แม่น้ำสรัสวดี

สำหรับแม่น้ำชื่อเดียวกันแห่งอื่น ดูที่ แม่น้ำสรัสวตี (แก้ความกำกวม)

เส้นทางแม่น้ำฆัคคร-หักระในสมัยฤคเวทถึงปัจจุบัน โดยมีคลอดดั้งเดิมของอารยาวรรต/กุรุ และ(ก่อน-)ฮารัปปา Hakkra/สตลุช-ยมุนา ตามข้อเสนอของ Clift et al. (2012) และ Khonde et al. (2017) ดูภาพดาวเทียม ที่นี่
1 = แม่น้ำโบราณ
2 = แม่น้ำในปัจจุบัน
3 = ทะเลทรายธาร์ในปัจจุบัน
4 = ชายฝั่งในอดีต
5 = ชายฝั่งในปัจจุบัน
6 = เมืองในปัจจุบัน
7 = สายฮารัปปา Hakkra ที่แห้งขอด และคลองก่อนฮารัปปาสตลุช(Clift et al. (2012))

แม่น้ำสรัสวดี หรือ สรัสวตีนที เป็นหนึ่งในแม่น้ำที่ปรากฏในฤคเวท และในเอกสารยุคพระเวท และหลังพระเวท เป็นแม่น้ำสำคัญสายหนึ่งที่มีบทบาทอย่างมากในศาสนาพระเวท

แรกเริ่มแล้วพระแม่สรัสวตีทรงเป็นรูปบุคลาธิษฐานของแม่น้ำนี้ แต่ต่อมาก็ได้วิวัฒนาการขึ้นมาเป็นเทวีที่มีเอกลักษณ์ของพระองค์แยกจากแม่น้ำ ชาวฮินดูบางส่วนเชื่อว่าแม่น้ำสรัสวตีปรากฏอยู่ในรูปเมทาฟิสิกส์ และบรรจบกับแม่น้ำอีกสองสาย คือ แม่น้ำคงคา และ แม่น้ำยมุนา ตรงจุดที่เรียกว่าไตรเวนิสังคัม

นับตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 นักวิชาการเชื่อกันว่าแม่น้ำสรัสวตีในพระเวทคือระบบแม่น้ำฆัคคร-หักระ ซึ่งไหลผ่านทางตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย และปากีสถานตะวันออก ระหว่างแม่น้ำยมุนาและแม่น้ำสุตเลช หลักฐานจากภาพถ่ายดาวเทียมระบุว่าในอดีตมีแม่น้ำสายใหญ่ที่เคยไหลผ่านตรงแม่น้ำฆัคครในปัจจุบัน

ดูเพิ่ม

• พราหมวรต
• ทริศาทวตี
• สัปตสินธุ
• พระสุรัสวดี
• สินธุ
• สรัสวตพราหมิณ
• ไตรเวนิสังคัม
• สรัสวตีปุษการาม

อ้างอิง

บรรณานุกรม

สิ่งตีพิมพ์

• Anthony, David W. (2007), The Horse The Wheel And Language. How Bronze-Age Riders From the Eurasian Steppes Shaped The Modern World, Princeton University Press
• Beckwith, Christopher I. (16 March 2009), Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present, Princeton University Press, ISBN 978-1400829941, สืบค้นเมื่อ 30 December 2014
• Bryant, Edwin (2001), The Quest for the Origins of Vedic Culture, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-513777-4
• Chatterjee, Anirban; Ray, Jyotiranjan S.; Shukla, Anil D.; Pande, Kanchan (20 November 2019). "On the existence of a perennial river in the Harappan heartland". Scientific Reports (ภาษาอังกฤษ). 9 (1): 17221. Bibcode:2019NatSR...917221C. doi:10.1038/s41598-019-53489-4. ISSN 2045-2322. PMC 6868222. PMID 31748611.
• Clift, Peter D.; Carter, Andrew; Giosan, Liviu; Durcan, Julie; และคณะ (2012), "U-Pb zircon dating evidence for a Pleistocene Sarasvati River and capture of the Yamuna River", Geology, 40 (3): 211–214, Bibcode:2012Geo....40..211C, doi:10.1130/g32840.1, S2CID 130765891
• Danino, Michel (2010), The Lost River - On the trail of the Sarasvati, Penguin Books India
• Darian, Steven G. (2001), "5.Ganga and Sarasvati: The Transformation of Myth", The Ganges in Myth and History, Motilal Banarsidass Publ., ISBN 978-81-208-1757-9
• Dave, Aditi Krishna; Courty, Marie-Agnes; Fitzsimmons, Kathryn E.; Singhvia, Ashok Kumar (2019), "Revisiting the contemporaneity of a mighty river and the Harappans: Archaeological, stratigraphic and chronometric constraints", Quaternary Geochronology, 49: 230–235, doi:10.1016/j.quageo.2018.05.002
• Demkina, T.S. (2017), "Paleoecological crisis in the steppes of the Lower Volga region in the Middle of the Bronze Age (III–II centuries BC)", Eurasian Soil Science, 50 (7): 791–804, Bibcode:2017EurSS..50..791D, doi:10.1134/S1064229317070018, S2CID 133638705
• Eck, Diana L. (2012), India: A Sacred Geography, Clarkson Potter/Ten Speed/Harmony, ISBN 978-0-385-53191-7
• Etter, Anne-Julie (2020), "Creating Suitable Evidence of the Past? Archaeology, Politics, and Hindu Nationalism in India from the End of the Twentieth Century to the Present", South Asia Multidisciplinary Academic Journal (24/25), doi:10.4000/samaj.6926
• Flood, Gavin D. (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press
• Giosan; และคณะ (2012), "Fluvial landscapes of the Harappan civilization", PNAS, 109 (26): E1688–E1694, Bibcode:2012PNAS..109E1688G, doi:10.1073/pnas.1112743109, PMC 3387054, PMID 22645375
• Giosan, Liviu; Clift, Peter D.; Macklin, Mark G.; Fuller, Dorian Q. (10 October 2013), "Sarasvati II", Current Science, 105 (7): 888–890, JSTOR 24098502{{citation}}: CS1 maint: date and year (ลิงก์)
• Gupta, S.P., บ.ก. (1995), The lost Saraswati and the Indus Civilization, Jodhpur: Kusumanjali Prakashan
• Gupta, S. P. (1999). Pande, G. C.; Chattophadhyaya, D.P. (บ.ก.). The dawn of Indian civilization. History of Science, Philosophy and Culture in Indian Civilization. Vol. I. New Delhi: Centre for Studies in Civilizations.
• Hock, Hans (1999) Through a Glass Darkly: Modern "Racial" Interpretations vs. Textual and General Prehistoric Evidence on Arya and Dasa/Dasyu in Vedic Indo-Aryan Society." in Aryan and Non-Aryan in South Asia, ed. Bronkhorst & Deshpande, Ann Arbor.
• Jain, Sharad K.; Agarwal, Pushpendra K.; Singh, Vijay P. (2007), Hydrology and Water Resources of India, Springer Science & Business Media, Bibcode:2007hwri.book.....J, ISBN 9781402051807
• Keith and Macdonell. 1912. Vedic Index of Names and Subjects.
• Kenoyer, J. M. (1997). "Early city-states in south Asia: Comparing the Harappan phase and the Early Historic period". ใน Nichols, D.L.; Charlton, T.H. (บ.ก.). The Archaeology of City States: Cross-cultural approaches. Washington, DC: Smithsonian Institution. pp. 52–70. ISBN 978-1560987222.
• Khonde, Nitesh; Kumar Singh, Sunil; Maur, D. M.; Rai, Vinai K.; Chamyal, L. S.; Giosan, Liviu (2017), "Tracing the Vedic Saraswati River in the Great Rann of Kachchh", Scientific Reports, 7 (1): 5476, Bibcode:2017NatSR...7.5476K, doi:10.1038/s41598-017-05745-8, PMC 5511136, PMID 28710495
• Kinsley, David (1998), Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition, Motilal Banarsidass Publ., ISBN 978-81-208-0394-7
• Kochhar, Rajesh, 'On the identity and chronology of the Ṛgvedic river Sarasvatī' in Archaeology and Language III; Artefacts, languages and texts, Routledge (1999), ISBN 0-415-10054-2.
• Kochhar, Rajesh (2012), "On the identity and chronology of the Ṛgvedic river Sarasvatī", Archaeology and Language III; Artefacts, languages and texts, Routledge
• Lal, B.B. (2002), The Saraswati Flows on: the Continuity of Indian Culture, New Delhi: Aryan Books International
• Ludvík, Catherine (2007), Sarasvatī, Riverine Goddess of Knowledge: From the Manuscript-carrying Vīṇā-player to the Weapon-wielding Defender of the Dharma, BRILL, ISBN 978-90-04-15814-6
• Maemoku, Hideaki; Shitaoka, Yorinao; Nagatomo, Tsuneto; Yagi, Hiroshi (2013), "Geomorphological Constraints on the Ghaggar River Regime During the Mature Harappan Period", ใน Giosan, Liviu; Fuller, Dorian Q.; Nicoll, Kathleen; Flad, Rowan K.; Clift, Peter D. (บ.ก.), Climates, Landscapes, and Civilizations, American Geophysical Union Monograph Series 198, John Wiley & Sons, ISBN 978-1-118-70443-1
• McIntosh, Jane (2008), The Ancient Indus Valley: New Perspectives, ABC-CLIO
• Michaels, Axel (2004), Hinduism. Past and present, Princeton, New Jersey: Princeton University Press
• Mitra, D. S.; Bhadu, Balram (10 March 2012). "Possible contribution of River Saraswati in groundwater aquifer system in western Rajasthan, India". Current Science. 102 (5).
• Mukherjee, Ashoke (2001), "RIGVEDIC SARASVATI: MYTH AND REALITY" (PDF), Breakthrough, Breakthrough Science Society, 9 (1)
• Oldham, R.D. 1893. The Sarsawati and the Lost River of the Indian Desert. Journal of the Royal Asiatic Society. 1893. 49-76.
• Pal, Yash (1984). "Remote Sensing of the "Lost" Sarasvati River.". ใน Lal, B. B. (บ.ก.). Frontiers of the Indus Civilization.
• Possehl, Gregory L. (December 1997). "The transformation of the Indus Civilization". Journal of World Prehistory. 11 (4): 425–472. doi:10.1007/bf02220556. JSTOR 25801118. S2CID 161129625.
• Possehl, Gregory L. (2002). The Indus Civilization: A Contemporary Perspective. Rowman Altamira. ISBN 978-0-7591-0172-2.
• Prasad, R.U.S. (2017). River and Goddess Worship in India: Changing Perceptions and Manifestations of Sarasvati. Routledge. doi:10.4324/9781315209401. ISBN 9781315209401.
• Puri, V. M. K.; Verma, B.C. (1998). "Glaciological and Geological Source of Vedic Saraswati in the Himalayas". Itihas Darpan. IV (2): 7–36. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 14 September 2006.
• Radhakrishna, B.P. and Merh, S.S. (editors): Vedic Saraswati: Evolutionary History of a Lost River of Northwestern India (1999) Geological Society of India (Memoir 42), Bangalore. Review (on page 3) Review
• Sankaran, A. V. (25 October 1999), "Saraswati – The ancient river lost in the desert", Current Science, 77 (8): 1054–1060, JSTOR 24103577, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 19 September 2004
• Schuldenrein, Joseph; Wright, Rita P.; Mughal, M. Rafique; Khan, M. Afzal (2004), "Landscapes, soils, and mound histories of the Upper Indus Valley, Pakistan: New insights on the Holocene environments near ancient Harappa", Journal of Archaeological Science, 31 (6): 777–797, doi:10.1016/j.jas.2003.10.015
• Shaffer, Jim G. (1995), "Cultural tradition and Palaeoethnicity in South Asian Archaeology", ใน George Erdosy (บ.ก.), Indo-Aryans of Ancient South Asia, ISBN 978-3-11-014447-5
• Sindhav, Hetalben Dhanabhai (2016), "The Indus Valley Civilisation (Harappan Civilisation)", International Journal of Social Impact, 1 (2)
• Singh, Ajit (2017), "Counter-intuitive influence of Himalayan river morphodynamics on Indus Civilisation urban settlements", Nature Communications, 8 (1): 1617, Bibcode:2017NatCo...8.1617S, doi:10.1038/s41467-017-01643-9, PMC 5705636, PMID 29184098
• Sinha, Rajiv; Singh, Ajit; Tandon, Sampat (25 July 2020), "Fluvial archives of north and northwestern India as recorders of climatic signatures in the late Quaternary: review and assessment", Current Science, 119 (2)
• S. G. Talageri, The RigVeda - A Historical Analysis chapter 4 เก็บถาวร 2018-01-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Valdiya, K. S. (2002), Saraswati: The River That Disappeared, Universities Press (India), Hyderabad, ISBN 978-81-7371-403-0
• Valdiya, K.S. (2013), "The River Saraswati was a Himalayan-born river" (PDF), Current Science, 104 (1): 42
• Valdiya, K.S. (2017). "Prehistoric River Saraswati, Western India". Society of Earth Scientists Series. Cham: Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-319-44224-2. ISBN 978-3-319-44223-5. ISSN 2194-9204. S2CID 132865905.
• Wilke, Annette; Moebus, Oliver (2011), Sound and Communication: An Aesthetic Cultural History of Sanskrit Hinduism, Walter de Gruyter, ISBN 978-3-11-018159-3
• Witzel, Michael (1984), Sur le chemin du ciel (PDF)
• Witzel, Michael (2001), "Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts" (PDF), Electronic Journal of Vedic Studies, 7 (3): 1–93
• Witzel, Michael (2005), "Indocentrism", ใน Bryant, Edwin; Patton, Laurie L. (บ.ก.), TheE Indo-Aryan Controversy. Evidence and inference in Indian history, Routledge
• Witzel, Michael (2012), The Origins of the World's Mythologies, Oxford University Press

ข้อมูลเว็บ

อ่านเพิ่ม

• Chakrabarti, D. K., & Saini, S. (2009). The problem of the Sarasvati River and notes on the archaeological geography of Haryana and Indian Panjab. New Delhi: Aryan Books International.
• An archaeological tour along the Ghaggar-Hakra River by Aurel Stein

แหล่งข้อมูลอื่น

• Is River Ghaggar, Saraswati? by Tripathi, Bock, Rajamani, Eir
• Saraswati – the ancient river lost in the desert by A. V. Sankaran
• Sarasvati research and Education Trust
• C.P. Rajendran (2019), Saraswati: The River That Never Was, Flowing Always in the People's Hearts, The Wire
• Map "પ્રદેશ નદીનો તટપ્રદેશ (બેઝીન) સરસ્વતી (Regional River Basin: Saraswati Basin)". Narmada, Water Resources, Water Supply and Kalpsar Department.