เทือกเขาพิรินี

เทือกเขาพิเรนีสตอนกลาง

ยอดเขาบูกาเตในเขตสงวนธรรมชาติเนอูวีเยย์

เทือกเขาพิเรนีส (Pyrenees) (คาตาลัน: Pirineus; ฝรั่งเศส: Pyrénées; สเปน: Pirineos; อ็อกซิตัน: Pirenèus; อารากอน: Perinés; บาสก์: Pirinioak) เป็นทิวเขาในยุโรปตะวันตกเฉียงใต้ที่เป็นพรมแดนธรรมชาติระหว่างประเทศฝรั่งเศสกับประเทศสเปน เทือกเขานี้ยังแบ่งคาบสมุทรไอบีเรียออกจากฝรั่งเศสและมีความยาวประมาณ 430 กิโลเมตร (267 ไมล์) จากมหาสมุทรแอตแลนติก (อ่าวบิสเคย์) จนถึงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน (แหลมเกรอุส)

ส่วนใหญ่แล้ว ยอดเขาหลัก ๆ จะเป็นแนวพรมแดนฝรั่งเศส-สเปน ซึ่งมีอันดอร์ราแทรกอยู่ตรงกลาง ข้อยกเว้นหลักของกฎนี้คือ บัลดารัน (Val d'Aran) ที่เป็นของสเปน แต่ตั้งอยู่ทางลาดเขาด้านเหนือของทิวเขา ส่วนข้อผิดปกติอื่น ๆ ได้แก่ เซร์ดาญา (Cerdanya) และดินแดนส่วนแยกของสเปนที่ชื่อยีเบีย (Llívia)

ภูมิศาสตร์

ในทางการปกครอง เทือกเขาพิเรนีสเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัด (départements) ของฝรั่งเศส จากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตกดังต่อไปนี้ จังหวัดปีเรเน-ออเรียงตาล จังหวัดโอด จังหวัดอารีแอช จังหวัดโอต-การอน จังหวัดโอต-ปีเรเน และจังหวัดปีเรเน-อัตลองตีก (สองจังหวัดหลังยังเป็นที่ตั้งของอุทยานแห่งชาติพิเรนีสอีกด้วย)

เทือกเขาพิเรนีสยังเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัด (provincias) ของสเปน จากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตกดังต่อไปนี้ จังหวัดเคโรนา จังหวัดบาร์เซโลนา จังหวัดเยย์ดา จังหวัดอวยสกา จังหวัดซาราโกซา จังหวัดนาวาร์ และจังหวัดกีปุซโกอา

พื้นที่ทั้งหมดของราชรัฐอิสระอันดอร์ราตั้งอยู่ในเทือกเขาพิเรนีส

ส่วนในทางกายภาพ เทือกเขานี้แบ่งออกเป็นสามส่วน ได้แก่ ส่วนกลาง ส่วนตะวันตกหรือแอตแลนติก และส่วนตะวันออก

ยอดเขาอาเนโต เป็นยอดเขาที่สูงที่สุดในเทือกเขาพิเรนีส

พิเรนีสตอนกลางขยายไปทางทิศตะวันออก จากช่องเขาซอมพอร์ต (Somport) ผ่านบัลดารัน และครอบคลุมยอดเขาที่สูงที่สุดของทิวเขานี้ไว้ คือ

• ยอดเขาอาเนโต (Aneto) หรือยอดเขาเนตู (Néthou) สูง 3,404 เมตร (11,168 ฟุต) ในสันเขามาลาเดตา
• ยอดเขามงโปเซ (Mont Posets) สูง 3,375 เมตร (11,072 ฟุต)
• ยอดเขามงแปร์ดู (Mont Perdu) หรือมอนเตเปร์ดีโด (Monte Perdido) สูง 3,355 เมตร (11,007 ฟุต)

ในส่วนพิเรนีสตะวันตกนั้น ความสูงเฉลี่ยของทิวเขาจะค่อย ๆ ลดลงจากทิศตะวันออกไปยังทิศตะวันตก จนกระทั่งรวมเข้ากับภูเขาบาสก์ (Basque mountains) ใกล้อ่าวบิสเคย์ และในพิเรนีสตะวันออก นอกจากจุดที่แตกออกไปเพียงแห่งเดียวทางด้านตะวันออกสุดของปีเรเนซารีเยชวส (Pyrénées Ariégeoises) แล้ว ระดับความสูงเฉลี่ยจะยังคงที่เสมอกันอย่างน่าประหลาด จนกระทั่งถึงจุดหนึ่งที่ลาดเอียงลงไปกะทันหันในส่วนของแนวเขาที่เรียกว่าอัลแบร์ (Albères)