ผลต่างระหว่างรุ่นของ "กลุ่มภาษาอิหร่าน"
Nullzerobot (คุย | ส่วนร่วม) ล เก็บกวาด |
Nullzerobot (คุย | ส่วนร่วม) ล เก็บกวาด |
||
บรรทัด 8: | บรรทัด 8: | ||
== ตารางเปรียบเทียบ == |
== ตารางเปรียบเทียบ == |
||
{| class="wikitable" style="font-size:85%; line-height:1.25em;" |
{| class="wikitable" style="font-size:85%; line-height:1.25em;" |
||
![[ภาษาอังกฤษ]] |
! [[ภาษาอังกฤษ]] |
||
![[ภาษาซาซากิ]] |
! [[ภาษาซาซากิ]] |
||
![[ภาษาเคิร์ด]] |
! [[ภาษาเคิร์ด]] |
||
![[ภาษาพาซตู]] |
! [[ภาษาพาซตู]] |
||
![[ภาษาบาโลชิ]] |
! [[ภาษาบาโลชิ]] |
||
![[ภาษามาซันดารานี]] |
! [[ภาษามาซันดารานี]] |
||
![[ภาษาเปอร์เซีย]] |
! [[ภาษาเปอร์เซีย]] |
||
![[ภาษาเปอร์เซียกลาง]] |
! [[ภาษาเปอร์เซียกลาง]] |
||
![[ภาษาพาร์เทียน]] |
! [[ภาษาพาร์เทียน]] |
||
![[ภาษาเปอร์เซียโบราณ]] |
! [[ภาษาเปอร์เซียโบราณ]] |
||
![[ภาษาอเวสตะ]] |
! [[ภาษาอเวสตะ]] |
||
|- |
|- |
||
|'''''beautiful''''' |
| '''''beautiful''''' |
||
|rind |
| rind |
||
|rind/delal/cûwan |
| rind/delal/cûwan |
||
|{{IPA|ʂkulai/xkulai, ʂɑjista/xɑjista}} |
| {{IPA|ʂkulai/xkulai, ʂɑjista/xɑjista}} |
||
|sharr, soherâ |
| sharr, soherâ |
||
|ṣəmxâl/ Xəş-nəmâ |
| ṣəmxâl/ Xəş-nəmâ |
||
|zibâ/ xuš-chehreh |
| zibâ/ xuš-chehreh |
||
|hučihr, hužihr |
| hučihr, hužihr |
||
|hužihr |
| hužihr |
||
|naiba |
| naiba |
||
|vahu-, srîra |
| vahu-, srîra |
||
|- |
|- |
||
|'''''blood''''' |
| '''''blood''''' |
||
|goyni |
| goyni |
||
|xwîn |
| xwîn |
||
|{{IPA|wina}} |
| {{IPA|wina}} |
||
|hon |
| hon |
||
|xun |
| xun |
||
|xūn |
| xūn |
||
|xōn |
| xōn |
||
|xōn |
| xōn |
||
| |
| |
||
|vohuni |
| vohuni |
||
|- |
|- |
||
|'''''bread''''' |
| '''''bread''''' |
||
|nan |
| nan |
||
|nan |
| nan |
||
|{{IPA|ɖoɖəi, nəɣɑn}} |
| {{IPA|ɖoɖəi, nəɣɑn}} |
||
|nân, nagan |
| nân, nagan |
||
|nûn |
| nûn |
||
|nân |
| nân |
||
|nân |
| nân |
||
|nân |
| nân |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''bring''''' |
| '''''bring''''' |
||
|ardene |
| ardene |
||
|anîn/hênan, awirdin/hawirdin |
| anîn/hênan, awirdin/hawirdin |
||
|{{IPA|rɑ wɺ̡əl}} |
| {{IPA|rɑ wɺ̡əl}} |
||
|âurten, yārag, ārag |
| âurten, yārag, ārag |
||
|biyârden |
| biyârden |
||
|âvardan/biyar |
| âvardan/biyar |
||
|âwurdan, āwāy-, āwar-, bar- |
| âwurdan, āwāy-, āwar-, bar- |
||
|āwāy-, āwar-, bar- |
| āwāy-, āwar-, bar- |
||
|bara- |
| bara- |
||
|bara, bar- |
| bara, bar- |
||
|- |
|- |
||
|'''''brother''''' |
| '''''brother''''' |
||
|bıra |
| bıra |
||
|bira |
| bira |
||
|{{IPA|wror}} |
| {{IPA|wror}} |
||
|brāt, brās |
| brāt, brās |
||
|birâr |
| birâr |
||
|barādar |
| barādar |
||
|brād, brâdar |
| brād, brâdar |
||
|brād, brādar |
| brād, brādar |
||
|brâtar |
| brâtar |
||
|brâtar- |
| brâtar- |
||
|- |
|- |
||
|'''''come''''' |
| '''''come''''' |
||
|amayene |
| amayene |
||
|hatin |
| hatin |
||
|{{IPA|rɑ tləl}} |
| {{IPA|rɑ tləl}} |
||
|āhag, āyag |
| āhag, āyag |
||
|Biyamona, enen |
| Biyamona, enen |
||
|âmadan |
| âmadan |
||
|âmadan, awar |
| âmadan, awar |
||
|awar, čām |
| awar, čām |
||
|ây-, âgam |
| ây-, âgam |
||
|âgam- |
| âgam- |
||
|- |
|- |
||
|'''''cry''''' |
| '''''cry''''' |
||
|berbayene |
| berbayene |
||
|girîn |
| girîn |
||
|{{IPA|ʒaɺ̡əl}} |
| {{IPA|ʒaɺ̡əl}} |
||
|greewag, greeten |
| greewag, greeten |
||
|bərmə/ qâ |
| bərmə/ qâ |
||
|geristan/geryeh |
| geristan/geryeh |
||
|griy-, bram- |
| griy-, bram- |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''dark''''' |
| '''''dark''''' |
||
|tari |
| tari |
||
|tarî |
| tarî |
||
|{{IPA|tjɑrə}} |
| {{IPA|tjɑrə}} |
||
|thár |
| thár |
||
|siyo |
| siyo |
||
|târîk |
| târîk |
||
|târīg/k |
| târīg/k |
||
|târīg, târēn |
| târīg, târēn |
||
| |
| |
||
|sâmahe, sâma |
| sâmahe, sâma |
||
|- |
|- |
||
|'''''daughter/girl''''' |
| '''''daughter/girl''''' |
||
|çena |
| çena |
||
|keç/kîj/kenîşk/dot |
| keç/kîj/kenîşk/dot |
||
|{{IPA|lur}} |
| {{IPA|lur}} |
||
|dohtir, duttag |
| dohtir, duttag |
||
|kijâ/ dether |
| kijâ/ dether |
||
|doxtar |
| doxtar |
||
|duxtar |
| duxtar |
||
|duxt, duxtar |
| duxt, duxtar |
||
| |
| |
||
|duxδar |
| duxδar |
||
|- |
|- |
||
|'''''day''''' |
| '''''day''''' |
||
|roce/roje/roze |
| roce/roje/roze |
||
|roj |
| roj |
||
|{{IPA|wradz}} |
| {{IPA|wradz}} |
||
|roç |
| roç |
||
|rezh |
| rezh |
||
|rûz |
| rûz |
||
|rōz |
| rōz |
||
| |
| |
||
|raucah- |
| raucah- |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''do''''' |
| '''''do''''' |
||
|kerdene |
| kerdene |
||
|kirin/kirdin |
| kirin/kirdin |
||
|{{IPA|kawəl}} |
| {{IPA|kawəl}} |
||
|kanag, kurtin |
| kanag, kurtin |
||
|hâkerden |
| hâkerden |
||
|kardan |
| kardan |
||
|kardan |
| kardan |
||
|kartan |
| kartan |
||
|kạrta- |
| kạrta- |
||
|kәrәta- |
| kәrәta- |
||
|- |
|- |
||
|'''''door''''' |
| '''''door''''' |
||
|çeber |
| çeber |
||
|derge/derî |
| derge/derî |
||
|{{IPA|war, daɺ̡a}} |
| {{IPA|war, daɺ̡a}} |
||
|gelo, darwāzag |
| gelo, darwāzag |
||
|bəli |
| bəli |
||
|dar |
| dar |
||
|dar |
| dar |
||
|dar, bar |
| dar, bar |
||
|duvara- |
| duvara- |
||
|dvara- |
| dvara- |
||
|- |
|- |
||
|'''''die''''' |
| '''''die''''' |
||
|merdene |
| merdene |
||
|mirin/mirdin |
| mirin/mirdin |
||
|{{IPA|mrəl}} |
| {{IPA|mrəl}} |
||
|mireg |
| mireg |
||
|mərnen |
| mərnen |
||
|murdan |
| murdan |
||
|murdan |
| murdan |
||
| |
| |
||
|mạriya- |
| mạriya- |
||
|mar- |
| mar- |
||
|- |
|- |
||
|'''''donkey''''' |
| '''''donkey''''' |
||
|her |
| her |
||
|ker |
| ker |
||
|{{IPA|xar}} |
| {{IPA|xar}} |
||
|her |
| her |
||
|xar |
| xar |
||
|xar |
| xar |
||
|xar |
| xar |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''egg''''' |
| '''''egg''''' |
||
|hak |
| hak |
||
|hêk/hêlik |
| hêk/hêlik |
||
|{{IPA|hagəi}} |
| {{IPA|hagəi}} |
||
|heyg, heyk |
| heyg, heyk |
||
|merqâna |
| merqâna |
||
|toxm |
| toxm |
||
|toxmag, xâyag |
| toxmag, xâyag |
||
|taoxmag, xâyag |
| taoxmag, xâyag |
||
| |
| |
||
|taoxma- |
| taoxma- |
||
|- |
|- |
||
|'''''earth''''' |
| '''''earth''''' |
||
|êrd (''uncertain origin'') |
| êrd (''uncertain origin'') |
||
|herd/erd (''uncertain origin'') |
| herd/erd (''uncertain origin'') |
||
|{{IPA|zməka}} |
| {{IPA|zməka}} |
||
|zemin |
| zemin |
||
|zemi |
| zemi |
||
|zamin |
| zamin |
||
|zamīg |
| zamīg |
||
|zamīg |
| zamīg |
||
|zam- |
| zam- |
||
|zãm, zam, zem |
| zãm, zam, zem |
||
|- |
|- |
||
|'''''evening''''' |
| '''''evening''''' |
||
|shan |
| shan |
||
|êvar/êware |
| êvar/êware |
||
|{{IPA|mɑʂɑm/mɑxɑm}} |
| {{IPA|mɑʂɑm/mɑxɑm}} |
||
|begáh |
| begáh |
||
|nəmâşun |
| nəmâşun |
||
|begáh |
| begáh |
||
|sarshab |
| sarshab |
||
|êbêrag |
| êbêrag |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''eye''''' |
| '''''eye''''' |
||
|çım |
| çım |
||
|çav/çaw |
| çav/çaw |
||
|{{IPA|stərga}} |
| {{IPA|stərga}} |
||
|ch.hem, chem |
| ch.hem, chem |
||
|bəj, Çəş |
| bəj, Çəş |
||
|chashm |
| chashm |
||
|chašm |
| chašm |
||
|chašm |
| chašm |
||
|čaša- |
| čaša- |
||
|čašman- |
| čašman- |
||
|- |
|- |
||
|'''''father''''' |
| '''''father''''' |
||
|pi |
| pi |
||
|bav/bawk/piya |
| bav/bawk/piya |
||
|{{IPA|plɑr}} |
| {{IPA|plɑr}} |
||
|pit, piss |
| pit, piss |
||
|piyer |
| piyer |
||
|pedar |
| pedar |
||
|pidar |
| pidar |
||
|pid |
| pid |
||
|pitar |
| pitar |
||
|pitar |
| pitar |
||
|- |
|- |
||
|'''''fear''''' |
| '''''fear''''' |
||
|ters |
| ters |
||
|tirs |
| tirs |
||
|{{IPA|vera, tars}} |
| {{IPA|vera, tars}} |
||
|turs, terseg |
| turs, terseg |
||
|təşəpaş |
| təşəpaş |
||
|tars |
| tars |
||
|tars |
| tars |
||
|tars |
| tars |
||
|tạrsa- |
| tạrsa- |
||
|tares- |
| tares- |
||
|- |
|- |
||
|'''''fiancé''''' |
| '''''fiancé''''' |
||
|washte |
| washte |
||
|dezgîran |
| dezgîran |
||
|{{IPA|numzɑd}} |
| {{IPA|numzɑd}} |
||
|nām zād |
| nām zād |
||
|xasgar |
| xasgar |
||
|nâm-zad |
| nâm-zad |
||
| - |
| - |
||
| - |
| - |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''fine''''' |
| '''''fine''''' |
||
|weş |
| weş |
||
|xweş/baş |
| xweş/baş |
||
|{{IPA|ʂa/xa}} |
| {{IPA|ʂa/xa}} |
||
|wash, hosh |
| wash, hosh |
||
|xaar |
| xaar |
||
|xosh |
| xosh |
||
|dârmag |
| dârmag |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|srîra |
| srîra |
||
|- |
|- |
||
|'''''finger''''' |
| '''''finger''''' |
||
|gisht |
| gisht |
||
|til/qamik/engust |
| til/qamik/engust |
||
|{{IPA|gwəta}} |
| {{IPA|gwəta}} |
||
|lenkutk, mordâneg |
| lenkutk, mordâneg |
||
|angoos |
| angoos |
||
|angošt |
| angošt |
||
|angust |
| angust |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|dišti- |
| dišti- |
||
|- |
|- |
||
|'''''fire''''' |
| '''''fire''''' |
||
|adır |
| adır |
||
|agir/atir |
| agir/atir |
||
|{{IPA|wor}} |
| {{IPA|wor}} |
||
|âch, âs |
| âch, âs |
||
|tesh |
| tesh |
||
|âtaš, âzar |
| âtaš, âzar |
||
|âdur, âtaxsh |
| âdur, âtaxsh |
||
|ādur |
| ādur |
||
|âç- |
| âç- |
||
|âtre-/aêsma- |
| âtre-/aêsma- |
||
|- |
|- |
||
|'''''fish''''' |
| '''''fish''''' |
||
|mase |
| mase |
||
|masî |
| masî |
||
|{{IPA|kab}} |
| {{IPA|kab}} |
||
|mâhi, mâhig |
| mâhi, mâhig |
||
|mahi |
| mahi |
||
|mâhi |
| mâhi |
||
|mâhig |
| mâhig |
||
|mâsyâg |
| mâsyâg |
||
| |
| |
||
|masyô, masya |
| masyô, masya |
||
|- |
|- |
||
|'''''food / eat''''' |
| '''''food / eat''''' |
||
|werdene |
| werdene |
||
|xwarin/xwardin |
| xwarin/xwardin |
||
|{{IPA|xoɺ̡ə / xwaɺ̡əl}} |
| {{IPA|xoɺ̡ə / xwaɺ̡əl}} |
||
|warag, warâk |
| warag, warâk |
||
|Xərak/ xəynen |
| Xərak/ xəynen |
||
|Gaza / xordan |
| Gaza / xordan |
||
|parwarz / xwâr, xwardīg |
| parwarz / xwâr, xwardīg |
||
|parwarz / xwâr |
| parwarz / xwâr |
||
| |
| |
||
|hareθra / ad-, at- |
| hareθra / ad-, at- |
||
|- |
|- |
||
|'''''go''''' |
| '''''go''''' |
||
|şiyayene |
| şiyayene |
||
|çûn/çiyin |
| çûn/çiyin |
||
|{{IPA|tləl}} |
| {{IPA|tləl}} |
||
|jwzzegh, shutin |
| jwzzegh, shutin |
||
|shunen / burden |
| shunen / burden |
||
|raftan |
| raftan |
||
|raftan, shudan |
| raftan, shudan |
||
|ay- |
| ay- |
||
|ai- |
| ai- |
||
|ay-, fra-vaz |
| ay-, fra-vaz |
||
|- |
|- |
||
|'''''god''''' |
| '''''god''''' |
||
|heq |
| heq |
||
|xwedê/xwa |
| xwedê/xwa |
||
|{{IPA|xwdai}} |
| {{IPA|xwdai}} |
||
|hwdâ |
| hwdâ |
||
|homa, xəda |
| homa, xəda |
||
|khodâ |
| khodâ |
||
|bay, abragar |
| bay, abragar |
||
| |
| |
||
|baga- |
| baga- |
||
|baya- |
| baya- |
||
|- |
|- |
||
|'''''good''''' |
| '''''good''''' |
||
|rınd |
| rınd |
||
|baş, çak, rind |
| baş, çak, rind |
||
|{{IPA|ʂə/xə}} |
| {{IPA|ʂə/xə}} |
||
|jawáin, šarr |
| jawáin, šarr |
||
|xâr |
| xâr |
||
|xub / nîuū |
| xub / nîuū |
||
|xūb, nêkog |
| xūb, nêkog |
||
| |
| |
||
|vahu- |
| vahu- |
||
|vohu, vaŋhu- |
| vohu, vaŋhu- |
||
|- |
|- |
||
|'''''grass''''' |
| '''''grass''''' |
||
|vash |
| vash |
||
|giya, riwek, şênkatî |
| giya, riwek, şênkatî |
||
|{{IPA|wɑʂə/wɑxə}} |
| {{IPA|wɑʂə/wɑxə}} |
||
|rem, sabzag |
| rem, sabzag |
||
| |
| |
||
|sabzeh, giyâh |
| sabzeh, giyâh |
||
|giyâ |
| giyâ |
||
|dâlūg |
| dâlūg |
||
| |
| |
||
|urvarâ |
| urvarâ |
||
|- |
|- |
||
|'''''great''''' |
| '''''great''''' |
||
|gırs / pil |
| gırs / pil |
||
|gir, mezin, gewre |
| gir, mezin, gewre |
||
|{{IPA|loj, ɣwara}} |
| {{IPA|loj, ɣwara}} |
||
|mastar, mazan |
| mastar, mazan |
||
|gat, belang, pila |
| gat, belang, pila |
||
|bozorg |
| bozorg |
||
|wuzurg, pīl |
| wuzurg, pīl |
||
| |
| |
||
|vazraka- |
| vazraka- |
||
|uta-, avañt |
| uta-, avañt |
||
|- |
|- |
||
|'''''hand''''' |
| '''''hand''''' |
||
|dest |
| dest |
||
|dest |
| dest |
||
|{{IPA|lɑs}} |
| {{IPA|lɑs}} |
||
|dast |
| dast |
||
|dess |
| dess |
||
|dast |
| dast |
||
|dast |
| dast |
||
|dast |
| dast |
||
|dasta- |
| dasta- |
||
|zasta- |
| zasta- |
||
|- |
|- |
||
|'''''head''''' |
| '''''head''''' |
||
|ser |
| ser |
||
|ser, kep |
| ser, kep |
||
|{{IPA|sar, kakaɺ̡ai}} |
| {{IPA|sar, kakaɺ̡ai}} |
||
|saghar |
| saghar |
||
|kalə |
| kalə |
||
|sar, kalleh |
| sar, kalleh |
||
|sar |
| sar |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''heart''''' |
| '''''heart''''' |
||
|zerre |
| zerre |
||
|dil |
| dil |
||
|{{IPA|zɺ̡ə}} |
| {{IPA|zɺ̡ə}} |
||
|dil, hatyr |
| dil, hatyr |
||
|dil |
| dil |
||
|del |
| del |
||
|dil |
| dil |
||
|dil |
| dil |
||
| |
| |
||
|aηhuš |
| aηhuš |
||
|- |
|- |
||
|'''''horse''''' |
| '''''horse''''' |
||
|estor |
| estor |
||
|hesp/esp |
| hesp/esp |
||
|{{IPA|ɑs}} |
| {{IPA|ɑs}} |
||
|asp |
| asp |
||
|istar |
| istar |
||
|asp, astar |
| asp, astar |
||
|asp, stōr |
| asp, stōr |
||
|asp, stōr |
| asp, stōr |
||
|aspa |
| aspa |
||
|aspa- |
| aspa- |
||
|- |
|- |
||
|'''''house''''' |
| '''''house''''' |
||
|keye |
| keye |
||
|mal, hoz, xanu |
| mal, hoz, xanu |
||
|{{IPA|kor, xuna}} |
| {{IPA|kor, xuna}} |
||
|log, dawâr |
| log, dawâr |
||
|səre |
| səre |
||
|xâneh |
| xâneh |
||
|xânag |
| xânag |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|demâna-, nmâna- |
| demâna-, nmâna- |
||
|- |
|- |
||
|'''''hunger''''' |
| '''''hunger''''' |
||
|vêşan |
| vêşan |
||
|birçîtî/wirsêtî |
| birçîtî/wirsêtî |
||
|{{IPA|lwəʐa/lwəga}} |
| {{IPA|lwəʐa/lwəga}} |
||
|shudhagh |
| shudhagh |
||
|veyshna |
| veyshna |
||
|gorosnegi |
| gorosnegi |
||
|gursag, shuy |
| gursag, shuy |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''language''''' (also '''''tongue''''') |
| '''''language''''' (also '''''tongue''''') |
||
|zıwan / zon |
| zıwan / zon |
||
|ziwan/ziman |
| ziwan/ziman |
||
|{{IPA|ʒəba}} |
| {{IPA|ʒəba}} |
||
|zevân, zobân |
| zevân, zobân |
||
|ziwân |
| ziwân |
||
|zabân |
| zabân |
||
|zuwân |
| zuwân |
||
|izβân |
| izβân |
||
|hazâna- |
| hazâna- |
||
|hizvâ- |
| hizvâ- |
||
|- |
|- |
||
|'''''laugh''''' |
| '''''laugh''''' |
||
|huyayene |
| huyayene |
||
|kenîn |
| kenîn |
||
|{{IPA|xandəl}} |
| {{IPA|xandəl}} |
||
|khendegh, hendeg |
| khendegh, hendeg |
||
| |
| |
||
|xandidan |
| xandidan |
||
|xandīdan |
| xandīdan |
||
| |
| |
||
|karta |
| karta |
||
|Syaoθnâvareza- |
| Syaoθnâvareza- |
||
|- |
|- |
||
|'''''life''''' |
| '''''life''''' |
||
|jewiyaene |
| jewiyaene |
||
|jiyan/jîn |
| jiyan/jîn |
||
|{{IPA|ʒwandun}} |
| {{IPA|ʒwandun}} |
||
|zendegih, zind |
| zendegih, zind |
||
| |
| |
||
|zendegi |
| zendegi |
||
|zīndagīh, zīwišnīh |
| zīndagīh, zīwišnīh |
||
|žīwahr, žīw- |
| žīwahr, žīw- |
||
| |
| |
||
|gaêm, gaya- |
| gaêm, gaya- |
||
|- |
|- |
||
|'''''man''''' |
| '''''man''''' |
||
|merd |
| merd |
||
|mêr, piyaw |
| mêr, piyaw |
||
|{{IPA|saɺ̡ai, meɺ̡ə}} |
| {{IPA|saɺ̡ai, meɺ̡ə}} |
||
|merd |
| merd |
||
|merd |
| merd |
||
|mard |
| mard |
||
|mard |
| mard |
||
|mard |
| mard |
||
|martiya- |
| martiya- |
||
|mašîm, mašya |
| mašîm, mašya |
||
|- |
|- |
||
|'''''moon''''' |
| '''''moon''''' |
||
|ashmê |
| ashmê |
||
|heyv/mang |
| heyv/mang |
||
|{{IPA|spoʐmai/spogmai, mjɑʃt}} |
| {{IPA|spoʐmai/spogmai, mjɑʃt}} |
||
|máh |
| máh |
||
|mithra |
| mithra |
||
|mâh |
| mâh |
||
|māh |
| māh |
||
|māh |
| māh |
||
|mâh- |
| mâh- |
||
|måŋha- |
| måŋha- |
||
|- |
|- |
||
|'''''mother''''' |
| '''''mother''''' |
||
|maye |
| maye |
||
|dayik, mak |
| dayik, mak |
||
|{{IPA|mor}} |
| {{IPA|mor}} |
||
|mât, mâs |
| mât, mâs |
||
|mâr |
| mâr |
||
|mâdar |
| mâdar |
||
|mādar |
| mādar |
||
|mādar |
| mādar |
||
|mâtar |
| mâtar |
||
|mâtar- |
| mâtar- |
||
|- |
|- |
||
|'''''mouth''''' |
| '''''mouth''''' |
||
|fek |
| fek |
||
|dev/dem |
| dev/dem |
||
|{{IPA|xwlə}} |
| {{IPA|xwlə}} |
||
|dap |
| dap |
||
| |
| |
||
|dahân |
| dahân |
||
|dahân, rumb |
| dahân, rumb |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|åŋhânô, âh, åñh |
| åŋhânô, âh, åñh |
||
|- |
|- |
||
|'''''name''''' |
| '''''name''''' |
||
|name |
| name |
||
|naw |
| naw |
||
|{{IPA|num}} |
| {{IPA|num}} |
||
|nâm |
| nâm |
||
|num |
| num |
||
|nâm |
| nâm |
||
|nâm |
| nâm |
||
| |
| |
||
|nâman |
| nâman |
||
|nãman |
| nãman |
||
|- |
|- |
||
|'''''night''''' |
| '''''night''''' |
||
|şewe |
| şewe |
||
|shew, shewn, nutek |
| shew, shewn, nutek |
||
|{{IPA|ʃpa}} |
| {{IPA|ʃpa}} |
||
|šap, shaw |
| šap, shaw |
||
|sheow |
| sheow |
||
|shab |
| shab |
||
|shab |
| shab |
||
| |
| |
||
|xšap- |
| xšap- |
||
|xšap- |
| xšap- |
||
|- |
|- |
||
|'''''open''''' |
| '''''open''''' |
||
|akerdene |
| akerdene |
||
|vekirin |
| vekirin |
||
|{{IPA|prɑnistəl, xlɑsawəl}} |
| {{IPA|prɑnistəl, xlɑsawəl}} |
||
|pabožagh, paç |
| pabožagh, paç |
||
|vâ-hekârden |
| vâ-hekârden |
||
|bâz-kardan |
| bâz-kardan |
||
|abâz-kardan |
| abâz-kardan |
||
| |
| |
||
|būxtaka- |
| būxtaka- |
||
|būxta- |
| būxta- |
||
|- |
|- |
||
|'''''peace''''' |
| '''''peace''''' |
||
|kotpy |
| kotpy |
||
|aştî |
| aştî |
||
|{{IPA|roɣa}} |
| {{IPA|roɣa}} |
||
|ârâm |
| ârâm |
||
| |
| |
||
|âshti, ârâmeš, ârâmî |
| âshti, ârâmeš, ârâmî |
||
|âštih, râmīšn |
| âštih, râmīšn |
||
|râm, râmīšn |
| râm, râmīšn |
||
|šiyâti- |
| šiyâti- |
||
|râma- |
| râma- |
||
|- |
|- |
||
|'''''pig''''' |
| '''''pig''''' |
||
|xoz |
| xoz |
||
|beraz |
| beraz |
||
|{{IPA|xug, seɖar}} |
| {{IPA|xug, seɖar}} |
||
|khug |
| khug |
||
|xi |
| xi |
||
|xūk |
| xūk |
||
|xūk |
| xūk |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|varâza (wild pig) |
| varâza (wild pig) |
||
|- |
|- |
||
|'''''place''''' |
| '''''place''''' |
||
|ja |
| ja |
||
|cih/şûn |
| cih/şûn |
||
|{{IPA|dzaj}} |
| {{IPA|dzaj}} |
||
|hend, jâgah |
| hend, jâgah |
||
| |
| |
||
|jâh/gâh |
| jâh/gâh |
||
|gâh |
| gâh |
||
|gâh |
| gâh |
||
|gâθu- |
| gâθu- |
||
|gâtu-, gâtav- |
| gâtu-, gâtav- |
||
|- |
|- |
||
|'''''read''''' |
| '''''read''''' |
||
|wendene |
| wendene |
||
|xwendin |
| xwendin |
||
|{{IPA|lwastəl}} |
| {{IPA|lwastəl}} |
||
|wánagh |
| wánagh |
||
|baxinden |
| baxinden |
||
|xândan |
| xândan |
||
|xwândan |
| xwândan |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''say''''' |
| '''''say''''' |
||
|vatene |
| vatene |
||
|gotin/wutin |
| gotin/wutin |
||
|{{IPA|wajəl}} |
| {{IPA|wajəl}} |
||
|gushagh |
| gushagh |
||
|baotena |
| baotena |
||
|goftan, gap(-zadan) |
| goftan, gap(-zadan) |
||
|guftan, gōw-, wâxtan |
| guftan, gōw-, wâxtan |
||
|gōw- |
| gōw- |
||
|gaub- |
| gaub- |
||
|mrû- |
| mrû- |
||
|- |
|- |
||
|'''''sister''''' |
| '''''sister''''' |
||
|wae |
| wae |
||
|xweşk |
| xweşk |
||
|{{IPA|xor}} |
| {{IPA|xor}} |
||
|gwhâr |
| gwhâr |
||
|xâxer |
| xâxer |
||
|xâhar/xwâhar |
| xâhar/xwâhar |
||
|xwahar |
| xwahar |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''small''''' |
| '''''small''''' |
||
|qıc |
| qıc |
||
|piçûk |
| piçûk |
||
|{{IPA|kutʃnai, waɺ̡ukai, kam}} |
| {{IPA|kutʃnai, waɺ̡ukai, kam}} |
||
|gwand, hurd |
| gwand, hurd |
||
|pətik, bechuk, perushk |
| pətik, bechuk, perushk |
||
|kuchak, kam, xurd, rîz |
| kuchak, kam, xurd, rîz |
||
|kam, rangas |
| kam, rangas |
||
|kam |
| kam |
||
|kamna- |
| kamna- |
||
|kamna- |
| kamna- |
||
|- |
|- |
||
|'''''son''''' |
| '''''son''''' |
||
|qıj |
| qıj |
||
|kur |
| kur |
||
|{{IPA|zoj}} |
| {{IPA|zoj}} |
||
|baç, phusagh |
| baç, phusagh |
||
|pisser |
| pisser |
||
|pesar, pûr, baça |
| pesar, pûr, baça |
||
|pur, pusar |
| pur, pusar |
||
|puhr |
| puhr |
||
|puça |
| puça |
||
|pūθra- |
| pūθra- |
||
|- |
|- |
||
|'''''soul''''' |
| '''''soul''''' |
||
|gan |
| gan |
||
|giyan |
| giyan |
||
|{{IPA|arwɑ}} |
| {{IPA|arwɑ}} |
||
|rawân |
| rawân |
||
| |
| |
||
|ravân |
| ravân |
||
|rūwân, gyân |
| rūwân, gyân |
||
|rūwân, gyân |
| rūwân, gyân |
||
| |
| |
||
|urvan- |
| urvan- |
||
|- |
|- |
||
|'''''spring''''' |
| '''''spring''''' |
||
|usar |
| usar |
||
|bihar |
| bihar |
||
|{{IPA|psarlai}} |
| {{IPA|psarlai}} |
||
|bhârgâh |
| bhârgâh |
||
|wehâr |
| wehâr |
||
|bahâr |
| bahâr |
||
|wahâr |
| wahâr |
||
| |
| |
||
|vâhara- |
| vâhara- |
||
|θūravâhara- |
| θūravâhara- |
||
|- |
|- |
||
|'''''tall''''' |
| '''''tall''''' |
||
|berz |
| berz |
||
|bilind/berz |
| bilind/berz |
||
|{{IPA|lwaɺ̡, dʒəg}} |
| {{IPA|lwaɺ̡, dʒəg}} |
||
|bwrz, buland |
| bwrz, buland |
||
| |
| |
||
|boland / bârez |
| boland / bârez |
||
|buland, borz |
| buland, borz |
||
|bârež |
| bârež |
||
| |
| |
||
|barez- |
| barez- |
||
|- |
|- |
||
|'''''three''''' |
| '''''three''''' |
||
|hire |
| hire |
||
|sê |
| sê |
||
|{{IPA|dre}} |
| {{IPA|dre}} |
||
|sey |
| sey |
||
|se |
| se |
||
|se |
| se |
||
|sê |
| sê |
||
|hrē |
| hrē |
||
|çi- |
| çi- |
||
|θri- |
| θri- |
||
|- |
|- |
||
|'''''village''''' |
| '''''village''''' |
||
|dewe |
| dewe |
||
|gund, dê |
| gund, dê |
||
|{{IPA|kəlai}} |
| {{IPA|kəlai}} |
||
|helk, kallag, dê |
| helk, kallag, dê |
||
|deh |
| deh |
||
|deh, wis |
| deh, wis |
||
|wiž |
| wiž |
||
|dahyu- |
| dahyu- |
||
|vîs-, dahyu- |
| vîs-, dahyu- |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''want''''' |
| '''''want''''' |
||
|waştene |
| waştene |
||
|xwestin/wîstin |
| xwestin/wîstin |
||
|{{IPA|ɣuʂtəl/ɣuxtəl}} |
| {{IPA|ɣuʂtəl/ɣuxtəl}} |
||
|lotagh |
| lotagh |
||
|bexanen |
| bexanen |
||
|xâstan |
| xâstan |
||
|xwâstan |
| xwâstan |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|'''''water''''' |
| '''''water''''' |
||
|owe |
| owe |
||
|aw |
| aw |
||
|{{IPA|obə}} |
| {{IPA|obə}} |
||
|âp |
| âp |
||
|ab |
| ab |
||
|âb/aw |
| âb/aw |
||
|âb |
| âb |
||
|âb |
| âb |
||
|âpi |
| âpi |
||
|avô- |
| avô- |
||
|- |
|- |
||
|'''''when''''' |
| '''''when''''' |
||
|key |
| key |
||
|kengê/key |
| kengê/key |
||
|{{IPA|kəla}} |
| {{IPA|kəla}} |
||
|ked |
| ked |
||
| |
| |
||
|kay |
| kay |
||
|kay |
| kay |
||
|ka |
| ka |
||
| |
| |
||
|čim- |
| čim- |
||
|- |
|- |
||
|'''''wind''''' |
| '''''wind''''' |
||
|va |
| va |
||
|ba |
| ba |
||
|{{IPA|bɑd}} |
| {{IPA|bɑd}} |
||
|gwáth |
| gwáth |
||
|wâ |
| wâ |
||
|bâd |
| bâd |
||
|wâd |
| wâd |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|vâta- |
| vâta- |
||
|- |
|- |
||
|'''''wolf''''' |
| '''''wolf''''' |
||
|verg |
| verg |
||
|gur/gurg |
| gur/gurg |
||
|{{IPA|lewə, ʃarmuʂ/ʃarmux}} |
| {{IPA|lewə, ʃarmuʂ/ʃarmux}} |
||
|gurkh |
| gurkh |
||
|varg |
| varg |
||
|gorg |
| gorg |
||
|gurg |
| gurg |
||
| |
| |
||
|varka- |
| varka- |
||
|vehrka |
| vehrka |
||
|- |
|- |
||
|'''''woman''''' |
| '''''woman''''' |
||
|ceniye |
| ceniye |
||
|jin/afret |
| jin/afret |
||
|{{IPA|ʂədza/xədza}} |
| {{IPA|ʂədza/xədza}} |
||
|jan |
| jan |
||
|zhənya |
| zhənya |
||
|zan |
| zan |
||
|zan |
| zan |
||
|žan |
| žan |
||
| |
| |
||
|hâīrīšī-, nâirikâ- |
| hâīrīšī-, nâirikâ- |
||
|- |
|- |
||
|'''''year''''' |
| '''''year''''' |
||
|serre |
| serre |
||
|sal |
| sal |
||
|{{IPA|kɑl}} |
| {{IPA|kɑl}} |
||
|sâl |
| sâl |
||
| |
| |
||
|sâl |
| sâl |
||
|sâl |
| sâl |
||
| |
| |
||
|θard |
| θard |
||
|ýâre, sarәd |
| ýâre, sarәd |
||
|- |
|- |
||
|'''''yes / no''''' |
| '''''yes / no''''' |
||
|ya / né |
| ya / né |
||
|erê (bale) (a) / na |
| erê (bale) (a) / na |
||
|{{IPA|ho (wo) / na, ja}} |
| {{IPA|ho (wo) / na, ja}} |
||
|ere / na |
| ere / na |
||
| |
| |
||
|baleh (âre) / na |
| baleh (âre) / na |
||
|hâ / ney |
| hâ / ney |
||
|hâ / ney |
| hâ / ney |
||
|yâ / nay, mâ |
| yâ / nay, mâ |
||
|yâ / noit, mâ |
| yâ / noit, mâ |
||
|- |
|- |
||
|'''''yesterday''''' |
| '''''yesterday''''' |
||
|vizêri |
| vizêri |
||
|duh/dwênê |
| duh/dwênê |
||
|{{IPA|parun}} |
| {{IPA|parun}} |
||
|zí |
| zí |
||
|direz |
| direz |
||
|diruz |
| diruz |
||
|dêrûž |
| dêrûž |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
![[ภาษาอังกฤษ]] |
! [[ภาษาอังกฤษ]] |
||
![[ภาษาซาซากิ]] |
! [[ภาษาซาซากิ]] |
||
![[ภาษาเคิร์ด]] |
! [[ภาษาเคิร์ด]] |
||
![[ภาษาพาซตู]] |
! [[ภาษาพาซตู]] |
||
![[ภาษาบาโลชิ]] |
! [[ภาษาบาโลชิ]] |
||
![[ภาษามาซันดารานี]] |
! [[ภาษามาซันดารานี]] |
||
![[ภาษาเปอร์เซีย]] |
! [[ภาษาเปอร์เซีย]] |
||
![[ภาษาเปอร์เซียกลาง]] |
! [[ภาษาเปอร์เซียกลาง]] |
||
![[ภาษาพาร์เทียน]] |
! [[ภาษาพาร์เทียน]] |
||
![[ภาษาเปอร์เซียโบราณ]] |
! [[ภาษาเปอร์เซียโบราณ]] |
||
![[ภาษาอเวสตะ]] |
! [[ภาษาอเวสตะ]] |
||
|- |
|- |
||
|} |
|} |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 22:29, 30 มกราคม 2556
กลุ่มภาษาอิหร่านเป็นสาขาย่อยของกลุ่มภาษาอินโด-อิหร่านที่อยู่ในตระกูลภาษาอินโด-ยุโรเปียน ภาษาอเวสตะถือเป็นภาษาที่เก่าที่สุดของกลุ่มนี้ที่มีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร กลุ่มภาษานี้มีผู้พูดเป็นภาษาแม่ราว 150 - 200 ล้านคน ภาษาที่มีผู้พูดมากที่สุดคือภาษาเปอร์เซีย (ประมาณ 70 ล้านคน) ภาษาพาซตู (ประมาณ 40 ล้านคน) ภาษาเคิร์ด (35 ล้านคน) และภาษาบาโลชิ (ประมาณ 7 ล้านคน)
ชื่อ
ชื่อของกลุ่มภาษาอิหร่านมาจากการที่ผู้พูดกลุ่มภาษานี้เคยอยู่ในที่ราบอิหร่านมาตั้งแต่อดีตกาล
ตารางเปรียบเทียบ
ภาษาอังกฤษ | ภาษาซาซากิ | ภาษาเคิร์ด | ภาษาพาซตู | ภาษาบาโลชิ | ภาษามาซันดารานี | ภาษาเปอร์เซีย | ภาษาเปอร์เซียกลาง | ภาษาพาร์เทียน | ภาษาเปอร์เซียโบราณ | ภาษาอเวสตะ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
beautiful | rind | rind/delal/cûwan | ʂkulai/xkulai, ʂɑjista/xɑjista | sharr, soherâ | ṣəmxâl/ Xəş-nəmâ | zibâ/ xuš-chehreh | hučihr, hužihr | hužihr | naiba | vahu-, srîra |
blood | goyni | xwîn | wina | hon | xun | xūn | xōn | xōn | vohuni | |
bread | nan | nan | ɖoɖəi, nəɣɑn | nân, nagan | nûn | nân | nân | nân | ||
bring | ardene | anîn/hênan, awirdin/hawirdin | rɑ wɺ̡əl | âurten, yārag, ārag | biyârden | âvardan/biyar | âwurdan, āwāy-, āwar-, bar- | āwāy-, āwar-, bar- | bara- | bara, bar- |
brother | bıra | bira | wror | brāt, brās | birâr | barādar | brād, brâdar | brād, brādar | brâtar | brâtar- |
come | amayene | hatin | rɑ tləl | āhag, āyag | Biyamona, enen | âmadan | âmadan, awar | awar, čām | ây-, âgam | âgam- |
cry | berbayene | girîn | ʒaɺ̡əl | greewag, greeten | bərmə/ qâ | geristan/geryeh | griy-, bram- | |||
dark | tari | tarî | tjɑrə | thár | siyo | târîk | târīg/k | târīg, târēn | sâmahe, sâma | |
daughter/girl | çena | keç/kîj/kenîşk/dot | lur | dohtir, duttag | kijâ/ dether | doxtar | duxtar | duxt, duxtar | duxδar | |
day | roce/roje/roze | roj | wradz | roç | rezh | rûz | rōz | raucah- | ||
do | kerdene | kirin/kirdin | kawəl | kanag, kurtin | hâkerden | kardan | kardan | kartan | kạrta- | kәrәta- |
door | çeber | derge/derî | war, daɺ̡a | gelo, darwāzag | bəli | dar | dar | dar, bar | duvara- | dvara- |
die | merdene | mirin/mirdin | mrəl | mireg | mərnen | murdan | murdan | mạriya- | mar- | |
donkey | her | ker | xar | her | xar | xar | xar | |||
egg | hak | hêk/hêlik | hagəi | heyg, heyk | merqâna | toxm | toxmag, xâyag | taoxmag, xâyag | taoxma- | |
earth | êrd (uncertain origin) | herd/erd (uncertain origin) | zməka | zemin | zemi | zamin | zamīg | zamīg | zam- | zãm, zam, zem |
evening | shan | êvar/êware | mɑʂɑm/mɑxɑm | begáh | nəmâşun | begáh | sarshab | êbêrag | ||
eye | çım | çav/çaw | stərga | ch.hem, chem | bəj, Çəş | chashm | chašm | chašm | čaša- | čašman- |
father | pi | bav/bawk/piya | plɑr | pit, piss | piyer | pedar | pidar | pid | pitar | pitar |
fear | ters | tirs | vera, tars | turs, terseg | təşəpaş | tars | tars | tars | tạrsa- | tares- |
fiancé | washte | dezgîran | numzɑd | nām zād | xasgar | nâm-zad | - | - | ||
fine | weş | xweş/baş | ʂa/xa | wash, hosh | xaar | xosh | dârmag | srîra | ||
finger | gisht | til/qamik/engust | gwəta | lenkutk, mordâneg | angoos | angošt | angust | dišti- | ||
fire | adır | agir/atir | wor | âch, âs | tesh | âtaš, âzar | âdur, âtaxsh | ādur | âç- | âtre-/aêsma- |
fish | mase | masî | kab | mâhi, mâhig | mahi | mâhi | mâhig | mâsyâg | masyô, masya | |
food / eat | werdene | xwarin/xwardin | xoɺ̡ə / xwaɺ̡əl | warag, warâk | Xərak/ xəynen | Gaza / xordan | parwarz / xwâr, xwardīg | parwarz / xwâr | hareθra / ad-, at- | |
go | şiyayene | çûn/çiyin | tləl | jwzzegh, shutin | shunen / burden | raftan | raftan, shudan | ay- | ai- | ay-, fra-vaz |
god | heq | xwedê/xwa | xwdai | hwdâ | homa, xəda | khodâ | bay, abragar | baga- | baya- | |
good | rınd | baş, çak, rind | ʂə/xə | jawáin, šarr | xâr | xub / nîuū | xūb, nêkog | vahu- | vohu, vaŋhu- | |
grass | vash | giya, riwek, şênkatî | wɑʂə/wɑxə | rem, sabzag | sabzeh, giyâh | giyâ | dâlūg | urvarâ | ||
great | gırs / pil | gir, mezin, gewre | loj, ɣwara | mastar, mazan | gat, belang, pila | bozorg | wuzurg, pīl | vazraka- | uta-, avañt | |
hand | dest | dest | lɑs | dast | dess | dast | dast | dast | dasta- | zasta- |
head | ser | ser, kep | sar, kakaɺ̡ai | saghar | kalə | sar, kalleh | sar | |||
heart | zerre | dil | zɺ̡ə | dil, hatyr | dil | del | dil | dil | aηhuš | |
horse | estor | hesp/esp | ɑs | asp | istar | asp, astar | asp, stōr | asp, stōr | aspa | aspa- |
house | keye | mal, hoz, xanu | kor, xuna | log, dawâr | səre | xâneh | xânag | demâna-, nmâna- | ||
hunger | vêşan | birçîtî/wirsêtî | lwəʐa/lwəga | shudhagh | veyshna | gorosnegi | gursag, shuy | |||
language (also tongue) | zıwan / zon | ziwan/ziman | ʒəba | zevân, zobân | ziwân | zabân | zuwân | izβân | hazâna- | hizvâ- |
laugh | huyayene | kenîn | xandəl | khendegh, hendeg | xandidan | xandīdan | karta | Syaoθnâvareza- | ||
life | jewiyaene | jiyan/jîn | ʒwandun | zendegih, zind | zendegi | zīndagīh, zīwišnīh | žīwahr, žīw- | gaêm, gaya- | ||
man | merd | mêr, piyaw | saɺ̡ai, meɺ̡ə | merd | merd | mard | mard | mard | martiya- | mašîm, mašya |
moon | ashmê | heyv/mang | spoʐmai/spogmai, mjɑʃt | máh | mithra | mâh | māh | māh | mâh- | måŋha- |
mother | maye | dayik, mak | mor | mât, mâs | mâr | mâdar | mādar | mādar | mâtar | mâtar- |
mouth | fek | dev/dem | xwlə | dap | dahân | dahân, rumb | åŋhânô, âh, åñh | |||
name | name | naw | num | nâm | num | nâm | nâm | nâman | nãman | |
night | şewe | shew, shewn, nutek | ʃpa | šap, shaw | sheow | shab | shab | xšap- | xšap- | |
open | akerdene | vekirin | prɑnistəl, xlɑsawəl | pabožagh, paç | vâ-hekârden | bâz-kardan | abâz-kardan | būxtaka- | būxta- | |
peace | kotpy | aştî | roɣa | ârâm | âshti, ârâmeš, ârâmî | âštih, râmīšn | râm, râmīšn | šiyâti- | râma- | |
pig | xoz | beraz | xug, seɖar | khug | xi | xūk | xūk | varâza (wild pig) | ||
place | ja | cih/şûn | dzaj | hend, jâgah | jâh/gâh | gâh | gâh | gâθu- | gâtu-, gâtav- | |
read | wendene | xwendin | lwastəl | wánagh | baxinden | xândan | xwândan | |||
say | vatene | gotin/wutin | wajəl | gushagh | baotena | goftan, gap(-zadan) | guftan, gōw-, wâxtan | gōw- | gaub- | mrû- |
sister | wae | xweşk | xor | gwhâr | xâxer | xâhar/xwâhar | xwahar | |||
small | qıc | piçûk | kutʃnai, waɺ̡ukai, kam | gwand, hurd | pətik, bechuk, perushk | kuchak, kam, xurd, rîz | kam, rangas | kam | kamna- | kamna- |
son | qıj | kur | zoj | baç, phusagh | pisser | pesar, pûr, baça | pur, pusar | puhr | puça | pūθra- |
soul | gan | giyan | arwɑ | rawân | ravân | rūwân, gyân | rūwân, gyân | urvan- | ||
spring | usar | bihar | psarlai | bhârgâh | wehâr | bahâr | wahâr | vâhara- | θūravâhara- | |
tall | berz | bilind/berz | lwaɺ̡, dʒəg | bwrz, buland | boland / bârez | buland, borz | bârež | barez- | ||
three | hire | sê | dre | sey | se | se | sê | hrē | çi- | θri- |
village | dewe | gund, dê | kəlai | helk, kallag, dê | deh | deh, wis | wiž | dahyu- | vîs-, dahyu- | |
want | waştene | xwestin/wîstin | ɣuʂtəl/ɣuxtəl | lotagh | bexanen | xâstan | xwâstan | |||
water | owe | aw | obə | âp | ab | âb/aw | âb | âb | âpi | avô- |
when | key | kengê/key | kəla | ked | kay | kay | ka | čim- | ||
wind | va | ba | bɑd | gwáth | wâ | bâd | wâd | vâta- | ||
wolf | verg | gur/gurg | lewə, ʃarmuʂ/ʃarmux | gurkh | varg | gorg | gurg | varka- | vehrka | |
woman | ceniye | jin/afret | ʂədza/xədza | jan | zhənya | zan | zan | žan | hâīrīšī-, nâirikâ- | |
year | serre | sal | kɑl | sâl | sâl | sâl | θard | ýâre, sarәd | ||
yes / no | ya / né | erê (bale) (a) / na | ho (wo) / na, ja | ere / na | baleh (âre) / na | hâ / ney | hâ / ney | yâ / nay, mâ | yâ / noit, mâ | |
yesterday | vizêri | duh/dwênê | parun | zí | direz | diruz | dêrûž | |||
ภาษาอังกฤษ | ภาษาซาซากิ | ภาษาเคิร์ด | ภาษาพาซตู | ภาษาบาโลชิ | ภาษามาซันดารานี | ภาษาเปอร์เซีย | ภาษาเปอร์เซียกลาง | ภาษาพาร์เทียน | ภาษาเปอร์เซียโบราณ | ภาษาอเวสตะ |
ประวัติ
ภาษายุคเริ่มแรก
กลุ่มภาษาอินโด-อิหร่านมีจุดเริ่มต้นในเอเชียกลาง แต่ทฤษฎียังมีช่องว่างอีกมาก กลุ่มภาษาอิหร่านนี้เป็นลูกหลานของภาษาอินโด-อิหร่านดั้งเดิม ซึ่งภาษานี้แตกออกเป็น
- กลุ่มภาษาอินโด-อารยัน รววมทั้งภาษาสันสกฤต กลุ่มภาษาดาร์ดิกในอินเดียตะวันตกเฉียงเหนือและกลุ่มภาษานูริสถานในอัฟกานิสถานตะวันออกเฉียงเหนือ
- กลุ่มภาษาอิหร่าน รวมทั้งภาษาอเวสตะและภาษาเปอร์เซียโบราณ
ภาษาอิหร่านดั้งเดิมมีอายุย้อนหลังไปถึงหลังจากการแยกตัวของภาษาอินโด-อิหร่านดั้งเดิมหรือราว 1,457 ปีก่อนพุทธศักราช ซึ่งเป็นช่วงที่ภาษาอิหร่านแยกตัวออกมาและพัฒนาตามชนเผ่าอิหร่านกลุ่มต่างๆที่อพยพไปมาระหว่างยุโรป เอเชียใต้ ที่ราบอิหร่านและเอเชียกลาง ในทางภาษาศาสตร์ ภาษาอิหร่านโบราณแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มคือ
- กลุ่มตะวันออก ได้แก่ภาษาซอกเดีย ภาษาคาวาเรสเมีย ภาษาซากา และภาษาอเวสตะ
- กลุ่มตะวันตก แบ่งเป็น
- กลุ่มตะวันตกเฉียงใต้ ได้แก่ ภาษาเปอร์เซีย
- กลุ่มตะวันตกเฉียงเหนือ ได้แก่ ภาษามีเดีย ภาษาพาร์เทีย และภาษาเคิร์ด
ภาษาอเวสตะเป็นภาษาที่ใช้เขียนคัมภีร์ในศาสนาโซโรอัสเตอร์ ภาษาเปอร์เซียโบราณมีระบบการเขียนเป็นอักษรรูปลิ่ม
กลุ่มภาษาอิหร่านยุคกลาง
ยุคกลางในอิหร่านเริ่มต้นตั้งแต่ พ.ศ. 143 - 1443 ภาษาในยุคนี้แบ่งเป็นกลุ่มตะวันตกและกลุ่มตะวันออกเช่นกัน เริ่มใช้ตัวเขียนที่มาจากอักษรอราเมอิก ภาษาเปอร์เซียกลางเป็นภาษาราชการของจักรวรรดิซัสซาเนียน เริ่มใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 843 - 1543 ภาษาเปอร์เซียกลางและภาษาพาร์เทียเป็นภาษาในยุคมานิเชียนด้วย ซึ่งมีข้อความหลงเหลือในภาษานอกกลุ่มนี้เป็นจำนวนมากตั้งแต่ภาษาละตินถึงภาษาจีน
กลุ่มภาษาอิหร่านยุคใหม่
หลังจากที่จักรวรรดิเปอร์เซียหันไปนับถือศาสนาอิสลาม สำเนียงเก่าเช่นภาษาเปอร์เซียกลางถูกแทนที่ด้วยสำเนียงใหม่ เช่นสำเนียงดารีที่เป็นภาษาราชการ คำว่าดารีมาจาก darbar หมายถึงศาลหลวง ใช้เขียนบทกวีและวรรณคดีอย่างแพร่หลาย ราชวงศ์ซัฟฟาริดเป็นราชวงศ์ที่มีบทบาทในการพัฒนาภาษาใหม่ตั้งแต่ พ.ศ. 1418 สำเนียงดารีเชื่อกันว่ามีอิทธิพลต่อสำเนียงทางตะวันออกของอิหร่านมาก ในขณะที่สำเนียงปะห์ลาวีที่เป็นสำเนียงมาตรฐานเดิมมีพื้นฐานมาจากสำเนียงทางตะวันตก สำเนียงใหม่ๆเหล่านี้เป็นต้นกำเนิดของสำเนียงมาตรฐานของภาษาเปอร์เซียในปัจจุบัน
นักวิชาการในยุคกลางของอิหร่านใช้คำว่า "ดารี" หมายถึงจังหวัดทางตะวันออกของโดราสถาน "ปะห์ลาวี" หมายถึงสำเนียงทางตะวันตกเฉียงเหนือระหว่างอัสฟาฮานกับอาเซอร์ไบจาน และ "ปาร์ซี" หมายถึงสำเนียงของฟาร์และยังมีสำเนียงที่ไม่เป็นทางการ เช่น สำเนียงคูซีซึ่งเกี่ยวข้องกับจังหวัดคูเซสถานทางตะวันตก
การเข้ามาของศาสนาอิสลามทำให้นำอักษรอาหรับมาใช้เขียนภาษาเปอร์เซีย ภาษาพาซตูและภาษาบาโลชิ โดยเพิ่มอักษรพิเศษบางตัว ในขณะที่ค่อยๆเลิกใช้อักษรเปอร์เซียกลางไป ภาษาทาจิกเป็นภาษาแรกที่เริ่มเขียนด้วยอักษรละตินเมื่อ พ.ศ. 2463 เมื่ออยู่ภายใต้การปกครองของสหภาพโซเวียตก่อนจะเปลี่ยนมาเขียนด้วยอักษรซีริลลิกในอีก 10 ปีต่อมา
บริเวณที่มีผู้พูดกลุ่มภาษาอิหร่านล้อมรอบไปด้วยผุ้พูดภาษาอื่นๆหลายกลุ่ม ทางตะวันตกเป็นภาษาอาหรับ ส่วนกลุ่มภาษาเตอร์กิกแพร่หลายในเอเชียกลางแทนที่กลุ่มภาษาอิหร่านที่เคยใช้ในบริเวณนั้น เช่น ภาษาซอกเดีย และภาษาแบกเทรีย โดยภาษาซอกเดียบางสำเนียงยังเหลืออยู่ในหุบเขาซาราฟสถาน และภาษาซากาในซินเจียงทางตอนใต้ รวมทั้งภาษาออสเซติกที่ยังเหลืออยู่ในเทือกเขาคอเคซัส มีผู้พูดกลุ่มภาษาอิหร่านเล็กน้อยในเทือกเขาปาร์มี ผู้พูดภาษาเปอร์เซียในอาเซอร์ไบจานถูกแทนที่ด้วยกลุ่มภาษาเตอร์กิกแล้วเช่นกัน
การจัดจำแนก
กลุ่มภาษาอิหร่านแบ่งเป็น 2 กลุ่มคือกลุ่มภาษาอิหร่านตะวันออกและกลุ่มภาษาอิหร่านตะวันตก มีทั้งหมดราว 84 ภาษา ภาษาที่มีผู้ใช้มากในปัจจุบันคือภาษาเคิร์ด ภาษาเปอร์เซีย และภาษาบาโลชิในกลุ่มตะวันตก และภาษาพาซตูในกลุ่มตะวันออก ในปัจจุบันมีการประดิษบ์กลุ่มภาษาอิหร่านขึ้นมาคือภาษาบาราเรยเป็นภาษาในนิยายและใกล้เคียงกับสำเนียงลูรี แต่ก็มีลักษณะของสำเนียงเกอร์มันซาฮานรวมอยู่ด้วย
ดูเพิ่ม
- Schmitt, Rüdiger (ed.) (1989). Compendium Linguarum Iranicarum. Wiesbaden: Reichert. ISBN 3-88226-413-6.
{{cite book}}
:|first=
มีชื่อเรียกทั่วไป (help) - Sims-Williams, Nicholas (1996). "Iranian languages". Encyclopedia Iranica. Vol. 7. Costa Mesa: Mazda. pp. 238–245.
- Yarshater, Ehsan (ed.) (1996). "Iran". Encyclopedia Iranica. Vol. 7. Costa Mesa: Mazda.
{{cite encyclopedia}}
:|first=
มีชื่อเรียกทั่วไป (help) - Frye, Richard N. (1996). "Peoples of Iran". Encyclopedia Iranica. Vol. 7. Costa Mesa: Mazda.
- Windfuhr, Gernot L. (1995). "Cases in Iranian languages and dialects". Encyclopedia Iranica. Vol. 5. Costa Mesa: Mazda. pp. 25–37.
- Lazard, Gilbert (1996). "Dari". Encyclopedia Iranica. Vol. 7. Costa Mesa: Mazda.
- Henning, Walter B. (1954). "The Ancient language of Azarbaijan". Transactions of the Philological Society. 53: 157. doi:10.1111/j.1467-968X.1954.tb00282.x.
- Rezakhani, Khodadad (2001). "The Iranian Language Family".
- SKJÆRVØ, Prods Oktor (2006). "Iran, vi. Iranian languages and scripts". Encyclopaedia Iranica. Vol. 13.
แหล่งข้อมูลอื่น
- erani.tk Lists of many similarities between some Iranian languages, in English and Turkish
- Society for Iranian Linguistics
- [1] Iranian EFL Journal
- Persian Language (Persian)