นิราศหนองคาย

ไฟล์:นิราศหนองคาย.jpg

นิราศหนองคาย เป็นวรรณกรรมประเภทนิราศที่แต่งโดย หลวงพัฒนพงศ์ภักดี มีเนื้อหาเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และสงคราม เขียนตอนที่ได้ติดตามเจ้าพระยามหินทรศักดิ์แม่ทัพ ไปในกองทัพที่ยกไปหมายจะปราบฮ่อ ซึ่งเข้ามาก่อกวนอยู่ทางนครหลวงพระบาง อันยังเป็นประเทศราชของไทยอยู่ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ในขณะที่มีผู้เขียนอายุเพียง 18 ปี เป็นบันทึกประวัติศาสตร์ช่วยให้เข้าใจความหมายของคำว่า การยกทัพ การเกณฑ์ทัพ การพักพล รวมทั้งเส้นทางระหว่างเดินทัพก็ช่วยให้เห็นสภาพบ้านเมืองในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นได้เป็นอย่างดี