ผลต่างระหว่างรุ่นของ "คาร์โบไฮเดรต"
Nullzerobot (คุย | ส่วนร่วม) ล ลบลิงก์ที่ซ้ำซ้อน wikidata |
|||
บรรทัด 53: | บรรทัด 53: | ||
[[หมวดหมู่:สารอาหาร]] |
[[หมวดหมู่:สารอาหาร]] |
||
{{Link GA|zh}} |
{{Link GA|zh}} |
||
[[af:Koolhidraat]] |
|||
[[an:Hidrato de carbonio]] |
|||
[[ar:سكريات]] |
|||
[[az:Karbohidrat]] |
|||
[[bat-smg:Onglėondėnē]] |
|||
[[be:Вугляводы]] |
|||
[[be-x-old:Вугляводы]] |
|||
[[bg:Въглехидрат]] |
|||
[[bn:শর্করা]] |
|||
[[bs:Ugljikohidrati]] |
|||
[[ca:Glúcid]] |
|||
[[ckb:کاربۆھایدرەیت]] |
|||
[[cs:Sacharidy]] |
|||
[[cy:Carbohydrad]] |
|||
[[da:Kulhydrat]] |
|||
[[de:Kohlenhydrate]] |
|||
[[dv:ކާބޯހައިޑްރޭޓް]] |
|||
[[el:Υδατάνθρακες]] |
|||
[[en:Carbohydrate]] |
|||
[[eo:Karbonhidrato]] |
|||
[[es:Glúcido]] |
|||
[[et:Sahhariidid]] |
|||
[[eu:Karbono hidrato]] |
|||
[[ext:Glúcidu]] |
|||
[[fa:کربوهیدرات]] |
|||
[[fi:Hiilihydraatti]] |
|||
[[fr:Glucide]] |
|||
[[fy:Koalhydraat]] |
|||
[[ga:Carbaihiodráit]] |
|||
[[gd:Gualuisg]] |
|||
[[gl:Carbohidrato]] |
|||
[[he:פחמימה]] |
|||
[[hi:शर्करा]] |
|||
[[hif:Carbohydrate]] |
|||
[[hr:Ugljikohidrati]] |
|||
[[ht:Kabonidrat]] |
|||
[[hu:Szénhidrát]] |
|||
[[hy:Ածխաջուր]] |
|||
[[ia:Carbohydrato]] |
|||
[[id:Karbohidrat]] |
|||
[[io:Karbohidrato]] |
|||
[[is:Sykra]] |
|||
[[it:Glucidi]] |
|||
[[ja:炭水化物]] |
|||
[[jv:Karbohidrat]] |
|||
[[ka:ნახშირწყლები]] |
|||
[[kk:Көмірсулар]] |
|||
[[ko:탄수화물]] |
|||
[[ky:Углеводдор]] |
|||
[[la:Carbohydratum]] |
|||
[[lb:Kuelenhydrat]] |
|||
[[lmo:Carbuidraa]] |
|||
[[lt:Angliavandeniai]] |
|||
[[lv:Ogļhidrāti]] |
|||
[[mk:Јаглехидрат]] |
|||
[[ml:കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്]] |
|||
[[ms:Karbohidrat]] |
|||
[[my:ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်]] |
|||
[[ne:कार्बोहाइड्रेट]] |
|||
[[nl:Koolhydraat]] |
|||
[[nn:Karbohydrat]] |
|||
[[no:Karbohydrat]] |
|||
[[oc:Glucid]] |
|||
[[om:Carbohydrate]] |
|||
[[pl:Węglowodany]] |
|||
[[pnb:کاربوہائیڈریٹ]] |
|||
[[pt:Carboidrato]] |
|||
[[qu:K'illimsayaku]] |
|||
[[ro:Glucidă]] |
|||
[[ru:Углеводы]] |
|||
[[rue:Вуглёводы]] |
|||
[[scn:Carbuidrati]] |
|||
[[sh:Ugljeni hidrati]] |
|||
[[si:කාබෝහයිඩ්රේට]] |
|||
[[simple:Carbohydrate]] |
|||
[[sk:Sacharid]] |
|||
[[sl:Ogljikovi hidrati]] |
|||
[[sq:Karbohidratet]] |
|||
[[sr:Угљени хидрат]] |
|||
[[su:Karbohidrat]] |
|||
[[sv:Kolhydrat]] |
|||
[[sw:Hidrati kabonia]] |
|||
[[ta:காபோவைதரேட்டு]] |
|||
[[te:పిండి పదార్ధాలు]] |
|||
[[tr:Karbonhidrat]] |
|||
[[tt:Күмерсулар]] |
|||
[[uk:Вуглеводи]] |
|||
[[ur:کاربو ہائیڈریٹ]] |
|||
[[vec:Carboidrati]] |
|||
[[vi:Cacbohydrat]] |
|||
[[war:Karbohidrato]] |
|||
[[xmf:ნოშქერწყარეფი]] |
|||
[[yi:קארבאהידראט]] |
|||
[[za:Danqsuijvaqhozvuz]] |
|||
[[zh:糖类]] |
|||
[[zh-min-nan:Carbohydrate]] |
|||
[[zh-yue:醣]] |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:43, 8 มีนาคม 2556
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของบทความเคมี |
เคมีอินทรีย์ |
---|
สารประกอบไฮโดรคาร์บอน |
หมู่ฟังก์ชัน |
สเตอริโอไอโซเมอริซึม |
ปฏิกิริยาหลัก |
สเปกโทรสโกปี |
สถานีย่อยเคมี |
คาร์โบไฮเดรต (อังกฤษ: Carbohydrate) เป็นสารชีวโมเลกุลที่สำคัญที่เป็นองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตทุกชนิค คำว่าคาร์โบไฮเดรตมีรากศัพท์มาจากคำว่า คาร์บอน (carbon) และคำว่าไฮเดรต (hydrate) อิ่มตัวไปด้วยน้ำ ซึ่งรวมกันก็หมายถึงคาร์บอนที่อิมตัวไปด้วยน้ำ เนื่องจากสูตรเคมีอย่างง่ายก็คือ (C•H2O) n ซึ่ง n≥3 โดยคาร์โบไฮเดรตจัดเป็นสารประกอบแอลดีไฮด์ (aldehyde) หรือคีโทน (ketone) ที่มีหมู่ไฮดรอกซิล (hydroxyl group, -OH) เกาะอยู่เป็นจำนวนมาก จึงเรียกว่า สารประกอบโพลีไฮดรอกซีแอลดีไฮด์ (polyhydroxyaldehyde) หรือ โพลีไฮดรอกซีคีโทน (polyhydroxyketone) ซึ่งการที่มีหมู่ไฮดรอกซิลในโมเลกุลนั้น ทำให้เกิดการวางตัวของหมู่ดังกล่าวที่แตกต่างกัน และยังสามารถทำปฏิกิริยาหรือสร้างพันธะกับสารอื่นๆได้ ดังนั้น คาร์โบไฮเดรตจึงมีความหลากหลายทั้งในด้านของโครงสร้างทางเคมี และบทบาททางชีวภาพอีกด้วย หน่วยที่เล็กทีสุดของคาร์โบไฮเดรตก็คือน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวหรือโมโนแซคคาร์ไรด์
ประโยชน์ของคาร์โบไฮเดรต
คาร์โบไฮเดรตมีประโยชน์ที่หลากหลาย ตัวอย่างเช่น
- เป็นแหล่งพลังงานของสิ่งมีชีวิต
- เป็นสารตัวกลางที่สำคัญในกระบวนการเมทาบอลิซึม (metabolism)
- เป็นโครงสร้างที่สำคัญในสิ่งมีชีวิต เช่น เป็นโครงสร้างของพืช (cellulose) หรือเป็นโครงสร้างของสัตว์
- เป็นองค์ประกอบใน DNA และ RNA
ประเภทของคาร์โบไฮเดรต
คาร์โบไฮเดรตเป็นสารอาหารหลักซึ่งให้พลังงานเท่ากับ โปรตีน คือ 4 กิโลแคลลอรี่/1 กรัม ประกอบด้วย C คาร์บอน H ไฮโดรเจน และ O ออกซิเจน เป็นอัตราส่วน n:2n:n คาร์โบไฮเดรต แบ่งออกเป็น 3 อย่าง คือ
- น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว (monosaccharide) ได้แก่ glucose , fructose , galactose
- น้ำตาลโมเลกุลคู่ (disaccharides) ได้แก่ maltose , lactose , sucrose
- โพลีแซคคาไรด์ (polysaccharides) ได้แก่ starch , glycogen , cellulose
น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว
น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวเป็นโครงสร้างพื้นฐานของคาร์โบไฮเดรต เป็นคีโตนหรืออัลดีไฮด์ที่มีหมู่ไฮดรอกซิลเกาะอยู่หลายกลุ่ม แบ่งเป็นสองกลุ่มใหญ่คือน้ำตาลอัลโดส มีหมู่อัลดีไฮด์ เช่นน้ำตาลกลูโคส และน้ำตาลคีโตส มีหมู่คีโตน เช่นน้ำตาลฟรุกโตส
น้ำตาลโมเลกุลคู่
น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวจะรวมตัวเป็นน้ำตาลโมเลกุลคู่ด้วยพันธะไกลโคซิดิก ระหว่างหมู่ไฮดรอกซิลของน้ำตาลตัวหนึ่งกับคาร์บอนของน้ำตาลอีกตัวหนึ่ง ตำแหน่งที่เกิดพันธะไกลโคซิดิกแสดงโดย (1→4) ซึ่งแสดงว่า C1 ของตัวแรกต่อกับ C4 ของน้ำตาลตัวที่สอง
โพลีแซคคาไรด์
เกิดจากการต่อกันของน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวจนเป็นสายยาว โพลีแซคคาไรด์แบ่งเป็นสองชนิดคือ โฮโมโพลีแซคคาไรด์ ประกอบด้วยน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวชนิดเดียว กับเฮเทอโรโพลีแซคคาไรด์ ประกอบด้วยน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวหลายชนิด โพลีแซคคาไรด์ที่สำคัญมีหลายชนิด ได้แก่
- แป้ง เป็นอาหารสะสมในเซลล์พืช ประกอบด้วยโพลีเมอร์ของกลูโคสสองชนิดคือ อะไมโลส ไม่แตกกิ่ง ต่อด้วย (α1→4) กับอะไมโลเพกติน เป็นสายโพลีแซคคาไรค์ที่แตกกิ่ง โดยส่วนที่เป็นเส้นตรงต่อด้วย (α1→4) และส่วนที่แตกกิ่งต่อด้วย (α1→6)
- ไกลโคเจน เป็นอาหารสะสมในเซลล์สัตว์ มีโครงสร้างคล้ายอะไมโลเพกตินแต่แตกกิ่งมากกว่า
- เซลลูโลส เป็นโครงสร้างของเซลล์พืช ลักษณะเป็นโซ่ตรงของกลูโคส ไม่แตกกิ่ง ต่อกันด้วยพันธะ (β1→4)
- ไคทิน เป็นโครงสร้างของเซลล์สัตว์ พบในเปลือกหอย กุ้ง ปู เป็นโฮโมโพลีแซคคาไรด์ของ N-acetyl-D-glucosamine ต่อกันด้วยพันธะ β
- เปบทิโดไกลแคน เป็นโครงสร้างของเซลล์แบคทีเรีย ประกอบด้วยโพลีแซคคาไรด์ของ N-acetylglucosamine และ N-acetylmuramic acid ต่อกันด้วยพันธะ (β1→4)
- ไกลโคซามิโนไกลแคน เป็นส่วนประกอบของสารที่อยู่ระหว่างเซลล์สัตว์ ประกอบด้วยสยโพลีแซคคาไรด์ของน้ำตาลโมเลกุลคู่ซ้ำๆกัน คือ hyaluronic acid (ประกอบด้วย glucoronic acid กับ acetylglucosamine)
ไกลโคโปรตีนและไกลโคลิปิด
ไกลโคโปรตีนเป็นองค์ประกอบหลักของโปรตีนที่หลั่งออกนอกเซลล์ โดยเป็นโปรตีนที่เชื่อมต่อกับโอลิโกแซคคาไรด์ (น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวต่อกัน 3 – 5 โมเลกุล) ส่วนไกลโคลิปิดซึ่งเป็นโพลีแซคคาไรด์ที่จับกับไขมันเป็นองค์ประกอบในเยื่อหุ้มต่างๆภายในเซลล์ นอกจากนั้น ไกลโคโปรตีนบางชนิด เช่น เลกติน (lectin) หรือซีเลกติน (selectin) มีบทบาทในการจดจำเซลล์เป้าหมายของเชื้อก่อโรค จิงดิ่
อ้างอิง
- Lehninger, A.L., Nelson, D.L., and Cox, M.M. 1993. Principle of Biochemistry. 2nd ed. New York.: Worth
แหล่งข้อมูลอื่น
- Carbohydrates, including interactive models and animations (Requires MDL Chime)
- IUPAC-IUBMB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN) : Carbohydrate Nomenclature
- Carbohydrates detailed
- Carbohydrates and Glycosylation - The Virtual Library of Biochemistry and Cell Biology
- Consortium for Functional Glycomics