : 71
- ↑ ภาพเก่าในสยาม : 71
- ↑ จดหมายหลวงอุดมสมบัติ : 153
- ↑ ประวัติวัดสุบรรณนิมิตร
- ↑ มะลิวัลย์ พม่าเรียกมะลิยุน สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพเรียกมะลิวัน
- ↑ จดหมายหลวงอุดมสมบัติ : 371
- ↑ พระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยุ่หัว รัชกาลที่ 4
- ↑ ภาพเก่าในสยาม : 66
- ↑ นายพันตำรวจโท ฟอร์ตี (C.H. Forty) : A Sketch of Siam's Gendarmerie
- ↑ ย่ำถนนยลถิ่นจีน : 11
- ↑ วารสาร "นครบาลวันนี้" , พ.ต.ท.ยอดชาย ผู้สันติ รอง ผกก.2 บก.จร.
- ↑ Imperial Gazetteer of India 5:297
- ↑ Scott 1999: 115
- ↑ Imperial Gazetteer of India 5:297
แหล่งข้อมูล
- จดหมายเหตุหลวงอุดมสมบัติ (จัน)[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- วิจารณ์ดวงชะตา 200 ดวง[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- ภาพเก่าในสยาม[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- ย่ำถนนยลถิ่นจีน[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- ตำแหน่งยศท่านเจ้าพระยาเสนาบดี 54 นาม ตั้งแต่สร้างกรุงเทพฯ ถึงร้อยปี (พ.ศ. 2325 - พ.ศ. 2425)[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- A Sketch of Siam's Gendarmerie[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- Imperial Gazetteer of India[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]
- Scott 1999[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]