ผลต่างระหว่างรุ่นของ "รัฐประหาร"
PandaReactor (คุย | ส่วนร่วม) |
PandaReactor (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| บรรทัด 3: | บรรทัด 3: | ||
รัฐประหารหมายถึงการล้มล้าง[[รัฐบาล]]ที่บริหารปกครองรัฐในขณะนั้น แต่มิใช่การล้มล้างระบอบการปกครองหรือรัฐทั้งรัฐ และมิจำเป็นต้องมีการใช้ความรุนแรงหรือนองเลือดเสมอไป เช่นหากกลุ่มทหารอ้างว่ารัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งบริหารประเทศชาติผิดพลาด และจำเป็นต้องบังคับให้รัฐบาลพ้นจากอำนาจ จึงใช้กำลังบังคับให้ออกจากตำแหน่งและประกาศรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ หรือประกาศให้มีการเลือกตั้งใหม่ทันที เยี่ยงนี้ก็เรียกได้ว่าเป็นการก่อรัฐประหาร |
รัฐประหารหมายถึงการล้มล้าง[[รัฐบาล]]ที่บริหารปกครองรัฐในขณะนั้น แต่มิใช่การล้มล้างระบอบการปกครองหรือรัฐทั้งรัฐ และมิจำเป็นต้องมีการใช้ความรุนแรงหรือนองเลือดเสมอไป เช่นหากกลุ่มทหารอ้างว่ารัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งบริหารประเทศชาติผิดพลาด และจำเป็นต้องบังคับให้รัฐบาลพ้นจากอำนาจ จึงใช้กำลังบังคับให้ออกจากตำแหน่งและประกาศรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ หรือประกาศให้มีการเลือกตั้งใหม่ทันที เยี่ยงนี้ก็เรียกได้ว่าเป็นการก่อรัฐประหาร |
||
ความ |
ความพยายามในการก่อรัฐประหารที่ไม่ประสบความสำเร็จมักถูกดำเนินคดีในข้อหา[[กบฎ]] |
||
== นิยาม == |
== นิยาม == |
||
| บรรทัด 16: | บรรทัด 16: | ||
คณะรัฐประหารในประเทศไทยที่ก่อการสำเร็จมักจะเรียกตนเองหลังก่อการว่า "คณะปฏิรูป" หรือ "คณะปฏิวัติ" เพื่อให้มีความหมายไปในเชิงบวก อย่างไรก็ตามมีผู้เสนอว่าการ "ปฏิวัติ" หรือ "อภิวัฒน์" ([[ภาษาฝรั่งเศส|ฝรั่งเศส]]: revolution) ซึ่งเป็นนั้นเกิดขึ้นในประเทศไทยเพียงครั้งเดียวคือเมื่อ [[การปฏิวัติสยาม|24 มิถุนายน พ.ศ. 2475]] |
คณะรัฐประหารในประเทศไทยที่ก่อการสำเร็จมักจะเรียกตนเองหลังก่อการว่า "คณะปฏิรูป" หรือ "คณะปฏิวัติ" เพื่อให้มีความหมายไปในเชิงบวก อย่างไรก็ตามมีผู้เสนอว่าการ "ปฏิวัติ" หรือ "อภิวัฒน์" ([[ภาษาฝรั่งเศส|ฝรั่งเศส]]: revolution) ซึ่งเป็นนั้นเกิดขึ้นในประเทศไทยเพียงครั้งเดียวคือเมื่อ [[การปฏิวัติสยาม|24 มิถุนายน พ.ศ. 2475]] |
||
แต่ |
แต่ความเห็นอีกด้านหนึ่งเสนอว่า การอ้างว่า การเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ว่าเป็นการปฎิวัติ หรือ อภิวัฒน์ นั้น เป็นการเลือกใช้คำโดยบิดเบือน เพื่ออ้างความชอบธรรม และลบภาพไม่ดีของ การใช้กำลังของคณะราษฎร์ในการยึดอำนาจรัฐ ซึ่งน่าสังเกตุว่าเป็นวิธีการกล่าวอ้างของกลุ่มที่ต่อต้านสถาบันกษัตริย์ |
||
จากข้อเท็จจริง เนื่อง การเปลี่ยนแปลงระบบการปกครอง เมื่อ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 นั้น เป็นการล้มล้างรัฐบาลใน [[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ ๗]] ซึ่งเป็นรัฐบาลที่บริหารปกครองรัฐ[[สยาม]]ใน |
จากข้อเท็จจริง เนื่อง การเปลี่ยนแปลงระบบการปกครอง เมื่อ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 นั้น เป็นการล้มล้างรัฐบาลใน [[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]] [[รัชกาลที่ ๗]] ซึ่งเป็นรัฐบาลที่บริหารปกครองรัฐ[[สยาม]]ในสมัยนั้น ตรงตามนิยามของคำว่า '''[[รัฐประหาร]]''' จึงเป็นการรัฐประหาร และขณะเดียวกันก็เปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง จาก ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ (Absolute Monachy) กลายเป็น ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข (Constitutional Monarchy) เป็นการเปลี่ยนโครงสร้างการปกครอง ตามนิยามของคำว่า '''[[ปฏิวัติ]]''' ในคราวเีดียวกัน จึงสมควรเรียกว่า '''[[ปฏิวัติรัฐประหาร]]''' |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 00:04, 14 ตุลาคม 2554
รัฐประหาร (ฝรั่งเศส: coup d'état กูป์เดตา) ในสังคมไทยมักใช้ปะปน และสับสนกับคำว่า ยึดอำนาจ หรือ การปฏิวัติ หรือ ปฏิวัติรัฐประหาร[1] ในวิชาการพัฒนาการเมืองซึ่งเป็นสาขาวิชาทางรัฐศาสตร์ จะถือว่าการรัฐประหารไม่ใช่วิธีทางของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย และถือเป็นความผุพังทางการเมือง (political decay) แบบหนึ่ง
รัฐประหารหมายถึงการล้มล้างรัฐบาลที่บริหารปกครองรัฐในขณะนั้น แต่มิใช่การล้มล้างระบอบการปกครองหรือรัฐทั้งรัฐ และมิจำเป็นต้องมีการใช้ความรุนแรงหรือนองเลือดเสมอไป เช่นหากกลุ่มทหารอ้างว่ารัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งบริหารประเทศชาติผิดพลาด และจำเป็นต้องบังคับให้รัฐบาลพ้นจากอำนาจ จึงใช้กำลังบังคับให้ออกจากตำแหน่งและประกาศรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ หรือประกาศให้มีการเลือกตั้งใหม่ทันที เยี่ยงนี้ก็เรียกได้ว่าเป็นการก่อรัฐประหาร
ความพยายามในการก่อรัฐประหารที่ไม่ประสบความสำเร็จมักถูกดำเนินคดีในข้อหากบฎ
นิยาม
คำว่ารัฐประหารมาจากคำภาษาฝั่งเศส คือ coup d'état ซึ่งหากแยกพิจารณาจากการสนธิคำจะแปลตรงตัว่าว่า การล้มล้างอย่างเฉียบพลัน (coup = blow of) ต่อรัฐ (d'état = on state)
ในพจนานุกรมบริทานิกา คอนไซส์ (Britannica Concise Encyclopedia) นิยามว่า คือ การยุบเลิกรัฐโดยฉับพลัน (stroke of state) การเข้ามาเถลิงอำนาจโดยเฉียบพลัน มักจะเกิดด้วยความรุนแรง การรกระทำดังกล่าวกระทำการโดยกลุ่มก่อการ (a group of conspirators) การรัฐประหารจะเกิดในประเทศที่มีเสถียรภาพทางการเมืองต่ำ หรือไม่ก็ไร้เสถียรภาพทางการเมือง ในประเทศที่เป็นประชาธิปไตยการรัฐประหารมักไม่ประสบความสำเร็จ[2] ส่วนพจนานุกรรมศัพท์ทางการทหารของออกซ์ฟอร์ด (Oxford Companion to Military History) อธิบายว่าความพยายามในการเปลี่ยนแปลกคณะปกครอง หรือรัฐบาลด้วยกำลัง โดยมากมักเกิดจากกองทัพ[3] พจานุกรมศัพท์ทางทหารอเมริกันของออกซ์ฟอร์ด (Oxford Dictionary of the US Military) นิยามว่า คือการเข้ามาเถลิงอำนาจในรัฐบาลอย่างรวดเร็ว รุนแรง และผิดกฏหมาย[4] พจนานุกรมศัพท์ทางการเมืองของออกซ์ฟอร์ด (Oxford Dictionary of Politics) การยุบเลิกรัฐบาลอย่างกระทันหันด้วยกำลังที่ผิดกฏหมาย มักกระทำการโดยกองทัพ หรือส่วนหนึ่งของกองทัพ รัฐประหารมักเกิดขึ้นโดยความไม่เห็นชอบของประชาชน หรือไม่ก็มักเป็นความจากประชาชนบางส่วน ซึ่งมักเป็นชนชั้นกลาง หรือไม่ก็ด้วยความร่วมมือของพรรคการเมือง หรือกลุ่มทางการเมือง[5]
โดยสรุปการรัฐประหารคือการเปลี่ยนแปลงผู้ปกครองรัฐ (head of state) หรือรัฐบาล (government) โดยเฉียบพลันด้วยกำลัง ความรุนแรง และผิดกฏหมาย โดยไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง (regime)
รัฐประหารในประเทศไทย
 | มุมมองและกรณีตัวอย่างในบทความนี้อาจไม่ได้แสดงถึงมุมมองที่เป็นสากลของเรื่อง |
คณะรัฐประหารในประเทศไทยที่ก่อการสำเร็จมักจะเรียกตนเองหลังก่อการว่า "คณะปฏิรูป" หรือ "คณะปฏิวัติ" เพื่อให้มีความหมายไปในเชิงบวก อย่างไรก็ตามมีผู้เสนอว่าการ "ปฏิวัติ" หรือ "อภิวัฒน์" (ฝรั่งเศส: revolution) ซึ่งเป็นนั้นเกิดขึ้นในประเทศไทยเพียงครั้งเดียวคือเมื่อ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475
แต่ความเห็นอีกด้านหนึ่งเสนอว่า การอ้างว่า การเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ว่าเป็นการปฎิวัติ หรือ อภิวัฒน์ นั้น เป็นการเลือกใช้คำโดยบิดเบือน เพื่ออ้างความชอบธรรม และลบภาพไม่ดีของ การใช้กำลังของคณะราษฎร์ในการยึดอำนาจรัฐ ซึ่งน่าสังเกตุว่าเป็นวิธีการกล่าวอ้างของกลุ่มที่ต่อต้านสถาบันกษัตริย์
จากข้อเท็จจริง เนื่อง การเปลี่ยนแปลงระบบการปกครอง เมื่อ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 นั้น เป็นการล้มล้างรัฐบาลใน พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ ซึ่งเป็นรัฐบาลที่บริหารปกครองรัฐสยามในสมัยนั้น ตรงตามนิยามของคำว่า รัฐประหาร จึงเป็นการรัฐประหาร และขณะเดียวกันก็เปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง จาก ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ (Absolute Monachy) กลายเป็น ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข (Constitutional Monarchy) เป็นการเปลี่ยนโครงสร้างการปกครอง ตามนิยามของคำว่า ปฏิวัติ ในคราวเีดียวกัน จึงสมควรเรียกว่า ปฏิวัติรัฐประหาร
ผู้ที่ก่อการรัฐประหารได้สำเร็จในประเทศไทยมาจากฝ่ายทหารบกทั้งสิ้น ส่วนทหารเรือได้มีความพยายามในการก่อรัฐประหารแล้วแต่ไม่สำเร็จเป็นกรณีกบฏวังหลวง ใน พ.ศ. 2492 และ กบฎแมนฮัตตันใน พ.ศ. 2494 หลังจากนั้นทหารเรือก็เสียอำนาจในแวดวงการเมืองไทยไป
- รัฐประหาร 1 เมษายน พ.ศ. 2476 พระยามโนปกรณ์นิติธาดา ได้ประกาศพระราชกฤษฎีกาปิดสภาผู้แทนราษฎร พร้อมงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตรา
- รัฐประหาร 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 นำโดยพลเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา ยึดอำนาจรัฐบาล พระยามโนปกรณ์นิติธาดา
- รัฐประหาร 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 นำโดย พล.ท.ผิน ชุณหะวัณ ยึดอำนาจรัฐบาล พล.ร.ต.ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์
- รัฐประหาร 6 เมษายน พ.ศ. 2491 คณะนายทหารกลุ่มที่ทำการรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 จี้บังคับให้ นายควง อภัยวงศ์ ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี และมอบตำแหน่งต่อให้ จอมพล ป. พิบูลสงคราม
- รัฐประหาร 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494 นำโดยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ยึดอำนาจรัฐบาลตนเอง
- รัฐประหาร 16 กันยายน พ.ศ. 2500 นำโดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ยึดอำนาจรัฐบาล จอมพล ป.พิบูลสงคราม
- รัฐประหาร 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 นำโดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ยึดอำนาจรัฐบาล จอมพลถนอม กิตติขจร (ตามที่ตกลงกันไว้)
- รัฐประหาร 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 นำโดย จอมพลถนอม กิตติขจร ยึดอำนาจรัฐบาลตนเอง
- รัฐประหาร 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 นำโดย พล.ร.อ.สงัด ชลออยู่ ยึดอำนาจรัฐบาล ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช
- รัฐประหาร 20 ตุลาคม พ.ศ. 2520 นำโดย พล.ร.อ.สงัด ชลออยู่ ยึดอำนาจรัฐบาล นายธานินทร์ กรัยวิเชียร
- รัฐประหาร 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 นำโดย พล.อ.สุนทร คงสมพงษ์ ยึดอำนาจรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ
- รัฐประหาร 19 กันยายน พ.ศ. 2549 นำโดย พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน ยึดอำนาจรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร
หมายเหตุ: บางตำราถือการปิดสภา งดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตราเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2476 เป็นรัฐประหารครั้งแรก และไม่แยกเหตุการณ์เมื่อ พ.ศ. 2491 เป็นรัฐประหารอีกครั้ง
อ้างอิง
- ↑ http://www.democrazy.in.th/forum/index.php?topic=654.0 ตัวอย่างของความสับสนของคำว่ารัฐประหาร ปฏิวัติ และปฏิวัติรัฐประหาร
- ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/140445/coup-detat
- ↑ http://www.answers.com/library/Military%20History%20Companion-cid-19055
- ↑ http://www.answers.com/library/US%20Military%20Dictionary-cid-19055
- ↑ http://www.answers.com/library/Political%20Dictionary-cid-19055
หนังสืออ่านเพิ่มเติม
- รศ.รุจิรา เตชางกูร, รศ.สุรพันธ์ ทับสุวรรณ์, หลักรัฐธรรมนูญและสถาบันการเมือง, สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง, พ.ศ. 2543 หน้า 130
- สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ, "ความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ของการรัฐประหารในประเทศไทย", รัฐประหาร 19 กันยา รัฐประหารเพื่อระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข, กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน, 2550, หน้า 221-228
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- ต้านรัฐประหาร (Gene Sharp, พ.ศ. 2536)
- รัฐประหารจาก ทหารดอตเน็ต
 | บทความเกี่ยวกับการเมือง การปกครองนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |