โมบา

แผนที่ทั่วไปของเกมแนวโมบา

โมบา (MOBA; ย่อมาจาก multiplayer online battle arena) หรือ Action real-time strategy (ARTS) เป็นประเภทย่อยของเกมประเภทวางแผนเรียลไทม์ (RTS) ซึ่งผู้เล่นสองทีมแข่งขันกันในเกมที่ไม่ต่อเนื่อง ซึ่งผู้เล่นแต่ละคนควบคุมตัวละครตัวเดียวผ่านอินเตอร์เฟซแบบ RTS โมบาแตกต่างจากเกม RTS เดิมตรงที่ไม่มีการสร้างยูนิตและผู้เล่นควบคุมตัวละครเพียงตัวเดียว จึงพิจารณาได้ว่า โมบาเป็นการผสมเกมแอ็กชันกับเกมวางแผนเรียลไทม์ เกมประเภทนี้เน้นการเล่นเป็นทีม ผู้เล่นเลือกและควบคุม "ฮีโร" หนึ่งตัว ซึ่งเป็นยูนิตทรงพลังที่มีความสามารถและประโยชน์มากมายเพื่อสร้างยุทธศาสตร์โดยรวมของทีม จุดประสงค์คือ ทำลายสิ่งก่อสร้างหลักของคู่ต่อสู้ด้วยความช่วยเหลือของยูนิตที่คอมพิวเตอร์ควบคุมที่ถูกปล่อยออกมาเป็นระยะ โดยจะเคลื่อนที่สู่สิ่งก่อสร้างหลักของศัตรูผ่านทางเดินที่เรียกว่า "เลน"

เกมประเภทนี้มีที่มาจาก อีออนออฟสไตรฟ์ (Aeon of Strife) แผนที่ดัดแปลงของสตาร์คราฟต์, ดีเฟนส์ออฟดิแอนเชียนส์ (Dota) แผนที่ซึ่งอิงอีออนออฟสไตรฟ์ ในวอร์คราฟต์ 3: เรนออฟเคออส และโฟรเซนโธรน เป็นหนึ่งในเกมโมบาหลักเกมแรก โดยเริ่มต้นจากการปรับเปลี่ยนเกม (mod) กลายเป็นเกมโหมดใหม่ อ้างอิงท่าไม้ตายและภาพลักษณ์ตัวละครจาก วอร์คราฟต์ 3 เกมโมบารุ่นต่อมาได้แก่ League of Legends และ Horoes of Newerth ซึ่งเป็นเกมที่เล่นได้บนคอมพิวเตอร์ จากนั้นก็มีผู้พัฒนาเกมภาคต่อ Dota 2 (ซึ่งปรับเกมและการออกแบบโดยอ้างอิง วอร์คราฟต์ 3 น้อยลง หลีกเลี่ยงเรื่องลิขสิทธิ์) ในขณะที่ทาง บลิซซาร์ด เองก็ได้ผลิตเกมโมบา ของตนเองชื่อ Heroes of the Storm ต้นคริสต์ทศวรรษ 2010 เป็นต้นมา เกมประเภทนี้กลายเป็นเกมสำคัญในอีสปอตส์

ประวัติ

พ.ศ. 2541 ตัว mod แก้ไขเกมเพิ่มเติม เริ่มต้นจาก สตาร์คราฟต์ 2 มีโหมดที่เรียว่า StarEdit สำหรับผู้เล่น สร้างเกมในแบบฉบับตนเองจากเครื่องมือสร้างที่มีให้ ผู้สร้างแผนที่ดังกล่าวที่โด่งดังคือ Aeon64 โดยแผนที่ดังกล่าวชื่อว่า Aeon of Strife (AoS) ซึ่งเป็นครั้งแรกที่เป็นแผนที่แบบสามเลน แต่ผู้เล่นบังคับตัวละครเพียงตัวเดียว (แทนที่จะเป็นกองทัพ)

ต่อมา พ.ศ. 2545 เกม วอร์คราฟต์ 3 ก็มีเครื่องมือในการสร้างแผนที่โดยผู้เล่นกันเอง เช่นกัน ผู้สร้างแผนที่ (modder) ชื่อ Eul สร้างแผนที่ชื่อ Defense of Ancients (DotA) โดยดัดแปลงจาก Aeon of Strife ให้เขากับระบบเกมของ วอร์คราฟต์ 3 และมีผู้สร้างแผนที่ต่อมาอีกหลายคนหลายรุ่น ในชื่อ DotA: AllStars เติมแต่งฮีโร่ตัวละคร และกลไล จนกระทั่ง ผู้สร้างแผนที่ชื่อ IceFrog ได้ปรับปรุงกลไกการเล่น ให้มีมิติที่สนุกสนาน มีการใช้ทักษะ และไอเท็ม ที่ปรับแต่งได้ จนเป็นที่ยอมรับ จนได้รับความนิยมทั่วโลก จนกลายเป็นทางเลือกใหม่ของคนที่เล่นวอร์คราฟต์ 3 ที่ไม่ต้องควบคุมเกมแบบกองทัพ แต่ควบคุมเพียงตัวฮีโร่ตัวเดียว แล้วร่วมทีมละ 5 คน ต่อสู้กันสองทีม โดยที่ทีมที่สามารถทำลายฐานฝ่ายตรงข้ามได้เป็นทีมที่ชนะ

ความสำเร็จของ DotA: AllStars ที่เป็นเพียงแผนที่เสริมเล่นฟรี กลายเป็นที่สนใจของโอกาสธุรกิจ ผู้สร้างแผนที่ชื่อ Feak เข้าร่วมกับ Riot Games พัฒนาเกมเชิงธุรกิจชื่อ League of Legends ขึ้นมา โดยมีรูปแบบธุรกิจเล่นได้ฟรี แต่สามารถซื้อสกินตกแต่งตัวละคร หรือ ซื้อตัวละครพิเศษได้ ในขณะที่ IceFrog เข้าร่วมกับ Valve พัฒนาภาคต่อของเกมเดิม ในชื่อ Dota 2

สาเหตุความนิยมในเกม โมบา ที่แตกต่างจากเกม RPG คือ การเล่นเกมในแต่ละเกมจะใช้เวลาเล่นไม่นานนัก เล่นได้ตามที่สะดวก สามารถเปลี่ยนบทบาทตัวฮีโร่ได้ในแต่ละเกมที่เล่น ทำให้ไม่น่าเบื่อ

การเล่น

เป็นการแข่งขันระหว่างสองทีม แต่ละทีมมีผู้เล่น 5 คน โดยผู้เล่น จะเลือกตัวละคร หรือที่เรียกว่า ฮีโร่ มาแข่งขัน ฮีโร่ ดังกล่าว ส่วนใหญ่จะเป็นลักษณะความสามารถแฟนตาซี ผสมเวทมนตร์ เป้าหมายคือ การโจมตีฝ่ายตรงข้าม เพื่อทำลายฐานหลักของฝ่ายตรงข้าม ระหว่างทางสามเลนนั้น จะมีป้อมปราการย่อยขวางอยู่ด้วยที่คอยโจมตีการบุกรุก

ในขณะเดียวกัน ยูนิตที่คอมพิวเตอร์ควบคุมปล่อยออกมาเป็นระยะ เรียกว่า ทหารย่อย (minion) ซึ่งทั้งฝ่ายเรา และฝ่ายตรงข้าม เดินทัพมาปะทะกันเรื่อยๆ ฮีโร่ที่ฆ่าทหารย่อยดังกล่าวของฝ่ายตรงข้ามจะได้ค่าประสบการณ์และเงินไว้ซื้อไอเท็มในเกม ในขณะที่พื้นที่ป่า จะมีมอนสเตอร์อาศัยอยู่ (creep) การฆ่ามอนสเตอร์ในบริเวณป่าจะได้เงินไว้ซื้อไอเท็มเช่นเดียวกัน โดยจะมีมอนสเตอร์พิเศษที่เปรียบเสมือนบอสในเกม ที่มีพลังเยอะ เมื่อฆ่าได้จะได้ค่าประสบการณ์และเงินเยอะมาก

การฆ่าฝ่ายศัตรู จะได้ค่าประสบการณ์ และเงินเช่นกัน เมื่อฆ่าสำเร็จจะทำให้ศัตรูต้องเสียเวลากำเนิดใหม่ (resprawn, rebirth) ซึ่งเป็นช่วงเวลาช่องว่างในการบุกทำลายฐานได้ เกมโมบาส่วนใหญ่จะได้เงินรางวัลพิเศษ สำหรับการฆ่าศพแรกของเกม (first kill หรือ first blood) การฆ่าต่อเนื่อง (double kill, triple kill, quadra kill, penta kill) และตั้งค่าหัวศัตรูที่กำลังได้เปรียบ (shutdown) ให้สูงเป็นพิเศษ

การเติบโตด้วยค่าประสบการณ์จะทำให้เลเวลสูงขึ้น และได้ท่าไม้ตายเพิ่มขึ้นด้วย ดังนั้น ทีมจะต้องแบ่งหน้าที่ การคุมเลนเพื่อได้ประสบการณ์จากทหารย่อยฝ่ายตรงข้าม และบางคนในทีมเก็บค่าประสบการณ์จากในป่า

ไอเท็มที่ซื้อได้ระหว่างเกม มีทั้งประเภท เกราะ อาวุธ รองเท้า และเครื่องราง โดยมักจะเกี่ยวข้องกับ พลังชีวิต การป้องกัน การโจมตีแรงขึ้น การโจมตีคริติคอล การโจมตีเร็วขึ้น และการป้องกันสถานะผิดปกติ

ปกติฮีโรแบ่งเป็นหลายบทบาท เช่น รับความเสียหาย สร้างความเสียหาย หรือ การฟื้นฟูและสนับสนุน ฮีโรแต่ละตัวมีเอกลักษณ์ โดยมีความสามารถเฉพาะตัวที่ไม่เหมือนกับตัวละครอื่น แม้มีบทบาทเดียวกัน และปกติเกมจะมีฮีโรเริ่มต้นให้เลือกจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น Garena RoV: Mobile MOBA ลีกออฟเลเจนต์เริ่มจาก 40 ตัว และเพิ่มขึ้นทุกเดือนจนถึง 100 ตัวในปี 2555

การแข่งขันอาชีพ

การแข่งขันโมบาเกิดขึ้นครั้งแรกในกลาง พ.ศ. 2559 ด้วยความสำเร็จทางธุรกิจของ ลีกออฟเลเจนต์ ตั้งเงินรางวัลรวมสูงถึง 29 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ จากการแข่งขันทั้งสิ้น 1718 ครั้ง

Vain Glory ให้เงินรางวัลรวม 350,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ ในปี 2557

Mobile Legends ให้เงินรางวัลรวม 100,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ ในปี 2559 สำหรับการแข่งขันระดับเอเชีย (ไทย ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย อินโดนีเซีย สิงคโปร์)

Dota 2 ในงาน The International 2017 ตั้งรางวัลรวมสูงถึง 24 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ติดอันดับ เงินรางวัล eSports ที่สูงที่สุดสำหรับปี 2559