จื๋อโกว๊กหงือ

อักษรโกว๊กหงือ (เวียดนาม: Quốc Ngữ) หรืออักษรประจำชาติ ใช้ในการเขียนภาษาเวียดนามอย่างเป็นทางการ อักษรโกว๊กหงือเป็นอักษรละตินที่เพิ่มเติมเครื่องหมายต่างๆ เข้ามาเพื่อให้มีอักษรเพียงพอที่จะใช้เขียนภาษา อักษรดังกล่าวถูกคิดค้นขึ้นมาในคริสต์ศตวรรษที่ 17 โดยอาเลกซ็องดร์ เดอ โรดส์ ซึ่งเป็นมิชชันนารีชาวฝรั่งเศสที่เข้ามาเผยแผ่ศาสนา โดยมีรากฐานมาจากระบบที่มิชชันนารีชาวโปรตุเกสคิดไว้ก่อนหน้านั้น ในระหว่างที่เวียดนามยังเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนั้น อักษรโกว๊กหงือได้เป็นอักษรราชการของอาณานิคม ซึ่งได้ทำให้อักษรดังกล่าวเป็นที่แพร่หลายมากขึ้นเรื่อยๆ

อักษรโกว๊กหงือในปัจจุบันมีรูปแบบการเขียนที่อ้างอิงการออกเสียงของภาษาถิ่นเวียดนามกลาง ซึ่งสระและพยัญชนะท้ายจะคล้ายคลึงกับภาษาถิ่นเหนือ ส่วนพยัญชนะต้นจะคล้ายกับภาษาถิ่นใต้

ก่อนที่ฝรั่งเศสจะเข้ามายังเวียดนามนั้น ภาษาเวียดนามมีระบบการขียนสองแบบ ซึ่งทั้งสองแบบก็มีที่มาจากอักษรจีนเช่นเดียวกัน คือ

• อักษรจื๋อโญ (chữ nho, 字儒) หรืออักษรฮั้นตื่อ (hán tự, 漢字) คืออักษรจีนที่ใช้เขียนโบราณ
• อักษรจื๋อโนม (chữ nôm, 字喃) เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาเวียดนาม โดยนำอักษรจีนมาดัดแปลงเล็กน้อย

อักษร

• a ~ /-า/
• â ~ /เ-อะ/
• ă ~ /ะ/
• b ~ /บ/
• c ~ /ก/
• ch ~ /จ/
• d ~ /ซ/
• đ ~ /ด/
• e ~ /แ-/
• ê ~ /เ-/
• g (gh) ~ /ก/เสียงหนัก
• i ~ /-ิ/
• k ~ /ก/
• kh ~ /ค/ หรือ /ฅ/ ในภาษาไทยโบราณ
• l ~ /ล/
• m ~ /ม/
• n ~ /น/
• ng (ngh) ~ /ง/
• nh ~ /ย+ง/ หรือ /ญ/ ในภาษาไทยโบราณ ไทยถิ่นเหนือหรืออีสาน
• o ~ /-อ/
• ô ~ /โ-/
• ơ ~ /เ-อ/
• p ~ /ป/
• ph ~ /ฟ/
• q ~ /ก/ ใช้คู่กับ u เป็น qu ออกเสียงคล้าย /กว-/
• r ~ /ซ'+ร์/ (คล้าย /ซ/ เสียงหนักม้วนลิ้นควบกับเสียงคล้าย /r/ ในภาษาอังกฤษ)
• s ~ /ซ/ ม้วนลิ้น คล้ายเสียง sh ในภาษาจีน
• t ~ /ต/
• th ~ /ท/
• u ~ /-ู/
• ư ~ /-ือ/
• v ~ /ว+ฟ/ คล้ายเสียง /v/ ในภาษาอังกฤษ
• x ~ /ซ/
• y ~ /ย/

อักษรโกว๊กหงือที่ใช้ส่วนใหญ่ ออกเสียงคล้ายในภาษาอังกฤษ ยกเว้นอักษรต่อไปนี้

• "ph" คล้าย "ฟ"
• ชนบทภาคใต้ "v" ออกเสียงคล้าย "ย" (สำเนียงฮานอย และภาคใต้มาตรฐาน "v" ออกเสียงเหมือน "v" ในภาษาอังกฤษ)
• "đ" คล้ายเสียง /d/ ในภาษาฝรั่งเศสหรือสเปน คล้าย "ด" ส่วน อักษร "d" คล้าย "ซ"
• "t" คล้ายเสียง "ต"
• "th" ออกเสียง "ท, ถ"
• "x" ออกเสียงคล้าย "ส"
• สำเนียงฮานอย อักษร "d" ออกเสียงคล้าย "z" ในภาษาอังกฤษ แต่สำเนียงไซง่อน ออกเสียงคล้าย "ย"
• "ch" คล้าย "จ"
• "nh" คล้าย "ญ" ในภาษาถิ่นเหนือ หรืออีสาน
• "c" คล้าย "ค"
• "kh" คล้าย "ch" ในภาษาสกอตหรือเยอรมัน หรือ "kh" ในภาษาอาหรับหรือเปอร์เซีย
• "g" คล้าย "g" ภาษาดัตช์ หรือ กรีกปัจจุบัน "gh" (Γ)
• สำหรับ "gi" ของเวียดนามนั้น สำเนียงฮานอย ออกเสียงคล้าย "z" ในภาษาอังกฤษ แต่สำเนียงไซ่ง่อน ออกเสียงคล้าย "จ"
• "ng" ออกเสียงคล้าย " ง"
• "tr" คล้าย "จ" หรือ "ทร"
• "s" ออกเสียงคล้าย "sh" ในภาษาอังกฤษ (สำเนียงฮานอย "s" ออกเสียงคล้าย "ส")
• "qu" สำเนียงไซ่งอน ออกเสียงคล้าย "ว" (สำเนียงฮานอย "qu" ออกเสียง "คว")
• "r" สำเนียงไซ่ง่อน ออกเสียงหลากหลาย เช่น
  • 1) "j" ในภาษาฝรั่งเศส หรือ
  • 2) "r" ในภาษาสเปน หรือ
  • 3) "rr" (ร รัวลิ้น) ในภาษาสเปน (สำเนียงฮานอย "r" เหมือนกับ "z" ในภาษาอังกฤษ)

การเทียบเสียงนี้ เป็นการเทียบโดยประมาณเท่านั้น และไม่อาจเทียบกับเสียงพยัญชนะท้ายพยางค์ โดยเฉพาะสำเนียงทางใต้

วรรณยุกต์

• – คล้ายเสียงสามัญ (ไม่เติมเครื่องหมาย)
• á คล้ายเสียงตรีหรือจัตวา
• à คล้ายเสียงเอก
• ã คล้ายเสียงตรีโดยแบ่งเสียงเป็น 2 ช่วง
• ả คล้ายเสียงจัตวาต่ำ
• ạ คล้ายเสียงเอก เสียงสั้น