วันออกพรรษา

วันออกพรรษา เป็นวันสำคัญทางพุทธศาสนาวันหนึ่ง ระบุตามปฏิทินจันทรคติไทย เป็นวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 (ประมาณเดือนตุลาคม) และถัดจากวันออกพรรษา 1 วัน (แรม 1 ค่ำ) พุทธศาสนิกชนนิยมไปทำบุญตักบาตรครั้งใหญ่ เรียกว่า ตักบาตรเทโว หรือ ตักบาตรเทโวโรหนะ สืบเนื่องจากพุทธประวัติที่ว่า ในวันออกพรรษา พระพุทธเจ้าได้เสด็จลงจากเทวโลก กลับจากการโปรดพระพุทธมารดาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ นอกหากนี้แล้วพุทธศาสนิกชนยังนิยมไปฟังธรรมและรักษาอุโบสถศีล (ศีลแปด) ด้วย

วันออกพรรษาในปฏิทินสุริยคติ

อย่างไรก็ตาม บางประเทศที่นับถือพุทธศาสนาอาจกำหนดวันไม่ตรงกับของไทยในบางปี เนื่องจากประเทศเหล่านั้นอยู่ในตำแหน่งบนโลกที่ต่างไปจากประเทศไทย ทำให้วันเวลาคลาดเคลื่อนไป

ปี	วันที่	วันที่	วันที่
ปีชวด	26 ตุลาคม พ.ศ. 2539	14 ตุลาคม พ.ศ. 2551	2 ตุลาคม พ.ศ. 2563
ปีฉลู	16 ตุลาคม พ.ศ. 2540	4 ตุลาคม พ.ศ. 2552	21 ตุลาคม พ.ศ. 2564
ปีขาล	5 ตุลาคม พ.ศ. 2541	23 ตุลาคม พ.ศ. 2553	10 ตุลาคม พ.ศ. 2565
ปีเถาะ	24 ตุลาคม พ.ศ. 2542	12 ตุลาคม พ.ศ. 2554	29 ตุลาคม พ.ศ. 2566
ปีมะโรง	13 ตุลาคม พ.ศ. 2543	30 ตุลาคม พ.ศ. 2555	17 ตุลาคม พ.ศ. 2567
ปีมะเส็ง	2 ตุลาคม พ.ศ. 2544	19 ตุลาคม พ.ศ. 2556	7 ตุลาคม พ.ศ. 2568
ปีมะเมีย	21 ตุลาคม พ.ศ. 2545	8 ตุลาคม พ.ศ. 2557	???
ปีมะแม	10 ตุลาคม พ.ศ. 2546	27 ตุลาคม พ.ศ. 2558	???
ปีวอก	28 ตุลาคม พ.ศ. 2547	16 ตุลาคม พ.ศ. 2559	???
ปีระกา	18 ตุลาคม พ.ศ. 2548	5 ตุลาคม พ.ศ. 2560	???
ปีจอ	7 ตุลาคม พ.ศ. 2549	24 ตุลาคม พ.ศ. 2561	???
ปีกุน	26 ตุลาคม พ.ศ. 2550	13 ตุลาคม พ.ศ. 2562	???

ความสำคัญของวันออกพรรษา

วันออกพรรษา คือ วันที่สิ้นสุดระยะการจำพรรษาเป็นเวลา 3 เดือน (นับแต่วันเข้าพรรษา) เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "วันมหาปวารณา" คำว่า "ปวารณา" แปลว่า "อนุญาต" หรือ "ยอมให้" ในวันออกพรรษานี้พระสงฆ์จะประกอบพิธีทำสังฆกรรมใหญ่ เรียกว่า มหาปวารณา เป็นการเปิดโอกาสให้ภิกษุว่ากล่าวตักเตือนกันได้ เพราะในระหว่างเข้าพรรษา พระสงฆ์บางรูปอาจมีข้อบกพร่องที่ต้องแก้ไข การให้ผู้อื่นว่ากล่าวตักเตือนได้ ทำให้ได้รู้ข้อบกพร่องของตน และยังเปิดโอกาสให้ซักถามข้อสงสัยซึ่งกันและกันด้วย

นอกจากนี้พุทธศาสนิกชนยังร่วมกันทอดกฐิน ในระยะเวลา 1 เดือนหลังออกพรรษา มีทั้ง จุลกฐิน และ มหากฐิน อย่างไรก็ดี ในแต่ละท้องถิ่นยังมีประเพณีอื่นๆ ที่น่าสนใจ เช่น การแข่งเรือ การเทศน์มหาชาติ เป็นต้น

ในหมู่ชาวไทยและชาวลาวริมฝั่งแม่น้ำโขง เชื่อว่าในช่วงวันออกพรรษา จะเกิดปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาคขึ้นในเวลากลางคืน ที่จังหวัดหนองคาย

ในวันออกพรรษานี้กิจที่ชาวบ้านมักจะกระทำก็คือ การบำเพ็ญกุศล เช่น ทำบุญตักบาตร จัดดอกไม้ ธูป เทียน ไปบูชาพระที่วัด และฟังพระธรรมเทศนา ของที่ชาวพุทธนิยมนำไปใส่บาตรในวันนี้ก็คือ ข้าวต้มมัดไต้ และข้าวต้มลูกโยน และการร่วมกุศลกรรมการ "ตักบาตรเทโว" คำว่า "เทโว" ย่อมาจาก "เทโวโรหนะ" แปลว่าการเสด็จจากเทวโลก การตักบาตรเทโวจึงเป็นการระลึกถึงวันที่พระพุทธองค์เสด็จกลับจากการโปรดพระพุทธมารดาในเทวโลก ประเพณีการทำบุญกุศล เนื่องในวันออกพรรษานี้ ทุกวัดในประเทศไทย ก็มีพิธีเหมือนกันหมด จะผิดกันก็เพียงแต่สถานที่ ที่สมมติว่าเป็นสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เท่านั้น

กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันออกพรรษา

1. ทำบุญตักบาตรอุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติผู้ล่วงลับ
2. ไปวัดเพื่อปฏิบัติธรรม ฟังพระธรรมเทศนา
3. ร่วมกุศลธรรม "ตักบาตรเทโว"
4. ปัดกวาดบ้านเรือนให้สะอาด ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานที่ราชการและประดับธงชาต ิและธงธรรมจักร ตามวัดและสถานที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา
5. ตามสถานที่ราชการ สถานที่ศึกษาและที่วัด ควรจัดให้มีนิทรรศการ การบรรยาย หรือ บรรยายธรรม เกี่ยวกับวันออกพรรษา เพื่อให้ความรู้แก่ประชาชนและผู้สนใจทั่วไป

อ้างอิง

• ปัณณวัฒน์. ปฏิทิน 100 ปี พ.ศ. 2468-2568 คัมภีร์พยากรณ์คู่บ้าน. กรุงเทพฯ : ไพลิน, 2550. ISBN 974-455-535-1

แหล่งข้อมูลอื่น

• วันออกพรรษา พระพุทธเจ้าเปิดโลก