ผลต่างระหว่างรุ่นของ "วิกิพีเดีย:การพิสูจน์ยืนยันได้"
| บรรทัด 49: | บรรทัด 49: | ||
=== วิกิพีเดียและแหล่งข้อมูลที่ลอกหรือใช้วิกิพีเดีย === |
=== วิกิพีเดียและแหล่งข้อมูลที่ลอกหรือใช้วิกิพีเดีย === |
||
อย่าใช้บทความจากวิกิพีเดียหรือจากเว็บไซต์ที่ลอกเนื้อหาจากวิกิพีเดียไปลงเป็นแหล่งข้อมูล เพราะมีค่าเท่ากับการอ้างตัวเอง เช่นเดียวกัน อย่าใช้แหล่งข้อมฦูลที่นำเสนอสื่อที่กำเนิดจากวิกิพีเดียสนับสนุนเนื้อหาเดียวกันในวิกิพีเดีย ซึ่งไม่ต่างอะไร วิกิพีเดียอาจใช้เป็นแหล่งอ้างอิงด้วยความระมัดระวังเป็นแหล่งอ้างอิงปฐมภูมิหากเป็นข้อมูลเกี่ยวกับตัวเอง เช่น ในบทความเกี่ยวกับวิกิพีเดีย |
อย่าใช้บทความจากวิกิพีเดียหรือจากเว็บไซต์ที่ลอกเนื้อหาจากวิกิพีเดียไปลงเป็นแหล่งข้อมูล เพราะมีค่าเท่ากับการอ้างตัวเอง เช่นเดียวกัน อย่าใช้แหล่งข้อมฦูลที่นำเสนอสื่อที่กำเนิดจากวิกิพีเดียสนับสนุนเนื้อหาเดียวกันในวิกิพีเดีย ซึ่งไม่ต่างอะไร วิกิพีเดียอาจใช้เป็นแหล่งอ้างอิงด้วยความระมัดระวังเป็นแหล่งอ้างอิงปฐมภูมิหากเป็นข้อมูลเกี่ยวกับตัวเอง เช่น ในบทความเกี่ยวกับวิกิพีเดีย |
||
== การเข้าถึงได้ == |
|||
=== การเข้าถึงแหล่งข้อมูล === |
|||
การพิสูจน์ยืนยันได้ในบริบทนี้หมายความว่า ทุกคนควรสามารถตรวจสอบว่าข้อมูลในบทความวิกิพีเดียเคยได้รับการตีพิมพ์ในแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ หลักการของการพิสูจน์ยืนยันได้นั้นไม่แสดงนัยอื่นใดนอกจากความง่ายในการเข้าถึงแหล่งข้อมูล แหล่งข้อมูลบางแห่งอาจต้องจ่ายเงินก่อน ขณะที่แหล่งข้อมูลตีพิมพ์บางเล่มอาจเข้าถึงได้เฉพาะในห้องสมุดของมหาวิทยาลัย |
|||
== ดูเพิ่ม == |
== ดูเพิ่ม == |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 12:13, 22 ตุลาคม 2554
 | หน้านี้เป็นนโยบายของวิกิพีเดียภาษาไทย เป็นมาตรฐานที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางซึ่งปกติผู้ใช้ทุกคนควรถือปฏิบัติ การปรับแก้นโยบายควรสะท้อนความเห็นพ้อง |
เกณฑ์พิจารณาว่าเนื้อหาใดจะอยู่ในวิกิพีเดียได้นั้นคือ ต้องสามารถพิสูจน์ยืนยันได้ - ไม่ใช่ว่าต้องเป็นจริง คำว่า "พิสูจน์ยืนยันได้" ในที่นี้หมายถึง ผู้อ่านสามารถตรวจสอบว่า ข้อมูลเนื้อหาใด ๆ ที่เพิ่มเข้ามาในวิกิพีเดียนั้น ได้เคยเผยแพร่ในแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือมาก่อน ผู้แก้ไขควรแจ้งแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือสำหรับการอ้างคำพูดและสาระใด ๆ ที่เป็นประเด็นขัดแย้ง หรืออาจเป็นประเด็นขัดแย้งได้ง่าย อย่าเพิ่มเนื้อหาเพียงเพราะผู้เขียนทึกทักเอาเองว่าจริงเด็ดขาด
ในการแสดงว่าเนื้อหานั้นน่าเชื่อถือ ข้อมูลทั้งหมดในบทความจะต้องอ้างจากแหล่งข้อมูลตีพิมพ์ที่น่าเชื่อถือซึ่งเหมาะสมแก่เนื้อหาที่กำลังกล่าวถึงนั้น แต่ในทางปฏิบัติคุณไม่จำเป็นจะต้องอ้างข้อมูลทุกอย่าง เพียงแต่เฉพาะคำกล่าวของบุคคลและเนื้อหาที่ถูกคัดค้านหรือมีแนวโน้มที่จะถูกคัดค้าน มีการอ้างอิงในบรรทัด (inline citation) ซึ่งสนับสนุนข้อมูลที่กำลังกล่าวถึงโดยตรง สำหรับรูปแบบการเขียนอ้างอิง ดูที่ การอ้างอิงแหล่งที่มา
นโยบายนี้มีผลใช้กับเนื้อหาทั้งหมดในเนมสเปซหลัก ซึ่งรวมไปถึงบทความ รายการ เนื้อหาเฉพาะส่วน และคำบรรยายใต้ภาพ โดยไม่มีข้อยกเว้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเขียนชีวประวัติของบุคคลที่ยังมีชีวิตอยู่ ข้อมูลซึ่งต้องการการพิสูจน์ยืนยันแต่ไม่อาจหาแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือมาสนับสนุนได้อาจนำออก และข้อมูลที่ไม่มีการอ้างอิงซึ่งก่อให้เกิดข้อพิพาทเกี่ยวกับบุคคลที่ยังมีชีวิตอยู่จะต้องนำออกโดยทันที
การพิสูจน์ยืนยันได้เป็นหนึ่งในนโยบายแกนกลางด้านเนื้อหาของวิกิพีเดีย เช่นเดียวกับงดงานค้นคว้าต้นฉบับและมุมมองที่เป็นกลาง ซึ่งนโยบายเหล่านี้ร่วมกันกำหนดประเภทและคุณภาพของแหล่งข้อมูลที่สามารถใช้อ้างอิงเนื้อหาในบทความได้ และนโยบายเหล่านี้ไม่ควรถูกตีความโดยไม่พิจารณาทั้งหมดไปในขณะเดียวกัน และผู้แก้ไขควรจะทำให้คุ้นเคยกับหลักสำคัญของนโยบายทั้งสามนี้ นอกจากนี้บทความจะต้องเป็นไปตามนโยบายด้านลิขสิทธิ์
เมื่อใดที่ต้องใช้แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ
ข้อมูลทั้งหมดที่ถูกคัดค้านหรือมีแนวโน้มว่าจะถูกคัดค้าน
คำกล่าวของบุคคลทั้งหมดและเนื้อหาใด ๆ ที่ถูกคัดค้านหรือมีแนวโน้มว่าจะถูกคัดค้าน จะต้องนำมาจากแหล่งข้อมูลตีพิมพ์ที่น่าเชื่อถือโดยใช้การอ้างอิงในบรรทัด ซึ่งควรกระทำอย่างชัดเจนและแม่นยำ พร้อมด้วยหมายเลขหน้า (มิใช่เฉพาะชื่อหนังสือหรือสื่อเท่านั้น) ตามความเหมาะสม
นอกจากนี้โปรดระมัดระวังเรื่องลิขสิทธิ์และโจรกรรมทางวรรณกรรม อ่านแหล่งข้อมูล ทำความเข้าใจและทำความคุ้นเคย จากนั้นสรุปสิ่งที่แหล่งข้อมูลนั้นกล่าวถึงด้วยภาษาของคุณเอง เมื่อมีการถอดความแบบคำต่อคำหรือลอกคำพูดของผู้อื่น จะต้องแสดงที่มาในบรรทัด
หน้าที่ของหลักฐาน
หน้าที่ของหลักฐานเป็นความรับผิดชอบของผู้แก้ไขซึ่งเพิ่มเติมหรือปรับปรุงเนื้อหา คุณอาจนำเนื้อหาที่ขาดแหล่งอ้างอิงที่น่าเชื่อถือที่สนับสนุนข้อมูลนั้นโดยตรง การที่ผู้แก้ไขคนหนึ่งจะตัดสินใจว่าจะดำเนินการดังนี้นั้นขึ้นอยู่กับเนื้อหาและสภาพโดยรวมของบทความ ผู้แก้ไขอาจคัดค้านว่าคุณนำเนื้อหานั้นออกเร็วเกินไปโดยที่ยังไม่ให้เวลาเพียงพอในการหาแหล่งอ้างอิง เป็นการปฏิบัติที่ดีที่จะพยายามอย่างสมเหตุสมผลในการค้นหาแหล่งข้อมูลสนับสนุนด้วยตัวคุณเองและใช้อ้างอิงข้อมูลนั้น การพิจารณาพิเศษมีผลกับเนื้อหาที่ไม่มีแหล่งอ้างอิงหรืออ้างอิงไปยังแหล่งข้อมูลที่ไม่ดีพอซึ่งฝ่าฝืนนโยบายของเราเกี่ยวกับชีวประวัติของบุคคลที่ยังมีชีวิตอยู่ โปรดนำเนื้อหานั้นออกในทันที และไม่ต้องย้ายเนื้อหานั้นไปอภิปรายต่อในหน้าอภิปรายอีก
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ
คำว่า "แหล่งข้อมูล" ในวิกิพีเดียมีสามความหมาย: ชิ้นงานนั้น (เอกสาร บทความ รายงาน หรือหนังสือ) ผู้สร้างสรรค์ผลงานนั้น (ยกตัวอย่างเช่น ผู้ประพันธ์) และสำนักพิมพ์ผู้ตีพิมพ์ผลงาน (ยกตัวอย่างเช่น เดอะนิวยอร์กไทมส์) ทั้งสามล้วนแต่กระทบต่อความน่าเชื่อถือของแหล่งข้อมูลทั้งสิ้น
วางรากฐานเนื้อหาของบทความบนแหล่งข้อมูลตีพิมพ์ที่น่าเชื่อถือและไม่มีส่วนได้เสียกับสิ่งที่กำลังกล่าวถึง แหล่งข้อมูลควรจะสนับสนุนเนื้อหาที่ปรากฏในบทความโดยตรงและควรเหมาะสมที่จะใช้อ้างอิงข้อกล่าวอ้างใด ๆ ความเหมาะสมของแหล่งข้อมูลขึ้นอยู่กับบริบท แต่โดยทั่วไปแล้ว แหล่งข้อมูลที่ดีจะต้องมีโครงสร้างการเขียนแบบมืออาชีพสำหรับการตรวจสอบหรือวิเคราะห์ข้อเท็จจริง ประเด็นทางกฎหมาย หลักฐานและข้อโต้แย้ง หากแหล่งข้อมูลนั้นมีระดับการพิจารณาในประเด็นเหล่านี้มากยิ่งขึ้นเท่าใด แหล่งข้อมูลนั้นย่อมมีความน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้นเท่านั้น
หากสามารถหาได้ สื่อตีพิมพ์ทางวิชาการและที่ได้รับการพิจารณากลั่นกรองแล้วมักจะเป็นแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือที่สุด อย่างไรก็ตาม แหล่งข้อมูลที่ไม่ใช่เชิงวิชาการก็สามารถใช้ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากปรากฏว่ามันได้รับการยอมรับว่าเป็นสื่อกระแสหลัก แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถืออื่นรวมไปถึงหนังสือเรียนในระดับมหาวิทยาลัย หนังสือซึ่งได้รับการตีพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ที่ได้รับความเชื่อถือ นิตยสาร วารสาร และหนังสือพิมพ์กระแสหลัก สื่ออิเล็กทรอนิกส์สามารถใช้ได้เช่นเดียวกัน หากอยู่ในเกณฑ์เดียวกัน
บล็อกหนังสือพิมพ์และนิตยสาร
หนังสือพิมพ์บางแห่งมีคอลัมน์ที่เรียกว่า "บล็อก" บล็อกเหล่านี้สามารถใช้เป็นแหล่งอ้างอิงได้ หากผู้เขียนเป็นผู้เชี่ยวชาญและบล็อกนั้นอยู่ภายใต้การควบคุมของบรรณาธิการอย่างเต็มที่ (full editorial control) เมื่อใดที่สำนักข่าวนั้นตีพิมพ์งานที่เป็นความคิดเห็น ให้บ่งชี้ว่าข้อความนั้นใครเป็นผู้เขียน (เช่น "ก เขียนว่า ...") ห้ามใช้โพสต์ของผู้อ่านเป็นแหล่งข้อมูล
แหล่งข้อมูลที่โดยปกติไม่น่าเชื่อถือ
แหล่งข้อมูลที่น่าสงสัย
"แหล่งข้อมูลที่น่าสงสัย" หมายถึงแหล่งข้อมูลที่มีชื่อเสียงเลวในการตรวจสอบข้อเท็จจริง หรือซึ่งปราศจากการควบคุมคุณภาพ (editorial oversight) อย่างสำคัญ แหล่งข้อมูลเช่นว่ารวมถึงเว็บไซต์หรือสิ่งตีพิมพ์ซึ่งแสดงมุมมองที่คนจำนวนมากเห็นว่าสุดโต่ง (extremist) หรือส่งเสริมการขาย หรือซึ่งอิงข่าวลือหรือความเห็นส่วนบุคคลเป็นหลัก แหล่งข้อมูลที่น่าสงสัยนี้ควรถูกใช้เฉพาะเป็นแหล่งข้อมูลสำหรับเนื้อหาเกี่ยวกับหัวเรื่องนั้นเองเท่านั้น และไม่เหมาะสมที่จะใช้สำหรับอ้างอิงการอ้างเกี่ยวกับบุคคลที่สาม
แหล่งข้อมูลที่ตีพิมพ์เอง
ใคร ๆ ก็สามารถสร้างเว็บเพจส่วนตัวหรือจ่ายเงินเพื่อให้ตีพิมพ์หนังสือได้ แล้วอ้างตนว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญในสาขาใดสาขาหนึ่ง ด้วยเหตุนั้น สื่อที่ตีพิมพ์เอง อย่างหนังสือ สิทธิบัตร จดหมายข่าว เว็บไซต์ส่วนตัว วิกิเปิด บล็อกส่วนตัวหรือกลุ่ม โพสต์ในฟอรัมอินเทอร์เน็ต และข้อความทวิต ส่วนใหญ่ไม่อาจถือเป็นแหล่งอ้างอิงได้ แหล่งอ้างอิงที่ตีพิมพ์เองของผู้เชี่ยวชาญอาจถือว่าน่าเชื่อถือเมื่อทำขึ้นโดยผู้เชี่ยวชาญที่ได้รับการยอมรับในหัวเรื่องของบทความนั้น ผู้ซึ่งเป็นเจ้าของผลงานในสาขาที่เกี่ยวข้องและเคยตีพิมพ์ในสิ่งตีพิมพ์บุคคลที่สามที่น่าเชื่อถือแล้ว พึงเอาใจใส่เมื่อใช่แหล่งอ้างอิงเช่นว่านี้ ถ้าข้อมูลที่กล่าวถึงนั้นควรค่าแก่การรายงานโดยแท้จริง อาจมีผู้อื่นที่รายงานแล้วด้วยเช่นกัน อย่าใช้แหล่งข้อมูลที่ตีพิมพ์เองเป็นแหล่งข้อมูลบุคคลที่สามเกี่ยวกับบุคคลที่ยังมีชีวิตอยู่ แม้ผู้ประพันธ์จะเป็นผู้เชี่ยวชาญ นักวิจัยอาชีพที่เป็นที่รู้จักกันดี หรือนักเขียนก็ตาม
การใช้แหล่งข้อมูลที่ตีพิมพ์เองและที่น่าสงสัยเป็นแหล่งข้อมูลเกี่ยวกับตัวเอง
แหล่งข้อมูลตีพิมพ์เองและที่น่าสงสัยอาจใช้เป็นแหล่งข้อมูลเกี่ยวกับตัวเองได้ โดยมักปรากฏในบทความเกี่ยวกับตัวเองหรือกิจกรรมที่เกี่ยวข้อง โดยไม่ต้องมีสิ่งจำเป็น ตราบเท่าที่:
- แหล่งอ้างอิงนั้นไม่บริการตัวเองมากเกินไป
- แหล่งอ้างอิงนั้นไม่มีการอ้างเกี่ยวกับบุคคลที่สาม
- แหล่งอ้างอิงนั้นไม่มีการอ้างเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่ไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับแหล่งอ้างอิงนั้น
- ไม่มีข้อสงสัยอย่างสมเหตุสมผลถึงความถูกต้อง
- บทความนั้นไม่อิงอยู่บนแหล่งอ้างอิงเช่นว่าเป็นหลัก
นโยบายนี้ยังมผลต่อหน้าที่ว่าด้วยเว็บเครือข่ายสังคม อย่างทวิตเตอร์และเฟซบุ๊ก
วิกิพีเดียและแหล่งข้อมูลที่ลอกหรือใช้วิกิพีเดีย
อย่าใช้บทความจากวิกิพีเดียหรือจากเว็บไซต์ที่ลอกเนื้อหาจากวิกิพีเดียไปลงเป็นแหล่งข้อมูล เพราะมีค่าเท่ากับการอ้างตัวเอง เช่นเดียวกัน อย่าใช้แหล่งข้อมฦูลที่นำเสนอสื่อที่กำเนิดจากวิกิพีเดียสนับสนุนเนื้อหาเดียวกันในวิกิพีเดีย ซึ่งไม่ต่างอะไร วิกิพีเดียอาจใช้เป็นแหล่งอ้างอิงด้วยความระมัดระวังเป็นแหล่งอ้างอิงปฐมภูมิหากเป็นข้อมูลเกี่ยวกับตัวเอง เช่น ในบทความเกี่ยวกับวิกิพีเดีย
การเข้าถึงได้
การเข้าถึงแหล่งข้อมูล
การพิสูจน์ยืนยันได้ในบริบทนี้หมายความว่า ทุกคนควรสามารถตรวจสอบว่าข้อมูลในบทความวิกิพีเดียเคยได้รับการตีพิมพ์ในแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ หลักการของการพิสูจน์ยืนยันได้นั้นไม่แสดงนัยอื่นใดนอกจากความง่ายในการเข้าถึงแหล่งข้อมูล แหล่งข้อมูลบางแห่งอาจต้องจ่ายเงินก่อน ขณะที่แหล่งข้อมูลตีพิมพ์บางเล่มอาจเข้าถึงได้เฉพาะในห้องสมุดของมหาวิทยาลัย
ดูเพิ่ม
นโยบายและแนวปฏิบัติสำคัญของวิกิพีเดีย | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| เนื้อหา |
| ||||
| ความประพฤติ |
| ||||
| การลบ |
| ||||
| การบังคับใช้ |
| ||||
| การแก้ไข |
| ||||
