ผลต่างระหว่างรุ่นของ "คอล ฟ็อน ลินเนีย"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
AvocatoBot (คุย | ส่วนร่วม)
r2.7.1) (โรบอต แก้ไข: mhr:Линней, Карл
EmausBot (คุย | ส่วนร่วม)
r2.6.4) (โรบอต แก้ไข: mhr:Линне Карыл
บรรทัด 114: บรรทัด 114:
[[lt:Carl von Linné]]
[[lt:Carl von Linné]]
[[lv:Kārlis Linnejs]]
[[lv:Kārlis Linnejs]]
[[mhr:Линней, Карл]]
[[mhr:Линне Карыл]]
[[mi:Carl Linnaeus]]
[[mi:Carl Linnaeus]]
[[mk:Карл Лине]]
[[mk:Карл Лине]]

รุ่นแก้ไขเมื่อ 06:07, 21 มีนาคม 2555

คาโรลัส ลินเนียส (ภาษาละติน) หรือ คาร์ล ลินเนียส (ภาษาสวีเดน) ปัจจุบันภาพนี้จัดแสดงที่ราชวิทยาลัยวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน
ลายมือชื่อของคาร์ล ลินเนียส

คาโรลัส ลินเนียส (Carolus Linnaeus) หรือคาร์ล ฟอน ลินเนีย (เกี่ยวกับเสียงนี้ Carl von Linné ) บ้างก็เรียก คาร์ล ลินเนียส (Carl Linnaeus) (23 พฤษภาคม พ.ศ. 2250 - 10 มกราคม พ.ศ. 2321) เป็นนักพฤกษศาสตร์ชาวสวีเดน ผู้ริเริ่มการจัดแบ่งสิ่งมีชีวิตออกเป็นหมวดหมู่ และการประยุกต์ใช้ระบบการเรียกชื่อสิ่งมีชีวิตแบบทวินาม ซึ่งมีประโยชน์ในการศึกษาชีววิทยาต่อมาจวบจนปัจจุบัน

นอกจากที่คาร์ลจะมีผลงานในด้านวิทยาศาสตร์แล้ว เขายังได้รับยกย่องว่าได้ใช้ภาษาได้อย่างประณีตยิ่ง ถึงขนาดที่ชอง-ชาก รุสโซ (Jean-Jacques Rousseau) นักปรัชญาชาวฝรั่งเศส ส่งข้อความมาให้คาร์ลว่า "ไม่มีคนใดในสากลจะยิ่งไปกว่าท่านอีกแล้ว", โยฮันน์ โวล์ฟกัง ฟอน เกอเท (Johann Wolfgang von Goethe) กวีชาวเยอรมัน กล่าวว่า "ถ้าไม่นับเช็กสเปียร์และสปีโนซา ข้าพเจ้าไม่รู้ซึ่งผู้ล่วงลับที่มีแรงบันดาลใจให้ข้าพเจ้าถึงเพียงนี้"

อนึ่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ของสิ่งมีชีวิตที่จัดจำแนกโดยเขา จะลงท้ายด้วย L. หรือ Linn. (พืช) หรือ Linnaeus (สัตว์) เพื่อเป็นการให้เกียรติ

ชีวิตวัยเยาว์และการศึกษา

คาร์ล ลินเนียส เกิดที่หมู่บ้านรอชัลต์ ในจังหวัดสมอลันด์ ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนใต้ของประเทศสวีเดน เมื่อวัยเยาว์ เขาถูกสอนให้ดำเนินรอยตามพ่อ คือเป็นครูสอนศาสนา แต่เขาก็ไม่สนใจเท่าใดนัก ต่อมาเมื่อเจริญวัยขึ้น ได้ไปศึกษายังมหาวิทยาลัยลุนด์ เขาได้จัดทำสวนพฤกษศาสตร์ แต่ก็มีอุปสรรค จนเขาต้องไปศึกษายังมหาวิทยาลัยอัปซาลา

ในตอนแรกก็ลำบากทางการเงินมาก แต่ต่อมาก็ตั้งตัวได้ โดยการอุปการะของโอลอฟ เซลเซียส (Olof Celsius) ต่อมา คาร์ลได้อ่านหนังสือชื่อ Sermo de Structura Florum ของเซบาสเตียง แวยองต์ (Sébastien Vaillant) นักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส จนได้ความคิดเกี่ยวกับการจำแนกเพศของพืช ในปี พ.ศ. 2272 เขาได้เขียนบทความในเรื่องนี้ จึงถูกทาบทามให้เป็นอาจารย์วิชาพฤกษศาสตร์ในมหาวิทยาลัยอัปซาลา

ภาพวาดของคาร์ล ลินเนียส ในชุดชาวแลปป์ วาดโดยมาร์ติน ฮอฟแมน

ชีวิตการงาน

ต่อมา คาร์ลได้รับทุนให้ไปทำการวิจัยยังแลปแลนด์ ทางตอนเหนือสุดของประเทศ และต่อมาก็ได้เดินทางไปเนเธอร์แลนด์เมื่อปี พ.ศ. 2278 เพื่อศึกษาวิชาการแพทย์ ปีต่อมา คาร์ลเดินทางไปที่มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด ต่อมาเขาได้กลับไปอัมสเตอร์ดัม แล้วทำงานเกี่ยวกับอนุกรมวิธานต่อจนสำเร็จ เขาเดินทางต่อไปอีกหลายที่ จนกระทั่งกลับมายังกรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน

ในปี พ.ศ. 2282 เขาได้เป็นผู้ร่วมก่อตั้งราชวิทยาลัยวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน (Royal Swedish Academy of Sciences) สองปีต่อมาเขาได้เป็นอาจารย์วิชาแพทยศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยอัปซาลา แต่ต่อมาก็เปลี่ยนไปสอนวิชาพฤกษศาสตร์ ระหว่างที่สอนวิชาพฤกษศาสตร์ เขาได้เป็นผู้นำการสำรวจเพื่อจำแนกพันธุ์พืชและสัตว์นานาชนิดในสวีเดนนับครั้งไม่ถ้วน ขณะที่ว่างจากการเดินทาง เขาก็ทำงานเกี่ยวกับการจำแนกพืชและสัตว์ออกเป็นกลุ่ม ๆ ผลงานเกี่ยวกับการจำแนกสิ่งมีชีวิตของคาร์ลได้เป็นที่รู้จักกันไปทั่วโลก

ต่อมา พระเจ้าอะดอล์ฟ เฟรเดอริก (Adolf Frederick of Sweden) กษัตริย์สวีเดนในสมัยนั้น ทรงแต่งตั้งบรรดาศักดิ์ให้แก่คาร์ล เมื่อปี พ.ศ. 2300 นับแต่นั้นคาร์ลจึงมีชื่อเป็น คาร์ล ฟอน ลินเนีย

ชีวิตครอบครัว

คาร์ลสมรสกับซาร่า เอลิซาเบ็ท โมเรีย มีบุตรด้วยกัน 7 คน แต่มีเพียง 5 คน ที่รอดจนเป็นผู้ใหญ่ หนึ่งในนั้นได้แก่ คาโรลัส ลินเนียส ผู้ลูก เมื่อคาร์ลผู้พ่อถึงแก่กรรม คาร์ลผู้ลูกก็สืบทอดตำแหน่งศาสตราจารย์ของพ่อ ทว่าอยู่ได้เพียงห้าปี คาร์ลผู้ลูกก็ถึงแก่กรรม งานของคาร์ลผู้ลูก มักจะอ้างถึงโดยใช้คำว่า filius

ชีวิตบั้นปลาย

ในช่วงปลายของชีวิต สุขภาพของคาร์ลเริ่มอ่อนแอลง เขาป่วยเป็นโรคเกาต์ ปวดฟันและเริ่มมีอาการหนักมากเมื่อปี พ.ศ. 2317 และ อีก 4 ปีต่อมา คาร์ลก็ถึงแก่กรรมขณะกำลังทำพิธีในโบสถ์เมืองอัปซาลา รวมอายุได้ 71 ปีเศษ ทั้งนี้ ร่างของเขาก็ถูกฝังอยู่ ณ โบสถ์แห่งนั้น พร้อมกับร่างของบุตรชาย

คาร์ล ลินเนียสมีชีวิตอยู่ในระหว่างปลายรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าเสือและปลายรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี

ผลงานหนังสือ

ปกหนังสือ Systema Naturae

หนังสือชื่อ Systema Naturae พิมพ์ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2278 ซึ่งมีความหนาเพียง 11 หน้าเท่านั้น แต่ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 10 ซึ่งพิมพ์เมื่อปี พ.ศ. 2301 ได้จำแนกสัตว์ได้ถึง 4,400 สปีชีส์ และพืชอีก 7,700 สปีชีส์ ถึงแม้ว่าชื่อวิทยาศาสตร์ที่ใช้ในสมัยนั้นจะดูเยิ่นเย้อยืดยาว เช่น"Physalis annua ramosissima, ramis angulosis glabris, foliis dentato-serratis" แต่ในหนังสือของคาร์ล ชื่อเหล่านี้ได้ถูกจัดให้เป็นชื่อทวินาม ซึ่งเป็นระบบที่คาร์ลเองไม่ได้ตั้งขึ้น แต่ถูกคิดค้นโดยสองพี่น้องตระกูลโบแอง (กาสปาร์ โบแอง (Gaspard Bauhin) และชอง โบแอง (Jean Bauhin)) นักพฤกษศาสตร์ชาวสวิส แม่แบบ:Link FA แม่แบบ:Link FA แม่แบบ:Link FA แม่แบบ:Link FA แม่แบบ:Link GA แม่แบบ:Link GA