ผลต่างระหว่างรุ่นของ "คำคล้องจอง"
Octahedron80 (คุย | ส่วนร่วม) common term |
Nullzerobot (คุย | ส่วนร่วม) ล เก็บกวาด |
||
บรรทัด 17: | บรรทัด 17: | ||
* '''เคียง''' หมายถึงสัมผัสสระเรียงชิดกัน 2 คำ |
* '''เคียง''' หมายถึงสัมผัสสระเรียงชิดกัน 2 คำ |
||
::::::::::"แหกตา'''หลอกกลอก'''คางทำหางโก่ง" |
::::::::::"แหกตา'''หลอกกลอก'''คางทำหางโก่ง" |
||
* '''เทียบเคียง''' หมายถึงสัมผัสสระเรียงชิดกัน 3 คำ |
* '''เทียบเคียง''' หมายถึงสัมผัสสระเรียงชิดกัน 3 คำ |
||
::::::::::"เห็น'''นกหกกก'''ลูกรัญจวนจิต" |
::::::::::"เห็น'''นกหกกก'''ลูกรัญจวนจิต" |
||
บรรทัด 28: | บรรทัด 28: | ||
* '''แทรกแอก''' เป็นลักษณะเดียวกับเทียบแอกแต่มีสระอื่นคั่น 2 สระ |
* '''แทรกแอก''' เป็นลักษณะเดียวกับเทียบแอกแต่มีสระอื่นคั่น 2 สระ |
||
::::::::::"แต่เห็น'''กัน'''ยังไม่'''ทัน'''ได้บอกกล่าว" |
::::::::::"แต่เห็น'''กัน'''ยังไม่'''ทัน'''ได้บอกกล่าว" |
||
* '''ยมก''' หมายถึงการซ้ำคำ |
* '''ยมก''' หมายถึงการซ้ำคำ |
||
::::::::::"ถึงวัด'''ทองทอง'''ทาบอยู่ปลาบเปล่ง" |
::::::::::"ถึงวัด'''ทองทอง'''ทาบอยู่ปลาบเปล่ง" |
||
* '''คู่''' หมายถึงสัมผัสอักษรชิดกัน 2 คำ |
* '''คู่''' หมายถึงสัมผัสอักษรชิดกัน 2 คำ |
||
บรรทัด 42: | บรรทัด 42: | ||
* '''แทรกคู่''' เป็นสัมผัสอักษรที่มีอักษรอื่นคั่น 1 คำ |
* '''แทรกคู่''' เป็นสัมผัสอักษรที่มีอักษรอื่นคั่น 1 คำ |
||
::::::::::"ตัวคน'''เดียว'''หลง'''เดิน'''ในดงแดน" |
::::::::::"ตัวคน'''เดียว'''หลง'''เดิน'''ในดงแดน" |
||
* '''นิสสัย''' หมายถึงสัมผัสอักษรระหว่างปลายวรรคหน้ากับต้นวรรคหลัง |
* '''นิสสัย''' หมายถึงสัมผัสอักษรระหว่างปลายวรรคหน้ากับต้นวรรคหลัง |
||
::::::::::"ฝืนวิโยคโศกเศร้าเข้าใน'''ห้อง เห็น'''แท่นทองที่ประทมภิรมย์สงวน" |
::::::::::"ฝืนวิโยคโศกเศร้าเข้าใน'''ห้อง เห็น'''แท่นทองที่ประทมภิรมย์สงวน" |
||
* '''นิสสิต''' อักษรปลายวรรคหน้าสัมผัสอักษรที่สองของวรรคหลัง |
* '''นิสสิต''' อักษรปลายวรรคหน้าสัมผัสอักษรที่สองของวรรคหลัง |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:53, 30 มกราคม 2556
บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
คำคล้องจอง หรือ คำสัมผัส คือลักษณะอย่างหนึ่งของบทกวี มักจะเป็นฉันทลักษณ์ในคำประพันธ์ประเภทต่าง ๆ
ลักษณะ
สัมผัสบังคับ เรียกอีกอย่างว่า สัมผัสนอก หมายถึงสัมผัสที่กำหนดเป็นแบบแผนในคำประพันธ์ เป็นสัมผัสสระ คือมีเสียงสระและตัวสะกดมาตราเดียวกัน เช่นในโคลงสี่สุภาพ บาทแรก คำสุดท้ายของวรรคที่ 2 สัมผัสกับ คำสุดท้ายของวรรคแรก ในบาทที่ 2 และ 3 และบาทที่ 2 คำสุดท้ายของวรรคที่ 2 สัมผัสกับ คำสุดท้ายของวรรคแรก ในบาทที่ 4
ในจินดามณี ฉบับพระโหราธิบดี อธิบายสัมผัสบังคับของโคลงสี่สุภาพไว้ว่า
ให้ปลายบาทเอกนั้น | มาฟัด | |
ห้าที่บทสองวัจน์ | ชอบพร้อง | |
บทสามดุจเดียวทัด | ในที่ เบญจนา | |
ปลายแห่งบทสองต้อง | ที่ห้าบทหลัง |
สัมผัสไม่บังคับ หรือ สัมผัสใน หมายถึงสัมผัสที่มิได้กำหนดไว้ในบังคับของคำประพันธ์ จะมีหรือไม่มีก็ได้ แต่ถ้ามีจะเพิ่มให้ไพเราะขึ้นตามความเหมาะสม ในคำประพันธ์ประเภทกลอนก็มีศัพท์ที่ใช้เรียกสัมผัสในลักษณะต่างๆ ไว้ ถ้าจะอนุโลมนำมาเทียบเคียงคือ
- เคียง หมายถึงสัมผัสสระเรียงชิดกัน 2 คำ
- "แหกตาหลอกกลอกคางทำหางโก่ง"
- เทียบเคียง หมายถึงสัมผัสสระเรียงชิดกัน 3 คำ
- "เห็นนกหกกกลูกรัญจวนจิต"
- ทบเคียง หมายถึงสัมผัสสระสองสระเรียงกันสระละ 2 คำ
- "เสียงเลื่อนลั่นครั่นครื้นพื้นพิภพ"
- เทียบแอก หมายถึงสัมผัสสระที่มีสระอื่นคั่น 1 สระ อยู่ปลายวรรค
- "ปีบจำปีจำปาและกาหลง"
- แทรกเคียง หมายถึงมีสระอื่นคั่น 1 สระ อยู่ต้นวรรค
- "สิ้นบุญแล้วน้องแก้วจะลาตาย"
- แทรกแอก เป็นลักษณะเดียวกับเทียบแอกแต่มีสระอื่นคั่น 2 สระ
- "แต่เห็นกันยังไม่ทันได้บอกกล่าว"
- ยมก หมายถึงการซ้ำคำ
- "ถึงวัดทองทองทาบอยู่ปลาบเปล่ง"
- คู่ หมายถึงสัมผัสอักษรชิดกัน 2 คำ
- "ที่เภทภัยสารพัดกำจัดแคล้ว"
- เทียบคู่ หมายถึงสัมผัสอักษรชิดกัน 3 คำ
- "มาแปลงเปลี่ยนแปลกไปไม่เหมือนก่อน"
- เทียมรถ หมายถึงสัมผัสอักษรชิดกัน 4 คำ
- "โอ้อกเอ๋ยอาวรณ์ต้องจรจาก"
- เทียบรถ หมายถึงสัมผัสอักษรชิดกัน 5 คำ
- "มาโรยร่วงเรียมรศเรณูนวล"
- ทบคู่ คือสัมผัสอักษร 2 อักษรเรียงกัน 2 คำ
- "จนดาวเดือนเลื่อนลับไปจากฟ้า"
- แทรกคู่ เป็นสัมผัสอักษรที่มีอักษรอื่นคั่น 1 คำ
- "ตัวคนเดียวหลงเดินในดงแดน"
- นิสสัย หมายถึงสัมผัสอักษรระหว่างปลายวรรคหน้ากับต้นวรรคหลัง
- "ฝืนวิโยคโศกเศร้าเข้าในห้อง เห็นแท่นทองที่ประทมภิรมย์สงวน"
- นิสสิต อักษรปลายวรรคหน้าสัมผัสอักษรที่สองของวรรคหลัง
- "ให้ปลาบปลื้มมิได้ลืมละอาลัย คิดแล้วให้หวนช้ำระกำทรวง"
สัมผัสในถือเป็นอลังการทางภาษาที่งดงามของวรรณศิลป์ไทยอย่างหนึ่ง คำประพันธ์ที่แพรวพราวด้วยสัมผัสในย่อมฟังรื่นไหล แต่ทั้งนี้คำที่ใช้ต้องดีทั้งเสียงและความหมาย สัมผัสในของโคลงสี่สุภาพก็จะมีทั้งในวรรคเดียวกัน และระหว่างวรรคของบาทเดียวกัน ทั้งสัมผัสสระ และสัมผัสอักษร หากไม่มีสัมผัสอักษรระหว่างวรรคแรกกับวรรคหลังของแต่ละบาท วรรคหลังควรเป็นคำที่มีสัมผัสอักษร เสียงของโคลงก็จะฟังเลื่อนไหล
อ้างอิง
- กรมศิลปากร. การประพันธ์โคลงสี่สุภาพ. 2548.