คอนแชร์โต

ดนตรีประชัน หรือ คอนแชร์โต (Concerto) คือ เป็นการประพันธ์เพลงรูปแบบหนึ่งส่วนมากจะมีสามตอน (Three-parts)ในอัตราจังหวะเร็ว-ช้า-เร็ว ส่วนที่สำคัญที่สุดของคอนแชร์โตคือ ต้องมีการเล่นประชันกัน โดยอาจจะเป็นการเดี่ยวเครื่องดนตรีประชันกับวงดนตรี หรือกลุ่มเครื่องดนตรีประชันกับวงดนตรีก็ได้

ความเป็นมาของคอนแชร์โตในแต่ละยุค

คอนแชร์โตเริ่มมีมาตั้งแต่ยุคบาโรค โดยเริ่มแรกนั้นเป็นการประชันกันระหว่างกลุ่มนักดนตรีเดี่ยวกับวงดนตรี ต่อมาในยุคคลาสสิกฝีมือการเดี่ยวเครื่องดนตรีของนักดนตรีพัฒนาขึ้นไปอีกจนนักดนตรีสามารถเดี่ยวประชันกับวงดนตรีทั้งวงได้ ในยุคคลาสสิกจึงเกิดการประชันระหว่างเดี่ยวนักดนตรี (Solo)กับวงดนตรี ส่วนบทบาทของวงดนตรีก็คือการเล่นสนับสนุนผู้เดี่ยวเท่านั้น มิได้เป็นการประชันด้วยบทบาทที่เท่าเทียมกัน จนถึงยุคโรแมนติกวงดนตรีก็เล่นประชันกับผู้เดี่ยวด้วยบทบาทที่ไม่แตกต่างกันมากนัก จนถึงศตวรรษที่ 20 ความสามารถของนักดนตรีทุกคนในวง มีความสามารถบรรเลงเดี่ยวได้ นักแต่งเพลงจึงสร้างแนวเดี่ยวให้นักดนตรีในวงได้มีโอกาสเดี่ยวได้เหมือนกันหมด

ประเภทของคอนแชร์โต

• 1.คอนแชร์โตกลุ่มเดี่ยว (Concerto Grosso)

เป็นบทเพลงที่มีการประชันกันระหว่างกลุ่มเดียวกับวงดุริยางค์ เรียกกลุ่มเดี่ยวว่า คอนแชร์ติโน (Concertino) เรียกกลุ่มใหญ่หรือวงดนตรีทั้งวงว่า ริปิเอโน (Ripieno) กลุ่มเดี่ยวมักประกอบด้วยนักดนตรี 2-5 คน มีแนวเดี่ยวร่วมกันด้วยลีลาที่เด่นกว่าวง สังคีตลักษณ์ที่พบในคอนแชร์โตกลุ่มเดี่ยวมักมีรูปแบบที่ไม่แน่นอน พบทั้งแบบสองตอน (Two-part)และสามตอน (Three-part) แต่ที่นิยมใช้ในคอนแชร์โตกลุ่มเดี่ยว ก็คือ กระบวนการที่เรียกว่า ริตอร์เนลโล (Ritornello) ซึ่งมีลักษณะคล้ายรอนโด

• 2.คอนแชร์โตเดี่ยว (Solo concerto)

เป็นบทเพลงที่มีการประชันกันระหว่างเครื่องดนตรีเดี่ยวกับวงดุริยางค์ คอนแชร์โตเดี่ยวประกอบด้วย 3 ท่อน ในอัตราเร็ว-ช้า-เร็ว สังคีตลักษณ์ในแต่ละท่อนมีความชัดเจนมากกว่าในคอนแชร์โตกลุ่มเดี่ยว เครื่องดนตรีที่นิยมในการเดี่ยว ได้แก่ เปียโน ไวโอลิน

• 3.คอนแชร์โตวงดุริยางค์ (Orchestral concerto)

เป็นบทเพลงที่มีการประชันกันระหว่างนักดนตรีทุกคน หรือเกือบทุกคนในวงดุริยางค์ ไม่ได้มีการแยกกลุ่มที่เด่นชัด คอนแชร์โตชนิดนี้เกิดขึ้นเพราะความสามารถของนักดนตรีในวงอยู่ในขั้นที่แสดงเดี่ยวได้ทุกคน นักแต่งเพลงจึงให้ทุกแนวเล่นด้วยเทคนิคยากๆ ในระดับเดี่ยว แต่จะไม่มีนักดนตรีคนใดคนหนึ่งเด่นกว่าคนอื่นในวง สังคียลักษณ์ที่พบในคอนแชร์โตวงดุริยางค์ค่อนข้างจะมีความอิสระ ไม่ตายตัว และจะพบบทเพลงประเภทนี้ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 20 เท่านั้น

ตัวอย่างเพลงประเภทคอนแชร์โตกลุ่มเดี่ยว (Concerto Grosso)

• Christmas Concerto - Corelli
• Brandenburg Concerto - Bach
• Concerto Grosso in D minor, Op.3, No.1 - Antonio Vivaldi
• Concerto Grosso in G major, Op.6, No.1 - Handel
• Concerto Grosso no.1 - Bloch

ตัวอย่างเพลงประเภทคอนแชร์โตเดี่ยว (Solo concerto)

เปียโนคอนแชร์โต

• Concerto in D minor, K.466, No.10 - Mozart
• Concerto No.1 in B-flat minor Op.23 - Tchaikovsky
• Concerto No.2 in F minor, Op.21 - Chopin
• Concerto in A minor, Op.11 - Chopin
• Concerto No.5 in E-flat major, Op.73, "Emperor" - Beethoven
• Concerto in C minor, No.2 - Rachamaninoff
• Concerto No.1 in E-flat - Liszt
• Concerto No.2 in A - Liszt

ไวโอลินคอนแชร์โต

• Concerto in E minor, Op.64 - Mendelssohn
• Concerto in D major, Op.35 - Tchaikovsky
• Concerto Op.77 - Brahms
• Concerto in D, Op.61 - Beethoven
• Concerto No.3 in G, K.216 - Mozart

อ้างอิง

• http://www.royin.go.th/upload/83/FileUpload/664_3234.pdf
• http://www.chintakarn.com/journal/may45/concerto.html
• สังคีตลักษณ์และการวิเคราะห์, ณัชชา โสคติยานุรักษ์