แอนติโคลิเนอร์จิก
แอนติโคลิเนอร์จิก (อังกฤษ: anticholinergic) หรือ สารแอนติโคลิเนอร์จิก (อังกฤษ: anticholinergic agent) เป็นสารที่ยับยั้งการออกฤทธิ์ของสารสื่อประสาทแอซีทิลโคลีน (acetylcholine; ACh) ที่จุดประสานประสาท (synapse) ในระบบประสาทกลางและระบบประสาทนอกส่วนกลาง[1][2]
สารเหล่านี้ไปยับยั้งระบบประสาทพาราซิมพาเทติกโดยการสกัดกั้นอย่างเฉพาะเจาะจงไม่ให้แอซีทิลโคลีนจับกับตัวรับในเซลล์ประสาท ใยประสาทของระบบประสาทพาราซิมพาเทติกมีหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนไหวนอกอำนาจใจของกล้ามเนื้อเรียบที่อยู่ในทางเดินอาหาร, ทางเดินปัสสาวะ, ปอด, ต่อมเหงื่อ และส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย[3]
โดยทั่วไป สารแอนติโคลิเนอร์จิกแบ่งได้เป็น 2 ประเภทตามเป้าหมายเฉพาะเจาะจงในระบบประสาทกลางและระบบประสาทนอกส่วนกลางและที่แผ่นเชื่อมประสาทสั่งการและกล้ามเนื้อ (neuromuscular junction) ได้แก่[3] สารต้านมัสคารินิก (muscarinic antagonist หรือ antimuscarinic agent) และสารต้านนิโคตินิก (nicotinic antagonist หรือ antinicotinic agent)[4]
คำว่า "แอนติโคลิเนอร์จิก" มักใช้หมายถึงสารต้านมัสคารินิกที่ยับยั้งแบบแข่งขันไม่ให้แอซีทิลโคลีนจับกับตัวรับแอซีทิลโคลีนชนิดมัสคารินิก สารประเภทนี้ไม่ได้ยับยั้งการจับที่ตัวรับแอซีทิลโคลีนชนิดนิโคตินิกที่แผ่นเชื่อมประสาทสั่งการและกล้ามเนื้อ แม้ว่าบางครั้งคำว่า "แอนติโคลิเนอร์จิก" ใช้หมายถึงสารที่ยับยั้งการจับที่ตัวรับแอซีทิลโคลีนชนิดนิโคตินิกด้วย[3][5]
การใช้ทางยา
[แก้]ยาแอนติโคลิเนอร์จิกใช้ในการรักษาอาการต่าง ๆ ต่อไปนี้:
- อาการเวียนศีรษะ (รวมถึงอาการรู้สึกหมุนและอาการที่เกี่ยวข้องกับการเมาเหตุเคลื่อนไหว)
- กลุ่มอาการเอ็กซ์ตราพีรามิดอล (extrapyramidal symptoms) ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้จากกลุ่มยารักษาโรคจิต
- ความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร (เช่น โรคแผลเปื่อยเพปติก, อาการท้องร่วง, การหดเกร็งของกระเพาะส่วนปลาย, กระเปาะลำไส้ใหญ่อักเสบ, ลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง, คลื่นไส้ และอาเจียน)
- ความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ (เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ, ท่อปัสสาวะอักเสบ และต่อมลูกหมากอักเสบ)
- การนอนไม่หลับ แม้ว่าโดยทั่วไปมักใช้เพียงระยะสั้น
- ความผิดปกติของระบบทางเดินหายใจ (เช่น โรคหืด, หลอดลมอักเสบเรื้อรัง และโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง [COPD])
- หัวใจเต้นช้าไซนัส (sinus bradycardia) เนื่องจากประสาทเวกัส (vagus nerve) ไวเกิน
- การเป็นพิษจากสารพิษต่อระบบประสาทกลุ่มออร์กาโนฟอสเฟต เช่น สารวีเอ็กซ์ (VX), ซาริน (sarin), ทาบุน (tabun) และโซมัน (soman) (มักแนะนำให้ใช้อะโทรพีนร่วมกับออกซีม ซึ่งนิยมใช้เป็นพราลิดอกซีม)[6][7]
โดยทั่วไปสารแอนติโคลิเนอร์จิกมีฤทธิ์ต้านการสร้างน้ำลาย และส่วนใหญ่มีฤทธิ์ทำให้สงบในระดับหนึ่ง ทั้งสองฤทธิ์มีประโยชน์ในการผ่าตัด[8][9]
สารแอนติโคลิเนอร์จิกมีการใช้อย่างแพร่หลายในการรักษาโรคทางจิตเวชจนกระทั่งช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20[10]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "Anticholinergics", Anticholinergic Agents, Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, 2012, PMID 31643610, สืบค้นเมื่อ 2020-03-23,
Anticholinergics have antisecretory activities and decrease nasal and bronchial secretions, salivation, lacrimation, sweating and gastric acid production, and can be used to decrease secretions in allergic and inflammatory diseases. Anticholinergics relax smooth muscle in the gastrointestinal tract, bladder and lung and can be used for gastrointestinal, urological or respiratory conditions associated with spasm and dysmotility.
- ↑ Clinical Pharmacology [database online]. Tampa, FL: Gold Standard, Inc.; 2009. Drugs with Anticholinergic Activity. Prescriber's Letter 2011; 18 (12):271233.
- 1 2 3 Migirov, A; Datta, AR (2020), "article-17683", Physiology, Anticholinergic Reaction, This book is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International License, which permits use, duplication, adaptation, distribution, and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source, a link is provided to the Creative Commons license, and any changes made are indicated., Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 31536197, สืบค้นเมื่อ 2020-03-24
- ↑ Sharee A. Wiggins; Tomas Griebling. "Urinary Incontinence". Landon Center on Aging. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-09-27. สืบค้นเมื่อ 2011-07-09.
- ↑ Su, Mark; Goldman, Matthew. Traub, Stephen J.; Burns, Michele M.; Grayzel, Jonathan (บ.ก.). "Anticholinergic poisoning". UpToDate. สืบค้นเมื่อ 2020-03-24.
- ↑ "NERVE AGENTS". fas.org. สืบค้นเมื่อ 2020-07-27.
- ↑ Nair, V. Priya; Hunter, Jennifer M. (2004-10-01). "Anticholinesterases and anticholinergic drugs". Continuing Education in Anaesthesia, Critical Care & Pain (ภาษาอังกฤษ). 4 (5): 164–168. doi:10.1093/bjaceaccp/mkh045. ISSN 1743-1816.
- ↑ Page 592 in: Cahalan, Michael D.; Barash, Paul G.; Cullen, Bruce F.; Stoelting, Robert K. (2009). Clinical Anesthesia. Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-8763-5.
- ↑ Barash, Paul G. (2009). Clinical Anesthesia. Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 9780781787635. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 February 2017. สืบค้นเมื่อ 8 December 2014.
- ↑ Bangen, Hans: Geschichte der medikamentösen Therapie der Schizophrenie. Berlin 1992, ISBN 3-927408-82-4