ผลต่างระหว่างรุ่นของ "วิถีเมแทบอลิซึม"
ล Horus ย้ายหน้า วิถีเมตาบอลิซึม ไปยัง วิถีเมแทบอลิซึม |
ลไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
ในทาง[[ชีวเคมี]] '''วิถีเมแทบอลิซึม''' ({{lang-en|metabolic pathway}}) เป็นชุดของ[[ปฏิกิริยาเคมี]]ที่เกิดขึ้นใน[[เซลล์ (ชีววิทยา)|เซลล์]] ในแต่ละวิถี สารเคมีหลักจะเกิดปฏิกิริยาเคมีและเปลี่ยนไปเป็นสารอื่น โดยมี[[เอนไซม์]]เป็น[[ตัวเร่งปฏิกิริยา]] และมักต้องอาศัยแร่ธาตุ [[วิตามิน]]และ[[โคแฟกเตอร์]]อื่น ๆ จึงจะดำเนินไปอย่างเหมาะสม เพราะมีสารเคมีจำนวนมาก ("เมแทบอไลต์") เข้ามาเกี่ยวข้อง วิถีเมแทบอลิซึมจึงอาจค่อนข้างซับซ้อน ยิ่งไปกว่านั้น วิถีซึ่งแตกต่างกันจำนวนมากเกิดร่วมกันในเซลล์ หมู่วิถีนี้เรียกว่า ''เครือข่ายเมแทบอลิซึม'' วิถีเมแทบอลิซึมสำคัญต่อการรักษา[[ภาวะธำรงดุล]] (homeostasis) ใน[[สิ่งมีชีวิต]] วิถี[[แคแทบอลิซึม]]และ[[แอแนบอลิซึม]]มักทำงานพึ่งพาอาศัยกันเพื่อสร้าง[[โมเลกุลชีวภาพ]]ใหม่เป็นผลิตภัณฑ์สุดท้าย |
|||
ในทาง[[ชีวเคมี]] '''เมตาโบลิก พาทเวย์''' ({{lang-en|Metabolic pathway}}) เป็นชุดของปฏิกิริยา[[เคมี]] ที่เกิดขึ้นใน[[เซลล์ (ชีววิทยา)|เซลล์]] โดยมี[[เอ็นไซม์]]เร่งปฏิกิริยา เป็นผลให้เกิดสารที่ได้จากกระบวนการเมตาโบลิซึม (metabolic product) เพื่อการใช้งานหรือเก็บสะสมในเซลล์ หรือกระตุ้นให้เกิดกระบวนการ[[การเผาผลาญ|เมตาโบลิก]] พาทเวย์ อื่นต่อไป (ซึ่งเรียกว่า ''ฟลักซ์ เจเนอริ่ง สเตป'' (flux generating step)) |
|||
วิถีเมแทบอลิซึมเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสารตั้งต้นทีละขั้นเพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ใหม่ ผลิตภัณฑ์ที่ได้มานั้นสามารถนำไปใช้ได้สามทาง คือ |
|||
* นำไปใช้ทันที |
|||
* เป็นสารตั้งต้นในวิถีเมแทบอลิซึมอื่น เรียกว่า flux generating step |
|||
* เซลล์นำไปเก็บสะสมไว้ |
|||
โมเลกุลที่เป็นสารตั้งต้นเข้าสู่วิถีเมแทบอลิซึมขึ้นอยู่กับความต้องการของเซลล์และการพร้อมใช้งานของสารตั้งต้น การเพิ่มความเข้มข้นของสารตัวกลางแอแนบอลิซึมและแคแทบอลิซึม และ/หรือ ผลิตภัณฑ์อาจส่งผลต่ออัตราเมแทบอลิซึมในแต่ละวิถีนั้น ๆ |
|||
== ทั่วไป == |
== ทั่วไป == |
||
เม |
วิถีเมแทบอลิซึมส่วนใหญ่จะมีคุณสมบัติทั่วไปดังนี้ |
||
⚫ | |||
* เป็นปฏิกิริยาที่ไม่ย้อนกลับเพราะมันเป็นปฏิกิริยาที่แตกสะลายและมีการปลดปล่อยพลังงานออกมา จึงเป็นปฏิกิริยาทางเดียว |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== รายการวิถีเมแทบอลิซึม == |
|||
== เมตาโบลิก พาทเวย์ ส่วนใหญ่ == |
|||
=== การหายใจ |
=== การหายใจระดับเซลล์ === |
||
{{บทความหลัก|การหายใจระดับเซลล์}} |
|||
เป็นวิถีเมแทบอลิซึมที่เกิดในเซลล์จะเป็นไปเพื่อสลาย[[โมเลกุลพลังงาน]] (fuel molecule) ไปเป็น [[อะดีโนซีนไตรฟอสเฟต|ATP]] เพื่อนำพลังงานไปใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ ของเซลล์ |
|||
# [[ไกลโคไลสิส]] ( |
# [[ไกลโคไลสิส]] (glycolysis) |
||
# [[การหายใจแบบไม่ใช้อากาศ]] ( |
# [[การหายใจแบบไม่ใช้อากาศ]] (anaerobic respiration) |
||
# [[กริ๊บ ไซเคิล]] (Krebs cycle) / [[ซิตริก ไซเคิล]] (Citric acid cycle) |
|||
# [[วัฏจักรเครปส์]] (Krebs cycle) |
|||
# [[ออกซิเดตี |
# [[ออกซิเดตีฟฟอสโฟรีเรชัน]] (Oxidative phosphorylation) |
||
วิถีอื่นที่เกิดในสิ่งมีชีวิตมีดังนี้: |
|||
* [[ |
* [[แฟตตีแอซิดออกซิเดชั่น]] (Fatty acid oxidation-β-oxidation) |
||
* [[ |
* [[การสร้างกลูโคส]] (Gluconeogenesis) |
||
* [[เอชเอ็มจี-โคเอ รีดักเทส |
* [[วิถีเอชเอ็มจี-โคเอ รีดักเทส]] (HMG-CoA reductase pathway) ([[ไอโซพรีน]] โซ่พรีนิเลชั่น, ดู [[คอเลสเตอรอล]]) |
||
* [[เพ |
* [[วิถีเพนโทสฟอสเฟต]] (hexose monophosphate shunt) |
||
* [[พอร์ไฟริน]] |
* วิถีการสังเคราะห์[[พอร์ไฟริน]] (heme synthesis) |
||
* [[ |
* [[วัฏจักรยูเรีย]] |
||
การสร้างสารประกอบพลังงานจากสสารที่ไม่มีชีวิต: |
การสร้างสารประกอบพลังงานจากสสารที่ไม่มีชีวิต: |
||
บรรทัด 28: | บรรทัด 35: | ||
== ดูเพิ่ม == |
== ดูเพิ่ม == |
||
* [[เมแทบอลิซึมของเซลล์]] |
|||
* [[Cell metabolism|catabolism]] |
|||
== แหล่งข้อมูลอื่น == |
== แหล่งข้อมูลอื่น == |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 21:07, 28 กรกฎาคม 2555
ในทางชีวเคมี วิถีเมแทบอลิซึม (อังกฤษ: metabolic pathway) เป็นชุดของปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นในเซลล์ ในแต่ละวิถี สารเคมีหลักจะเกิดปฏิกิริยาเคมีและเปลี่ยนไปเป็นสารอื่น โดยมีเอนไซม์เป็นตัวเร่งปฏิกิริยา และมักต้องอาศัยแร่ธาตุ วิตามินและโคแฟกเตอร์อื่น ๆ จึงจะดำเนินไปอย่างเหมาะสม เพราะมีสารเคมีจำนวนมาก ("เมแทบอไลต์") เข้ามาเกี่ยวข้อง วิถีเมแทบอลิซึมจึงอาจค่อนข้างซับซ้อน ยิ่งไปกว่านั้น วิถีซึ่งแตกต่างกันจำนวนมากเกิดร่วมกันในเซลล์ หมู่วิถีนี้เรียกว่า เครือข่ายเมแทบอลิซึม วิถีเมแทบอลิซึมสำคัญต่อการรักษาภาวะธำรงดุล (homeostasis) ในสิ่งมีชีวิต วิถีแคแทบอลิซึมและแอแนบอลิซึมมักทำงานพึ่งพาอาศัยกันเพื่อสร้างโมเลกุลชีวภาพใหม่เป็นผลิตภัณฑ์สุดท้าย
วิถีเมแทบอลิซึมเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสารตั้งต้นทีละขั้นเพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ใหม่ ผลิตภัณฑ์ที่ได้มานั้นสามารถนำไปใช้ได้สามทาง คือ
- นำไปใช้ทันที
- เป็นสารตั้งต้นในวิถีเมแทบอลิซึมอื่น เรียกว่า flux generating step
- เซลล์นำไปเก็บสะสมไว้
โมเลกุลที่เป็นสารตั้งต้นเข้าสู่วิถีเมแทบอลิซึมขึ้นอยู่กับความต้องการของเซลล์และการพร้อมใช้งานของสารตั้งต้น การเพิ่มความเข้มข้นของสารตัวกลางแอแนบอลิซึมและแคแทบอลิซึม และ/หรือ ผลิตภัณฑ์อาจส่งผลต่ออัตราเมแทบอลิซึมในแต่ละวิถีนั้น ๆ
ทั่วไป
วิถีเมแทบอลิซึมส่วนใหญ่จะมีคุณสมบัติทั่วไปดังนี้
- วิถีถูกควบคุมโดย การยับยั้งย้อนกลับ (feedback inhibition) หรืออาจเป็นวงจรที่ผลผลิตสุดท้ายไปเริ่มปฏิกิริยาใหม่อีกครั้ง เช่น วัฏจักรเครปส์
- วิถีแอแนบอลิซึมและแคแทบอลิซึมในยูแคริโอต จะถูกแยกโดยออร์แกเนลล์ หรือโดยการใช้เอ็นไซม์และโคแฟกเตอร์
รายการวิถีเมแทบอลิซึม
การหายใจระดับเซลล์
เป็นวิถีเมแทบอลิซึมที่เกิดในเซลล์จะเป็นไปเพื่อสลายโมเลกุลพลังงาน (fuel molecule) ไปเป็น ATP เพื่อนำพลังงานไปใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ ของเซลล์
- ไกลโคไลสิส (glycolysis)
- การหายใจแบบไม่ใช้อากาศ (anaerobic respiration)
- วัฏจักรเครปส์ (Krebs cycle)
- ออกซิเดตีฟฟอสโฟรีเรชัน (Oxidative phosphorylation)
วิถีอื่นที่เกิดในสิ่งมีชีวิตมีดังนี้:
- แฟตตีแอซิดออกซิเดชั่น (Fatty acid oxidation-β-oxidation)
- การสร้างกลูโคส (Gluconeogenesis)
- วิถีเอชเอ็มจี-โคเอ รีดักเทส (HMG-CoA reductase pathway) (ไอโซพรีน โซ่พรีนิเลชั่น, ดู คอเลสเตอรอล)
- วิถีเพนโทสฟอสเฟต (hexose monophosphate shunt)
- วิถีการสังเคราะห์พอร์ไฟริน (heme synthesis)
- วัฏจักรยูเรีย
การสร้างสารประกอบพลังงานจากสสารที่ไม่มีชีวิต:
- การสังเคราะห์แสง (Photosynthesis-plants, algae)
- การสังเคราะห์เคมี (Chemosynthesis-some bacteria)
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- Open Directory Project: Metabolic Pathways
- Metabolism, Cellular Respiration and Photosynthesis - The Virtual Library of Biochemistry and Cell Biology
- KEGG: Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes