ละครเร่

ละครเร่
กำกับ	ภาณุพันธุ์
เขียนบท	ภาณุพันธุ์ / เวตาล
อำนวยการสร้าง	ปริม บุนนาค
นักแสดงนำ	สุทิศา พัฒนุช มานพ อัศวเทพ ดอกดิน กัญญามาลย์ สาหัส บุญ-หลง ม.ล.รุจิรา อิศรางกูร มาลี เวชประเสริฐ ชรินทร์ นันทนาคร ล้อต๊อก จันตรี สาริกบุตร สมพงษ์ พงษ์มิตร กนกวรรณ ด่านอุดม จารุวรรณ ปัญโญภาส สายัณห์ จันทรวิบูลย์
กำกับภาพ	โชน บุนนาค พูนสวัสดิ์ ธีมากร
ตัดต่อ	มนัส โตเพราะญาติ
ดนตรีประกอบ	ภาณุพันธุ์ สุนทรียา ณ เวียงกาญจน์ ดอกดิน กัญญามาลย์ สง่า อารัมภีร์ ม.ล.ประพันธ์ สนิทวงศ์ ม.จ.ฐิติพันธ์ ยุคล นริศ ทรัพย์ประภา
บริษัทผู้สร้าง	อัศวินภาพยนตร์
วันฉาย	12 เมษายน พ.ศ. 2512
ประเทศ	ไทย
ภาษา	ไทย

ละครเร่ ภาพยนตร์ไทยแนวดราม่าชีวิตคณะละครรำ ระบบ 35 มม.ซูเปอร์ซีเนสโคป สีอิสต์แมน เสียง (พากย์)ในฟิล์ม ของ อัศวินภาพยนตร์ บทพระนิพนธ์และกำกับโดย ภาณุพันธ์ หรือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธ์ยุคล บทภาพยนตร์โดย เวตาล ฉายที่โรงภาพยนตร์เฉลิมเขตร์ เมื่อ พ.ศ. 2512 และเป็นตัวแทนจากประเทศไทย ร่วมงานมหกรรมภาพยนตร์เอเซีย-แปซิฟิค ที่ กรุงมนิลา ฟิลิปปินส์ ในปีเดียวกัน ได้รับรางวัลชมเชยด้านกำกับศิลป์

เนื้อเรื่องเรียบง่าย มีเสน่ห์ด้วยโครงเรื่องหลักที่การนำเสนอเอกลักษณ์ไทยด้านศิลปวัฒนธรรม ข้อคิดเกี่ยวกับความสำนึก ความเสียสละและความกตัญญูรู้คุณที่ยังทันสมัยทุกกาลเวลา บวกกับงานสร้างและการแสดงระดับคุณภาพทำให้เป็นงานคลาสสิคอีกเรื่องของอัศวิน แม้จะไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร แต่นับเป็นภาพยนตร์ไทยที่มีคุณค่าในตัวเองและเจตนารมณ์อย่างชัดเจนของผู้สร้างที่มุ่งเสนอผลงานเพื่อศิลป์อย่างแท้จริง

ช่วงทศวรรษ 2530-2540 เอสทีวิดีโอ เผยแพร่ในรูปแบบตลับแถบวีดิทัศน์ (Video Cassette) ฉบับสมบูรณ์ ซึ่งเริ่มตั้งแต่ตราบริษัทจนถึงภาพสุดท้ายขึ้นคำว่า "จบ" และต่อมา บริษัทมูวี่ เอ็นเตอร์เทนเมนต์ ออกเป็นวีซีดี (VCD) ซึ่งฉากสำคัญหลายตอนขาดหายไป รวมทั้งทำตอนจบใหม่ด้วยคอมพิวเตอร์ใช้คำ "อวสาน" แทน

เรื่องย่อ

คณะละครรำครูทัพ มีบุญเอก เป็นตัวชูโรงและขวัญใจแม่ยก คู่กับ กะถิน ลูกสาวพ่อครู เป็นนางเอก ตลอดมา ค่ำวันหนึ่ง แววนภา ลูกสาวเจ้าของวิกฉายหนัง พบเขาโดยบังเอิญที่ตลาดและแอบชอบจึงพยายามสนับสนุนให้เป็นนักร้องในไนท์คลับที่กรุงเทพโดยอาสาพารับส่งจนมีชื่เสียง ทำให้การแสดงละครมีปัญหาเกิดเรื่องถึงขั้นต้องลาออกจากคณะ เมื่อขาดพระเอกยอดนิยม คณะละครซบเซา นายทองดำ ผู้จัดการต้องเอาสมบัติส่วนตัวไปขายเป็นเงินเดือนจ่ายชาวคณะ และใส่ทองเก๊โดยไม่มีใครรู้

ชรินทร์ คู่หมั้นของแววนภา เห็นใจคณะละคร จึงแต่งเพลงให้บุญเอกคิดถึงชีวิตตนเองที่ผ่านมาจนทำให้เขาสะเทือนใจมากและกลับไปอยู่กับคณะละครตามเดิม ขณะที่ทองดำตัดสินใจครั้งสุดท้ายแลกชีวิตกับเงินประกันก้อนใหญ่เพื่อพ่อครูและความอยู่รอดของทุกคนที่ยังต้องมีชีวิตต่อไป

จุดเด่น

• การแสดงนาฏศิลปไทยรำเบิกโรงซัดชาตรี ,พรานบุญถวายนางมโนราห์แก่พระสุธน ,มโนราห์บูชายัญ ,เจ้าเงาะ-นางรจนาเสี่ยงพวงมาลัย
• การฝึกซ้อมรำตามบ้านในชนบท บรรยากาศภายในวิกละครและวิกหนัง
• ชีวิตชาวชนบทไทยริมน้ำ งานวัด อาคารไม้ย่านตลาดของกินยามค่ำ
• กำกับภาพ (โชน บุนนาค กับ พูนสวัสดิ์ ธีมากร)และจัดแสง (วิรัติ วาสนาส่ง) สวยงามมีมิติเป็นธรรมชาติ ซึ่งอัศวินให้ความสำคัญด้านนี้กับทุกเรื่องที่สร้าง
• ระบบเสียง Westrex Recording System ระดับสตูดิโอฮอลลีวูด ที่มีเฉพาะภาพยนตร์ของอัศวิน
• ฝีมือการแสดงของดาราอาวุโสของอัศวินตั้งแต่ยุคละครเวที ได้แก่ สาหัส บุญ-หลง ,มาลี เวชประเสริฐ ,จันตรี สาริกบุตร ,ดอกดิน กัญญามาลย์ ,สมพงษ์ พงษ์มิตร ฯลฯ
• ความสามารถในการรำของบรรดานักแสดงนำที่ต้องใช้เวลาฝึกซ้อมเต็มที่ในเวลาจำกัดก่อนการถ่ายทำ (เหตุผลส่วนหนึ่งของการสร้างดาราใหม่ที่เหมาะกับบุคลิกตัวละครและมีความพร้อมเรื่องเวลา)

เกร็ดเบื้องหลัง

• ภาพยนตร์เรื่องแรกของ มานพ อัศวเทพ ในฐานะดารานำ สายัณห์ จันทรวิบูลย์ ,จารุวรรณ ปัญโญภาส ดาราร่วมแสดง และเรื่องเดียวของ กนกวรรณ ด่านอุดม ดาราจอแก้ว-ศิษย์นาฏศิลป์ ช่อง 4 บางขุนพรหม
• ยุพน ธรรมศรี และ จุรี โอศิริ พากย์เสียงดารานำชายและหญิง ตามลำดับ
• ดอกดิน กัญญามาลย์ ,สาหัส บุญ-หลง ,ม.ล.รุจิรา อิศรางกูร ,สมพงษ์ พงษ์มิตร ,ชรินทร์ นันทนาคร ,กนกวรรณ ด่านอุดม พากย์เสียงตนเอง
• ธานินทร์ อินทรเทพ ร้องเพลงแทนเสียง มานพ อัศวเทพ
• สง่า อารัมภึร์ และ ปรีชา เมตไตรย์ เป็น คามิโอนักเปียโนในไนท์คลับ
• ลมูล ยมะคุปต์ แห่งกรมศิลปากร ผู้ฝึกท่ารำ เป็นคามิโอ สตรีสูงวัยผู้ช่วยแต่งตัวหลังโรงละคร
• เพลง เรือนแพ ,ริน ริน ริน ,หากรู้สักนิด ,ในฝัน มาจากละครและภาพยนตร์ก่อนหน้าของอัศวินและไทยฟิล์ม
• เพลง ลครชีวิต แต่งคำร้องโดย ดอกดิน กัญญามาลย์ ร้องโดย กนกวรรณ ด่านอุดม (ในเรื่อง) และ จินตนา สุขสถิตย์ (ตอนจบ)
• อรวรรณ-ระวิวรรณ สร้อยหงษ์พราย คู่นักร้องดาวเต้นชื่อดังแห่งยุค ปรากฏตัวครั้งแรกครั้งเดียวบนจอเงินในฉากเพลง Gibbon says / ชะนีเรียกผัว
• ใบปิดภาพยนตร์ เป็ดน้อย และ จำปูน ของผู้สร้างเรื่องนี้ ใช้ประกอบฉากด้านหลังที่ขายตั๋วหน้าวิก
• ดอกดิน กัญญามาลย์ ผู้กำกับของกัญญามาลย์ภาพยนตร์ ซึ่งขณะนั้นห่างหายจากงานแสดงนอกสังกัดมานานหลายปี รับแสดงเป็นพิเศษเพียงเรื่องเดียว เพื่อถวายเสด็จพระองค์ชายใหญ่ที่ทรงมีอุปการคุณโดยไม่รับค่าตัว

รางวัล

• รางวัลชมเชยกำกับศิลป์ (เฉลิม พันธุนิล และ อุไร ศิริสมบัติ) มหกรรมภาพยนตร์เอเซีย-แปซิฟิค ณ กรุงมนิลา ฟิลิปปินส์ พ.ศ. 2512