ไหม (วัสดุ)

การสาวไหม

ไหม เป็นเส้นใยโปรตีนธรรมชาติ มีความเหนียว ทนทาน และมันวาว สามารถนำไปใช้ทอเป็นผืนผ้าได้อย่างงดงาม ไหมที่ดีที่สุดได้มาจากตัวอ่อนของตัวไหมหรือผีเสื้อไหมมัลเบอรรีชนิดที่เรียกว่า Bombyx mori ซึ่งชักใยออกมาพันรอบตัวขณะเป็นดักแด้ก่อนจะเจาะออกมาเป็นผีเสื้อตัวเต็มวัย การดึงเส้นไหมออกจากดักแด้ หรือปลอกไหม เรียกว่า การสาวไหม ความเงามันวาวของเส้นไหมนั้น มาจากคุณสมบัติของโครงสร้างที่คล้ายปริซึมสามเหลี่ยมของเส้นใยนั่นเอง ด้วยเหตุนี้ผ้าไหม (ผ้าที่ทอจากเส้นไหม) จึงมีความมัน สะท้อนแสงเป็นประกายวับวาวจากมุมต่างๆ ที่ทำให้สะท้อนออกเป็นสีต่างๆ

“ไหมป่า” (Wild silk) ผลิตจากดักแด้ที่ไม่ใช่ตัวไหมหม่อนและสามารถผลิตเทียมได้ การใช้ไหมป่าทำกันมาตั้งแต่สมัยโบราณในจีน, เอเชียใต้ และ ยุโรปแต่เป็นการผลิตระดับต่ำเมื่อเทียบกับไหมแท้ ไหมป่าจะมีลักษณะต่างๆ จากไหมเลี้ยงดักแด้ที่ไปเก็บมามักจะได้รับความเสียหายจากการที่ตัวดักแด้เจาะทะลุ “รัง” ออกมาก่อนที่จะทำการสาวซึ่งทำให้เส้นที่ออกมาเป็นเส้นสั้นๆ ไหมที่เลี้ยงเป็นอุตสาหกรรมจะถูกฆ่าก่อนที่จะทำการสาวไหมโดยการต้มก่อนที่ตัวไหมจะโผล่ออกเป็นผีเสื้อ หรือเจาะด้วยเข็มที่ทำให้ “รังไหม” เพื่อที่จะไม่ให้รังได้รับความเสียหายจากการถูกเจาะ ซึ่งเป็นการทำให้สาวเส้นไหมได้เป็นเส้นเดียวตลอดทั้งรัง และทำให้ผ้าที่ทอออกมามีความแข็งแรงทนทานเพิ่มขึ้น นอกจากนั้นไหมป่าก็ยังย้อมยากกว่าไหมเลี้ยง

ประวัติผ้าไหมในยุคเริ่มแรก

ผ้าไหมมีต้นกำเนิดจากประเทศจีนเมื่อกว่า 3500 ปีก่อนคริสต์ศักราช โดยในตำนานเชื่อว่าจักรพรรดิเล่ยซู (Lei Zu) ของจีนเป็นผู้เริ่มพัฒนาผ้าไหม ซึ่งแรกเริ่มเดิมทีนั้นจักรพรรดิจีนจะเก็บผ้าไหมไว้สำหรับให้เป็นของกำนัล กระทั่งผ้าไหมกลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมจีน และถูกขนส่งแลกเปลี่ยนไปยังหลายประเทศในแถบเอเชีย ลวดลายและความเงางามของผ้าไหมทำให้ผู้คนต่างต้องการผ้าไหมเป็นอย่างมาก การค้าขายผ้าไหมยุคนั้นจึงนับว่าเป็นช่วงแรกของค้าขายเชิงอุตสาหกรรมระบบข้ามชาติ ปีพ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) นักประวัติศาสตร์ค้นพบผ้าไหมสมัยราชวงศ์โจวตะวันออก (ราว 2,500 ปีที่แล้ว) ณ หลุมฝังศพที่มณฑลเจียงซี ซึ่งผ้าไหมดังกล่าวมีการทอและย้อมอย่างประณีตด้วยเทคนิคที่ซับซ้อน นั่นจึงช่วยตอบความสงสัยของนักประวัติศาสตร์เกี่ยวกับระยะเวลาอันยาวนานของผ้าไหมจีนยุคแรกได้ว่า มีมาก่อนการค้นพบผ้าไหมในสมัยราชวงศ์ฮั่นที่หม่าหวางตุย (Mawangdui)

ดูเพิ่ม

• ผ้าไทย
• เส้นทางสายไหม
• ค่าสินไหม